Nghiên cứu biện pháp chống thấm gia cố thân đê tả hồng đoạn k27+500 k64+126 huyện đông anh, thành phố hà nội

L IC M

N

Lu n v n th c s v i đ tài “Nghiên c u bi n pháp ch ng th m gia c
thân đê t H ng đo n K27+500 - K64+126, huy n
N i” đã đ

ông Anh, thành ph Hà

c hoàn thành v i s n l c c a b n thân, s giúp đ nhi t tình

c a các Th y, Cô trong b môn Th y công, khoa sau

i h c – Tr

ng

i

H c Th y L i và b n bè đ ng nghi p.
Tác gi xin bày t lòng bi t n sâu s c đ n Th y giáo –PGS.TS Lê
Xuân Roanh, Th y giáo - TS Ph m Thanh H i đã tr c ti p t n tình h

ng

d n c ng nh cung c p các tài li u thông tin khoa h c c n thi t đ tác gi
hoàn thành lu n v n này.
Tác gi xin chân thành c m n t i các th y cô giáo b môn Th y công,
khoa Sau đ i h c, khoa Công trình, và các th y cô giáo trong tr

ng

ih c

Th y l i đã t n tình giúp đ và truy n đ t ki n th c trong su t th i gian h c
t p ch

ng trình cao h c c ng nh trong quá trình th c hi n lu n v n.
Tác gi xin chân thành c m n t i gia đình, b n bè, đ ng nghi p và

nh ng ng

i đi tr

m t trên con đ

c đã ch b o, khích l , đ ng viên, ng h nhi t tình v m i

ng h c h i nghiên c u khoa h c.

Do trình đ có h n và th i gian nghiên c u ng n nên lu n v n không
th tránh kh i nh ng t n t i, h n ch , tác gi mong nh n đ

c m i ý ki n

đóng góp và trao đ i chân thành c a các th y cô giáo và các b n đ ng nghi p.
Tác gi mong mu n nh ng v n đ còn t n t i s đ

c tác gi nghiên c u sâu

h n đ góp ph n đ a nh ng ki n th c khoa h c vào ph c v s n xu t.
Hà N i, tháng 3 n m 2015
Tác gi lu n v n

Nguy n Qu c Ân


B N CAM OAN
Tên tôi là Nguy n Qu c Ân, h c viên l p cao h c CH19C11, chuyên
ngành xây d ng công trình th y, khóa 2011-2015. Tôi xin cam đoan lu n v n
th c s “ Nghiên c u bi n pháp ch ng th m gia c thân đê t H ng đo n
K27+500 - K64+126, huy n

ông Anh, thành ph Hà N i” là công trình

nghiên c u c a riêng tôi. Nh ng n i dung và k t qu trình bày trong lu n v n
là trung th c và ch a đ

c ai công b trong b t k công trình nghiên c u

khoa h c nào.
Hà N i, tháng 3 n m 2015
Tác gi lu n v n

Nguy n Qu c Ân


M CL C

M

U .......................................................................................................... 1

CH

NG 1. T NG QUAN H TH NG Ê SÔNG H NG ....................... 4

1.1

C I MT

NHIÊN L U V C SÔNG H NG............................ 4

1.1.1V trí đ a lý ................................................................................................ 4
1.1.2

c đi m đ a hình ..................................................................................... 5

1.1.3

c đi m đ a ch t ...................................................................................... 5

1.1.4

c đi m khí t

ng th y v n .................................................................... 7

1.1.5 i u ki n dân sinh, kinh t xã h i l u v c sông H ng ........................... 10
1.2 HI N TR NG C A H TH NG Ê SÔNG H NG ...................... 14

1.2.1Th i k tr

c th k XIX ....................................................................... 14

1.2.2Tình hình xây d ng và phát tri n đê đi u t đ u th k XX đ n n m
1945 ................................................................................................................. 15
1.2.3Phát tri n và c ng c đê đi u Hà N i sau n m 1945 .............................. 17
1.2.4Giai đo n 1975 đ n nay .......................................................................... 20
1.3 K T LU N CH
CH

NG 2. NGUYÊN NHÂN CÁC S

NH H
GIA C

NG 1...................................................................... 23

NG M T S

GI I PHÁP K

Ê SÔNG H NG VÀ

C

THU T CH NG TH M

Ê SÔNG H NG .......................................................................... 24

2.1 NH NG S C

à X Y RA V I H TH NG Ê SÔNG H NG . 24

2.1.1Các tr n l t gây v đê trong l ch s ........................................................ 24
2.1.2M t s s c khác đã x y ra đ i v i đê sông H ng ................................ 25
2.2 PHÂN TÍCH NGUYÊN NHÂN X Y RA S

C ............................. 30

2.2.1Nguyên nhân gây xói và s t l b sông .................................................. 30
2.2.2Lún đê và h h ng h th ng công trình d

i đê ..................................... 33


2.2.3Tr

t mái đê phía sông và phía đ ng ..................................................... 34

2.2.4Nguyên nhân qu n lý .............................................................................. 37
2.3 NGHIÊN C U

NH H

CH NG TH M GIA C

NG M T S

GI I PHÁP K

THU T

Ê SÔNG H NG ............................................ 38

2.3.1Dòng th m và các kh n ng phá ho i s an toàn làm vi c c a đê .......... 38
2.3.2M t s bi n pháp nâng cao n đ nh th m c a thân và n n đê ................ 48
2.4 K T LU N CH
CH

NG 2...................................................................... 67

NG 3. ÁP D NG K T QU

PHÁP

X

NGHIÊN C U L A CH N BI N

LÝ CH NG TH M

ÊT

K64+126, HUY N ÔNG ANH THÀNH PH
3.1

H NG

O N K27+500 –

HÀ N I ......................... 69

C I M C A TUY N Ê T H NG ......................................... 69

3.1.1Hi n tr ng tuy n đê t H ng Thành ph Hà N i [4] .............................. 69
3.1.2
3.2

a ch t, đ a ch t th y v n tuy n đê t H ng Thành ph Hà N i .......... 74
XU T VÀ TÍNH TOÁN CÁC GI I PHÁP AN TOÀN CHO

