NGHIÊN CỨU VÀ XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN NHẰM KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ HỌC SINH TRONG DẠY HỌC TIN HỌC LỚP 12 THPT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
-----    -----
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
NGHIÊN CỨU VÀ XÂY DỰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI
TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN NHẰM KIỂM TRA
ĐÁNH GIÁ HỌC SINH TRONG DẠY HỌC
TIN HỌC LỚP 12 THPT
Giáo viên hướng dẫn: TS. Trần Doãn Vinh
Sinh viên thực hiện : Lê Thị Hải Yến
Lớp : K55D
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
Hà Nội – 5/2009
Lời cảm ơn
Em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô trong khoa Công nghệ Thông
tin trường Đại học Sư phạm Hà Nội, những người đã tận tình giúp đỡ và chỉ bảo cho
chúng em trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại trường.
Đặc biệt em xin chân thành cảm ơn tiến sĩ Trần Doãn Vinh đã động viên, giúp đỡ
tận tình và cung cấp cho em những kiến thức quý báu để hoàn thành khóa luận này.
Và cuối cùng em xin chân thành cảm ơn bố mẹ, gia đình và bạn bè những người
thân đã quan tâm, động viên, giúp đỡ, đóng góp ý kiến, giới thiệu tài liệu giúp em hoàn
thành khóa luận này.
Mặc dù bản thân đã hết sức cố gắng trong quá trình tiến hành làm khóa luận,
song do năng lực của bản thân còn hạn chế nên khóa luận vẫn còn nhiều thiếu sót. Vì
vậy, em rất mong được sự góp ý chân thành của quý thầy cô và các bạn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 05 tháng 05 năm 2009
Sinh viên
Lê Thị Hải Yến
2

Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT

MỤC LỤC
1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................................................5
2. Mục đích nghiên cứu...............................................................................................................7
3. Giả thuyết khoa học.................................................................................................................7
4. Nhiệm vụ nghiên cứu..............................................................................................................7
5. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................................7
6. Những đóng góp của luận văn.................................................................................................8
7. Cấu trúc luận văn.....................................................................................................................8
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI...........................................9
1. Giới thiệu chung về phương pháp kiểm tra đánh giá.........................................................9
1.1. Khái niệm kiểm tra, đánh giá.......................................................................................9
1.2. Vị trí, vai trò, chức năng của kiểm tra đánh giá........................................................10
1.2.1 Vị trí của kiểm tra đánh giá......................................................................................10
1.2.2 Vai trò của kiểm tra và đánh giá..............................................................................11
1.2.3 Chức năng của kiểm tra và đánh giá........................................................................13
1.3. Một số phương pháp kiểm tra đánh giá cơ bản.........................................................14
1.3.1 Phương pháp kiểm tra vấn đáp................................................................................14
1.3.3 Phương pháp trắc nghiệm khách quan.....................................................................15
1.3.4 Phương pháp kiểm tra thực hành.............................................................................15
1.4. Định hướng đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá...............................................15
1.4.1 Thực trạng của việc kiểm tra đánh giá trong giai đoạn hiện nay ở các trường
THPT.................................................................................................................................15
1.4.2 Tại sao phải đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá.............................................17
1.4.3 Định hướng đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá.............................................17
1.4.4 Định hướng đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Tin học
...........................................................................................................................................18
2. Phương pháp kiểm tra trắc nghiệm...................................................................................19

2.1. Khái niệm, phân loại......................................................................................................19
2.1.1 Khái niệm.................................................................................................................19
2.1.2 Phân loại...................................................................................................................19
2.2. Phương pháp kiểm tra đánh giá bằng câu hỏi trắc nghiệm khách quan........................20
2.2.1 Các kiểu câu hỏi trắc nghiệm khách quan...............................................................20
2.2.2 Các nguyên tắc, yêu cầu, mức độ nhận thức khi ra đề kiểm tra và thi trắc nghiệm
khách quan.........................................................................................................................25
2.2.3 Ưu, nhược điểm của phương pháp kiểm tra đánh giá bằng câu hỏi trắc nghiệm
khách quan.........................................................................................................................29
CHƯƠNG 2: HỆ THỐNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM TRONG CHƯƠNG TRÌNH TIN
HỌC LỚP 12 THPT..................................................................................................................30
1. Nội dung chương trình Tin học lớp 12 THPT......................................................................30
1.1 Mục tiêu của môn học.................................................................................................30
1.2 Tóm tắt nội dung chương trình Tin học lớp 12..........................................................31
2. Hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan Tin học lớp 12...................................................43
CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM.............................................................................95
1. Mục đích, nội dung và đối tượng thực nghiệm................................................................95
1.1. Mục đích.....................................................................................................................95
1.2. Nội dung kiến thức.....................................................................................................95
1.3. Đối tượng thực nghiệm..............................................................................................95
2. Tiến hành thực nghiệm......................................................................................................95
3
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
2.1. Tổ chức kiểm tra học sinh..........................................................................................95
2.2. Các bước đánh giá câu hỏi trắc nghiệm.....................................................................95
2.3. Nội dung thực nghiệm................................................................................................96
3. Kết quả thực nghiệm.........................................................................................................96
3.1. Cách tiến hành............................................................................................................96
3.2 Kết quả đạt được.........................................................................................................97

3.3. Nhận xét chung.........................................................................................................102
KẾT LUẬN.............................................................................................................................102
1. Những kết quả đã đạt được của luận văn...................................................................102
2. Kết luận.......................................................................................................................103
3. Kiến nghị.....................................................................................................................103
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................................104
PHỤ LỤC...............................................................................................................................105
Hệ thống đáp án..........................................................................................................105
4
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay, có một lập luận đã trở nên rất quen thuộc với mọi người, đó là: “Cạnh
tranh quốc tế thực chất là cạnh tranh về khoa học kỹ thuật, cạnh tranh về khoa học kỹ
thuật thực chất là cạnh tranh về nhân tài, mà cạnh tranh về nhân tài chung quy lại là
cạnh tranh về giáo dục”.
Hiện nay, khi mà ngành Công nghệ Thông tin đang phát triển như vũ bão trên thế
giới thì những ứng dụng của nó vào trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội đã và
đang mang lại những hiệu quả cao. Để bắt kịp với thời đại, ở Việt Nam Công nghệ
Thông tin cũng đã được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt
là nền giáo dục quốc gia.
Nhận thức được tầm quan trọng của Tin học, hiện tại Tin học đã được Bộ Giáo
dục và Đào tạo chính thức đưa vào giảng dạy như một môn học chính thức ở tất cả các
trường Trung học phổ thông, bắt đầu từ năm 2006-2007 trên phạm vi toàn quốc. Đồng
thời Bộ cũng thiết lập khung chương trình môn Tin học là môn học tự chọn cho các cấp
Tiểu học và Trung học Cơ sở.
Trong quá trình dạy học nói chung và quá trình dạy học Tin học nói riêng, kiểm
tra và đánh giá là một trong những bộ phận chủ yếu và hợp thành một chỉnh thể thống
nhất trong quá trình đào tạo. Do vậy, chiến lược phát triển giáo dục 2001- 2010 nêu rõ:

“Đổi mới giáo dục bao gồm cả chế độ đổi mới chế độ thi cử, tuyển sinh, xây dựng
phương pháp, quy trình và hệ thống đánh giá chất lượng đào tạo, chất lượng học sinh,
sinh viên một cách khách quan, chính xác, xem đây là biện pháp cơ bản khắc phục tính
chất đối phó với thi cử của nền giáo dục hiện nay, thúc đẩy việc lành mạnh hóa giáo
dục”.
Chính vì vậy, đổi mới phương pháp dạy và học, thay đổi cách thức kiểm tra đánh
giá đã và đang là một hoạt động cấp thiết trong nhà trường phổ thông hiện nay. Kiểm tra
đánh giá kiến thức của học sinh là một phần quan trọng trong quá trình dạy học. Ngoài
công việc chính là đánh giá chất lượng học sinh, kiểm tra đánh giá còn được xem là đòn
bẩy để nâng cao chất lượng giáo dục, là động lực để học sinh cố gắng phấn đấu trong
quá trình học tập của mình. Do đó đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá đang được
tiến hành sâu, rộng trên phạm vi cả nước và ở tất cả các cấp học.
5
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
Thực tế cho thấy hệ thống Giáo dục - Đào tạo nước ta hiện nay, mặc dù mục tiêu
đào tạo đã có những thay đổi để phù hợp với yêu cầu và xu thế phát triển của xã hội,
phương pháp dạy học đã được nâng cao, nhưng cách thức và công cụ kiểm tra đánh giá
mà chúng ta đang sử dụng thì chưa thực sự đổi mới. Lâu nay, chúng ta hầu như chỉ sử
dụng loại bài kiểm tra tự luận để đánh giá kết quả học tập của học sinh. Loại câu hỏi có
nhiều bất cập vì những câu hỏi thường dài, tốn nhiều thời gian cho việc làm bài, khối
lượng kiến thức được kiểm tra hạn chế, khó sử dụng các phương tiện hiện đại trong
kiểm tra đánh giá chẳng hạn như máy vi tính.
Để khắc phục những nhược điểm trên, nhiều nước trên thế giới đã và đang sử
dụng dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan để đánh giá thành quả học tập của học sinh.
Ở Việt Nam hiện nay, hình thức kiểm tra trắc nghiệm đã được dùng khá phổ biến, từ
năm học 2005- 2006 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã áp dụng thi trắc nghiệm khách quan
cho kỳ thi tốt nghiệp THPT và tuyển sinh Đại học, cao đẳng và trong năm 2007- 2008
đã áp dụng được đối với các môn: Hóa học, Vật lý, Sinh học và Ngoại ngữ.
Môn Tin học 12 đã được đưa vào giảng dạy chính thức trong năm học này (năm

học 2008- 2009). Nội dung bao trùm lên toàn bộ chương trình Tin học 12 là giới thiệu
về cơ sở dữ liệu, hệ quản trị cơ sở dữ liệu và chi tiết hóa trên một hệ quản trị cơ sở dữ
liệu cụ thể đó là Microsoft Access. Cơ sở dữ liệu và hệ quản trị cơ sở dữ liệu là những
khái niệm rất mới đối với học sinh THPT, bên cạnh đó với những bài toán về quản lý,
việc đưa ra những phương án giải quyết vấn đề cho học sinh nắm bắt được là rất khó
khăn vì hầu hết các em chưa được làm quen với loại toán này. Xét riêng về hệ quản trị
cơ sở dữ liệu Microsoft Access, mặc dù nằm trong bộ Microsoft Office mà các em đã
biết khi học chương trình tin học lớp 10 (Microsoft Word) và học nghề (Microsoft
Exel), nhưng khi tiếp xúc với Access học sinh sẽ phải làm quen với nhiều khái niệm
mới, kiến thức mới chính vì thế không tránh khỏi những khó khăn, hạn chế. Từ những
nguyên nhân trên dẫn tới việc kiểm tra đánh giá kiến thức của các em trong quá trình
học cũng gặp không ít khó khăn kể cả khâu ra đề thi của giáo viên cho tới việc làm bài
của học sinh.
Để khắc phục những vấn đề nêu trên song song với yêu cầu đổi mới về công tác
kiểm tra đánh giá của ngành Giáo dục và Đào tạo, nhằm phổ biến các kiến thức về kiểm
tra, đánh giá bằng trắc nghiệm khách quan cũng như cách thiết kế và sử dụng hệ thống
6
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
câu hỏi trắc nghiệm khách quan cho giáo viên, góp phần nâng cao hiệu quả trong việc
dạy và học môn Tin học ở trường THPT, em đã tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên
cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhằm kiểm tra và
đánh giá học sinh trong dạy học Tin học 12 ở trường THPT”. Với mong muốn góp
một phần công sức vào việc nâng cao chất lượng dạy học và đổi mới phương pháp kiểm
tra đánh giá hiện nay, góp phần vào sự nghiệp phát triển Giáo dục- Đào tạo nước nhà.
2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là thiết kế hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách
quan nhằm kiểm tra và đánh giá học sinh trong dạy học Tin học lớp 12 ở trường THPT
nhằm góp phần nâng cao chất lượng và làm cơ sở cho việc kiểm tra đánh giá kiến thức
của học sinh trong quá trình giảng dạy và học tập bộ môn Tin học.

3. Giả thuyết khoa học
Nếu xây dựng thành công các nguyên tắc, quy trình thiết kế bộ câu hỏi trắc
nghiệm khách quan đủ tiêu chuẩn và sử dụng có hợp lý vào các khâu của quá trình dạy
học, đặc biệt là khâu kiểm tra đánh giá, sẽ nâng cao chất lượng dạy và học Tin học ở
trường THPT nói chung và dạy học Tin học lớp 12 nói riêng.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
Xuất phát từ mục đích trên, nhiệm vụ của đề tài đặt ra như sau:
- Nghiên cứu lý luận về quá trình dạy học, lý luận về đổi mới phương pháp dạy
học, các phương pháp kiểm tra đánh giá;
- Nghiên cứu về phương pháp kiểm tra đánh giá bằng phương pháp trắc nghiệm, đi
sâu vào phương pháp trắc nghiệm khách quan;
- Nghiên cứu cấu trúc chương trình Tin học lớp 12 THPT;
- Thiết kế thành công hệ thống câu hỏi trắc nghiệm trong nội dung môn Tin học
lớp 12 và hệ thống đáp án;
- Thực nghiệm sử dụng các câu hỏi trắc nghiệm trong việc kiểm tra đánh giá ở các
trường THPT, nhằm kiểm nghiệm tính khả thi và tác dụng của việc sử dụng câu
hỏi trắc nghiệm trong kiểm tra và đánh giá.
5. Phương pháp nghiên cứu
Sử dụng phối hợp các phương pháp:
- Phương pháp phân tích, tổng hợp lý luận: Nghiên cứu các tài liệu lý luận có liên
quan tới kiểm tra, đánh giá và phương pháp dạy học Tin học 12;
7
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Tìm hiểu xem thực trạng tình hình dạy học
Tin học và phương pháp kiểm tra, đánh giá ở trường THPT;
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Thực nghiệm nhằm xác định tính khả thi,
hiệu quả của đề tài và chất lượng của hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nêu trong luận văn;
- Phương pháp sử dụng toán học: sử dụng thống kê toán học để xử lý và phân tích

