Ưu điểm, hạn chế của nguồn tài liệu trên Internet và kỹ năng thu thập tài liệu trên Internet (9 điểm)

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Việc thu thập tài liệu để phục vụ cho mục đích học tập và làm việc là
rất quan trọng. Tài liệu là nguồn thông tin phục vụ cho mục đích nhất định.
Tài liệu tồn tại ở rất nhiều dạng thức, nhiều nguồn khác nhau; song trong thời
đại công nghệ thông tin bùng nổ và phát triển mạnh mẽ như hiện nay thì
nguồn tài liệu Internet, đang là nguồn tài liệu chủ yếu, phổ biến nhất, nó chứa
đựng tất cả các thông tin ứng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, khoa
học… Vậy nguồn tài liệu này có những ưu điểm, hạn chế gì? Và kỹ năng thu
thập như thế nào?
Sau đây em xin trình bày quan điểm của mình về đề tài: “Ưu điểm, hạn
chế của nguồn tài liệu trên Internet và kỹ năng thu thập tài liệu trên Internet”.

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Trước hết ta cần làm rõ khái niệm Internet, Internet là một hệ thống
thông tin toàn cầu có thể được truy nhập công cộng gồm các mạng máy
tính được liên kết với nhau. Hệ thống này truyền thông tin theo kiểu nối
chuyển gói dữ liệu dựa trên một giao thức liên mạng đã được chuẩn hóa. Hệ
thống này bao gồm hàng ngàn mạng máy tính nhỏ hơn của các doanh nghiệp,
của các viện nghiên cứu và các trường đại học, của người dùng cá nhân, và
các chính phủ trên toàn cầu ( Bởi
Internet là một hệ thống thông tin toàn cầu nên việc chia sẻ dữ liệu qua mạng
này là rất đơn giản, chỉ cần có thiết bị có thể kết nối Internet và mạng
Internet. Chính vì thể nguồn tài liệu Internet là rất phổ biến, đa dạng, phong
phú. Sau đây là nhưng ưu điểm, hạn chế của nguồn tài liệu internet và kỹ
năng thu thập tài liệu được rút ra ngay từ những ữu điểm, hạn chế này:

1


I. Ưu điểm
Nguồn tài liệu Internet rất đa dạng và phong phú. Nó đề cập đến mọi

lĩnh vực trong đời sống xã hội giúp người đọc khai thác triệt để những khía
cạnh của vấn đề mình cần nghiên cứu. Những vấn đề này được đưa ra đánh
giá, bình luận, có nhiều ý kiến đóng góp khác nhau, từ đó người đọc có thể
tham khảo để đưa ra nhận xét của chính bản thân mình, khai thác và phân tích
triệt để để biến thông tin thu thập được từ nguồn tài liệu đó thành của mình.
(Ví dụ: thu thập các số liệu thống kê về dân số, thống kê về các vụ tai nan
giao thông, tài liệu phục vụ học tập, tài liệu chuyên ngành, sách điện tử, ảnh,
video…).

Tính di động và linh hoạt của nguồn tài liệu Internet là rất cao. Người
đọc có thể tìm và thu thập tài liệu tại bất cứ nơi đâu, bất cứ khi nào, không bị
ngăn cách bởi thời gian, không gian và đối tượng. Thậm chí họ còn có thể thu
thập, tải về, lữu giữ lại để lần sau có thể đọc ngoại tuyến. Không khó khăn
như một số cách thu thập tài liệu khác như phải đến tận thư viện, đi làm bài
phỏng vấn, khảo sát số liệu thực tế… Họ chẳng cần phải quan tâm thời tiết
hôm nay như thế nào, tình trạng giao thông ra làm sao, chẳng cần phải bước
chân ra khỏi nhà, có thể ngồi trong phòng khách hay nằm ngay trên giường
của mình để thu thập tài liệu, còn nếu họ đang ở ngoài đường thì chỉ cần có
thiết bị có thể vào mạng và có kết nối Internet, đơn giản như là một chiếc điện
thoại có thể vào mạng hay những chiếc laptop, tablet có thể bắt sóng wifi.
Nếu không có điều kiện cơ sở vật chất như trên thì cũng không đáng ngại vì
người đọc có thể tra cứu, tìm kiếm thông tin tại các đại lý Internet công cộng.
Ưu điểm này dường như chỉ thấy ở tài liệu trên Internet.

2


Ảnh minh họa ( Internet)
Tiết kiệm không gian lưu trữ, thời gian tìm kiếm. Từ ưu điểm về tính
linh hoạt và cơ động của nguồn tài liệu Internet, có thể nhận thấy thêm một

vài ưu điểm nổi bật nữa là không phải tốn thời gian, công sức, tiết kiệm giấy
mực và không gian lưu trữ như các nguồn tài liệu sách báo thông thường. Các
tài liệu giấy thông thường phải có không gian lưu trữ lớn như các thư viện,
cục lưu trữ, trung tâm lưu trữ… Vì vậy kéo theo việc tìm kiếm và thu thập
loại tài liệu này rất tốn thời gian. Một ví dụ đơn giản như khi vào thư viện,
phải trải qua rất nhiều công đoạn, thủ tục rườm rà thì độc giả mới có thể
mượn được một cuốn sách và thời gian mượn sách cũng rất hạn chế, chưa kể
đến một số loại sách quý hiếm không được mượn về, chỉ được đọc tại thư
viện nên rất khó để khai thác hết nội dung của nó. Trái lại, dữ liệu Internet là
dữ liệu số được lữu trữ tại các máy chủ của nhà cung cấp dịch vụ đặt tại khắp
nơi trên thế giới, vì vậy việc tìm kiếm, truy xuất tài liệu được đáp ứng rất
nhanh và không gian lưu trữ là không giới hạn. Chỉ cần biết một số thông tin
của tài liệu như địa chỉ trang web, từ khóa liên quan đến tài liệu cần tìm, là có
thể dễ dàng tìm ra nó. Người dùng có thể tìm kiếm tài liệu thông qua các dịch
vụ tìm kiếm trực tuyến của các hãng phần mềm lớn như: Google, Microsoft,
Yahoo… Việc này giúp chúng ta có thể cải thiện kỹ năng tìm kiếm.
Tài liệu Internet có tính cập nhật rất cao. Lấy ví dụ đơn giản như đối
với các loại sách về khoa học, sau một thời gian xuất bản thì sách cần được
3