TUY N Ê T H NG O N T

K27+500 – K64+126 ......................... 79

3.2.1L a ch n đo n đê đi n hình tính toán ..................................................... 79
3.2.2Các tr

ng h p tính toán c th và bi n pháp x lý ............................... 80

3.2.3Phân tích l a ch n gi i pháp h p lý đ ch ng th m cho đê t H ng...... 84
3.3 K T LU N CH

NG 3...................................................................... 85

K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................................... 87


DANH M C B NG BI U

B ng 1.1: L

ng m a ngày l n nh t phân b

các tr m đo c a m t s t nh

thu c l u v c sông H ng[23]............................................................................ 7
B ng 2.1: S c tuy n đê t H ng t 1994 - 2003 ......................................... 29
B ng 2.2: S c tuy n đê H u H ng t 1994 - 2003..................................... 29
B ng 3.1: Tr s gradient th m cho phép c a đ t n n [13] ............................. 78
B ng 3.2: Tr s gradient th m cho phép c a thân đê [13] ............................. 78
B ng 3.3: H s an toàn n đ nh ch ng tr

t K c a công trình đê đ t [13] ... 78

B ng 3.4:Ch tiêu c lý c a các l p đ t t i m t c t v trí K56+000................ 81
B ng 3.5: K t qu phân tích m t c t hi n tr ng ch a có công trình t i v trí
K56+000 .......................................................................................................... 81
B ng 3.6: K t qu phân tích m t c t x lý ch ng th m b ng t
m ng- bentonite phía th

ng hào xi

ng l u t i v trí K56+000 ..................................... 82

B ng 3.7: Ch tiêu c lý l p đ t đ p ph n áp .................................................. 82
B ng 3.8: K t qu phân tích m t c t x lý ch ng th m b ng bi n pháp đ p
ph n áp h l u t i v trí K56+000 .................................................................. 82
B ng 3.9:K t qu phân tích m t c t x lý ch ng th m b ng gi ng gi m áp h

l u t i v trí K56+000 ..................................................................................... 83
B ng 3.10:K t qu phân tích m t c t x lý ch ng th m b ng b ng c c xi
m ng đ t phía th

ng l u thi công theo ph

ng pháp Jet-grouting t i v trí

K56+000 .......................................................................................................... 83


DANH M C HÌNH V

Hình 1.1 : B n đ l u v c sông H ng .............................................................. 4
Hình 2.1: ê Yên Ph trong tr n l l ch s n m 1971 ................................... 25
Hình 2.2: S t l b t sông H ng t i K66+650 ph

ng Ng c Lâm, qu n Long

Biên, Hà N i (tháng 7/2010) ........................................................................... 26
Hình 2.3: S t l khu v c kè H ng H u, tuy n đê H u H ng t K29+850 –
K30+050 ph

ng Phú Th nh (S n Tây) ......................................................... 27

Hình 2.4: Hi n t

ng xói xói l b sông t i khu v c b n đò Vân Phúc, xã Vân

Phúc, huy n Phúc Th , thành ph Hà N i ...................................................... 28

Hình 2.5: Dòng ch y t i đo n sông cong ........................................................ 31
Hình 2.6: Quan h gi a η và F(η)................................................................... 32
Hình 2.7: S c m t n đ nh đê

vùng có công trình qua đê......................... 34

Hình 2.8: Mô t s c tr

t mái do đê n m trên n n đ t y u ........................ 36

Hình 2.9: Kh n ng s c

vùng ti p giáp khi tôn cao đê ............................ 36

Hình 2.10: Bi u đ quan h Jgh

, [J]

Hình 2.11: S đ tính toán đ y tr i đ t

................................................... 42
h l u công trình ........................... 43

Hình 2.12 : S đ tính toán n đ nh th m c c b n n đê ................................ 45
Hình 2.13: S đ tính toán gradient th m
không có n

c, n n th m n

c, n n th m n

ng h p h l u

c ....................................................................... 46

Hình 2.14: S đ tính toán gradient th m
có n

m t d c đê đ t tr
m t d c đê đ t tr

ng h p h l u

c .................................................................................. 47

Hình 2.15. S đ b trí tuy n l khoan ........................................................... 54
Hình 2.16: S đ b trí các l khoan ph t gia c thân đê .............................. 55
Hình 2.17: S đ trình t khoan ph t v a ...................................................... 56
Hình 2.18: Mô t quá trình thi công công ngh KPCA .................................. 58


Hình 2.19: Ph m vi ng d ng hi u qu c a các lo i công ngh khoan ph t .. 60
Hình 2.20: S đ tính toán b d y kh i ph n áp sau chân đê ......................... 62
Hình 2.21 : C u t o c a gi ng khoan gi m áp ................................................ 64
Hình 2.22: Gi ng đào gi m áp ........................................................................ 64
Hình 2.23: C u t o gi ng đào gi m áp ............................................................ 65
Hình 2.24: S đ c u t o gi ng b m gi m áp ................................................. 66
Hình 2.25 : Gi ng khoan gi m ápvà k t qu tính toán h th p c t n

c khi có

gi ng ................................................................................................................ 67
Hình 3.1:H h ng m t đê t H ng đo n K54+500 xã H i B i, huy n

ông

Anh .................................................................................................................. 70
Hình 3.2: S t l b sông khu v c V n Khê – Mê Linh .................................. 71
Hình 3.3: S t l b sông t H ng đo n qua xã

i M ch, huy n ông Anh. 72

Hình 3.4 : M t c t đê đi n hình đo n trí K56+000 thi t k x lý ................... 80
Hình 3.5: S đ th t thi công 1 hàng c c xi m ng đ t ................................ 86