kết quả thực nghiệm.
6. Những đóng góp của luận văn
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận của việc kiểm tra, đánh giá và thiết kế bộ câu hỏi trắc
nghiệm sử dụng trong kiểm tra và đánh giá;
- Xây dựng quy trình thiết kế câu hỏi trắc nghiệm khách quan về từng loại kiến
thức trong sách giáo khoa Tin học lớp 12;
- Thiết kế bộ câu hỏi trắc nghiệm khách quan theo nội dung chương trình Tin học
12 và được kiểm định đạt tiêu chuẩn định tính, định lượng và có độ tin cậy cao
để đảm bảo sử dụng trong dạy học Tin học 12.
7. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 3 chương:
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1. Giới thiệu chung về phương pháp kiểm tra đánh giá
1.1. Khái niệm kiểm tra, đánh giá
1.2. Vị trí, vai trò, chức năng của kiểm tra đánh giá
1.3. Một số phương pháp kiểm tra đánh giá cơ bản
1.4. Định hướng đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá
2. Phương pháp kiểm tra trắc nghiệm
2.1. Khái niệm, phân loại
2.2. Phương pháp kiểm tra đánh giá bằng câu hỏi trắc nghiệm khách quan
CHƯƠNG 2: HỆ THỐNG CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM TRONG CHƯƠNG TRÌNH
TIN HỌC
1. Nội dung chương trình Tin học lớp 12 THPT
2. Hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan Tin học lớp 12
CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
1. Mục đích, nội dung và đối tượng thực nghiệm
8
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
2. Tiến hành thực nghiệm

3. Kết quả thực nghiệm
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1. Giới thiệu chung về phương pháp kiểm tra đánh giá
1.1. Khái niệm kiểm tra, đánh giá
- Kiểm tra:
Là quá trình giáo viên thu thập thông tin về kết quả học tập của học sinh. Các
thông tin này giúp cho giáo viên kiểm soát được quá trình dạy học, phân loại và giúp đỡ
học sinh. Những thông tin thu thập được so sánh với tiêu chuẩn nhất định.
- Đánh giá:
9
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
Đánh giá kết quả học tập là quá trình thu thập và xử lý thông tin về trình độ, khả
năng thực hiện mục tiêu học tập của học sinh, về tác động và nguyên nhân của tình hình
đó nhằm tạo cơ sở cho những quyết định sư phạm của giáo viên và nhà trường, cho bản
thân học sinh để học sinh ngày một học tập tiến bộ hơn. Kết quả của việc đánh giá được
thể hiện bằng điểm số theo thang điểm đã được quy đinh, ngoài việc đánh giá thể hiện
bằng lời nhận xét của giáo viên.
Kiểm tra và đánh giá là hai quá trình có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Kiểm tra
là để đánh giá, đánh giá dựa trên cơ sở của kiểm tra.
1.2. Vị trí, vai trò, chức năng của kiểm tra đánh giá
1.2.1 Vị trí của kiểm tra đánh giá
Kiểm tra đánh giá là một khâu quan trọng không thể thiếu được trong quá trình
giáo dục. Đánh giá thường nằm ở giai đoạn cuối cùng của một giai đoạn giáo dục và sẽ
trở thành khởi điểm của một giai đoạn giáo dục tiếp theo với yêu cầu cao hơn, chất
lượng mới hơn trong cả một quá trình giáo dục.
Ta có thấy rõ vị trí của kiểm tra đánh giá qua sơ đồ sau:
Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh là một bộ phận cấu thành và là
giai đoạn cuối cùng của quá trình dạy học.
Vị trí của kiểm tra - đánh giá trong quá trình dạy học được thể hiện thông qua sơ

đồ dưới đây:
10
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
1.2.2 Vai trò của kiểm tra và đánh giá
Kiểm tra, đánh giá là một khâu quan trọng của quá trình dạy học, thông qua kiểm
tra đánh giá kết quả học tập của học sinh giúp cho giáo viên thu được những thông tin
ngược từ học sinh, phát hiện thực trạng kết quả học tập của học sinh cũng như nguyên
nhân cơ bản dẫn đến thực trạng kết quả đó. Đó là cơ sở thực tế để giáo viên điều chỉnh,
hoàn thiện hoạt động học của học sinh và hướng dẫn học sinh tự điều chỉnh, tự hoàn
thiện hoạt động học của bản thân.
Đánh giá kết quả học tập của học sinh là một bộ phận hợp thành rất quan trọng
và tất yếu của toàn bộ quá trình dạy học. Kết quả toàn bộ quá trình dạy học ở một mức
độ quan trọng phụ thuộc vào việc tổ chức kiểm tra và đánh giá kết quả của học sinh một
cách đúng đắn. Công tác đánh giá trong dạy học - giáo dục là một việc làm phức tạp, bởi
lẽ kết quả cuối cùng là kết quả tổng hợp của nhiều yếu tố tác động.
Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh vừa đóng vai trò bánh lái, vừa
giữ vai trò động lực của dạy học. Nó định hướng, thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động dạy học
và hoạt động quản lý giáo dục. Kiểm tra, đánh giá có tác động đến việc canh tân trong
đào tạo. G.K.Miler đã khẳng định: “Thay đổi một chương trình hoặc những kỹ thuật
giảng dạy mà không thay đổi hệ thống đánh giá, chắc chắn là chẳng đi tới đâu! Thay đổi
hệ thống đánh giá mà không thay đổi chương trình giảng dạy, có thể có một tiếng vang
11
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
lớn đến chất lượng học tập hơn là một sự sửa đổi chương trình mà không sờ đến kiểm
tra, đánh giá, thi cử.”
Trong mọi sự đánh giá, vai trò hàng đầu của kiểm tra, đánh giá là giúp thực hiện
được quyết định cho điểm, cho lên lớp. Vì quá trình đánh giá cung cấp những cơ sở cho
một sự phán xét về giá trị. Sự phán xét này cho phép giáo viên ra được những quyết

