Báo cáo dân chủ hoá quá trình soạn thảo, bảo đảm tính minh bạch của văn bản pháp luật là biện pháp nâng cao hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước bằng pháp luật

Nghiên cứu - trao đổi

TS. Bùi Sỹ Hiển *

T

heo cỏch núi thụng thng, minh bch
c hiu l s rừ rng, rnh mch, ai cng
c bit. Trong cỏc ti liu nghiờn cu, tu
theo cỏc gúc nghiờn cu khỏc nhau m ngi
ta cú phõn chia ra nhiu yờu cu c th i vi
tớnh minh bch. Ni dung c bn ca tớnh minh
bch, cụng khai ca vn bn phỏp lut trong bi
vit ny c th hin vn dõn ch hoỏ,
cụng khai hoỏ quỏ trỡnh son tho v s minh
bch ca vn bn sau khi c ban hnh, ni
dung ny c c th hoỏ nh sau:
1. Phỏp lut phi c t chc son tho,
ban hnh mt cỏch dõn ch, cụng khai v
phi c bit trc
Vn ly ý kin nhõn dõn v d ỏn lut,
d ỏn phỏp lnh, vn dõn ch hoỏ, cụng khai
hoỏ quỏ trỡnh son tho v ban hnh nhm bo
m tớnh minh bch ca vn bn phỏp lut núi
chung, trong ú cú vn bn phỏp lut ca tng
ngnh, lnh vc núi riờng ang c d lun xó
hi ht sc quan tõm v ó c quy nh ti
cỏc iu 39 - 41 Lut ban hnh vn bn quy
phm phỏp lut hin hnh. Mc tiờu c bn ca
vn ny khụng phi ch ai l ngi son
tho m l vn phi t chc son tho nh th

no vn bn phỏp lut sau khi c ban hnh
cha ng c nhiu quy phm tt nht, t ú
to dng c mt h thng vn bn phỏp lut
tng i y , thng nht ng b, hp hin

Tạp chí luật học số 4/2005

hp phỏp, minh bch v cú tớnh n nh lõu di.
Vic t chc ly ý kin nhõn dõn, c bit l
ý kin tham gia ca nhng ngi cú trỏch nhim
trc tip thi hnh vn bn khụng c thc hin
mt cỏch ng b v cú h thng, lm cho mt
s vn bn nht nh cú th t c cht lng
cao hn theo yờu cu, trong khi ú tỏc dng v
hiu qu i vi c h thng vn bn phỏp lut
thỡ hu nh vn khụng c ci thin l bao.
Chng hn, i vi cỏc vn bn lut ln thỡ t
chc tham kho ý kin nhõn dõn, cũn i vi
cỏc vn bn di lut thỡ li khụng, trong khi ú
chớnh cỏc vn bn di lut li l loi vn bn cú
ý ngha v hiu lc ỏp dng nhiu nht trong
cuc sng ca ngi dõn. Vic t chc cho
ngi dõn tham gia úng gúp ý kin phn nhiu
cũn mang tớnh hỡnh thc v cú giỏ tr tuyờn
truyn nhiu hn l cn cú s tham kho ý kin
mt cỏch thc s t phớa ngi dõn, cha to
iu kin cn thit ngi dõn cú th tham gia
úng gúp ý kin mt cỏch ch ng, t giỏc, cú
ý thc v bo m cht lng vn bn c ban
hnh. Trong a s cỏc trng hp, vic gúp ý

kin ca ngi dõn l mang tớnh mt chiu, cú
ngha rng ngi dõn c vic tham gia úng gúp
ý kin, cũn vic cú tip thu hay khụng l tu
thuc vo ý chớ c quan son tho vn bn.
* V k hoch thng kờ
B xõy dng
3