1

M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Trong b

c phát tri n m nh m c a kinh t xã h i trong các n m g n

đây, hi n nay hai bên b các con sông ch y qua Hà N i đã hình thành các khu
dân c , khu công nghi p t p trung l n. Theo quy ho ch thành ph Hà N i t i
n m 2020 Hà N i phát tri n m nh sang phía

khu đô th l n đ

ông và phía B c s có nhi u

c xây d ng. Khi đó sông H ng, sông

u ng, sông C u

ch y qua trung tâm các khu đô th này và s tr thành m t c nh quan ki n trúc
đô th đ p c a Th đô Hà N i.
V i t m quan tr ng nh trên, các đo n sông H ng, sông
C u thu c đ a ph n Hà N i r t c n thi t ph i đ

u ng, sông

c n đ nh. Tuy nhiên, do tính

ch t ph c t p c a ch đ thu v n, thu l c c a khu v c phân l u sông H ng
sông

u ng và t

ng tác gi a ch đ dòng ch y gi a sông H ng và sông

Thái Bình nên các đo n sông này luôn có nh ng bi n đ ng m nh và r t ph c
t p. Vì v y đ i v i m i đo n đê, tu theo đ c thù c a nó c n có bi n pháp x
lý cho phù h p.
Tuy n đê t H ng dài kho ng 50km t Km27 +500 đ n Km77 + 284,
t huy n Mê Linh đ n huy n Gia Lâm. Trên toàn tuy n đê có cao trình đ nh
t +13,3 đ n +15,55m (l n h n m c n

c l thi t k t 0,3 ÷ 1m). M t đê

trung bình r ng 6m. Toàn tuy n đê có mái đê phía sông t m = 1,5 đ n m =
2,0; mái đê phía đ ng t m = 2,5 đ n m = 3,0.
Thân đê đ

c đ p b ng nhi u lo i đ t, hình th c đ p đê tr

c đây ch

b ng th công, có nhi u đo n b ng đ t phù sa có l n nhi u cát nên c u t o c a
thân đê r t ph c t p, có nhi u ch là l p cát k p, l p ch a nhi u t p ch t h u
c dày c t qua thân đê. Khi có l cao dài ngày có hi n t

ng rò r

phía đ ng khu v c Mê Linh, V nh Ng c, Sáp Mai, Xuân Canh,

i

chân đê
…

Ngoài ra, trên các đo n đê này hàng n m v n xu t hi n nhi u hang


2

chu t, t m i ph i ti n hành đào b t, x lý…

H ng m c công trình đ xu t trong đ tài d a trên c s D án quy
ho ch gia c ch nh trang đê đi u Thành ph Hà N i đ n n m 2015; có m c
tiêu, quy mô đ u t phù h p v i chi n l

c đê đi u giai đo n 2010 ÷ 2015 c a

C c qu n lý đê đi u và phòng ch ng l t bão.
V i m c đích nâng cao ch t l
t

ng th m rò r n

c

ng cho các đo n đê và đ phòng hi n

mái đê h l u thì đ tài: “Nghiên c u bi n pháp

ch ng th m gia c thân đê t H ng đo n K27+500 - K64+126, huy n
Anh, thành ph Hà N i” là r t c n thi t đ góp ph n n đ nh đ

ông

ng b sông,

phát tri n b n v ng dân c , đ m b o an toàn trong mùa m a l .
2. M c đích c a

tài

- Phân tích t ng quan v đ c đi m th y v n, dòng ch y trên sông H ng
nh h

ng đ n s làm vi c c a tuy n đê;
- Nghiên c u các nguyên nhân và các nhân t

nh h

ng đ n s c đê

sông H ng;
- Nghiên c u đ nh h

ng m t s gi i pháp k thu t x lý s c đê

sông H ng;
-

xu t và tính toán các gi i pháp gia c thân đê t H ng;

- Phân tích l a ch n gi i pháp phù h p đ x lý ch ng th m cho đê
t H ng.
3. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

3.1 Cách ti p c n
- Th ng kê tài li u: Th ng kê các s c công trình liên quan đ n h
th ng đê sông H ng.
- Thu th p các tài li u liên quan đ n thi t k đê và công trình b o v b ,

các s li u s c đê qua các th i k .


3

- Nghiên c u s d ng các ph n m m tính toán m i đ mô ph ng tính
ng d ng cho bài toán c th .
3.2. Ph

ng pháp nghiên c u

- Dùng ph

ng pháp đi u tra, kh o sát, thu th p s li u, ph

ng pháp

t ng h p phân tích lý thuy t;
- Dùng ph n m m Geo – Slope tính toán cho t ng tr
4. K t qu đ t đ

ng h p c th .

c

- Nghiên c u t ng quan v đi u ki n t nhiên, di n bi n lòng d n, s
thay đ i c a các đi u ki n th y v n dòng ch y;
-

c p đ n các s s và phân tích các nguyên nhân x y ra s c ;

- L a ch n gi i pháp k thu t v n d ng x lý gia c đê t H ng.
-

ng d ng ph n m m Geo – Slope đ gi i bài toán th m và n đ nh.


4

CH
1.1

NG 1. T NG QUAN H TH NG Ê SÔNG H NG

C I MT

NHIÊN L U V C SÔNG H NG

1.1.1 V trí đ a lý
Sông H ng b t đ u ch y t Nghi S n
Nh

đ cao 1.776m thu c huy n

, t nh Vân Nam, Trung Qu c, ch y theo h

ng Tây B c xu ng

ông

Nam vào Vi t Nam t Hà Kh u, t nh Lào Cai đi qua các t nh Yên Bái, Phú
Th , S n Tây, V nh Phúc, Hà Nam, Hà N i, H ng Yên, Thái Bình và ch y ra
c a Ba L t t nh Nam

V nh B c B

nh.Dòng ch y chính c a sông H ng

dài 1.160 km, ph n ch y qua Vi t Nam kho ng 556km. Di n tích l u v c
sông là 168.600km2, trong đó ph n th

ng ngu n n m trong lãnh th Trung

Qu c là 81.200km2.
Là con sông l n nh t Mi n B c, Vi t Nam, hai bên b sông đ

c bao

b c b i tuy n đê dài 110km b t đ u t t nh Phú Th cho đ n h t c a Ba L t
t nh Nam

nh.