định sư phạm tốt nhất.
Kiểm tra, đánh giá không chỉ đóng vai trò kích thích mà còn đóng vai trò dạy
học. Kiểm tra, đánh giá là nhiệm vụ cần thiết để tổ chức quá trình dạy học, điều chỉnh
quá trình dạy học, cũng như giúp lựa chọn những phương pháp làm việc và tính chất tài
liệu học tập, phân hóa bài tập một cách hợp lý đối với học sinh.
Kiểm tra, đánh giá không những là một nhân tố dạy học mà còn là một nhân tố
kích thích. Hai yêu cầu này liên quan mật thiết với nhau: Nếu đánh giá mà không kích
thích học sinh học tập thì nó chỉ là nhân tố dạy học đơn thuần và ngược lại nếu vai trò
dạy học mất đi hay bị lu mờ thì tất yếu điều đó sẽ được phản ánh lên tác dụng của đánh
giá. Đánh giá càng chính xác bao nhiêu thì càng giúp giáo viên trong việc cải tiến, hoàn
thiện được nội dung đào tạo, quy định chính xác tài liệu, phương pháp, phương tiện,
hình thức tổ chức dạy học thích hợp bao nhiêu.
Vai trò của kiểm tra, đánh giá có thể được tóm lược thông qua từng đối tượng cụ
thể như sau:
- Đối với giáo viên: Kiểm tra và đánh giá cung cấp cho giáo viên những thông tin
“liên hệ ngược ngoài” giúp người dạy điều chỉnh hoạt động dạy. Việc kiểm tra,
đánh giá được tiến hành thường xuyên, nghiêm túc cung cấp cho giáo viên những
thông tin về trình độ chung của cả tập thể học sinh và giúp cho giáo viên đánh
giá chính xác năng lực học tập và nhận thức của từng cá nhân học sinh để kịp
thời có biện pháp giúp đỡ, bồi dưỡng thích hợp. Kết quả bài kiểm tra của học
sinh còn là cơ sở để dựa vào đó giáo viên có thể phân loại kết quả học tập của
học sinh từng lớp;
- Đối với học sinh: Kiểm tra và đánh giá giúp cung cấp những thông tin “liên hệ
ngược trong”, giúp cho người học tự điều chỉnh hoạt động học. Qua kiểm tra,
đánh giá người học tự thấy mình đã tiếp thu những điều đã học đến mức nào, có
những lỗ hổng nào cần phải bổ khuyết trước khi bước vào một phần mới của
12
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
chương trình học tập. Cũng qua kiểm tra, đánh giá học sinh còn có cơ hội thể

hiện, phát triển năng lực hoạt động trí tuệ như: ghi nhớ, tái hiện, chính xác hóa,
phân tích, tổng hợp,… Kiểm tra và đánh giá còn tạo động cơ khuyến khích học
sinh phát huy tinh thần học tập, tự học và nâng cao ý thức tự giác, tổ chức, kỷ
luật. Học sinh sẽ so sánh kết quả của các bạn và thi đua học tập với bạn bè, đề ra
phương hướng phấn đấu, ý chí vươn lên đạt kết quả học tập cao hơn;
- Đối với các cấp quản lý: Kiểm tra, đánh giá cung cấp những thông tin cơ bản về
thực trạng giảng dạy và học để có thể có những chỉ đạo kịp thời, uốn nắn những
lệch lạc, khuyến khích và hỗ trợ những sáng kiến hay, đảm bảo thực hiện tốt mục
tiêu thực hiện giáo dục. Kiểm tra, đánh giá cũng giúp cho các cơ quan quản lý
đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo để cấp chứng chỉ, văn bằng được chính xác và
có những biện pháp quản lý giáo dục thích hợp.
1.2.3 Chức năng của kiểm tra và đánh giá
Chức năng định hướng: Kiểm tra và đánh giá để dự báo khả năng của học sinh có
thể đạt được trong quá trình học tập, đồng thời xác định những điểm mạnh và yếu của
học sinh. Việc kiểm tra, đánh giá cũng làm cơ sở cho việc lựa chọn bồi dưỡng năng
khiếu, đồng thời giúp cho giáo viên có thể chọn cách dạy phù hợp với khả năng của học
sinh. Kiểm tra, đánh giá thường diễn ra ở giai đoạn trước, thể hiện ở những bài ôn tập,
kiểm tra đầu năm, có thể là những bài thử sức ở giai đoạn đầu các môn học theo chương
trình phân môn, đó là những cách xác định mức độ nắm tri thức ở người học để dự kiến
những khó khăn, từ đó có cách thức tác động phù hợp;
Chức năng chuẩn đoán: Kiểm tra và đánh giá chuẩn đoán nhằm hỗ trợ việc học
tập. Yêu cầu của kiểm tra và đánh giá chuẩn đoán đòi hỏi phải có cách xử lý thông tin
để vừa thâu tóm được các thời điểm khác nhau của quá trình học tập, vừa có tính chất
thúc đẩy, củng cố, mở rộng và nâng cao chất lượng tri thức. Kiểm tra và đánh giá chuẩn
đoán được tiến hành thường xuyên và cung cấp cho người học những tín hiệu ngược về
việc học tập của họ, từ đó giúp họ khắc phục những thiếu sót, điều chỉnh cách học cho
phù hợp;
Chức năng xác nhận: Đánh giá xác nhận cung cấp những số liệu để thừa nhận
hay bác bỏ sự hoàn thành hay chưa hoàn thành nhằm xếp loại người học theo mục đích
nào đó, thường được tiến hành sau một giai đoạn học tập. Chức năng này có ý nghĩa

13
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
quan trọng về nhiều mặt, đặc biệt là ý nghĩa xã hội của nó. Đánh giá xác nhận bộc lộ
tính hiệu quả của một hệ thống đào tạo;
Việc đánh giá này đòi hỏi phải thiết lập một ngưỡng trình độ tối thiểu và xác
định đúng vị trí kết quả của người học đối với ngưỡng này.
1.3. Một số phương pháp kiểm tra đánh giá cơ bản
1.3.1 Phương pháp kiểm tra vấn đáp
Kiểm tra bằng phương pháp vấn đáp là phương pháp giáo viên tổ chức hỏi và
đáp giữa giáo viên và học sinh, qua đó thu được thông tin về kết quả học tập của học
sinh, được sử dụng sau khi học xong một bài hay nhiều bài, một hay nhiều chương hay
toàn bộ sách.
Kiểm tra vấn đáp có thể sử dụng ở mọi thời điểm trong tiết học cũng như trong
khi thi cuối học kì hoặc cuối năm học, học sinh cần trình bày bằng ngôn ngữ nói.
Ưu điểm của phương pháp này là: Giáo viên có điều kiện tiếp xúc trực tiếp với
người học, nhờ đó có thể đánh giá được thái độ của người học, mặt khác, bằng những
câu hỏi đa dạng, giáo viên không chỉ thu thập được thông tin về hiểu biết của người học
theo tiêu chuẩn chung mà còn có thể phát hiện ra những năng lực đặc biệt hoặc những
khó khăn, thiếu sót của từng cá nhân người học.
Nhược điểm của phương pháp này là: Với số lượng câu hỏi rất ít nên khó bao
quát toàn bộ chương trình môn học, việc đánh giá bị ảnh hưởng bởi các yếu tố chủ quan,
học sinh được hỏi những câu hỏi khác nhau với thời lượng, ở điều kiện không như nhau,
do đó ảnh hưởng đến tính khách quan. Vấn đáp được sử dụng chủ yếu để kiểm tra kiến
thức của người học, phương pháp kiểm tra vấn đáp thường tốn thời gian để tiến hành.
1.3.2 Phương pháp kiểm tra viết
Bài kiểm tra viết yêu cầu học sinh xây dựng câu trả lời hoặc làm bài tập do giáo
viên giao cho dưới hình thức viết. Kiểm tra viết là hình thức kiểm tra phổ biến, được sử
dụng đồng thời với nhiều học sinh cùng tại một thời điểm, được sử dụng sau khi học
sinh học xong một phần của chương, một chương hay nhiều chương, hoặc sau khi học