Nghiên cứu - trao đổi

i tng tham gia ý kin trong quỏ trỡnh
son tho vn bn c la chn cha ỳng
hoc cha mang tớnh i din. Ti nhiu cuc
hi tho do cỏc b, ngnh t chc, c bit l
cỏc hi tho cú s ti tr quc t, hu nh cỏc
i biu tham gia ch yu l t cỏc c quan nh
nc cũn i din cỏc t chc xó hi, ca gii
doanh nghip núi chung v doanh nghip t
nhõn núi riờng thỡ vng búng. Ngc li, ti cỏc
hi tho do cỏc t chc xó hi hay t chc xó
hi - ngh nghip t chc thỡ hu nh ton cỏc
i din ca doanh nghip v cỏc c ó ngh hu
m thng thiu i din t cỏc c quan qun lớ
nh nc, cỏc t chc chuyờn mụn khỏc nh i
din cỏc c quan nghiờn cu v.v.. iu ny lm
cho hi tho tr thnh din n ph bin kin
thc hay phn ỏnh d lun mt chiu v ni
dung khụng khỏc nhau, hu nh thiu s tho
lun ci m v cỏc quan im mt cỏch trc tip

v cụng khai, qua ú ngi tham gia cú th nõng
cao nhn thc, phong phỳ hoỏ trớ tu ca mỡnh
v úng gúp c nhiu ý kin b ớch cho cụng
vic son tho vn bn v.v..
V nhn thc, cn khng nh rng mc dự
quyn ban hnh phỏp lut thuc v c quan nh
nc cú thm quyn song ch th sỏng to phỏp
lut chõn chớnh phi l nhõn dõn. T nhn thc
ny, t ra hai vn : mt l, nhõn dõn phi cú
nng lc lm ch, tc phi cú hiu bit sõu sc
v phỏp lut, cú ý thc dõn ch v l ch th, th
hin nng lc v tinh thn lm ch; hai l, nhõn
dõn phi cú iu kin c lm ch, lm ch
khụng ch qua cỏc c quan, t chc i din m
cũn bng hỡnh thc trc tip tham gia úng gúp
ý kin xõy dng cỏc d ỏn lut v d tho cỏc
vn bn quy phm phỏp lut. Nh vy, vn
t ra l khi bt tay xõy dng mt vn bn quy
4

phm phỏp lut cn tớnh n kh nng cho phộp
mi ngi, c bit l nhng i tng s b nh
hng trc tip nhiu nht bi vn bn phỏp lut
c ban hnh (cỏc i tng trc tip ỏp dng
vn bn) phi c bit, c phỏt biu ý kin
v chng mc nht nh, cú th c tham gia
úng gúp ý kin cho d tho vn bn hoc tham
gia vo quỏ trỡnh son tho vn bn hay mt s
vn ct yu ca d tho vn bn.
Dõn ch l thuc tớnh c bn ca phỏp lut

XHCN bi nú l phng tin bo m trờn thc
t quyn lc nh nc l thng nht v thuc v
nhõn dõn. Nhng vic h trng ca t nc u
do nhõn dõn quyt nh, nhõn dõn c tham gia
cụng vic qun lớ xó hi vi cỏc hỡnh thc thớch
hp, trong ú cú hỡnh thc tham gia vo quỏ trỡnh
son tho vn bn phỏp lut, mi ngi u c
bỡnh ng, u cú iu kin, c hi ngang nhau
trong vic thc hin cỏc quyn t do dõn ch,
phỏt trin ton din nhõn cỏch, trớ tu v sc lc
phự hp vi nng lc ca mỡnh. Núi cỏch khỏc,
phỏp lut dõn ch phi l phỏp lut vỡ con ngi.
ú l nh hng xuyờn sut quỏ trỡnh phỏt trin
ca phỏp lut, l t tng ch o cụng tỏc xõy
dng phỏp lut m sinh thi, Ch tch H Chớ
Minh tng khng nh "lm cho phỏp lut dõn
ch ngy cng nhiu hn, tt hn.
Phi núi rng cho n nay, yờu cu ny cha
tr thnh mt ch nh bt buc trong thc tin
hot ng xõy dng vn bn quy phm phỏp
lut nc ta. Lut ban hnh vn bn quy phm
phỏp lut ch mi dng li vic quy nh
quyn tham gia gúp ý kin xõy dng vn bn
quy phm phỏp lut: Mt trn T quc Vit
Nam v cỏc t chc thnh viờn, cỏc t chc xó
hi khỏc, t chc kinh t, c quan nh nc, n
v v trang nhõn dõn v cụng dõn v cỏc c
Tạp chí luật học số 4/2005