sửa đổi, bổ sung, tái bản để cập nhật, thay thế thông tin cho phù hợp với xu
hướng phát triển chung của ngành khoa học mà nó đề cập tới, việc này tiêu
tốn rất nhiều tiền của. Một ví dụ nữa là về sách giáo khoa, một đợt thay sách
giáo khoa cho một cấp học có thể tiêu tốn đến hàng trăm tỷ đồng. Trái lại, đối
với tài liệu Internet thì việc cập nhật thông tin lại rất đơn giản, nó có thể được
cập nhật từng ngày, từng giờ, không phải mất quá nhiều thời gian và tiền bạc
cho công tác chuẩn bị. Vì vậy, người đọc sẽ rất dễ dàng nắm bắt được quá
trình vận động và phát triển của vấn đề mình nghiên cứu.
II. Hạn chế

Ngoài những ưu điểm trên của nguồn tài liệu Internet thì nó cũng có
những hạn chế nhất định:
Không xác định được chính xác nguồn gốc của tài liệu Internet. Vì tài
liệu Internet mang tính mở, bất cứ ai cũng có thể đóng góp ý kiến, có thể là
tác giả thật, nhưng đa phần là những người khác thực hiện tính năng chia sẻ.
Ví dụ điển hình là báo điện tử, nhiều trang báo điện tử đăng tải các bài viết có
nội dung giống hệt nhau, không có trích dẫn cụ thể là từ nguồn nào. Vì thế,
người đọc không thể xác định được đâu là nguồn gốc chính xác của bài viết
đó để thẩm định mức độ khách quan của nó. Còn đối với viết bài luận, nếu
trích dẫn trong tài liệu nào đó thì việc xác định nguồn gốc của tài liệu là bắt
buộc. Vì thế việc xác định chính xác nguồn gốc của tài liệu trước khi sử dụng
là rất cần thiết.
Quá lệ thuộc vào tài liệu từ Intenet. Từ việc không xác định được
nguồn gốc của tài liệu chính là nguyên nhân dẫn tới việc copy, ăn cắp bản
quyền thông tin một cách tràn lan. Nhất là trong lĩnh vực giáo dục, học sinh,
sinh viên có thể copy một phần hoặc toàn bộ nội dung của tài liệu như bài
văn, bài tiểu luận,… của tác giả đã đẳng tải lên Internet rồi đơn giản là “dán”
vào bài của mình.

4


Chính việc đọc và chép này sẽ làm cản trở sự phát huy khả năng tư duy,
sáng tạo của con người, bộ óc không chịu tự thân vận động trong khi cái
miệng luôn há sẵn chờ sung rụng. Việc thu thập tài liệu quá phụ thuộc vào
Internet khiến người ta suốt ngày chỉ biết ngồi dán mắt vào màn hình máy
tính, điện thoại… không có kinh nghiệm thu thập tài liệu sơ cấp. Phải kết hợp
thu thập tài liệu từ Internet và thu thập tài liệu từ các nguồn khác để tự rèn
luyện cho mình kỹ năng so sánh, đánh giá.
Lập trường của người đọc và độ chính xác của tài liệu. Tài liệu Internet

rất đa dạng, nhiều chủng loại, mỗi vẫn đề được đưa ra bàn luận lại có những ý
kiến đóng góp trái chiều, có cả những ý kiến đồng tình ủng hộ; cả những ý
kiến, quan điểm phản đối, bác bỏ. Những điều này sẽ gây ra các tác động
không nhỏ đối với lập trường của người đọc. Ngoài ra độ chính xác của
nguồn tài liệu Internet không được kiểm nghiệm chặt chẽ như các loại nguồn
tài liệu khác nên mức độ tin cậy của nó cũng không được đánh giá cao. Trước
những hạn chế này, người đọc phải có kỹ năng phân tích, chọn lọc những tài
liệu có nguồn gốc rõ ràng, có độ chính xác và tin cậy cao; sàng lọc, quan tâm,
chú ý đến những ý kiến đúng đắn. Loại bỏ những thông tin, ý kiến tiêu cực
nhằm củng cố lập trường của mình.

C. KẾT THÚC VẤN ĐỀ
Tóm lại, mỗi nguồn tài liệu đều có cái hay, cái dở của nó. Nguồn tài
liệu Internet tuy ra đời muộn nhất nhưng nó là một hệ thống kết nối toàn
cầu nên mức độ phổ biến của nó cũng vì thế mà rộng khắp nhất. Nguồn
tài liệu Internet có những ưu điểm và hạn chế riêng so với các nguồn tài
liệu khác. Từ những ưu điểm, hạn chế đó; mỗi người khi khai thác tài
liệu từ nguồn này cần có những kỹ năng thu thập, phương pháp phân
tích, chọn lọc tài liệu phù hợp, kết hợp với thu thập tài liệu từ các nguồn
khác để tài liệu được tận dụng một cách triệt để.

5