Hình 1.1 :B n đ l u v c sông H ng


5

c đi m đ a hình

1.1.2

a hình l u v c sông H ng có h

ng d c chung t tây b c xu ng

đông nam, đ a hình ph n l n là đ i núi, chia c t m nh, kho ng 70% di n tích
đ cao trên 500m và kho ng 47% di n tích l u v c

đ cao trên 1000m.

cao bình quân l u v c kho ng 1090m.
Phía tây có các dãy núi

biên gi i Vi t Lào, có nhi u đ nh cao trên

1800m nh đ nh Pu - Si - Lung (3076m), Pu - Den - Dinh (1886m), Pu - San Sao (1877m). Nh ng đ nh núi này là đ

ng phân n

c gi a h th ng sông

H ng v i h th ng sông Mê Kông. Trong l u v c có dãy Hoàng Liên S n
phân chia sông đà và sông Thao, có đ nh Phan Xi Pang cao 3143m, là đ nh
núi cao nh t

n

c ta.

cao trung bình l u v c c a sông ngòi l n, đ chia

c t sâu d n t i đ d c bình quân l u v c l n, ph bi n đ d c bình quân l u
v c đ t t 10% đ n 15%.
c đi m đ a ch t

1.1.3

a t ng ch y u do tr m tích sông ho c sông bi n h n h p bao g m
các thành t o d
T ng d

i đây[21].
i cùng là đá tr m tích Neogen, ho c đá g c có tu i và thành

ph n th ch h c khác nhau, chi u sâu có ch đ t t i trên 100m. Móng c ng
c a tr m tích

T vùng Hà N I g m các đá tr m tích Neogen h t ng Phù

C , Tiên H ng (phía nam Hà N i), các thành t o carbonat tu i Trias (vùng
Phúc Th ) và đá bi n ch t thu c h t ng Sông H ng (vùng Ba Vì, S n Tây).
Nhìn chung, b m t đá c ng không b ng ph ng, ph thu c vào b m t c đ a
lý nh t là tác đ ng c a các đ t gãy tân ki n t o. Ti p đó là l p cu i s i có
ngu n g c l tích (apQ11-2 - h t ng L Chi và Hà N i) chi u sâu b m t h
t ng này khu v c đê thay đ i t b c xu ng nam (vùng Ba Vì: 15-20m, Phúc
Th : 20-30m, Trung tâm Hà N i: 30-40m, Phú Xuyên: 40-65m).
ch a n

ây là t ng

c có áp chính c a vùng tr ng Hà N i. T i m t s m t c t c c b c

khu v c, l p cu i s i này

đ sâu nh và thông v i lòng sông, n

c sông có


6

th

nh h

ng tr c ti p đ n n

c ng m t ng nông trong đ ng gây ra các s c

v th m c a đê.
H t ng V nh Phúc n m phía trên h t ng Hà N i v i ngu n g c sông,
bi n và sông bi n h n h p. Thành ph n đa d ng v i l p cát h t thô đ n trung
đôi khi có l n cu i s i, c ng tham gia vào hình thành lên t ng ch a n
áp khu v c. L p cát này

đ sâu không l n,

c có

phía b c khu v c h u h t đáy

sông c t vào nó làm cho thêm m t n đ nh b sông. Nhi u n i t o ra kh i s p
l n nh

Ba Vì, Linh Chi u. Cùng v i l p cát này là l p sét loang l ngu n

g c sông bi n h n h p (amQ13). L p đ t này khá r n ch c, n đ nh cao v
m t ch u t i và ch ng th m, là c u t o ch y u c a đ a hình cao trong khu
v c. Cùng tu i còn tr m tích d ng h đ m l y ch y u là bùn và than bùn có
c

ng đ y u song vì đ c đi m phân b mà không nh h

ng nhi u đ n đê.

H t ng H i H ng v i ngu n g c bi n, h đ m l y ven bi n và đ m l y sông
bi n h n h p là t ng đ t y u ch y u c a khu v c. T ng H i H ng ph m vi
phân b phía b c có th đ n qua h Tây, r i rác khu v c c a

u ng. Tuy

nhiên, do ho t đ ng c a Sông H ng nó b bào mòn nghiêm tr ng.T ng đ t
bùn h t ng H i H ng là nguyên nhân ch y u gây bi n d ng móng công trình
k c đê và các công trình đ t khác. Nó c ng là nguyên nhân chính bi n d ng
m t đ t do khai thác n

c ng m. Trên m t c t th y rõ t ng H i H ng phân b

n n đê t h Tây xu ng phía nam c đê t và đê h u Sông H ng, ph bi n

nh t khu v c Th

ng Tín và Phú Xuyên. H t ng Thái Bình hình thành do

tr m tích sông, ch y u là sét, sét pha có ch tiêu v t lý c h c khá t t. V i
chi u dày đ n ch c mét là t ng b o v t t cho bi n d ng th m và làm móng
cho các công trình xây d ng nh . Tuy nhiên, v i tr m tích trong đi u ki n đ c
bi t v i h móng ng a ho c h đ m l y mà hình thành lên t ng bùn có chi u
dày nh h n 10m. Trong đi u ki n tr m tích d ng t
t ng cát m n, cát pha nh h

ng lòng c ng t n t i

ng l n đ n th m và bi n d ng th m.


7

1.1.4

c đi m khí t

ng th y v n

L u v c sông H ng n m trong á mi n trung tâm và á mi n Tây B c
n

c ta, hàng n m khí h u chia làm hai mùa rõ r t, mùa đông có gió mùa
ông B c l nh khô, mùa hè l u v c ch u nh h

ng c a gió mùa

và m t ph n c a gió mùa Tây Nam nên m a nhi u, l

ông Nam

ng m a trong mùa

m a (t tháng 5 đ n tháng 10) chi m 80-90% l

ng m a c n m, trong đó

riêng tháng 7 và tháng 8 chi m kho ng 40% l

ng m a c n m. Có nh ng

trung tâm m a l n, có c

ng đ 300-400mm/ngày, các tr n m a l dài 5

ngày, có khi trên 10 ngày. Do m a nhi u và l
đ u trên 3 l u v c sông th
ph c t p và l

ng m a l i phân ph i không

ng ngu n nên s hình thành l sông H ng r t

ng l khá l n. M t khác do l p ph th c v t che ph trên l u

v c b gi m nhi u, tình tr ng xói mòn c a l u v c nghiêm tr ng, l

ng bùn

cát trên sông khá l n.
B ng 1.1: L

ng m a ngày l n nh t phân b

các tr m đo c a m t s t nh

thu c l u v c sông H ng[23]
Tr m đo

L ng
m a
(mm)

Th i gian

Th i k quan tr c

1970-1985
1958-1985
1938-1944; 1958-1985
1960-1981
1927-1941; 1947-1953; 19561985
1960-1985
1958-1985
1964-1985

1930-1944; 1947; 1957-1985

1. Lai Châu
Tâm
ng
M ng Tè
Sìn H
Bình L
Lai Châu

160.1
573.0
188.3
223.1
312.6

1-7-1973
5-8-1967
18-5-1969
21-6-1974
16-6-1985

T a Chùa
Tu n Giáo
Pha in
i n Biên

412.5
232.0
252.7

229.3

14-6-1967
11-8-1968
11-8-1968
1-9-1975


8

Tr m đo

L ng
m a
(mm)