Nghiên cứu - trao đổi

quan, t chc hu quan to iu kin c
quan, t chc, cỏ nhõn núi trờn tham gia gúp ý
kin v tip thu ý kin úng gúp xõy dng
vn bn quy phm phỏp lut v thm quyn
quyt nh ly ý kin mi ch dng li ý chớ
ca c quan cp trờn: Quc hi, U ban thng
v Quc hi quyt nh vic ly ý kin nhõn dõn
cn c vo tớnh cht v ni dung ca d ỏn lut,
phỏp lnh ng thi cng ch mi hn ch d
ỏn lut, d ỏn phỏp lnh. Trờn thc t cũn rt
nhiu loi vn bn quy phm phỏp lut quan
trng, cú liờn quan trc tip n mt s nhúm
ngi nht nh trong xó hi nh Lut doanh
nghip, Phỏp lnh lut s, Phỏp lnh v thu i
vi ngi cú thu nhp cao... Quc hi hay U
ban thng v Quc hi cú th quyt nh vic
khụng ly ý kin ca nhõn dõn. V phớa c quan
nh nc, cỏc quy nh ny mi ch dng li
trỏch nhim th ng ca h m cha c lut
hoỏ cỏc quy nh v vic ly ý kin ca nhõn
dõn, ca cỏc c quan, t chc, cỏc i tng trc
tip thi hnh phỏp lut l mt trong cỏc trỏch
nhim c bn ca c quan ch trỡ son tho.
Vic to ra c ch cỏc i tng trc tip ỏp
dng vn bn c quyn ch ng tham gia
vo quỏ trỡnh xõy dng vn bn hu nh khụng
c cp. Hn na, ngoi hỡnh thc vn bn
lut v vn bn phỏp lnh, theo quy nh ca

Hin phỏp, Lut t chc Chớnh ph, Lut ban
hnh vn bn quy phm phỏp lut thỡ Chớnh ph,
Th tng Chớnh ph, cỏc b, cỏc c quan
ngang b, b trng, th trng c quan ngang
b cng cú thm quyn ban hnh vn bn quy
phm phỏp lut nh ngh nh, quyt nh, ch
th, thụng t v.v.. i vi cỏc hỡnh thc vn bn
ny, hin nay cha cú cỏc iu lut c th no
quy nh v trỏch nhim ca c quan son tho
Tạp chí luật học số 4/2005

phi ly ý kin ca ngi dõn, ca cỏc i tng
trc tip thi hnh vn bn phỏp lut trc khi
vn bn c ban hnh.
Thc tin hot ng ly ý kin nhõn dõn
trong thi gian qua cho thy, dự trin khai ly ý
kin trờn din rng nh th no thỡ nhng ý kin
úng gúp thit thc v tõm huyt thng tp
trung vo cỏc i tng cú liờn quan trc tip
n ni dung iu chnh ca vn bn. Cỏc ý kin
úng gúp ca nhõn dõn v doanh nghip khụng
phi lỳc no cng c cỏc ban son tho tip
thu mt cỏch y v nghiờm tỳc, cha cú
nhiu din n tho lun, phn bin mi khi
cú cỏc ý kin, cỏc quan im khỏc nhau. Thc
ra, vic ly ý kin cỏc i tng trc tip thi
hnh vn bn phỏp lut cho n nay phỏp lut
cha quy nh ú l trỏch nhim ca c quan
ch trỡ son tho nhng xột thy mc cn
thit v tm quan trng ca vic xin ý kin úng

