Nghiên cứu đề xuất giải pháp quản lý an toàn đê tỉnh bắc giang, áp dụng cho đoạn đê sông thương, xã liên chung, huyện tân yên

L IC M

N

Sau m t th i gian nghiên c u, tìm hi u và làm vi c nghiêm túc v i t t c s
n l c c a b n thân, tác gi đã hoàn thành lu n v n t t nghi p v i đ tài “Nghiên
c u đ xu t gi i pháp qu n lý an toàn đê t nh B c Giang, áp d ng cho đo n đê
sông Th

ng, xã Liên Chung, huy n Tân Yên” nh m đóng góp vào m t ph n

nh vào công tác nghiên c u, đánh giá hi n tr ng h th ng đê sông và đ xu t gi i
pháp nâng cao ch t l

ng qu n lý an toàn đê áp d ng cho t nh B c Giang.

Tác gi xin bày t

lòng bi t

n sâu s c t i th y giáo h

ng d n là

TS.Nguy n Trung Anh, đã t n tình ch b o, giúp đ và đ ng viên tinh th n trong
su t quá trình nghiên c u lu n v n.
Tác gi xin chân thành c m n các th y cô giáo trong tr

ng

i h c Th y

l i đã t o đi u ki n giúp đ , h tr trong su t quá trình h c t p và th c hi n lu n
v n.
Do h n ch v đi u ki n th i gian, tài li u và trình đ nên lu n v n không
tránh kh i nh ng sai sót, khi m khuy t, tác gi r t mong ti p t c nh n đ

c s ch

b o c a các th y cô giáo và ý ki n đóng góp c a b n bè.
Hà N i, Tháng 10 n m 2014


L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan đ tài Lu n v n này là s n ph m nghiên c u c a riêng
cá nhân tôi. Các s li u và k t qu trong Lu n v n là hoàn toàn đúng v i th c t
và ch a đ

c ai công b trong t t c các công trình nào tr

trích d n đã đ

c đây. T t c các

c ghi rõ ngu n g c.
Hà N i, ngày tháng

n m 2014

Tác gi lu n v n

LÊ TRÀ MY


M CL C
PH N M
Ch

U................................................................................................................... 1

ng I. T NG QUAN V

TH NG Ê SÔNG

Ê VÀ CÔNG TÁC QU N LÝ AN TOÀN H

VI T NAM .................................................................................... 3

1.1.T ng quan v h th ng đê sông

Vi t Nam ................................................................... 3

1.2. Vai trò c a đê sông v i s phát tri n kinh t -xã h i các đ a ph

ng ............................. 5

1.3. Công tác qu n lý h th ng đê sông ................................................................................. 8
1.3.1. Khái ni m v qu n lý h th ng đê ............................................................................... 8
1.3.2. N i dung và m c tiêu ................................................................................................... 8
1.3.3. Hi n tr ng v mô hình t ch c Qu n lý đê đi u c a n

c ta hi n nay ........................ 9

1.4. Công tác qu n lý an toàn h th ng đê sông ................................................................. 12
1.4.1. Khái ni m ................................................................................................................... 12
1.4.2. Th c tr ng h th ng đê và công tác qu n lý an toàn ................................................. 13
1.4.3. An toàn h th ng đê và v n đ bi n đ i khí h u ........................................................ 15
1.5. K t lu n ch
Ch

ng 1 ......................................................................................................... 19

ng II. TH C TR NG H TH NG QU N LÝ AN TOÀN Ê C A T NH B C

GIANG ................................................................................................................................ 20
2.1. Gi i thi u h th ng đê sông t nh B c Giang. ................................................................ 20
2.1.1. i u ki n t nhiên khu v c nghiên c u ..................................................................... 20
2.1.2.

c đi m h th ng đê sông ........................................................................................ 22

2.2. Các v n đ k thu t và th c tr ng v ch t l

ng các tuy n đê ..................................... 26

2.2.1. V n đ k thu t trong công tác an toàn đê ................................................................ 26
2.2.2. Th c tr ng v ch t l

ng các tuy n đê ...................................................................... 29

2.2.3. M t s s c tuy n đê đã x y ra ................................................................................ 41

2.3. Th c tr ng c a h th ng qu n lý và công tác qu n lý đê sông t nh B c Giang ........... 42
2.3.1. H th ng qu n lý đê sông .......................................................................................... 42
2.3.2. Công tác qu n lý ........................................................................................................ 47
2.4. Th c tr ng c a công tác qu n lý ch t l

ng công trình đê sông t nh B c Giang ........ 49

2.4.1.

i v i Ch đ u t : ................................................................................................... 49

2.4.2.

i v i T v n xây d ng: .......................................................................................... 49

2.5. Th c tr ng v nh n th c c a ng

i dân đ n an toàn và ch t l

ng đê ........................ 52


2.6. Tình hình phát tri n kinh t xã h i t i đ a ph
l

ng và s

nh h

ng đ n an toàn và ch t

ng đê sông hi n nay ........................................................................................................ 54

2.6.1. Phát tri n đô th .......................................................................................................... 54
2.6.2. Phát tri n kinh t ........................................................................................................ 54
2.6.3. Quy ho ch đ a ph

ng và ch t l

ng đê ................................................................... 55

2.7. K t lu n ch

ng 2 ......................................................................................................... 56

Ch

S

ng III. C

KHOA H C VÀ NGHIÊN C U

XU T GI I PHÁP QU N

LÝ AN TOÀN TUY N Ê KHU V C NGHIÊN C U ................................................ 58
3.1. H th ng v n b n, quy ph m pháp lu t v an toàn và qu n lý ch t l
3.2.
3.3.

nh h

ng đê sông ...... 58

ng các gi i pháp qu n lý an toàn đê t nh B c Giang...................................... 59

xu t gi i pháp qu n lý an toàn tuy n đê t nh B c Giang ......................................... 61

3.3.1. Tuân th các tiêu chu n kh o sát ............................................................................... 62
3.3.2. Tiêu chu n v thi t k ................................................................................................ 62
3.3.3. Tiêu chu n v thi công và v t li u xây d ng ............................................................. 63
3.4. Gi i pháp nâng cao hi u qu công tác qu n lý ch t l
3.4.1. Nâng cao nh n th c và s hi u bi t v ch t l

ng công trình đê sông ............. 64

ng công trình xây d ng ................... 64

3.4.2. T ch c tri n khai đ ng b các bi n pháp ki m soát ch t l

ng công trình ............. 65

3.4.3. Ti n hành rà soát, đánh giá và hoàn thi n h th ng các v n b n quy ph m pháp lu t,
h th ng tiêu chu n xây d ng Vi t Nam v ch t l
3.4.4. T ng c

ng công trình. .................................... 66

ng công tác ki m tra, thanh tra và có bi n pháp x lý nghiêm đ i v i các

công trình xây d ng không đ m b o các tiêu chu n v ch t l

ng xây d ng. .................... 67

3.4.5. Nâng cao n ng l c c a các c quan, t ch c, cá nhân tham gia vào quá trình qu n lý
ch t l

ng công trình ........................................................................................................... 68

3.4.6. Th c hi n nghiêm minh vi c c p ch ng ch ch t l
3.5. Gi i pháp nâng cao nh n th c c a ng

ng công trình xây d ng .................. 68

i dân đ i v i v n đ an toàn và ch t l

ng đê

sông ...................................................................................................................................... 69
3.6. K t lu n ch
Ch

ng III ....................................................................................................... 70

ng IV. ÁP D NG NGHIÊN C U CHO

O N

Ê SÔNG TH

NG THU C

XÃ LIÊN CHUNG, HUY N TÂN YÊN .......................................................................... 71
4.1. i u ki n t nhiên huy n Tân Yên ............................................................................... 71
4.1.1.