Th i gian

Th i k quan tr c

1961-1985
1904-1908; 1927-1944; 19471952; 1958-1985
1956-1985

2. S n La
Qu nh Nhai
S n La

187.8
198.0

27-9-1961
29-6-1980

Phù Yên

245.8

21-101961
29-6-1980
9-8-1971
27-6-1978
31-1-1975
21-9-1975

B c Yên
217.6
Cò Nôi
148.0
Sông Mã
107.0
Yên Châu
258.0
M c Châu
151.3
3.Hoàng
Liên
S n
M ng Kh ng 170.0

9-7-1934

B c Hà
Lào Cai
Hoàng Liên S n
Sa Pa
L c Uyên
Than Uyên
Mù Cang Ch i
Yên Bái

272.3
190.9
287.3
350.3
254.3
192.4
181.2
349.0

6-11-1981
7-9-1971
14-6-1974
5-1920
2-7-1959
3-7-1966
4-7-1964
20-5-1918

V n Ch n

243.3

14-8-1968

4. Hà Tuyên
Phó B ng
Hà Giang

134.9
256.2

8-6-1968
24-5-1973

1973-1985
1963-1985
1962-1985
1958-1985
1930-1940; 1958-1985

1911-1915; 1931-1945; 19581980
1930-1940; 1958-1985
1899-1950; 1955-1978
1970-19778
1911; 1917-1945; 1957-1985
1930-1939; 1958-1985
1958-1985
1960-1985
1912-1944; 1948-1952; 19581985

1930-1939; 1948-1952; 19581985
1958-1978
1906-1944; 1956-1986


9

Tr m đo
Hoàng Su Phì
B c Mê
B c Quang
Chiêm Hóa
Hàm Yên
Tuyên Quang
5. B c Thái
B cC n

L ng
m a
(mm)
300.0
145.4
402.1
195.9
245.3
350.0
456.1

Th i gian

Th i k quan tr c

20-5-1960
11-7-1966
8-10-1972
13-6-1964
24-7-1980
8-7-1908

1938-1944; 1963-1985
1938-1943; 1963-1985
1958-1985
1958-1985
1938-1945; 1958-1985
1904-1946; 1955-1985
1899-1901; 1917-1945; 19581985
1915-1945; 1958-1985
1915-1945; 1956-1985

nh Thái
Thái Nguyên
6. V nh Phú
Phú H
Tam o
Vi t Trì
V nh Yên
Minh Dài
7. Hà N i
S n Tây

361.6
352.9

17-101984
8-1924
25-6-1959

701.2
299.5
508.3
284.0
238.9

24-7-1980
4-10-1978
24-7-1980
4-10-1978
8-8-1976

1919-1945; 1962-1985
1931-1944; 1961-1985
1912-1952; 1958-1985
1930-1940; 1959-1985
1956-1985

508.0

14-7-1971

Ba Vì

Hà N i
8. Hà S n Bình
Hà ông
Hòa Bình

554.6
568.6

24-7-1980
7-1902

1933-1946; 1952-1953; 19551985
1970-1985
1886-1985

318.7
340.6

22-9-1978
21-9-1975

Kim Bôi
Mai Châu

360.5
273.2

12-9-1985
21-9-1975

1936-1946; 1957-1985
1939-1945; 1948-1949; 19551985
1960-1985
1960-1985


10

Tr m đo
Chi Nê
L cS n
9. H i H ng
H i D ng
H ng Yên

L ng
m a
(mm)
393.7
379.5

Th i gian

288.0
377.9

10. Thái Bình
Thái Bình
294.9
11. Hà Nam

Ninh
Ph Lý
333.1
Nam nh
282.3

1.1.5

Th i k quan tr c

16-9-1980
9-11-1984

1959-1985
1930-1942; 1958-1985

24-7-1980
27-101974

1929-1946; 1956-1985
1922-1946; 1955-1985

24-7-1963

1933-1945; 1955-1985

22-9-1978
22-9-1978

1958-1985

1911-1946; 1949-1954; 19561985

i u ki n dân sinh, kinh t xã h i l u v c sông H ng

1.1.5.1 Hi n tr ng phát tri n dân s
Dân c t p trung đông
Hà N i: 2087ng
ng

i/km2, H i D

các t nh đ ng b ng, các thành ph l n[19] nh

i/km2; Thái Bình 1163 ng
ng 955 ng

i/km2; H i Phòng 1398

i/km (s li u n m 1999) và các t nh mi n

núi dân c đ u có m t đ th p nh : Lai Châu 27 ng
ng

i/km2, Hà Giang 76 ng

i/km2; S n La 68

i/km2).

V n đ đô th , nông thôn: Dân c trong l u v c s ng

y u, chi m t i 93,87%. Còn l i s ng

nông thôn là ch

các thành ph , th xã, th tr n. Quá

trình đô th hoá đang di n ra m nh m , do v y t l thành th và nông thôn
còn nhi u thay đ i trong th k 21, m t đ dân s trong n i th r t cao (Hà
N i kho ng 19.000-20.000 ng
17000 ng

i/km2).[19].

i/km2, H i Phòng c ng kho ng 16000-


11

Riêng Thành ph Hà N i,
có 6.448.837 ng

th i đi m 0h ngày 01/4/2009 dân s Hà N i

i, chi m 7,51% dân s c n

c, x p th 2 v s dân sau

thành ph H Chí Minh. Qua 10 n m (t 1999 đ n 2009) dân s Hà N i t ng
thêm 1.204.688 ng
120 nghìn ng

i, bình quân m i n m trong 10 n m dân s Hà N i t ng

i, t c đ t ng dân s bình quân n m là 2,11% (bao g m c

t ng do di dân), m c t ng này cao h n so v i m c t ng bình quân c a c n
(1,2%), cao h n hai l n m c t ng c a vùng

ng b ng sông H ng (0,9%).