gúp t cỏc i tng ny, nhiu c quan ch trỡ
son tho ó tin hnh ly ý kin ca h bng
vn bn. Chng hn, khi son tho Lut xõy
dng, ngoi vic ly ý kin cỏc c quan qun lớ
nh nc trung ng, a phng v ý kin
úng gúp ca cỏc i tng trc tip thi hnh
vn bn; ngoi vic b sung thnh viờn t biờn
tp t cỏc doanh nghip xõy dng nh Tng
cụng ty xõy dng Sụng , Tng cụng ty xõy
dng H Ni v.v.. ban son tho Lut ny xột
thy cn thit v ó t chc xin ý kin úng gúp
rng rói t Tng hi xõy dng Vit Nam, Hi
kin trỳc s Vit Nam, Hi quy hoch phỏt trin
ụ th Vit Nam, Hi kt cu Vit Nam, Hi t
vn xõy dng Vit Nam, Hip hi nh thu xõy
dng Vit Nam Vỡ vy, ni dung d tho vn
bn lut ó c c th thờm v tớnh thc tin,
tớnh khoa hc v lm cho cht lng D ỏn Lut
5


Nghiên cứu - trao đổi

c ci thin hn trc khi Chớnh ph trỡnh
Quc hi thụng qua ngy 26/11/2003.
Trc nhng ũi hi ca vic cn nhanh
chúng i mi v hon thin h thng phỏp lut,
c bit l h thng vn bn phỏp lut v kinh t,
kinh nghim cho thy, s tham gia úng gúp ý
kin ca xó hi, ngi dõn, ca doanh nghip,

c bit ca cỏc i tng chu s tỏc ng trc
tip nhiu nht ca vn bn s rt cú li v l
yờu cu ht sc khỏch quan, bt buc bi nhng
l sau õy:
Th nht, thụng qua ú lm cho ngi
hoch nh chớnh sỏch hiu sỏt thc tin cú
c nhng quy nh, chớnh sỏch phự hp vi
thc tin cuc sng; lm cho i tng iu
chnh cú c hi phn ỏnh ý kin, hiu c ni
dung cỏc quy nh v thc hin ỳng cỏc quy
nh phỏp lut. õy cng l hỡnh thc tuyờn
truyn ph bin mang tớnh tớch cc, ch ng
lm cho cỏc quy nh ca vn bn thc s i vo
cuc sng mi khi c ban hnh. Ngoi ra,
vic ly ý kin cỏc i tng ny cũn nhm
cung cp thờm cho c quan son tho nhng
thụng tin, cỏch nhỡn t thc t c quan son
tho xem xột, cõn nhc v cú nhng iu chnh
cn thit bo m cho vn bn phỏp lut mang
tớnh c th, sỏt thc t v d dng i vo cuc
sng. Núi nh vy, bi vỡ khụng ai cú th hiu
rừ hon cnh, iu kin ca cỏc i tng trc
tip chu s iu chnh ca vn bn bng chớnh
bn thõn h. Chng hn, mun bit mt vn bn
quy phm phỏp lut v ỏnh bt cỏ tỏc ng nh
th no n nhng ngi hnh ngh ỏnh bt cỏ
thỡ iu tt nhiờn phi hi xin ý kin cỏc ng
dõn; mun bit mt vn bn quy phm phỏp lut
v xõy lp cụng trỡnh tỏc ng nh th no n
nhng ngi hnh ngh xõy dng v lp rỏp