c đi m đ a hình ...................................................................................................... 71

4.1.2. Khí h u, th y v n ....................................................................................................... 71


4.2. Hi n tr ng tuy n đê xã Liên Chung .............................................................................. 72
4.2.1. V trí tuy n đê ............................................................................................................ 72
4.2.2.

a hình tuy n đê ....................................................................................................... 73

4.2.3.

c đi m khí t

ng, th y v n, sông ngòi .................................................................. 73

4.2.4. Hi n tr ng đo n đê ..................................................................................................... 75
4.3. Th c tr ng công tác qu n lý ch t l

ng đê xã Liên Chung .......................................... 76

4.4. M t s nguyên nhân gây gi m sút ch t l

ng đê xã Liên Chung................................. 79

4.4.1. Nguyên nhân khách quan ........................................................................................... 79
4.4.2. Nguyên nhân ch quan .............................................................................................. 79
4.5. Gi i pháp nâng cao hi u qu công tác qu n lý ch t l

ng đê xã Liên Chung .............. 80

4.5.1. Gi i pháp x lý m i nguy h i đ i v i đo n đê sông c a xã....................................... 80
4.5.2. Thi t l p quy trình qu n lý h s ch t l
4.5.3. Nâng cao ch t l

ng l c l

4.5.4. Nâng cao nh n th c ng

ng c a xã.................................................. 81

ng qu n lý tr c ti p ...................................................... 83

i dân v an toàn và qu n lý ch t l

ng đê xã Liên Chung 85

4.5.5. Gi i pháp k t h p ....................................................................................................... 85
4.6. K t lu n ch

ng 4 ......................................................................................................... 87

K T LU N VÀ KI N NGH ........................................................................................... 88

TÀI LI U THAM KH O ................................................................................................. 90


DANH M C HÌNH V
Hình 2.1: N

c l tràn đê..........................................................................................28

Hình 2.2 : T m i trong đê ........................................................................................29


DANH M C CÁC T

VI T T T

CTXD

: Công trình xây d ng

CLCTXD

: Ch t l

XDCB

: Xây d ng c b n

QLCL CTXD

: Qu n lý ch t l

CLCT

: Ch t l

QLNN

: Qu n lý Nhà n

PCTT

: Phòng ch ng thiên tai

QLCL

: Qu n lý ch t l

QPPL

: Qui ph m pháp lu t

PCLB

: Phòng ch ng l t bão

QL

: Qu n lý đê đi u

UBND

: y ban nhân dân

QL

& PCLB

ng công trình xây d ng
ng công trình xây d ng

ng công trình
c
ng

:Qu n lý đê đi u và phòng ch ng l t bão


1

PH N M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài:

N
đ o

c ta n m trong khu v c nhi t đ i gió mùa, tr i dài theo phía đông bán

ông D

ng, v i đ c đi m nóng m, m a nhi u nên Vi t Nam có m ng l

i

sông ngòi dày đ c v i t ng chi u dài kho ng 41.900km, m t đ trung bình kho ng
0,6km/km2, g m 9 h th ng sông chính là sông H ng, sông Thái Bình, sông K
Cùng, sông Mã, sông C , sông Thu B n, sông Ba, sông
Long; đ

ng Nai và sông C u

ng b bi n dài trên 3440 km Vi t Nam có l i th l n trong phát tri n kinh

t – xã h i.
V i cu c s ng g n li n nông nghi p, h th ng giao thông đ

ng b tr

c

đây ch a có đi u ki n phát tri n nên t xa x a cha ông ta ch y u sinh s ng g n li n
v i sông n

c, vì l đó h u h t các đô th , khu dân c t p trung, các khu kinh t đ u

n m ven sông, ven bi n, t o thành m t nét riêng trong s phát tri n t p quán s ng
“nh t c n th , nh c n giang” g n li n v i n n v n minh lúa n

c. Tuy nhiên, v i đ a

hình ven sông, ven bi n ch y u là các vùng đ t th p, tr ng nên bên c nh nh ng
thu n l i, c ng luôn có các hi m h a t thiên nhiên nh l l t, bão, s t l đ t, …đe
d a s phát tri n b n v ng c a c ng đ ng.
Do nh h
có xu h
h

ng c a bi n đ i khí h u, nh ng n m g n đây thiên tai ngày càng

ng c c đoan, b t th

ng, khó d báo. G n đây nh t nh n m 2012, do nh

ng c a m a, bão, l nh t là bão s 8 đã gây thi t h i n ng n v s n xu t, c s

h t ng, tài s n c a nhà n

c, c a các doanh nghi p và c a nhân dân. Trên nhi u

tuy n đê đã xu t hi n s c gây m t an toàn cho h th ng đê sông, đê bi n. Theo d
báo n m 2014 th i ti t còn di n bi n ph c t p có th x y ra nh ng hi n t

ng th i

ti t c c đoan. Bên c nh đó, nhi u v vi ph m có tính ch t r t nghiêm tr ng, nh
h

ng đ n ch t l

ng công trình đê và làm gi m m c đ an toàn c a đê v n di n ra

(nh : tình tr ng hút cát, l n chi m hành lang b o v đê…). Do đó, đ đ m b o cho
ch t l

ng công trình đê cùng v i vi c t ng c

ng các bi n pháp phòng, ch ng bão,

l , công tác b o v an toàn cho các tuy n đê c n đ

c quan tâm.

B c Giang là t nh có nhi u đê sông, tình hình qu n lý đê sông c ng có nh ng
nét chung v i các t nh lân c n, ngoài ra do đ c đi m c a đ a ph

ng công tác này có


2

nh ng đ c thù riêng. Do đó, đ phát huy h n n a công tác qu n lý ch t l

ng đê

nh m h n ch nh ng r i ro, t n th t có th x y ra, giúp các c quan ch c n ng c a
đ a ph

ng tham m u xây d ng h th ng qu n lý ch t l

ng đê phù h p trong

ph m vi c a t nh là vi c làm h t s c c n thi t. Chính vì lý do đó, tác gi ch n đ tài
“Nghiên c u đ xu t gi i pháp qu n lý an toàn đê t nh B c Giang, áp d ng cho
đo n đê sông Th

ng, xã Liên Chung, huy n Tân Yên”cho lu n v n t t nghi p

th c s chuyên ngành qu n lý xây d ng công trình.
2. M c đích c a đ tài:
-

ánh giá đ

c th c tr ng h th ng đê, h th ng qu n lý và qu n lý ch t l

ng đê

đi u t nh B c Giang.
- Nghiên c u, đ xu t các gi i pháp h tr công tác qu n lý ch t l
đê cho c quan qu n lý đê sông Th

ng công trình

ng, trên đ a bàn B c Giang nh m đ m b o s

an toàn c a đê trong mùa m a l .
3. C s khoa h c và ph

ng pháp nghiên c u:

-

Ph

ng pháp t ng h p, phân tích, đánh giá.

-

Ph

ng pháp lý thuy t

-

K t h p các ph

4.
-

it
it

ng pháp nghiên c u khoa h c khác.

ng và ph m vi nghiên c u c a lu n v n:
ng nghiên c u là công tác qu n lý ch t l

ng đê sông Th

ng B c Giang,

c th là qu n lý đo n đê sông xã Liên Chung, huy n Tân yên, t nh B c Giang.
-Ph m vi nghiên c u c a đ tài là các tuy n đê sông t nh B c Giang.
5. D ki n nh ng đóng góp c a lu n v n:
-Lu n v n góp ph n h th ng hóa nh ng v n đ lý lu n v qu n lý ch t l
trình đê nh h

ng đ n an toàn đê, công trình đê đi u và khu v c lân c n.