M t đ dân s chung toàn thành ph là 1.926 ng
l n m t đ dân s c n

c 256 ng

i/km2, (cao h n 7,4

i/km2) và phân b không đ u gi a các

qu n, huy n, th xã. N i có m t đ dân s cao nh t là qu n
ng

i/km2, qu n Hai Bà Tr ng 29.368 ng

nh t là huy n Ba Vì 576 ng
Dân s s ng

ng

a 36.550

i/km2; n i có m t đ dân s th p

i/km2.

khu v c thành th có 2.632.087 ng

thôn là 3.816.750 ng

c

i. T tr ng dân s

i và

khu v c nông

khu v c thành th là 40,8%, nhi u

h n 34,75% vào n m 1999 và b ng 10,37% dân s thành th c a c n

c. T l

t ng dân s khu v c thành th bình quân m i n m trong th i k 1999-2009 là
3,76%; trong khi đó t l này
ng

khu v c nông thôn là 1,12%. Trong 1,2 tri u

i t ng lên gi a hai cu c T ng đi u tra có 812 nghìn ng

th chi m 66,9% và 401 nghìn ng

i

khu v c thành

i nông thôn chi m 33,1%. [17]

1.1.5.2 Tình hình phát tri n kinh t
Vùng

ng b ng sông H ng là vùng phát tri n m nh v công nghi p,

d ch v , nông lâm ng nghi p. V i 22% dân s c n

c n m 2001 vùng này

đã đóng góp 52.310 t đ ng chi m 22% GDP trong đó có t i 19,4% giá tr gia
t ng nông nghi p và 28,8% giá tr gia t ng d ch v c a c n
t ngành có xu h

c. C c u kinh

ng d ch chuy n t ng t tr ng ngành công nghi p - xây

d ng, gi m t tr ng ngành nông lâm ng nghi p, t tr ng ngành d ch v đ t
t i g n 50%.

12

* Ngành công nghi p:
nh t n

ng b ng sông H ng có n n công nghi p phát tri n vào lo i s m
c ta. Trong vùng t p trung nhi u xí nghi p công nghi p hàng đ u

c ac n

c, nh t là v c khí ch t o, s n xu t hàng tiêu dùng và ch bi n

th c ph m.
- Xét v t tr ng trong t ng GDP ngành công nghi p toàn vùng thì
công nghi p ch bi n l

ng th c th c ph m chi m 20,9%, công nghi p nh

(d t, may, da) chi m 19,3%; s n xu t v t li u xây d ng 17,9%; c khí, đi n,
đi n t 15,2%; hoá ch t, phân bón, cao su chi m 8,1%; còn l i 18,2% là các
ngành công nghi p khác.
-

n nay trên đ a bàn vùng đã hình thành m t s khu, c m công

nghi p có ý ngh a l n đ i v i vi c phát tri n kinh t xã h i c a vùng nh các
khu công nghi p

H i Phòng, Hà N i, B c Ninh, H i D

ng, V nh Phúc,...

- Tuy v y trình đ phát tri n công nghi p c a vùng còn th p nhi u so
v i trình đ phát tri n công nghi p c a các vùng ông Nam B và

ng b ng

sông C u Long.
- T tr ng lao đ ng công nghi p c a vùng chi m 32% t ng lao đ ng
công nghi p trong toàn qu c nh ng m i ch s n xu t ra h n 22% giá tr công
nghi p c a c n
-

c.

ng b ng sông H ng là m t trong hai v a lúa c a Vi t Nam, nó có

nhi m v h tr l

ng th c cho các t nh phía B c và m t ph n dành cho xu t

kh u.
- Th i k 1993-1997, 85% s n ph m nông nghi p ph c v cho nhu c u
c a vùng, 5% h tr các t nh và 10% xu t kh u. Di n tích đ t s d ng trong
nông nghi p chi m t i 57,25% di n tích đ t t nhiên c a toàn vùng.
- C c u ngành tr ng tr t - ch n nuôi còn n ng v tr ng tr t, t tr ng
ngành tr ng tr t trong t ng giá tr s n xu t ngành nông nghi p là 23%. Trong


13

ngành tr ng tr t ch y u là lúa n
s nl

ng l

c, s n l

ng lúa chi m t i 89,21% trong

ng th c qui thóc 4,22 tri u t n, còn l i là hoa màu l

ng th c

nh ngô, khoai, s n. Ngoài ra trong vùng còn phát tri n các cây công nghi p
khác nh l c, đ u t

ng có th tr ng xen canh, g i v . Cây công nghi p ch

y u là đay chi m 55% di n tích đay c n
cói c n

c và cói chi m 41,28 % di n tích

c.

- V ch n nuôi, s phát tri n đàn l n g n li n v i s n xu t l
trong vùng.
n

ng th c

n n m 2001 đã có 5921,8 nghìn con, chi m 27,2% đàn l n c

c; đàn gia c m có trên 30 tri u con chi m 20,05% đàn gia c m c n
àn trâu có chi u h

móc hi n đ i.

ng gi m do nhu c u v s c kéo đ

c thay th b i máy

àn bò 483 nghìn con n m 2001 đáp ng nhu c u th t, s a.

Ch n nuôi thu s n c ng đ
tích m t n

c.

c chú tr ng phát tri n đ t n d ng l i th di n

c đa d ng c a vùng và ph c v nhu c u tiêu dùng c a nhân dân.

* Ngành d ch v :
- Là trung tâm th

ng m i l n nh t c a c n

c,

ng b ng sông H ng

đã đ m nh n ch c n ng phân ph i hàng hoá trên ph m vi các t nh phía B c và
m t ph n cho các t nh ven bi n mi n Trung.
trung tâm d ch v l n cho c n
đ t 45% so v i c n

ng b ng sông H ng là m t

c có t tr ng d ch v trong GDP c a vùng

c là 41%.

- Các ho t đ ng tài chính, ngân hàng, xu t nh p kh u, du l ch, thông
tin, t v n, chuy n giao công ngh c a
ph m vi các t nh phía B c và c n
- Trong d ch v , th

ng b ng sông H ng m r ng trên

c.

ng m i chi m v trí quan tr ng. Tuy v y nó l i là

khâu y u kém c a vùng, ch chi m 18% t ng giá tr th

ng m i c a c n

c.

- V giao thông v n t i, vùng có nhi u đ u m i liên h v i các t nh phía
B c, phía Nam. Vùng đ
h th ng đ

ng b , đ

c coi là c a kh u qu c t hàng đ u c a c n
ng thu , đ

ng hàng không c a vùng t

c.Các

ng đ i phát


14

tri n so v i c n
l

c. L u l

ng v n chuy n c a vùng chi m t i 8,7% kh i

ng hàng hoá v n chuy n; 7,5% hàng hoá luân chuy n; 11,2% v n chuy n

hành khách và 11,5% luân chuy n hành khách c a c n

c.