xong toàn bộ chương trình sách giáo khoa, nội dung kiểm tra có thể bao quát từ vấn đề
lớn có tính chất tổng quát đến vấn đề nhỏ, học sinh phải diễn đạt câu trả lời bằng ngôn
ngữ viết. Xét theo dạng thức của bài kiểm tra có hai loại kiểm tra viết là kiểm tra viết
dưới dạng tự luận và kiểm tra viết dưới dạng trắc nghiệm khách quan.
14
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
1.3.3 Phương pháp trắc nghiệm khách quan
Một bài trắc nghiệm khách quan thường bao gồm nhiều câu hỏi, mỗi câu thường
được trả lời bằng một dấu hiệu đơn giản hay một từ, một cụm từ. Câu trắc nghiệm
khách quan bao gồm các loại sau:
- Loại câu nhiều lựa chọn;
- Loại câu đúng – sai;
- Loại câu điền vào chỗ trống;
- Câu ghép đôi.
1.3.4 Phương pháp kiểm tra thực hành
Phương pháp kiểm tra thực hành là phương pháp giáo viên tổ chức cho học sinh
tiến hành các hoạt động thực tiễn, qua đó thu được những thông tin về kỹ năng thực
hành của học sinh.
Trong thực tế nhiều yếu tố của các bài kiểm tra thực hành không thể kiểm tra trên
giấy bút được nhưng có thể đo lường bằng công cụ và kỹ thuật quan sát
Quan sát trực tiếp, có hệ thống là kỹ thuật quan trọng để thu thập số liệu đánh giá
học sinh về kỹ năng, thái độ.
Đánh giá kỹ năng bao gồm: Đánh giá cách thức tiến hành hoạt động và đánh giá
sản phẩm.
Ưu điểm nổi bật của phương pháp này là kiểm tra được kỹ năng thực hành của
người học, giúp cho việc rèn luyện kỹ năng, khắc phục tình trạng học tập lý luận xa rời
thực tiễn.
Tuy nhiên kiểm tra bằng phương pháp này cần nhiều thời gian hơn, công tác tổ
chức và việc chuẩn bị công phu hơn so với các phương pháp khác.

1.4. Định hướng đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá
1.4.1 Thực trạng của việc kiểm tra đánh giá trong giai đoạn hiện nay ở các
trường THPT
Hiện nay, việc kiểm tra và đánh giá ở các trường THPT nói chung vẫn còn phổ
biến ở hình thức ra đề tự luận. Kiểm tra miệng, kiểm tra 15 phút, kiểm tra 1 tiết (45
phút), … đều bằng thi viết.
Câu hỏi kiểm tra chủ yếu dùng tự luận, hình thức này phần nào đã đánh giá được
kết quả học tập của trò và phương pháp dạy của thầy, song trong giai đoạn hiện nay nó
đã bộc lộ một số hạn chế như:
15
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
- Do thời gian làm bài kiểm tra hạn chế trong nên mỗi bài kiểm tra viết bằng hình
thức tự luận chỉ tập trung vào một số kiến thức trọng tâm, không bao quát rộng.
Cũng do đó, học sinh có thể đoán được và chỉ học tủ một số vấn đề và bỏ qua các
kiến thức khác. Trong quá trình làm bài kiểm tra học sinh có thể quay cóp, sử
dụng tài liệu, trao đổi bài, …
- Đề kiểm tra không bao trùm được nội dung học bài, phụ thuộc vào giáo viên ra
đề nên độ tin cậy không cao;
- Việc đánh giá làm bài của học sinh phụ thuộc vào người chấm, mất nhiều thời
gian, đôi khi gây cảm giác nặng nề cho giáo viên;
- Kết quả khó xác định đúng trình độ học tập của học sinh do chưa xác định được
các chuẩn mực mới để đánh giá kết quả học tập của học sinh;
- Cách tổ chức kiểm tra đánh giá phức tạp, tốn kém nhất là trong các kỳ thi lớn
như thi tốt nghiệp THPT, thi tuyển sinh vào các trương Đại học, Cao đẳng.
Năm học 2005-2006 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã áp dụng thi trắc nghiệm khách quan
cho kỳ thi tốt nghiệp THPT và thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng với môn Ngoại ngữ.
Tuy nhiên, ngoài tài liệu hướng dẫn học sinh cách làm bài thi trắc nghiệm, hướng dẫn
giáo viên cách coi thi và thu bài thi giáo viên không được hướng dẫn gì thêm. Cho nên
hình thức kiểm tra và đánh giá này vẫn còn xa lạ đối với học sinh và cả giáo viên do bởi

cả những lý do sau:
- Đa số các trường THPT chưa có phần mềm soạn thảo, chấm điểm và đánh giá hệ
thống câu hỏi trắc nghiệm;
- Việc sử dụng hệ thống kiểm tra bằng phương pháp trắc nghiệm chỉ được nhà
trường khuyến khích giáo viên sử dụng dưới góc độ thử nghiệm;
- Các tổ bộ môn chưa có kế hoạch xây dựng ngân hàng đề thì trắc nghiệm khách
quan cho bộ môn mình giảng dạy;
- Đa số các giáo viên chưa nắm bắt được cách thức xây dựng một bài kiểm tra
bằng phương pháp trắc nghiệm khách quan, cách đánh giá một câu hỏi trắc
nghiệm theo độ tin cậy và độ phân biệt;
- Học sinh còn ít được kiểm tra, đánh giá bằng hình thức trắc nghiệm khách quan
nên chưa có kỹ năng làm bài thi trắc nghiệm.
16
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
1.4.2 Tại sao phải đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá
Hiện nay việc kiểm tra và đánh giá ở các trường phổ thông còn chưa được coi
trọng và bị phê phán là thiếu chính xác, không đủ độ tin cậy và làm sai lệch chất lượng
giáo dục. Phần lớn các giáo viên đều quan niệm, việc ra đề kiểm tra cho học sinh đơn
giản là có điểm số ghi vào sổ điểm. Từ đó, có căn cứ để cuối học kỳ, cuối năm đánh giá
học sinh. Còn các cán bộ quản lý giáo dục thì cho rằng, đó là công việc của giáo viên
chứ không phải của hiệu trưởng. Trong tình hình đó vấn đề đổi mới trong đánh giá chất
lượng dạy và học đang được quan tâm và cần được nghiên cứu.
Đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá là khâu quan trọng trong quá trình đổi
mới phương pháp dạy học, bởi lẽ dạy học là một quá trình bao gồm các khâu cơ bản
như: Thiết kế bài giảng, thực hiện bài giảng và kiểm tra đánh giá.
Đổi mới phương pháp dạy học với mục tiêu nhằm nâng cao chất lượng dạy học,
trong đó đổi mới kiểm tra đánh giá có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo
tính hiệu quả của đổi mới dạy học nói chung, do đó phương pháp kiểm tra đánh giá
cũng cần phải đổi mới.