6

thit b xõy dng thỡ iu tt nhiờn phi tham
kho ý kin nhng ngi th xõy v th lp rỏp
thit b xõy dng cụng trỡnh.
Th hai, quỏ trỡnh ban hnh vn bn quy
phm phỏp lut l mt quỏ trỡnh phc tp, l quỏ
trỡnh th hin y nhng im chung v riờng
v li ớch ca nhiu nhúm quan h trong xó hi,
phn nh nhiu xu th, quan im khỏc nhau,
nht l trong c ch th trng a s hu, a
quan h. Vỡ vy, quỏ trỡnh ny khụng th t
c kt qu khỏch quan khi ch th trc tip
ca nhng quan h xó hi m phỏp lut mun
iu chnh khụng c tham gia vo quỏ trỡnh
son tho v ban hnh vn bn phỏp lut. Cỏc c
quan nh nc thng d mc bnh quan liờu,
cho dự ú l nh nc tin b v phỏt trin. H
khụng ch b gii hn v s nhy cm thc tin,
vn sng thc t m cũn do tõm lớ t v ca
ngi gỏc cng, luụn luụn mun tuyt i
hoỏ cho s an ton ca ton xó hi. Ngoi ra,
quỏ trỡnh lm lut luụn b chi phi bi lng kớnh
ch quan ca nhng nh lm lut, trong mt s
trng hp cũn b chi phi bi tớnh cc b, ý
mun ch quan ca mt b phn cỏn b cụng
chc no ú, chng hn cỏn b cụng chc cỏc
b, ngnh hay a phng khi c giao (c
u quyn) ch trỡ son tho vn bn phỏp lut
liờn quan n b, ngnh hay a phng mỡnh...

Bi vy, s tham gia ca doanh nghip, ca xó
hi v cụng dõn s to s cõn bng v khỏch
quan khoa hc trong quỏ trỡnh xõy dng phỏp
lut: cú bo v v cú phn bin, cú nờu vn
v cú phn bỏc vn , cú vai trũ ca qun lớ v
b qun lớ, cú quyn t do kinh doanh v cú trt
t cụng cng v.v ..
Th ba, trong nn kinh t th trng nh
hng XHCN hin nay, cỏc quan h kinh t rt
Tạp chí luật học số 4/2005


Nghiªn cøu - trao ®æi

đa dạng và luôn thay đổi. Không nhà làm luật
nào có thể am tường tất cả mọi vấn đề. Chính
các tầng lớp nhân dân, các nhà doanh nghiệp là
những người tạo ra và phát triển những tập
quán, thông lệ thương mại. Đây là nguồn quan
trọng để phát triển thành các quy phạm pháp
luật về kinh tế. Do vậy, quá trình xây dựng và
thực hiện pháp luật về kinh tế không thể thiếu
các nhà doanh nghiệp, các tầng lớp nhân dân chủ thể của cầu nối giữa pháp luật và thực tiễn
kinh doanh năng động, sáng tạo và rất phức tạp.
Yêu cầu có sự tham gia của người dân và các
nhà doanh nghiệp vào quá trình xây dựng pháp
luật về kinh tế cũng hoàn toàn phù hợp với bản
chất của Nhà nước ta. Nhà nước cho phép,
khuyến khích và tạo điều kiện để mọi tầng lớp
nhân dân, mọi thành phần kinh tế tham gia vào

quá trình xây dựng, thực hiện và giám sát mọi
chính sách và pháp luật của đất nước, thể hiện
phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân
kiểm tra”. Dân biết luật để tự mình tổ chức công
việc làm ăn hàng ngày theo pháp luật đồng thời
để kiểm tra lại việc làm luật, thi hành và áp dụng
pháp luật của các cơ quan nhà nước, các cán bộ
công chức nhà nước; doanh nghiệp trong nước
cũng cần biết pháp luật của nước ngoài để biết
cách tổ chức làm ăn với các doanh nghiệp nước
ngoài. Vấn đề này xuất phát chủ yếu từ các nhu
cầu nội tại của quá trình hoàn thiện hệ thống văn
bản pháp luật ở nước ta theo định hướng xây
dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN,
trong đó có tính đến việc đáp ứng các yêu cầu
mới của các cam kết về hội nhập kinh tế quốc tế,
phù hợp với các cam kết, điều ước quốc tế trong
các hiệp định song phương và đa phương mà
Việt Nam đã tham gia hoặc kí kết.
Thứ tư, thực tiễn xây dựng và thực hiện
T¹p chÝ luËt häc sè 4/2005