- V d ch v b u đi n và kinh doanh ti n t (tín d ng, ngân hàng, b o
hi m, kho b c, x s ) phát tri n n i tr i h n h n các vùng khác. Hai l nh v c
này góp ph n làm t ng GDP c a ngành d ch v c a vùng.

ng b ng sông

H ng là trung tâm t v n, thông tin, chuy n giao công ngh hàng đ u, đ ng
th i còn là m t trong hai trung tâm tài chính - ngân hàng l n nh t c a c
n

c. [18]

1.2 HI N TR NG C A H TH NG Ê SÔNG H NG
1.2.1 Th i k tr

c th k XIX

Qua các tài li u l ch s cho th y: h th ng đê đi u
H ng đá có t nhi u th k v tr

c. Lúc đ u ch có nh ng đo n đê bao

quanh thành Th ng Long (Hà N i), sau đó ng
phía th
D
đ

cđ p

đ ng b ng sông

i ta kéo dài và phát tri n v

ng l u và ra phía c a sông.
i th i nhà Lý, vào tháng 3 n m M u Tý (1108), con đê đ u tiên
ph

ng C Xá có nhi m v b o v kinh thành Th ng Long[20].

Sang đ i nhà Tr n, nh ng con đê đ

c đ p ch c t gi cho n

c không tràn

vào đ ng ru ng đ k p làm v chiêm, sau khi mùa màng thu ho ch xong thì
n

cđ
D

c t do tràn vào đ ng ru ng.
i tri u Lê m t s nh ng con đê l n h n đ

trên hai b sông Nh Hà và đây ‘‘đ

c đ p m i và tôn t o

c xem’’ là s can thi p quá gi i h n cho

phép vào t nhiên. K t qu là sông H ng tr nên hung d h n, đ n th i nhà
Nguy n đã làm v và gây ng p l t tri n miên trong khu v c, và khi đó đã có
nhi u ý ki n đ ngh xem xét v n đ phá b hay gi đê.
Tr

c n m 1837, Nguy n Công Tr đã đ xu t gi i pháp n n ch nh,

khai đào đo n kh i đ u sông

u ng (t c sông Thiên

c th i b y gi ),


15

chuy n c a nh n n

c t sông H ng d ch v phía th

vi c phân l sông H ng đ
t

ng đó m i đ

c thu n l i. Nh ng ph i sang th i T

c th c hi n m t ph n và đ

Pháp thu c. T đó, sông

ng ngu n, giúp cho
c ý

c hoàn ch nh thêm trong th i

u ng tr thành m t trong nh ng đ

ng thoát l

quan tr ng nh t c a sông H ng.
Sau hi p đ nh Quý Mùi (1883) và hi p

c Patanot (1885), n

c ta

hoàn toàn ch u s b o h c a th c dân Pháp. Ngay t nh ng ngày đ u c a n n
đô h , Chính quy n b o h Pháp đã ph i đ i m t v i n n l l t B c K .

c

bi t sau tr n l n m 1888 đã gây thi t h i n ng n cho đ ng b ng sông H ng
và sông u ng thu c đ a h t t nh B c Ninh.
1.2.2 Tình hình xây d ng và phát tri n đê đi u t đ u th k XX đ n
n m 1945
Ngày 28/6/1895, Toàn quy n

ông D

ng Rutso (Rousseau) ra ngh

đ nh thành l p y ban đê đi u t i cao (Commission Superrieureder digues) t i
Hà N i có nhi m v nghiên c u t ng th m ng l
và đ trình lên toàn quy n

ông D

ch k thu t qu n lý đê đi u.

i đê đi u hi n có

B cK

ng nh ng d án có liên quan đ n quy

y ban này đ

c nhóm h p vào các n m 1896,

1904, 1905, 1906, 1915, 1926.
Trong th i gian cu i th k XIX, đ u th k XX các nhà ch c trách
Pháp cùng v i vi c c ng c tôn cao h th ng đê là vi c cho xây d ng đ p tràn
m t s n i trên các tuy n đê đ ch đ ng phân ch m l khi c n thi t; tuy
nhiên sau m t th i gian th nghi m v i bi n pháp phân ch m l b dân chúng
trong vùng ng p l t ph n đ i m nh m . Tr

c tình hình đó n m 1917 k

ho ch c ng c và tôn cao đê thu c l u v c sông H ng đ

c th c hi n v i m t

s ch ti u thi t k nh : Chi u r ng t i thi u m t đê b=6m; cao đ c a đê trên
m cn

c l 0,5m (t

ng đ

ng m c n

mái đê phía sông m=2, phía đ ng m=3.

c

Hà N i n m 1918 là +11,80m);


16

K ho ch này đ
đ tđ
đ

c th c hi n liên t c t n m 1917 đ n n m 1924 và

c k t qu kh quan, tình tr ng v đê đ

c nh th và tr

c yêu c u b o v dân sinh, kinh t trong vùng ngày càng

t ng, k ho ch b sung đã đ
t ng c

c gi m h n. V i k t qu đ t

c đ ra nh m tôn cao và phát tri n h th ng đê,

ng m t c t ngang c a đê, t o ra m t l p áo ch ng th m b ng đ t sét

phía ngoài đê và đ p thêm c đê phía trong đ gia c đê. M r ng m t c t đê
b=7m và nâng cao đ đê t +11,80m lên +12,30m (t i Hà N i). M t s tuy n
đê cho r i đá b o v m t đê. K ho ch này đ
v i kinh phí 7 tri u đ ng ti n ông D

c phê duy t ngày 30/8/1924

ng b ng 40% kinh phí đ u t cho các

công trình thu nông cùng k . i đôi v i vi c tôn cao m r ng m t đê, m t s
đo n đê xung y u đã đ

c xây kè đá h c b o v mái đê.Trong th i k này đã

làm 250 kè. M t khác đ t ng dung tr ng nâng cao ch t l

ng đê, t n m

1924 đã s d ng đ m lu đ m nén đ t đ p đê. [23]
Trong giai đo n t n m 1885 đ n n m 1915, chính quy n b o h Pháp
đã đ p thêm m t s tuy n đê đ b o v nh ng vùng đô th đông đúc và nh t là
có nhi u ng

i Pháp và c s kinh t c a Pháp.