-Trên c s phân tích th c tr ng an toàn đê đi u
tích đ ch ra nh ng u, nh
l
l

ng công

t nh B c Giang lu n v n phân

c đi m và nh ng t n t i c a công tác qu n lý ch t

ng công trình đê sông c a B c Giang.
xu t m t s gi i pháp c b n nh m c ng c và nâng cao n ng l c qu n lý ch t
ng đê đi u trong th i gian t i.


3

Ch

ng I. T NG QUAN V

Ê VÀ CÔNG TÁC QU N LÝ AN TOÀN H

TH NG Ê SÔNG
1.1.T ng quan v h th ng đê sông
V i mi n B c n

VI T NAM

Vi t Nam

c ta, h u h t các sông đ u có đê, nh ng h th ng đê sông

H ng là l n nh t c v quy mô và k thu t xây d ng, t ng chi u dài toàn h th ng
lên t i 1.314km.

ây c ng là m t trong nh ng h th ng đê l n nh t, dài nh t th

gi i, nó x ng đáng đ

c công nh n là di s n v n hóa qu c gia và khu v c.

ê là m t công trình thành l y b ng đ t hình thành lên d c theo các b sông,
ho c b bi n đ ng n n
ê có hai d ng đ
lo i đ

m t khu v c c th nào đó.

c hình thành là do t nhiên và nhân t o.

ê t nhiên là

c hình thành do s l ng đ ng c a các tr m tích trong sông khi dòng n

này tràn qua b sông th
n

c ng p

c

ng là vào nh ng mùa l . Khi tràn qua b , v n t c dòng

c gi m làm các v t li u trong dòng n

c l ng đ ng theo th i gian nó s cao d n

và cao h n b m t đ ng l t (khu v c b ng ph ng b ng p l t). Trong tr

ng h p

không có l , các tr m tích có th l ng đ ng trong kênh d n và làm cho b m t kênh
d n cao lên. S t

ng tác qua l i này không ch làm cao b m t c a đê mà th m chí

làm cao đáy sông. Các đê thiên nhiên đ c bi t đ

c ghi nh n d c theo sông Hoàng

Hà, Trung Qu c g n bi n n i đây các con tàu đi qua

đ cao m t n

c cao h n b

m t đ ng b ng. Các đê thiên nhiên là đ c đi m ph bi n c a các dòng sông u n
khúc trên th gi i.

ven b bi n thì các đ n cát c ng có th coi là đê t nhiên. Ki u

đê t nhiên này khá ph bi n

mi n Trung n

c ta.

Vai trò chính c a đê nhân t o là ng n ng p l t, tuy nhiên, chúng c ng có th
làm h p dòng ch y làm cho dòng n
đ

c ch y nhanh h n và dâng cao h n.

ê có th

c tìm th y d c theo b bi n, n i mà các c n cát không đ ch c ho c d c theo

sông, h và các vùng đ t l n bi n đ b o v phía trong b khi có các đ t n
cao. H n th n a, đê đ

c dâng

c xây d ng v i m c đích vây đ ng n không cho n

c

ng p m t khu v c c th (nh khu dân c ). ê nhân t o có th là lo i v nh c u ho c
t m th i đ

c d ng lên trên đ nh c a đê hi n h u. Có nhi u cách phân lo i đê trong


4

đó theo v trí c a đê so v i dòng sông ng

i ta chia thành có đê sông, đ c a sông,

đê bi n.
Trên th gi i, ngay t thiên niên k th nh t tr

c công nguyên, c dân v n

minh thung l ng Indus đã đ p nh ng con đê đ u tiên. M i vùng đ t, tùy theo đ a
hình và t p quán dân t c, kh n ng và đi u ki n khoa h c k thu t riêng bi t mà
ng

i ta xây d ng đê b ng nhi u hình th c khác nhau.

i v i Vi t Nam b i đ a

hình đ c bi t có b bi n dài d c theo lãnh th , sông su i r t nhi u, trong đó có
nh ng con sông qu c t đ n Vi t Nam là đi m h l u cu i cùng nh sông H ng,
sông à, sông C u Long... nên vi c ph i xây d ng đê đ ng n n
t t y u và đ

c ng p l t là đi u

ng nhiên c ng ph i b n v ng, quy mô h n so v i đê c a các n

c

trên th gi i.
ê

Vi t Nam ph bi n nh t là

mi n B c và ch y u là d c hai bên b

sông H ng, sông Mã, sông Lam... Ngoài con đê chính th

ng lui sâu h n vào trong

đ t li n, có khi còn đ p thêm nh ng con đê ph g i là đê quai ho c con tr ch đ
phòng khi đê chính b v thì còn c u đ
l t. L ch s xây d ng đê

n

(1108), con đê đ u tiên đ
Th ng Long kh i b n

c ta cho bi t: d
c đ p

ph

i th i nhà Lý, tháng 3 n m M u Tý

ng C Xá v i m c đích b o v thành

c sông H ng tràn ng p.

nhi u n i c t gi không cho n

n đ i nhà Tr n, đê đ

cđ p

c sông tràn vào đ k p làm v chiêm, sau khi mùa

màng thu ho ch xong thì l i cho n
con đê l n h n đ

c ph n ru ng đ t n i xa sông kh i b ng p

c t do tràn vào đ ng ru ng.

i Lê, nh ng

c đ p m i và tôn t o d c hai b sông Nh Hà, vi c đ p đê

th i

k này cho là quá gi i h n làm cho sông H ng tr lên hung d , nên đ n đ i nhà
Nguy n, có lúc đã đ t ra v n đ là ph i b đê. Tr

c n m 1938 Nguy n Công Tr

đ xu t gi i pháp n n ch nh, kh i đào đo n kh i đ u sông
th i b y gi ) chuy n c a nh n n
ph i đ n đ i T

cm iđ

c t sông H ng v phía th

u ng (t c Thiên
ng l u.

c

xu t này

c làm m t ph n và hoàn thành vào th i k Pháp thu c

V i t ng chi u dài 1.314km, thu c lo i l n nh t, dài nh t th gi i, h th ng đê

sông H ng đ

c xây d ng v i m c đích đ ch a n

th giàu lúa g o, đ ng th i c ng đ tháo n

c và t

i tiêu cho vùng châu

c khi b l t. H th ng đê này sau nhi u


5

th h dã góp ph n duy trì m t đ dân s cao
tích có th canh tác lúa n

c

đ ng b ng và làm t ng g p đôi di n

đây. Qua nhi u th k , vi c phòng l t qua h th ng

đê đã tr thành m t công vi c g n li n v i v n hóa và kinh t c a dân t c.
Con đê trên nh ng bãi sông xuyên qua các vùng dân c trù m t, t o lên m t
không gian thiên nhiên r t ngo n m c, th y m c h u tình.