pháp luật ở nước ta hơn gần 20 năm đổi mới và
phát triển kinh tế đã chứng minh rằng nếu văn
bản quy phạm pháp luật nào được chuẩn bị tốt,
có sự tham gia rộng rãi của nhân dân trong quá
trình soạn thảo thì văn bản đó nhanh chóng phát
huy tác dụng tích cực trong đời sống. Nếu
ngược lại thì các văn bản pháp luật khi được ban
hành ra hoặc chỉ là các bản tuyên ngôn về chính

sách, không có nhiều ý nghĩa trên thực tế hoặc là
cản trở sự phát triển của nền kinh tế đất nước.
Có một thực tế ở các nước có trình độ phát triển
thấp và dân trí chưa cao là nếu người dân không
trực tiếp tham gia và bỏ công sức vào một công
việc gì đó thì về cơ bản họ chưa xem cái đó là
cái của bản thân họ hay cho bản thân họ. Nếu
giữa pháp luật và đời sống thực tế của xã hội có
khoảng cách lớn thì người dân sẽ giảm lòng tin
và trông cậy vào pháp luật của Nhà nước. Một
văn bản pháp luật nếu không phản ánh được đầy
đủ ý chí, nguyện vọng và đời sống thực tế của
người dân thì sẽ không thể đi vào cuộc sống và
không được cuộc sống dễ dàng chấp nhận. Vì
vậy, cần tăng cường việc tham gia ý kiến của
doanh nghiệp và người dân vào quá trình soạn
thảo văn bản nhằm bảo đảm tính dân chủ, công
khai của hoạt động lập pháp, lập quy và tính
minh bạch của từng văn bản cũng như của cả hệ
thống văn bản pháp luật hiện hành.
2. Nội dung các quy phạm pháp luật phải
rõ ràng, nhất quán
Có thể nói rằng đây là một thuộc tính hết
sức quan trọng của pháp luật. Pháp luật phải là
chuẩn mực cho việc hành xử của các bên khi
tham gia quan hệ xã hội mà nó điều chỉnh.
Không thể coi là chuẩn mực hay nói cách khác
cái gọi là chuẩn mực đó sẽ khó được tuân thủ
một cách nghiêm chỉnh nếu nó phức tạp, không
7

Nghiªn cøu - trao ®æi

rõ ràng và không nhất quán. Yếu tố rõ ràng là
đòi hỏi hết sức quan trọng đối với việc chuyển
tải nội dung các chủ trương, đường lối, chính
sách của Đảng và Nhà nước thành các quy
phạm cụ thể. Quy phạm càng cụ thể, rõ ràng,
đơn giản bao nhiêu thì càng dễ hiểu, dễ dàng áp
dụng và áp dụng thống nhất bấy nhiêu. Có thể
nói rằng tính chính xác của “thông điệp” mà các
nhà hoạch định chính sách muốn gửi gắm phụ
thuộc rất nhiều vào mức độ giản đơn, rõ ràng, dễ
hiểu của quy phạm pháp luật. Tính rõ ràng, nhất
quán không chỉ là yêu cầu đối với nội dung của
một văn bản pháp luật nhất định mà cao hơn là
yêu cầu đòi hỏi đối với tất cả các văn bản pháp
luật với tư cách là một hệ thống; nếu không rõ
ràng, cụ thể thì sẽ dẫn đến mâu thuẫn, chồng
chéo; nếu không nhất quán thì sẽ dẫn đến sự vô
hiệu hoá lẫn nhau mà hệ quả tất yếu của nó là
làm hạn chế (nếu không nói là làm mất) hiệu lực
và hiệu quả của văn bản pháp luật trong hoạt
động quản lí nhà nước nói chung cũng như hoạt
động quản lí nhà nước đối với từng ngành, lĩnh
vực kinh tế - xã hội nói riêng.
Nhằm khắc phục tình trạng hiện nay văn
bản của cơ quan nhà nước cấp trên phải chờ văn
bản của các cơ quan nhà nước cấp dưới. Nhiều