ó là h th ng đê La Thành

bao quanh Hà N i, h th ng đê bao quanh thành ph Nam
thêm đê b o v hai vùng có di n tích đáng k :
Th

nh. Ngoài ra đ p

t ng n sông H ng t Vân

ng t i tri n cao vùng Phúc Yên b o v vùng B c

u ng và qua t nh l

196, qua L c i n (H i H ng) đ b o v ph n l n t nh H ng Yên.
Tính trong 55 n m (1890-1945) chính quy n v a đ u t b ng kính phí
c a mình v a huy đ ng s c đóng góp c a dân đã đào đ p đ
đ t. T o ra m t b

c 69 tri u m3

c phát tri n c a h th ng đê đi u làm t ng kh n ng b o

v mùa màng dân c trong vùng so v i các th i k tr

c đó góp ph n làm h n

ch nh ng thi t h i do l l t gây ra. V m t qu n lý đê các nhà ch c trách
c ng đã ch tr ng vi c t ch c qu n lý b o v đê ph i ho t đ ng liên t c su t
ngày đêm vào mùa l .


17

M c dù vi c đ p đê phòng ch ng l l t giai đo n này có nhi u c g ng
nh t đ nh nh ng v n không tránh kh i nh ng h n ch t n t i nh : các lo i côn
trùng làm t , r cây m c nát trong thân đê d n đ n hi n t
đê khi m c n

ng th m rò r qua

c lên cao, n u không phát hi n x lý k p th i có th gây nên

s t l và v đê. ê sông H ng có 66 đi m b v trong th i gian t n m 19051945, trong đó đáng l u ý nh t là n n v đê tháng 8/1945. H u qu đó m t
ph n do vi c gi m sút công vi c tu b đ p đê trong nh ng n m 1941-1945 và
công vi c ki m tra phát hi n x lý s c không k p th i và m t ph n do n m
đó có l đ c bi t l n v
trong khi đó m c n

t quá m c n

c l thi t k (+12.30m t i Hà N i)

c l tháng 8/1945 là +13,90m t i Hà N i. [23].

1.2.3 Phát tri n và c ng c đê đi u Hà N i sau n m 1945
N m 1946 sau khi thành l p Chính ph m i, U ban Trung
đ

ng h đê

c thành l p theo s c l nh s 70-SL (ngày 25/5/1946). ây là c s pháp lý

quan tr ng đ công tác phòng ch ng l t bão đ
quan tâm ch đ o sát sao c a
các đ a ph

ng, đ

c tri n khai có t ch c. Có s

ng và chính quy n các c p t trung

c s đ ng tình ng h đóng góp s c ng

ng đ n

i, s c c a c a

nhân dân; do đó dù trong hoàn c nh khó kh n đ n m y, trong chi n tranh
c ng nh th i bình, công vi c phòng ch ng l t bão nói chung, công tác tu b

đê kè c ng nói riêng ngày càng đ
ch t l

c c ng c , phát tri n c v s l

ng và

ng.

Trong giai đo n này, trong vùng t m chi m, chính quy n th c dân Pháp
ch s a sang và c ng c m t s kè có nh h

ng tr c ti p đ n an toàn c a đê

nh khu v c kè Phú Gia. Tình hình tuy n đê đ n n m 1954 nh sau:
G n 9 km đê sông H ng thu c Thanh Trì có m t c t nh , m t đê ch
r ng 3m, g gh , tr n tr

t khi m a. Con ch ch trên đê ch r ng t 1,5 đ n 2

m, mái đê không đ đ so i. Hai bên ven chân đê có r t nhi u h ao, đây là
h u qu c a nh ng tr n v đê và đào đ t đ p đê t xa x a.


18

ê khu v c T Liêm v a nh v a y u, đ cao không đ u.H u h t các
đo n đê đ u m t c t nh , khi n

c sông cao, hi n t

ng th m l u mái đê r t

ph bi n và xu t hi n nhi u m ch s i, m ch đùn sau chân đê.Tuy n đê khu
v c n i thành đ

c đánh giá là khá h n, nh ng ch t l

ng không đ ng đ u,

đ t trong thân đê có nhi u t p ch t than x hay l n phong hóa.
Theo đánh giá chung, h th ng đê
m cn

giai đo n này ch ch ng đ đ

c

c l +12.00m t i Hà N i [5].
Sau khi Hà N i đ

c ti p qu n tháng 10/1954, tháng 12/1954 đo n đê

qua huy n Thanh Trì đã đ

c đ p thêm ph n con ch ch v i chi u cao h n

0,5m, r ng thêm 1m v i kh i l
các đo n đê

Khuy n L

ng trên 1 v n mét kh i đ t.

ng, Long Biên, C Kh i,

u n m 1955,

ông D đ

c gia c

thêm v ng ch c và kh o sát x lý các t m i. Huy n T Liêm ti n hành tu s a
hai đo n kè Th y Ph

ng - Phú Gia.

Ngoài vi c nâng c p đê chính, huy n Thanh Trì còn đ p tuy n đê b i
thu c khu v c 7 xã g m: Thanh Trì, L nh Nam, Tr n Phú, Yên S , Yên M ,
Duyên Hà, V n Phúc bao ph n di n tích kho ng 2000ha, dài 14,5km, m t đê
r ng t 3m đ n 4m, cao trung bình 2m, kh i l

ng trên 17 v n mét kh i.

T nh ng n m 1958 đ n 1961, toàn thành ph đã huy đ ng l c l
đ p đê đ t kh i l

ng 1.480.000m3, tu b 29.000 m3 đá các lo i,

ng

c tính trên

1,4 tri u ngày công.
Sau nh ng n m 1961 thành ph Hà N i m r ng, h th ng đê đi u t ng
lên 110km theo chi u dài, 16 đo n kè và 38 c ng các lo i đ
Công tác xây d ng và c ng c đê v n đ

c xây m i.

c ti n hành đ u đ n t ng n m.

Huy n Gia Lâm đ p m r ng m t c t tuy n đê đo n Nha Thôn, Hàn L c,
ng Viên, kè Sen H , Gia Th
L

ng; huy n Thanh Trì đ p đo n Thanh

ng; T Liêm tu b đê Nh t Tân, Phú Gia;

Canh, nhà máy g ch...

ông Anh gia c kè Xuân