êm ngày ngàn n m soi

bóng nh ng bãi mía, ru ng ngô, r ng tre và r i rác các công trình v n hóa - l ch s
m c lên... g n bó bao đ i v i ng

i dân khu v c, t o lên ngu n c m h ng b t t n đ

các th h v n ngh s Vi t Nam sáng tác thi ca, nh c h a nói v đê.
1.2. Vai trò c a đê sông v i s phát tri n kinh t -xã h i các đ a ph

ng

Trong nh ng th p k g n đây, cùng v i s phát tri n kinh t xã h i, l l t đã
gây ra nh ng thi t h i n ng n trên lãnh th Vi t Nam. Sông ngòi đ
b ng ngu n n

ng

c m a r t d i dào, nh ng phân b không đ u trong n m. Mùa m a

x y ra không đ ng th i
n m. M a th

c nuôi d

các vùng và th

ng m a t i 70-80% t ng l

ng t p trung trong th i gian ng n. Do ph i chuy n t i l

quá l n, gây nên l l n

các tri n sông. Các sông th

L ch s n

ng n

c

ng ng n, d c nên l lên

nhanh và t p trung nhanh v h l u trong khi kh n ng thoát n
nên vùng đ ng b ng th

ng m a

c ra bi n l i kém

ng xuyên b l l t.

c ta không ghi l i đ y đ nh ng s li u v các tr n l l n trong các

th k tr

c, nh ng chúng ta c ng bi t nhi u v tr n l t d n đ n n n đói ch t h n 2

tri u ng

i n m 1945 và tr n l l ch s n m 1971 gây v đê làm ng p l t nghiêm

tr ng nhi u t nh

đ ng b ng B c B . T i mi n Trung l l t nghiêm tr ng trên di n

r ng đã x y ra vào n m 1964 t i các t nh t Qu ng Bình vào Phú Yên; l l ch s
làm v đê gây ng p l t l n trên sông C , La n m 1978.
Tr

c thiên tai l l t x y ra th

ng xuyên và gây thi t h i to l n, ng

i Vi t

t lâu đã bi t s d ng các bi n pháp phòng ch ng, nh đ p đê đ phòng ng a l l t,
d n d n hình thành h th ng đê đi u khép kín t đ ng b ng ra đ n bi n và phát tri n
đ n ngày nay. Nh v y, cha ông ta đã bi t quy ho ch ch ng l , t ch c t ng đ ng
viên nhân tài, v t l c đ đ p đê phòng l t b o v s n xu t, b o v cu c s ng yên
lành cho nhân dân.


6

T nh ng ngày đ u thi t l p n n đô h , ng

i Pháp đã ph i đ i m t n n l l t

B c K , do v y ngoài vi c cai tr , v vét tài nguyên, ng

i Pháp đã chú tr ng đ n

vi c c ng c và phát tri n h th ng đê sông.
M i giành đ

c chính quy n, m c dù ph i đ i phó v i thù trong, gi c ngoài,

Chính ph lâm th i do Ch t ch H Chí Minh lãnh đ o đã đ c bi t quan tâm đ n
công vi c hàn g n đê sông. Ngày 22/5/1946 H Ch t ch đã ký v n b n ki n toàn t
ch c đi u hành công tác ch ng l t c a Nhà n
ban Trung
Trung

c - S c l nh s 70/SL Thành l p

y

ng H đê – C quan ti n thân c a Ban ch đ o Phòng Ch ng L t Bão

ng ngày nay, đ giúp Chính ph lãnh đ o, ch đ o công tác phòng, ch ng

l l t trên c n

c.

Hi n nay, n

c ta đang xây d ng chi n l

l n th 2 v qu n lý và gi m nh thiên tai
Trong các lo i thiên tai th

ng x y ra

n

c và k ho ch hành đ ng qu c gia
Vi t Nam giai đo n 2001 đ n 2020.

c ta, thiên tai l l t là m t v n đ r t

nghiêm tr ng, tác đ ng x u đ n ho t đ ng phát tri n kinh t xã h i và môi tr
c n tr không nh đ n s phát tri n b n v ng c a

t n

ng,

c. H th ng đê sông

chi m vai trò quan tr ng trong ch ng , h n ch thiên tai l l t. H th ng đê sông
đ

c hình thành t th i k c đ i đ n nay đã tr i qua các bi n c th ng tr m c a

l ch s

tn

c, đê sông t ng b

cđ

c hoàn thi n đ n ngày nay.

Do s bi n đ i khí h u toàn c u, tình hình th i ti t di n bi n b t th
tai l , bão x y ra trái quy lu t, mùa khô m c n
x uđ nm cn

ng, thiên

c xu ng r t th p gây nh h

ng

c ng m, mùa l m a l n t p trung nên l có biên đ cao. Hi n nay

và mãi v sau, đê v n là bi n pháp ch ng l ch y u và có hi u qu nh t.

kh c

ph c các khâu y u c a h th ng đê c n ph i ki m tra và đánh giá: m t c t đê tiêu
chu n đ i v i t ng c p đê đ có k ho ch c ng c ; c ng c đê đ m b o an toàn
ch ng l theo tiêu chu n thi t k c a t ng c p đê.
ê sông là công trình quan tr ng đ
th h nh m ng n n

cl ,n

c xây d ng, tu b và b o v qua nhi u

c bi n, b o v tính m ng, tài s n c a Nhà n

c và

c a nhân dân, thúc đ y kinh t xã h i phát tri n b n v ng, g n v i qu c phòng, an
ninh, ch quy n và l i ích qu c gia. Trong quá trình phát tri n c a đ t n

c, tác


7

đ ng tr c ti p c a con ng

i, c a thiên nhiên đ i v i đê ngày càng t ng và có di n

bi n ngày càng ph c t p, yêu c u đ m b o đ i v i h th ng đê đi u ngày càng cao.
Trong nh ng n m g n đây, tình hình th i ti t, khí t
th

ng, th y v n thay đ i b t

ng và r t ph c t p làm cho công tác d báo g p r t nhi u khó kh n. Vì v y đ

ch đ ng cho công tác phòng ch ng l t bão, c n ph i có gi i pháp công trình phù
h p đ ch đ ng trong công tác phòng ch ng l t bão.
Bi n đ i khí h u s t o ra các tr ng thái khí h u c c đoan, thiên tai s xu t
hi n nhi u h n, không tuân theo quy lu t th

ng có, đ c bi t v n đ n

s tr thành thách th c đ i v i Vi t Nam. N u n

c bi n dâng

c bi n dâng lên 1m s làm ng p

kho ng 0.3 – 0.5 tri u ha t i đ ng b ng sông H ng.

c tính Vi t Nam s m t đi

kho ng 2 tri u ha đ t tr ng lúa trong t ng s h n 4 tri u ha hi n nay, đe d a nghiêm
tr ng đ n an ninh l

ng th c qu c gia và nh h

ng đ n hàng ch c tri u ng

i dân.

M a t p trung trong th i gian ng n, l l t, h n hán kéo dài; t n su t xu t hi n nhi u
h n. H th ng đê hi n t i có nguy c tràn và v đê ngay c khi không có nh ng tr n
bão l n.

i v i h th ng đê sông, đê bao và b bao, m c n

cho kh n ng tiêu thoát n

c ra bi n gi m, kéo theo m c n

lên, k t h p v i s gia t ng dòng ch y l t th

c bi n dâng cao làm
c các con sông dâng

ng ngu n s làm cho đ nh l t ng

thêm, uy hi p s an toàn c a các tuy n đê.
Ngoài ra h th ng đê sông góp ph n hình thành h th ng giao thông quan
tr ng, giúp t ng l u l

ng giao thông. M c tiêu ban đ u c a công trình đê sông ch

nh m ng n và ch ng l b o v các khu v c đ

ch

ng l i t công trình mang l i

nh ng do quá trình phát tri n c a xã h i, công trình t ng b

cđ

cđ ut đ c i

t o, nâng c p và ph c v nhu c u khai thác s d ng t ng h p. Công trình đê không
ch là công trình b ng đ t th c hi n m c tiêu phòng ch ng l mà còn là công trình
v n hóa phù h p v i c nh quan chung c a thành ph và đ c bi t m t đê đ
h p làm đ

ck t

ng giao thông. Hi n nay cùng v i s phát tri n c a xã h i, t c đ đô th

hóa ngày càng nhanh, nh ng vùng ven đê nhi u dân c t p trung sinh s ng, ph

ng

ti n giao thông c ng thay đ i và t ng lên không ng ng. M t đê tr thành huy t
m ch giao thông c a các đ a ph

ng.