1.4.3 Định hướng đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá
Đổi mới phương pháp dạy học được chú trọng để đáp ứng những yêu cầu mới
của mục tiêu nên việc kiểm tra, đánh giá phải được chuyển biến mạnh theo hướng phát
triển trí thông minh sáng tạo của học sinh, khuyến khích vận dụng linh hoạt các kiến
thức, kỹ năng đã học vào những tình huống thực tế, làm bộc lộ những cảm xúc, thái độ
của học sinh trước những vấn đề nóng hổi của đời sống cá nhân, gia đình và cộng đồng.
Chừng nào việc kiểm tra đánh giá chưa thoát khỏi quỹ đạo học tập thụ động thì chưa thể
phát triển dạy và học tích cực.
Thống nhất với quan điểm đổi mới phương pháp đánh giá như trên, việc kiểm
tra, đánh giá sẽ hướng vào việc bám sát mục tiêu của từng bài, từng chương và mục tiêu
giáo dục môn học ở từng lớp cấp. Các câu hỏi bài tập sẽ đo được mức độ thực hiện các
mục tiêu đã được xác định.
Hướng tới yêu cầu kiểm tra đánh giá công bằng, khách quan kết quả học tập của
học sinh, bộ công cụ đánh giá được bổ sung các hình thức đánh giá khác nhau như đưa
thêm dạng câu hỏi, bài tập trắc nghiệm, chú ý hơn tới đánh giá cả quá trình lĩnh hội tri
thức của học sinh, quan tâm tới mức độ hoạt động tích cực, chủ động của học sinh trong
từng tiết học, kể cả ở tiết tiếp thu tri thức mới lẫn tiết thực hành, thí nghiệm. Điều này
17
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
đòi hỏi giáo viên bộ môn đầu tư nhiều công sức hơn cũng như công tâm hơn. Lãnh đạo
nhà trường cần quan tâm và giám sát hoạt động này.
Xóa bỏ tư tưởng thành tích trong đánh giá, xóa bỏ dạy thêm, học thêm tràn lan ở
các cấp học.
Xây dựng ngân hàng đề thi kiểm tra theo qui trình khoa học và trình độ chuẩn
của chương trình để tiến tới kiểm tra đồng loạt trong phạm vi cả nước hoặc từng vùng
theo các bộ đề chung cho từng giai đoạn học tập.
1.4.4 Định hướng đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn
Tin học
Việc kiểm tra đánh giá bao gồm cả lý thuyết và thực hành, hình thức có thể là tự

luận hoặc trắc nghiệm, kiểm tra vấn đáp, trên giấy hoặc trên máy. Nội dung môn Tin
học rất thuận lợi cho ra đề thi trắc nghiệm. Do đó cần tăng cường sử dụng phương pháp
này để có thể kiểm tra trên phạm vi kiến thức rộng và tiết kiệm thời gian.
Đặc điểm khá đặc trưng của môn Tin học là kiến thức đi đôi với thực hành. Tuy
nhiên không nên lạm dụng máy vi tính trong kiểm tra, cần phân biệt bài tập và thực
hành. Lưu ý có những phần kiểm tra không nên thực hiện trên máy tính. Ví dụ muốn
kiểm tra học sinh về quy tắc đặt tên tệp đúng hoặc tên biến đúng, nếu thực hiện trên
máy vi tính học sinh có thể chỉ cần gõ kiểm tra trên máy tính và căn cứ vào đó để chọn
đáp án đúng mà không cần biết tại sao, hoặc khi muốn kiểm tra một chương trình báo
lỗi ở chỗ nào thì học sinh chỉ cần gõ chương trình vào máy và kiểm tra.
Tin học là một môn mới được đưa vào trường THPT và có đặc thù riêng như liên
quan chặt chẽ với việc sử dụng máy vi tính, cách suy nghĩ và giải quyết vấn đề theo quy
trình công nghệ, coi trọng làm việc theo nhóm, …Vì vậy có thể đánh giá học sinh thông
qua:
- Mức độ nắm vững kiến thức cơ bản: có thể thực hiện thông qua bài kiểm tra
bằng trắc nghiệm;
- Khả năng sử dụng máy tính và ứng dụng phần mềm: có thể thực hiện bằng bài
kiểm tra thực hành;
- Khả năng giải quyết vấn đề thể hiện qua khả năng biết đề xuất phương hướng
giải quyết và biết lựa chọn công cụ thích hợp để giải quyết: có thể thực hiện
kiểm tra bằng giao vấn đề, bài tập lớn;
- Khả năng làm việc theo nhóm: có thể giao nhiệm vụ, chủ đề, đề án nhỏ.
18
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
2. Phương pháp kiểm tra trắc nghiệm
2.1. Khái niệm, phân loại
2.1.1 Khái niệm
Trắc nghiệm theo nghĩa rộng là một hoạt động được thực hiện để đo lường năng
lực của các đối tượng nào đó nhằm những mục đích xác định.

Trắc nghiệm mà đối tượng là con người có thể được hiểu theo định nghĩa sau:
“Trắc nghiệm là một phương pháp khoa học cho phép dùng một loạt những tác động
xác định để nghiên cứu một hay nhiều đặc điểm nhân cách phân biệt được bằng thực
nghiệm với mục tiêu đi tới những mệnh đề lượng hóa tối đa có thể được về mức độ biểu
hiện tương đối của đặc điểm cần nghiên cứu”.
Trắc nghiệm là một phương pháp khoa học, trắc nghiệm phải được phát triển dự
trên những quy tắc có căn cứ khoa học, chẳng hạn: thử nghiệm trắc nghiệm, phân tích
bài tập, đánh giá độ tin cậy và xác định tính hiệu quả.
Trong giáo dục, trắc nghiệm được tiến hành thường xuyên ở các kì thi, kiểm tra
để đánh giá kết quả học tập, đối với một phần của môn học, toàn bộ môn học, đối với cả
một cấp học, hoặc để tuyển chọn một số người có năng lực nhất vào một khoá học.
2.1.2 Phân loại
Có thể chia trắc nghiệm ra thành 3 loại như sau:
1. Loại quan sát: Giúp xác định những thái độ, những phản ứng vô ý thức, những
kỹ năng thực hành và một số kỹ năng về nhận thức, chẳng hạn cách giải quyết
vấn đề trong một tình huống đang được nghiên cứu.
2. Loại vấn đáp: Có tác dụng tốt khi nêu các câu hỏi phát sinh trong một tình huống
cần kiểm tra. Trắc nghiệm vấn đáp thường được dùng khi tương tác giữa người
chấm và người học là quan trọng, chẳng hạn cần xác định thái độ phản ứng khi
phỏng vấn, …
3. Loại viết: Thường được sử dụng nhiều nhất vì nó có những ưu điểm sau:
Cho phép kiểm tra nhiều học sinh cùng một lúc;
Cho phép học sinh cân nhắc nhiều hơn khi trả lời;
Đánh giá được một loại tư duy ở mức độ cao;
Cung cấp bản ghi rõ ràng các câu trả lời của thí sinh để dùng khi chấm;
Dễ quản lý hơn vì bản thân người chấm không tham gia vào bối cảnh
kiểm tra.
19
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT

Trắc nghiệm viết thường được chia thành hai nhóm: Trắc nghiệm Tự luận
(Essay) và Trắc nghiệm Khách quan (Objective test).
Trắc nghiệm tự luận (Essay): Là nhóm các câu hỏi trắc nghiệm buộc trả
lời theo dạng mở, học sinh phải tự trình bày ý kiến trong một bài viết để
giải quyết vấn đề mà câu hỏi nêu ra. Phương pháp tự luận này khá quen
thuộc với tất cả mọi người;
Trắc nghiệm khách quan (Objective test): Là nhóm các câu trắc nghiệm
mà trong đó đề thi thường gồm rất nhiều câu hỏi, mỗi câu nêu ra một vấn
cùng với những thông tin cần thiết sao cho thí sinh chỉ phải trả lời vắn tắt
cho từng câu.
Ta có sơ đồ về các phương pháp trắc nghiệm như sau:
2.2. Phương pháp kiểm tra đánh giá bằng câu hỏi trắc nghiệm khách quan
2.2.1 Các kiểu câu hỏi trắc nghiệm khách quan
Trắc nghiệm khách quan là phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của
học sinh bằng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan. Gọi là khách quan vì cách cho
điểm (đánh giá) hoàn toàn không phụ thuộc vào người chấm.
Trắc nghiệm khách quan được chia thành các kiểu câu hỏi cơ bản sau:
a. Trắc nghiệm Đúng/Sai (Yes/No questions)
Trước một câu dẫn xác định (thông thường không phải là câu hỏi), học sinh đưa
ra nhận định và lựa chọn một trong hai phương án trả lời Đúng hoặc Sai.
20
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
Loại câu hỏi này có 50% xác suất trả lời đúng nên chỉ thích hợp cho việc kiểm
tra những kiến thức sự kiện, khái niệm, công thức. Chúng thường đòi hỏi trí nhớ, ít kích
thích suy nghĩ, khả năng phân loại học sinh rất thấp.
Ưu điểm:
Đây là loại câu hỏi đơn giản nhất để trắc nghiệm kiến thức về những sự
kiện;
Loại câu hỏi trắc nghiệm “đúng – sai” giúp cho việc trắc nghiệm bao gồm

một lĩnh vực rộng lớn trong một khoảng thời gian ít ỏi;
Có thể viết được nhiều câu hỏi trong một khoảng thời gian ngắn hơn so
với việc soạn câu hỏi nhiều lựa chọn. Ngoài ra nó cũng mang tính chất
khách quan khi chấm điểm.
Nhược điểm:
Có thể khuyến khích sự đoán mò;
Khó dùng để chẩn định yếu điểm của học sinh;
Có độ tin cậy thấp;
Khoảng lựa chọn quá hạn hẹp.
Các lưu ý khi soạn câu trắc ngiệm “đúng – sai”:
Nên dùng những chữ chính xác và thích hợp để câu hỏi đơn giản và rõ
ràng;
Nếu có thể được, nên cố gắng soạn các câu hỏi thế nào cho nội dung có
nghĩa hoàn toàn đúng hoặc hoàn toàn sai;
Cần chú trọng điểm văn phạm;
Tránh dùng các câu ở thể phủ định;
Nên cố viết những câu để áp dụng kiến thức đã học;
Nên dùng các từ định lượng hơn định tính để chỉ các số lượng;
Tránh khuynh hướng dùng số câu trả lời đúng nhiều hơn câu sai hay
ngược lại.
b. Trắc nghiệm nhiều lựa chọn (multiple choice questions)
Đây là loại trắc nghiệm thông dụng nhất. Loại này thường có hai phần: phần đầu
được gọi là phần dẫn, nêu ra vấn đề, cung cấp thông tin cần thiết hoặc nêu một câu hỏi;
phần sau là các phương án để chọn thường được dấnh dấu bằng các chữ cái A, B, C, D
21
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
hoặc các số 1, 2, 3, 4. Trong các phương án đã chọn chỉ có duy nhất một phương án
đúng hoặc một phương án đúng nhất còn các phương án khác được đưa vào với tác
dụng gây nhiễu, còn gọi là câu mồi. Do vậy khi các câu lựa chọn được chuẩn bị tốt thì

một người không có kiến thức chắc chắn về vấn đề đó sẽ không thể nhận biết được
trong tất cả các phương án đã chọn đâu là phương án đúng, đâu là phương án nhiễu.
Ưu điểm:
Có thể đo được khả năng tư duy. GV có thể dùng loại này để đánh giá
mục tiêu giảng dạy, học tập khác nhau như:
+ Xác định mối tương quan “nhân – quả”.
+ Nhận biết các điều sai lầm.
+ Ghép các kết quả hay điều quan sát với nhau.
+ Định nghĩa các thành ngữ.
+ Tìm nguyên nhân của một số sự kiện.
+ Nhận biết đặc điểm tương đồng hay dị biệt giữa 2 hay nhiều vật.
+ Xác định nguyên lý hay ý niệm tổng quát từ các sự kiện.
+ Xác định thứ tự hay cách xếp đặt giữa nhiều vật.
+ Xác định nhiều vấn đề đang được tranh luận dưới nhiều quan điểm.
Độ tin cậy cao hơn. Yếu tố đoán mò may rủi giảm đi so với các loại
TNKQ khác khi số phương án lựa chọn tăng lên;
Học sinh phải xét đoán và phân biệt rõ ràng khi trả lời các câu hỏi;
Tính chất giá trị tốt hơn. Loại trắc nghiệm này có độ giá trị cao hơn nhờ
tính chất có thể dùng đo mức độ tư duy khác nhau;
Có thể phân tích được tính chất mỗi câu hỏi. Dùng phương pháp phân tích
tính chất mỗi câu hỏi, chúng ta có thể xác định câu hỏi nào quá dễ, câu hỏi
nào quá khó, câu hỏi nào mơ hồ hay không có giá trị với mục tiêu cần trắc
nghiệm;
Tính chất khách quan khi chấm.
Nhược điểm:
Khó soạn câu hỏi. Điều khó do ở chỗ phải cho được câu trả lời đúng nhất
trong lúc các câu, các phương án trả lời khác để chọn cũng phải có vẻ hợp
lý. Thêm vào đó các câu hỏi phải đo được các mục tiêu ở mức năng lực
22
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan

nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
nhận thức cao hơn ở mức nhớ. Vì vậy cần yêu cầu cao ở GV khi soạn câu
hỏi;
Thí sinh có óc sáng kiến có thể tìm ra những câu trả lời hay hơn phương
án đúng đã cho, nên họ có thể không thỏa mãn hay cảm thấy khó chịu;
Các câu trắc nghiệm có nhiều phương án trả lời để lựa chọn có thể đo
được khả năng phán đoán tinh vi và khả năng giải quyết vấn đề khéo léo
một cách hiệu nghiệm bằng câu hỏi tự suy luận soạn kỹ.
Các lưu ý khi soạn câu trắc nghiệm nhiều lựa chọn:
Phần chính hay phần dẫn của câu hỏi phải diễn đạt rõ ràng một vấn đề.
Các câu trả lời để chọn phải là các câu khả dĩ thích hợp với vấn đề đã nêu;
Phần chính hay câu dẫn của câu hỏi nên m,ang trọn ý nghĩa và phần câu
trả lời để chọn nên ngắn gọn;
Nên bỏ bớt các chi tiết không cần thiết;
Tốt nhất nên có 4 phương án trả lời để chọn cho mỗi câu hỏi;
Nên tránh 2 thể phủ định liên tiếp;
Các câu trả lời để chọn phải có vẻ hợp lý;
Phải chắc chắn chỉ có một câu trả lời đúng;
Độ dài của các câu trả lời trong các phương án cho sẵn để chọn phải gần
bằng nhau;
Các câu trả lời trong các phương án để chọn lựa phải đồng nhất với nhau;
Các câu trả lời nhằm đo sự hiểu biết, suy luận, hay khả năng áp dụng các
nguyên lý vào những trường hợp mới nên được trình bày dưới hình thức
mới;
Lưu ý đến các điểm liên hệ về văn phạm có thể giúp HS nhận biết câu trả
lời;
Các câu trả lời đúng nhất hay hợp lý nhất phải được đặt ở các vị trí khác
nhau một số lần tương đương nhau;
Vị trí các câu trả lời để chọn lựa nên được sắp xếp theo một thứ tự “tự
nhiên” nào đó có thể được;

Nên tránh dùng câu dẫn dạng phủ định. Nếu dùng phải gạch dưới hoặc in
đậm chữ “không” để nhắc học sinh thận trọng khi trả lời;
23
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
Rất hạn chế dùng các phương án như: Các câu trên đều đúng; Các câu trên
đều sai; Em không biết; Một kết quả khác….
c. Trắc nghiệm điền khuyết (supply items)
Còn được gọi là trả lời ngắn (short answer), đây là dạng trắc nghiệm khách quan
có câu trả lời tương đối tự do. Thường chúng ta nêu ra một mệnh đề có khuyết một bộ
phận, học sinh nghĩ ra nội dung trả lời thích hợp để điền vào chỗ trống, thường là những
câu trả lời có nội dung ngắn ngọn hoặc một vài từ.
Ưu điểm:
Thí sinh có cơ hội trình bày những câu trả lời khác, thường phát huy óc
sáng kiến;
Thí sinh mất cơ hội đoán mà câu trả lời như trong các loại trắc nghiệm
khách quan khác;
Dễ soạn hơn các loại trắc nghiệm khác;
Loại này rất thích hợp cho những vấn đề như tính toán, cân bằng phương
trình hóa học, nhận biết các vùng trên bản đồ, giản đồ;
Giúp học sinh luyện trí nhớ và vận dụng chúng trong giờ học.
Khuyết điểm:
Người soạn thường trích nguyên văn các câu trả lời từ sách giáo khoa;
Việc chấm bài mất nhiều thời gian và không khách quan;
Khi có nhiều chỗ chừa trống trong câu hỏi, người làm sẽ rối trí hơn.
Các lưu ý khi soạn câu trắc nghiệm điền khuyết :
Lời chỉ dẫn phải rõ ràng, tránh viết các câu diễn tả mơ hồ;
Tránh lấy các câu nguyên văn từ sách ra để khỏi khuyến khích học sinh
học thuộc lòng;
Đừng nên chừa trống quá nhiều chữ trọng yếu;

Các khoảng cách nên có chiều dài bằng nhau cho người làm không đoán
được câu trả lời.
d. Trắc nghiệm ghép đôi (matching items)
Có thể xem đây là một dạng đặc biệt của dạng trắc nghiệm khách quan nhiều lựa
chọn, dạng câu hỏi này thường gồm hai cột thông tin, một cột là những câu hỏi (hay câu
24
Lê Thị Hải Yến - Nghiên cứu và xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan
nhằm kiểm tra đánh giá học sinh trong dạy học tin học lớp 12 THPT
dẫn) một cột là những câu trả lời (hay còn gọi là câu lựa chọn), yêu cầu học sinh phải
tìm cách ghép các câu trả lời ở cột này với câu hỏi ở cột khác sau cho hợp lý.
Ưu điểm:
Các câu ghép đôi dễ viết và dễ dùng, đặc biệt rất thích hợp khi cần khẳng
định các mục tiêu ở tư duy thấp;
Khi được soạn kỹ, loại câu ghép đôi đòi hỏi người làm phải chuẩn bị rất
tốt kiến thức vì yếu tố đoán mò giảm đi rất nhiều, nhất là phải ghép những
cột có ít nhất 8 đến 10 phần tử với nhau;
Người ta có thể dùng trắc ngiệm loại ghép đôi để đo các mức trí năng
khác nhau. Nếu được khéo léo soạn thảo, loại trắc nghiệm này có thể
được dùng như loại có nhiều trả lời cho sẵn để tránh trắc nghiệm ở những
mức trí năng cao hơn.
Khuyết điểm:
Trắc nghiệm loại này không thích hợp cho thẩm định các khả năng như
sắp đặt, áp dụng kiến thức nguyên lý;
Người đọc sẽ mất nhiều thời gian để đọc cả một cột mỗi lần muốn ghép
đôi;
Dễ trả lời thông qua loại trừ;
Không cho thấy khả năng sử dụng các thông tin ghép đôi.
Các lưu ý khi soạn câu hỏi ghép đôi:
Phải xác định rõ tiêu chuẩn để ghép một phần tử của cột trả lời và phần tử
tương ứng của cột câu hỏi;

Số phần tử để chọn lựa trong cột trả lời nên nhiều hơn số phần tử trong
cột câu hỏi hoặc mỗi phần tử trong cột trả lời có thể dùng nhiều lần;
Các câu hỏi nên có tính chất đồng nhất hoặc liên hệ nhau.
2.2.2 Các nguyên tắc, yêu cầu, mức độ nhận thức khi ra đề kiểm tra và thi trắc
nghiệm khách quan.
Việc ra đề thi dựa trên cơ sở phát triển năng lực, trí tuệ học sinh ở 6 mức độ từ đơn
giản đến phức tạp: Nhận biết, ghi nhớ tri thức; Thông hiểu, lí giải; Vận dụng; Phân tích;
Tổng hợp; Đánh giá, bình xét. Trước hết học sinh phải nhớ các kiến thức đơn giản đó là
nền tảng vững vàng có thể phát triển năng lực nhận thức ở mức độ khác nhau của nhận
25