luật, pháp lệnh, nghị quyết được ban hành đã có
hiệu lực nhưng không thực hiện được vì thiếu
văn bản quy định cụ thể, rõ ràng; trong khi đó
các văn bản hướng dẫn, quy định chi tiết thi
hành thường được ban hành rất chậm hoặc
hướng dẫn, chi tiết với những nội dung không
nhất quán. Cũng có ý kiến cho rằng dự thảo văn
bản quy định chi tiết thi hành phải được trình
cùng với dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết. Tuy
nhiên, những nội dung này đều trùng hợp với
quy định tại Điều 7 của Luật ban hành văn bản
8

quy phạm pháp luật hiện hành: “Luật, pháp lệnh
và các văn bản quy phạm pháp luật khác phải
được quy định cụ thể để khi các văn bản đó có
hiệu lực thì được thi hành ngay. Trong trường
hợp luật, pháp lệnh có điều, khoản cần phải
được quy định chi tiết bằng văn bản khác thì
ngay tại điều, khoản đó, phải xác định rõ cơ
quan nhà nước có thẩm quyền quy định và thời
hạn ban hành văn bản. Văn bản quy định chi tiết
thi hành phải được soạn thảo cùng với dự thảo
luật, pháp lệnh để trình cơ quan nhà nước có
thẩm quyền kịp thời ban hành khi luật, pháp
lệnh có hiệu lực”. Vấn đề tồn tại như vậy lại là
do quá trình tổ chức thực thi Luật ban hành văn
bản quy phạm pháp luật, các cơ quan nhà nước
chưa tuân thủ nghiêm chỉnh các quy định của
Luật này đã có hiệu lực pháp luật từ năm 1996.

Tồn tại này là bài học kinh nghiệm, cần được
khắc phục.
3. Văn bản pháp luật phải bảo đảm tính
ổn định tương đối
Nói pháp luật phải nói tính ổn định tương
đối vì pháp luật là công cụ điều chỉnh các mối
quan hệ kinh tế - xã hội phát triển không ngừng.
Do đó, pháp luật không thể là một đại lượng bất
biến mà ngược lại, với tư cách là hệ thống các
quy phạm, pháp luật cần phải có sự phát triển để
thúc đẩy và tạo môi trường pháp lí phù hợp cho
sự phát triển của các quan hệ kinh tế - xã hội.
Tính minh bạch của pháp luật và sự ổn định của
pháp luật là hai yếu tố tương hỗ lẫn nhau. Nếu
pháp luật luôn bị sửa đổi, bổ sung (không ổn
định) sẽ khó có thể bảo đảm được tính minh
bạch và ngược lại, nếu pháp luật không rõ ràng,
nhất quán (thiếu tính minh bạch) sẽ dẫn đến phải
sửa đổi, bổ sung. Thực tế cho thấy có những quy
phạm pháp luật trước đây là đúng nhưng trong
T¹p chÝ luËt häc sè 4/2005


Nghiên cứu - trao đổi

iu kin kinh t - xó hi hin nay thỡ khụng cũn
phự hp na, cn phi c sa i. Phỏp lut
cú tớnh n nh nhng phỏp lut cng cú tớnh
nng ng. Phỏp lut cụng thc hoỏ cỏc quan h
xó hi m cỏc quan h xó hi vn luụn thay i,