8

1.3. Công tác qu n lý h th ng đê sông
1.3.1. Khái ni m v qu n lý h th ng đê
Qu n lý Nhà n

c v đê đi u là vi c s d ng quy n l c c a Nhà n

ch nh các quan h xã h i và hành vi ho t đ ng c a con ng
đi u nh m th c hi n ch c n ng và nhi m v c a Nhà n
d ng ch ngh a xã h i và b o v Nhà n

c đ đi u

i có liên quan đ n đê
c trong công cu c xây

c xã h i ch ngh a.

1.3.2. N i dung và m c tiêu
1.3.2.1. N i dung
Theo Lu t đê đi u đ

c Qu c h i n

c c ng hòa xã h i ch ngh a Vi t Nam

khóa XI, k h p th 10 t ngày 17 tháng 10 n m 2006 đ n ngày 29 tháng 11 n m
2006 thông qua, qu n lý Nhà n

c v đê đi u bao g m:

- Xây d ng và ch đ o th c hi n đi u tra c b n, quy ho ch, k ho ch, chính
sách v xây d ng, tu b , qu n lý, b o v , s d ng đê đi u và h đê, c u h đê.
- Ban hành và t ch c th c hi n các v n b n quy ph m pháp lu t, quy trình,
quy ph m, tiêu chu n v xây d ng, tu b , b o v , s d ng đê đi u và h đê,
c u h đê;
- Quy t đ nh bi n pháp x lý trong tr

ng h p đê đi u có s c x y ra ho c có

nguy c b uy hi p;
- C p, thu h i gi y phép v các ho t đ ng ph i có gi y phép trong ph m vi b o
v đê đi u;
- T ch c vi c thu th p và qu n lý các thông tin, t li u v h th ng đê đi u và
công trình có liên quan đ n an toàn đê đi u;

-

u t và t ch c vi c nghiên c u, ng d ng khoa h c, công ngh tiên ti n

vào vi c xây d ng, tu b , b o v , s d ng đê đi u, h đê, c u đê; đào t o, b i
d

ng k thu t, nghi p v cho nh ng ng

i làm công tác đê đi u;

- Tuyên truy n, ph bi n pháp lu t, ki n th c, kinh nghi m v qu n lý, b o v
đê đi u cho c ng đ ng;
- Ki m tra, thanh tra vi c ch p hành pháp lu t v đê đi u; gi i quy t khi u n i,
t cáo v đê đi u;
- Ch đ o th c hi n quan h qu c t trong l nh v c đê đi u.


9

1.3.2.2. M c tiêu
Hi n nay, cùng v i s phát tri n c a xã h i, h th ng đê sông đóng vai trò vô
cùng quan tr ng trong đ i s ng c a nhân dân, tuy nhiên vi c qu n lý m t h th ng
đê không ph i là chuy n d dàng chính vì th r t nhi u bi n pháp đ
hoàn thi n m t h th ng qu n lý toàn v n v i nh ng m c tiêu h
-

c đ a ra đ

ng đ n nh sau:

B o đ m phát tri n b n v ng, qu c phòng, an ninh; b o v tính m ng, tài s n
c a nhân dân, ch quy n và l i ích qu c gia, góp ph n phát tri n kinh t - xã h i

-

B o v đê sông là trách nhi m c a toàn dân, c quan nhà n

c, t ch c, cá

nhân;
-

Tuân th quy ho ch phòng, ch ng l , quy ho ch đê sông đ

c phê duy t;

b o đ m tính h th ng, th ng nh t, đ ng b , kh n ng thoát l trên toàn
tuy n sông; k t h p đ ng b các gi i pháp t ng th v tr ng và b o v r ng
đ u ngu n, xây d ng h ch a n

c

th

ng l u, thanh th i v t c n, n o vét

lòng sông, làm thông thoáng dòng ch y, phân l , làm ch m l ;
-

Phòng, ch ng l hi u qu , k t h p v i phát tri n giao thông, b o v c nh
quan môi tr

ng, b o t n di tích l ch s - v n hóa c a dân t c, phát tri n du

l ch, nuôi tr ng th y s n.
1.3.3. Hi n tr ng v mô hình t ch c Qu n lý đê đi u c a n

c ta hi n nay

Theo quy đ nh t i Pháp l nh đê đi u s 09/PL-CTN ngày 7/9/2000 và Lu t
đê đi u s 79/2006/QH11 ngày 29/11/2006, Nhà n
đê đi u đ

c xây d ng b ng m i ngu n v n, b o v đê đi u là trách nhi m c a toàn

dân, c quan nhà n
(QL

c th ng nh t qu n lý các lo i

c, t ch c, cá nhân. Tuy v y mô hình t ch c Qu n lý đê đi u

) hi n nay còn nhi u b t c p, v n mang n ng tính bao c p. Qua đi u tra

nghiên c u có th tóm l

c m t s nét c b n v mô hình qu n lý và c ch qu n lý

đê hi n nay:

th c hi n các ch c n ng nhi m v qu n lý Nhà n
n

c v đê đi u đ
c p trung

đ

c t ch c theo b máy qu n lý nhà n

c, b máy qu n lý nhà

c 4 c p.

ng: B Nông nghi p&Phát tri n nông thôn (BNN&PTNT)

c Chính ph giao th c hi n ch c n ng qu n lý Nhà n

c. C c Qu n lý đê đi u


10

và Phòng ch ng l t bão đ

c BNN&PTNN giao giúp B tr

ng th c hi n nhi m v

qu n lý v công tác đê đi u v i 9 nhi m v chính nh sau (hi n B chu n b quy

đ nh ch c n ng nhi m v m i):
- Ch đ o

y ban nhân dân c p t nh và ch trì ph i h p v i b , c quan

ngang b trong vi c xây d ng và th c hi n quy ho ch, k ho ch đ u t xây d ng, tu
b , nâng c p, kiên c hóa, b o v , s d ng đê đi u và h đê;
- Ban hành theo th m quy n các v n b n quy ph m pháp lu t v đê đi u và
quy đ nh m c n

c thi t k cho t ng tuy n đê;

- T ng h p, qu n lý các thông tin d li u v đê đi u trong c n

c; t ch c

nghiên c u khoa h c và phát tri n công ngh v xây d ng và b o v đê đi u;
- Quy t đ nh theo th m quy n ho c trình Th t
huy đ ng l c l

ng, v t t , ph

ng Chính ph quy t đ nh v

ng ti n đ h đê, kh c ph c h u qu gây ra b i l ,

l t, bão gây ra đ i v i đê đi u;
- Xây d ng và phát tri n quan h h p tác qu c t v l nh v c đê đi u;
- Ch đ o, h

ng d n U ban nhân dân (UBND) c p t nh t ch c l c l

ng

qu n lý đê nhân dân;
- Ch trì, ph i h p v i b , c quan ngang b và ch đ o đ a ph

ng tuyên

truy n, ph bi n, giáo d c pháp lu t v đê đi u;
- T ch c thanh tra, ki m tra vi c th c hi n pháp lu t v đê đi u và x lý
hành vi vi ph m pháp lu t v đê đi u;
- Gi i quy t khi u n i, t cáo v hành vi vi ph m pháp lu t v đê đi u theo
quy đ nh c a pháp lu t v khi u n i và t cáo.
i v i c p t nh: S Nông nghi p & Phát tri n nông nghi p (PTNT) là c
quan chuyên môn thu c UBND c p t nh ch u trách nhi m tr
UBND c p t nh và tr

c pháp lu t v th c hi n ch c n ng, nhi m v Qu n lý đê

đi u & Phòng ch ng l t bão (QL
-

c UBND, Ch t nh

& PCLB). C th là:

T ch c xây d ng, tu b , nâng c p và kiên c hóa đê đi u, qu n lý và b o
đ m an toàn đê trong ph m vi đ a ph
chung c a c n

ng phù h p v i quy ho ch đê

c, đ m b o tính th ng nh t trong h th ng đê;


11

-

Ch đ o UBND c p huy n ph i h p v i các c quan h u quan trong vi c
xây d ng và th c hi n quy ho ch, k ho ch đ u t xây d ng, tu b , nâng
c p, kiên c hóa, b o v , s d ng đê đi u và h đê;

-

T ng h p, qu n lý thông tin , d li u v đê đi u trong ph m vi c a t nh và
t ch c nghiên c u khoa h c, phát tri n công ngh v xây d ng và b o v
đê đi u;

-

Thành l p l c l

ng chuyên trách Qu n lý đê đi u và l c l

ng Qu n lý

đê nhân dân;
-

Qu n lý l c l

ng chuyên trách Qu n lý đê đi u trên đ a bàn t nh;

-

Ch đ o công tác tuyên truy n, ph bi n, giáo d c pháp lu t v đê đi u
trong ph m vi c a đ a ph

-

ng;

T ch c ki m tra, thanh tra vi c th c hi n pháp lu t v đê đi u; x lý
hành vi vi ph m pháp lu t v đê đi u; gi i quy t theo th m quy n khi u
n i, t cáo hành vi vi ph m pháp lu t v đê đi u trong ph m vi đ a
ph

Chi c c

ng theo quy đ nh c a pháp lu t v khi u n i, t cáo.
ê đi u và Phòng ch ng l t bão là c quan tr c thu c S Nông

nghi p & PTNN, đ
qu n lý Nhà n

c giám đ c S Nông nghi p & PTNN giao th c hi n nhi m v

c đ i v i công tác QL

& PCLB.

các t nh không có đê, thành

l p Ban ch huy phòng ch ng l t bão và gi m nh thiên tai đ th c hi n ch c n ng
qu n lý nhà n

c v phòng ch ng l t bão và gi m nh thiên tai.

i v i c p huy n: Phòng kinh t ho c Phòng nông nghi p và PTNN là c
quan chuyên môn đ
v QL

c UBND huy n giao th c hi n ch c n ng qu n lý nhà n

và phòng ch ng l t bão.

m t s huy n không có đê, th

c

ng UBND

huy n thành l p Ban ch huy phòng ch ng l t bão và gi m nh thiên tai huy n đ
th c hi n ch c n ng qu n lý nhà n

c v PCLB và gi m nh thiên tai.

- T ch c th c hi n vi c qu n lý, b o v , tu b , nâng c p, kiên c hóa đê đi u

và h đê trên đ a bàn;
- Ch đ o UBND c p xã ph i h p v i các c quan h u quan trong vi c th c
hi n quy ho ch, k ho ch đ u t xây d ng, tu b , nâng c p, kiên c hóa, b o
v , s d ng đê đi u và h đê;


12

- T ng h p, qu n lý thông tin, d li u v đê đi u trong ph m vi đ a ph

ng;

- Quy t đ nh theo th m quy n ho c trình c p có th m quy n quy t đ nh vi c
huy đ ng l c l

ng, v t t , ph

ng ti n đ h đê, kh c ph c h u qu do l ,

l t, bão gây ra đ i v i đê đi u;
- Ch đ o công tác tuyên truy n, ph bi n, giáo d c pháp lu t v đê đi u
trong ph m vi đ a ph

ng;

- T ch c ki m tra, thanh tra vi c th c hi n pháp lu t v đê đi u và x lý các
hành vi vi ph m pháp lu t v đê đi u, gi i quy t theo th m quy n khi u n i,
t cáo v hành vi vi ph m pháp lu t v đê đi u trong ph m vi đ a ph

ng

theo quy đ nh c a pháp lu t v khi u n i, t cáo.
i v i c p xã: UBND xã giao cho cán b kiêm nhi m nhi u l nh v c nh
giao thông, th y l i qu n lý. Ch c n ng qu n lý nhà n

c v QL

g m:

- T ch c th c hi n vi c qu n lý, b o v đê đi u và h đê trên đ a bàn;
- Huy đ ng l c l
dân, ph i h p v i l c l

ng lao đ ng đ a ph

ng và l c l

ng chuyên trách QL

ng qu n lý đê nhân

đ tu n tra, canh gác, b o v đê

đi u trong mùa l , l t, bão trên các tuy n đê thu c đ a bàn;
- Quy t đ nh theo th m quy n ho c trình c quan nhà n
quy t đ nh vi c huy đ ng l c l

ng, v t t , ph

c có th m quy n

ng ti n đ h đê, kh c ph c h u

qu do l , l t, bão gây ra đ i v i đê đi u;
- Ng n ch n các hành vi vi ph m pháp lu t v đê đi u;
- X lý hành vi vi ph m pháp lu t v đê đi u theo th m quy n, tr
v

t quá th m quy n ph i báo cáo v i c quan nhà n

ng h p

c có th m quy n đ x lý.

1.4. Công tác qu n lý an toàn h th ng đê sông
1.4.1. Khái ni m
H th ng đê đi u góp ph n quan tr ng vào công tác phòng, ch ng l t bão,
b o v s n xu t. Ngày nay, khi các hi n t
v ic
n

ng thiên tai ngày càng x y ra nhi u và

ng đ ngày m t m nh h n gây nguy h i nhi u h n cho h th ng đê đi u c a

c ta nói riêng. Chính vì th vi c qu n lý an toàn cho h th ng đê là đi u vô cùng

c n thi t và c p bách, và đ đê ho t đ ng đ

c an toàn thì c n ph i ti n hành qu n

13

lý ch t l

ng đê là đ m b o vi c ho t đ ng n đ nh c a h th ng đê không gây nguy

h i, nguy hi m đ n môi tr
Ch t l

ng s ng c a con ng

i.