nht l trong thi k quỏ lờn ch ngha xó hi
nc ta, khi chỳng ta ang bc thm u
tiờn ca kinh t th trng thỡ cỏc quan h xó hi
li cng nhiu thay i cho nờn phỏp lut cng
phi c thay i cho phự hp. c bit trong
lnh vc kinh t, trc õy phc v cho khỏng
chin nờn phi tp trung cao , thc hin ch
bao cp, phõn phi bỡnh quõn, sn xut tr
cp, khụng cn phi hch toỏn l lói kinh doanh
nhng ngy nay chuyn sang nn sn xut hng
hoỏ nhiu thnh phn theo c ch th trng
nh hng XHCN thỡ mi quy phm phỏp lut
phi c thay i nhanh chúng v kp thi cho
phự hp vi nhng quan h kinh t mi.
4. D ỏn, d tho vn bn phỏp lut phi
c ng ti cụng khai trc khi trỡnh kớ
ban hnh
cỏc quy nh ca vn bn phỏp lut thc
s i vo cuc sng nu ch dng li vic
tham gia ý kin ca doanh nghip v ngi dõn
trong quỏ trỡnh son tho cha m cũn ũi
hi vn bn ú phi c ng ti cụng khai, cú
sn bt c ai quan tõm tỡm hiu u cú th
tip cn c mt cỏch d dng. Mt iu hin
nhiờn l phỏp lut c ban hnh th ch hoỏ
ng li, ch trng, chớnh sỏch ca ng v
Nh nc thnh cỏc quy tc x s chung buc
mi ngi phi tuõn th, thc hin. S l bt hp
lớ v rt khụng cụng bng nu ũi hi mt ngi
dõn phi tuõn th quy nh phỏp lut khi ngi

ú cha bit quy nh ú l gỡ v mun bit
cng khụng th tip cn c. Vỡ vy, cn phi
Tạp chí luật học số 4/2005

ng ti d tho vn bn trờn Cụng bỏo trc
ngy vn bn ú cú hiu lc thi hnh, ch khụng
phi l vn bn ú cú hiu lc thi hnh ri
mi c ng.
M rng dõn ch, cụng khai hoỏ quỏ trỡnh
son tho, ban hnh vn bn phỏp lut, k c vn
bn hnh chớnh thụng thng l nhm gim bt
nhng k h, s chng chộo, mõu thun, nhng
ý kin cỏ nhõn, cc b v khụng phự hp trong
cỏc vn bn phỏp lut. D tho cỏc vn bn quy
phm phỏp lut, vỡ vy, cng nờn c cụng b
cụng khai mt s thi gian nht nh trc khi
trỡnh c quan nh nc cú thm quyn xem xột
kớ ban hnh, lm nh vy cụng dõn v cỏc
doanh nghip cú iu kin v thi gian tỡm hiu
v thay i hnh vi cho phự hp vi quy nh
ca vn bn, trỏnh trng hp gõy b ng cho
cỏc doanh nghip, t chc v cỏ nhõn, gõy bt
ng i vi ngi thc hin phỏp lut. Trc
mt, cú nờn lut hoỏ nguyờn tc "vn bn phỏp
lut v cỏc vn bn hnh chớnh ca cỏc c quan
trung ng nu cha c ng ti kp thi trờn
Cụng bỏo, coi nh cha cú hiu lc thi hnh".
Hiu qu ca qun lớ nh nc ph thuc vo
nhiu yu t khỏc nhau, trong ú yu t cht
lng vn bn ban hnh gi vai trũ, v trớ c bn

nht, quan trng nht. Trong hot ng xõy dng
v hon thin h thng vn bn phỏp lut bo
m tớnh y , thng nht, ng b, hp hin,
hp phỏp, "ci m", n nh lõu di v sỏt hp
vi yờu cu ũi hi thc tin ca i sng kinh t
- xó hi, phự hp vi lut phỏp quc t theo
hng hi nhp, cn chỳ trng n tớnh dõn ch,
cụng khai ca quỏ trỡnh son tho, ban hnh v
tớnh minh bch ca vn bn phỏp lut, gúp phn
nõng cao hiu qu ca qun lớ nh nc trong giai
on hin nay khi t nc ta ang tin ti hi
nhp nn kinh t quc t./.
9