ng công trình đê sông là nh ng yêu c u v an toàn, b n v ng, k

thu t và m thu t c a công trình nh ng ph i phù h p v i quy chu n và tiêu chu n
xây d ng, các quy đ nh trong v n b n quy ph m pháp lu t có liên quan và h p đ ng
kinh t .
nh h

có đ

c ch t l

ng công trình đê sông nh mong mu n, có nhi u y u t

ng, trong đó có y u t c b n nh t là n ng l c qu n lý (c a chính quy n,

c a ch đ u t ) và n ng l c c a các nhà th u tham gia các quá trình hình thành s n
ph m xây d ng.
Ch t l

ng công trình đê sông không ch đ m b o s an toàn v m t k

thu t mà còn ph i th a mãn các yêu c u v

an toàn s d ng có ch a đ ng y u t

xã h i và kinh t . Ví d : m t công trình quá an toàn, quá ch c ch n nh ng không
phù h p v i quy ho ch, ki n trúc, gây nh ng nh h
ninh, an toàn môi tr
l

ng…), không kinh t thì c ng không tho mãn yêu c u v ch t

ng công trình. Có đ

y ut

nh h

ng b t l i cho c ng đ ng (an

c ch t l

ng công trình xây d ng nh mong mu n, có nhi u

ng, trong đó có y u t c b n nh t là n ng l c qu n lý (c a chính

quy n, c a ch đ u t ) và n ng l c c a các nhà th u tham gia các quá trình hình
thành s n ph m xây d ng.
Xu t phát t s đ này, vi c phân công qu n lý c ng đ

c các qu c gia lu t

hóa v i nguyên t c: Nh ng n i dung “phù h p” (t c là vì l i ích c a xã h i, l i
ích c ng đ ng) do Nhà n

c ki m soát và các n i dung “đ m b o” do các ch th

tr c ti p tham gia vào quá trình đ u t xây d ng (ch đ u t và các nhà th u) ph i
có ngh a v ki m soát.
1.4.2. Th c tr ng h th ng đê và công tác qu n lý an toàn
Vi t Nam là n
h i v ng

c th

ng xuyên ph i h ng ch u các c n bão, l l t gây thi t

i, nhà c a và tài s n hoa màu. Hàng n m, thiên tai đã gây ra nh ng thi t

h i l n v kinh t , t
(GDP). Theo
nông thôn th

ng đ

ng v i kho ng 1 - 1,5% t ng s n l

c tính, 70% ng

i dân Vi t Nam, nh ng ng

ng qu c n i

i s ng

khu v c

ng xuyên có thiên tai x y ra, s ph i đ i m t v i nh ng r i ro, đ c


14

bi t là nh ng ng

i dân s ng g n các khu v c ven đê, ven sông đang b thiên tai đe

d a nghiêm tr ng.
Ngay trong n m 2013 v a qua, theo th ng kê c a Trung tâm d báo Khí
t

ng Th y v n Trung

ho t đ ng trên bi n

ng cho bi t thì đã có 15 c n bão và 4 áp th p nhi t đ i

ông, trong đó có 12 c n bão nh h

gây thi t h i n ng n v ng

ng tr c ti p đ n n

i và tài s n. Bên c nh đó là nh ng thiên tai khác t tác

đ ng c a hi u ng th i ti t c c đoan nh rét đ m, rét h i
n a cu i tháng 12; m a đá, l c xoáy
khu v c

Lào Cai. Hi n t

các t nh mi n B c vào
ng tri u c

ng b ng sông C u Long... đã gây thi t h i l n v ng

ng, ti u l
i và c a. T ng

h p các báo cáo t các đ a ph

ng, thiên tai trong n m 2013 đã làm 285 ng

và m t tích, trong đó 254 ng

i ch t và 31 ng

thi t h i v v t ch t

c ta,

i m t tích; 859 ng

i ch t

i b th

ng;

c tính kho ng 28.000 t đ ng.

Hàng n m h th ng đê sông
tâm đ u t tu b , nâng c p t ng c

n

c ta đ

c Trung

ng và đ a ph

ng quan

ng n đ nh và lo i tr d n các tr ng đi m đê

đi u xung y u. Tuy v y, do tác đ ng c a thiên nhiên nh sóng, gió, thu tri u, dòng
ch y và các tác đ ng tr c ti p c a con ng
đi u luôn b bi n đ ng theo th i gian.
th

ng xuyên đã đ

i, quy mô và ch t l

ng công trình đê

i v i các tuy n đê sông, các đo n đê tu b

c thi t k theo ch tiêu hoàn thi n m t c t v i cao đ đ m b o

yêu c u ch ng l thi t k , b r ng m t đê ph thông 5m, đ d c mái m=2 và m t đê
đ

c gia c đá d m ho c bê tông đ k t h p giao thông v i kh n ng phòng ch ng

l bão thi t k . Song do chi u dài đê l n, t c đ bào mòn xu ng c p nhanh trong
khi kh n ng đ u t còn h n ch nên v n còn nhi u đo n đê còn th p, nh so v i
tiêu chu n đê thi t k .
Phân tích ch t l

ng hi n tr ng đê c a Viê Nam cho k t qu :

- 66,4% km đê n đ nh đ m b o an toàn;
- 28,0% km đê kém n đ nh ch a đ m b o an toàn;
- 5,6% km đê xung y u.

Do đ

c b i trúc qua nhi u n m nên nhìn chung ch t l

ng thân các tuy n đê

không đ ng đ u, trong thân đê ti m n nhi u khi m khuy t nh xói ng m, t m i,
hang đ ng v t...


15

Vì v y khi có bão, l m c n

c sông dâng cao, đ chênh l ch v i m c n

c

trong đ ng l n, do đó nhi u đo n đê xu t hi n các s c m ch đùn, s i, th m l u,
s t tr

t mái đê phía sông và phía đ ng. N u không phát hi n và x lý k p th i ngay

t gi đ u s gây ra h u qu nghiêm tr ng t i an toàn c a đê. S phát tri n kinh t
xã h i nhanh chóng Viê Nam trong nh ng n m g n đây đã gián ti p làm cho tình
tr ng s d ng đ t trong ph m vi b o v đê, bãi sông và lòng sông ngày càng nghiêm
tr ng, gây nh h

ng không nh đ n ch t l

các sông trên đ a bàn t

trung

ng đ n đi ph

ng đê đi u và kh n ng thoát l c a
ng.

Các lo i hình vi ph m Lu t đê đi u và Pháp l nh Phòng ch ng l t bão nh :
xây d ng b t h p pháp các công trình, t p k t v t li u xây d ng trong ph m vi b o
v đê và bãi sông, san l p m r ng m t b ng l n chi m dòng ch y, khai thác b t h p
lý các bãi b i ven sông, ven bi n, ch t phá r ng cây ch n sóng… gây nh h
đ n ch t l

ng

ng và n ng l c phòng ch ng l , bão c a đê đi u.

1.4.3. An toàn h th ng đê và v n đ bi n đ i khí h u
Bi n đ i khí h u (B KH) là m t trong nh ng thách th c l n nh t đ i v i nhân
lo i. Bi n đ i khí h u s tác đ ng nghiêm tr ng đ n s n xu t, đ i s ng và môi
tr

ng trên ph m vi toàn th gi i. Nhi t đ t ng, m c n

gây nhi m m n ngu n n

c, nh h

c bi n dâng gây ng p l t,

ng đ n nông nghi p, gây r i ro l n đ i v i

công nghi p và các h th ng kinh t - xã h i trong t

ng lai. V n đ bi n đ i khí

h u đã, đang và s làm thay đ i toàn di n và sâu s c quá trình phát tri n và an ninh
toàn c u nh n ng l
kinh t , th

ng, n

c, l

ng th c, xã h i, vi c làm, ngo i giao, v n hóa,

ng m i.

Theo báo cáo c a

y ban liên Chính ph v bi n đ i khí h u, nhi t đ trung

bình toàn c u và m c n

c bi n t ng nhanh trong vòng 100 n m qua, đ c bi t trong

kho ng 25 n m g n đây.

Vi t Nam, trong vòng 50 n m qua nhi t đ trung bình

đã t ng kho ng 0,5 - 0,70C, m c n

c bi n đã dâng kho ng 20 cm. Hi n t

ng El

Nino, La Nina ngày càng tác đ ng m nh m . Bi n đ i khí h u th c s đã làm cho
nh ng thiên tai, đ c bi t là bão, l và h n hán ngày càng kh c li t.


16

S gia t ng nhi t đ khí quy n làm cho khí h u các vùng
k t h p v i s suy gi m l

n

c ta nóng lên,

ng m a làm cho nhi u khu v c khô h n h n. N m

2010, nhi t đ t ng kho ng 0,3 - 0,50C và m c n

c bi n t ng thêm 9cm; t

ng t ,

t 1,1 - 1,80 C và 45cm vào n m 2100. Nh ng khu v c có nhi t đ t ng cao nh t là

vùng núi Tây B c,

ông B c và B c Trung B , nhi t đ trung bình n m t ng

kho ng 0,1 - 0,30C/th p niên. So v i hi n nay, vào n m 2070, dòng ch y sông/n m
bi n đ i trong kho ng t +5,8 đ n -19% đ i v i sông H ng và t +4,2 đ n -14,5%
đ i v i sông Mê Kông; dòng ch y ki t bi n đ i trong kho ng t -10,3 đ n -14,5%
đ i v i sông H ng và t -2,0 đ n -24, 0% đ i v i sông Mê Kông; dòng ch y l bi n
đ i trong kho ng t +12,0 đ n 0,5% đ i v i sông H ng và t +15,0 đ n 7,0% đ i
v i sông Mê Kông. Xâm nh p m n n

c sông có th l n sâu n i đ a t i 50 - 70km,

tiêu di t và phá hu nhi u loài sinh v t n
v

c ng t, 36 khu b o t n; trong đó, có 8

n qu c gia, 11 khu d tr thiên nhiên s n m trong di n tích b ng p. H th ng

sinh thái c ng b tác đ ng tiêu c c; t i 2 vùng đ ng b ng sông H ng và sông C u
Long, các h sinh thái r ng và đ t ven bi n s ch u nhi u thi t h i.
T n su t xu t hi n ngày càng nhi u các hi n t

ng thiên tai nh bão, l l t,

m a l t ng t o nguy c ng p l t đ i v i các vùng đ t th p, đi n hình nh đ ng
b ng sông C u Long, tình tr ng nhi m m n, nhi m phèn trên di n r ng làm thi t h i
đ n mùa màng; h n hán th
h nl

ng x y ra vào mùa khô, n ng nóng, l

ng b c h i l n

ng m a nhi u l n đã làm cây tr ng khô héo nhanh chóng, có th d n t i làm

ch t cây tr ng hàng lo t. Nhi u k t qu nghiên c u đã cho th y, trong mùa khô, đ
mc ađ t

các vùng không có cây che ph ch b ng 1/3 so v i đ

mc ađ t

nh ng n i có r ng che ph , nhi t đ trên b m t đ t có th t ng cao t i 50-60oC vào
bu i tr a hè. Nh ng đ c đi m c lý c a đ t nh đ t i x p, đ liên k t, đ th m,
hàm l

ng các ch t dinh d

ng và hàm l

ng vi sinh b gi m đi đáng k , đ t tr

nên khô, c ng, b nén ch t, không thích h p v i tr ng tr t. Hàng tri u héc ta đ t
tr ng, đ i tr c m t r ng lâu n m, đ t m n b bi n đ i c u t o lý hoá tính, tr nên d
b xói l , r a trôi m nh, tích t s t nhôm gây nên hi n t

ng k t vón và đá ong hoá,

đ t lo i này hoàn toàn m t s c s n xu t nông, lâm nghi p. Ch tính riêng đ t rét kéo


17

dài 33 ngày đ u n m 2008, theo s li u th ng kê c a B Nông nghi p và Phát tri n
nông thôn, đã có 33.000 con trâu, bò, 34.000 ha lúa đã c y, hàng ch c ngàn ha m
non, nhi u đ m nuôi tôm

t t c các t nh phía B c và B c Trung B đã ch t và

tính thi t h i lên t i hàng ngàn t đ ng. H sinh thái r ng b
chi u h

ng khác nhau, n

nh h

c

ng theo các

c bi n dâng làm gi m di n tích r ng ng p m n, tác

đ ng x u đ n r ng tràm, r ng tr ng trên đ t nhi m phèn

các t nh Nam B . Ranh

gi i r ng nguyên sinh c ng nh r ng th sinh có th d ch chuy n, nguy c di t
ch ng c a đ ng v t và th c v t gia t ng, m t s loài th c v t quan tr ng nh tr m

h

ng, hoàng đà, p mu, g đ , lát hoa, g m t… có th b suy ki t. Nhi t đ và

m c đ khô h n gia t ng làm t ng nguy c cháy r ng, phát tri n sâu b nh, d ch
b nh… Q y đ t canh tác nông nghi p nói chung, đ t tr ng lúa nói riêng b thu h p
đáng k vì ph n l n đ t tr ng lúa n m
sông C u Long, nh h

vùng đ t th p t i đ ng b ng sông H ng và

ng n ng n đ n s n xu t l

thích h p c a m t s loài thu sinh n
b suy gi m v l u l
ng t

c ng t, cùng v i nguy c ngu n n

c sông

ng, d n đ n vi c gi m n ng l c nuôi tr ng th y s n n

c

đ ng b ng sông H ng và sông C u Long. B KH c ng gây nhi u tác đ ng

tiêu c c t i tr l
C

ng th c; m t n i sinh s ng

ng các bãi cá và ngh đánh b t trên các vùng bi n n

c ta.

ng đ m a l n làm cho n ng đ mu i gi m đi trong m t th i gian ng n d n đ n

sinh v t n

c l và ven b , đ c bi t là loài nhuy n th hai v (nghêu, ngao, sò…) b

ch t hàng lo t do không ch ng ch u n i v i n ng đ mu i thay đ i. Các lo i cá
nhi t đ i kém giá tr kinh t t ng, ng

c l i các lo i cá c n nhi t đ i có giá tr kinh

t cao b gi m ho c m t h n. Thay đ i nhi t đ còn là d ch b nh x y ra cho nhi u
lo i cây tr ng, v t nuôi, cùng v i môi tr

ng n

c x u đi, là đi u ki n thu n l i cho

s phát tri n c a các loài vi sinh v t gây h i.
H u h t b bi n n
mét m i n m và có xu h
n

c ta đang b xói l v i c

ng đ t vài mét t i hàng ch c

ng gia t ng m nh trong m t th p niên g n đây. B bi n

c ta ch có 2.800km đê bi n, trong đó có 1.400 km đê tr c ti p v i bi n và

kho ng 1.400 km đê c a sông. H th ng đê h u h t đ

c đ p b ng đ t theo ph

ng

pháp th công đ l n bi n, ng n m n, ph n l n đã xu ng c p. N u vì lý do nào đó


18

mà các con đê b v thì ru ng đ ng s b n
gieo tr ng đ

c bi n làm cho nhi m m n không th

c trong nhi u n m. Trên các tuy n đê bi n c a mi n B c trong 5 n m

qua đã có t i 165 v trí s t l t ng c ng t i 252 km, đe d a tr c ti p đ n an toàn các
khu v c thành ph , th xã và khu t p trung dân c … Ng p úng
r ng vào mùa m a l , các dòng sông gia t ng c

ng đ xâm th c ngang, gây s t l

các vùng ven b trên nhi u khu v c t B c vào Nam.
rõ hi n t

vùng châu th di n

các vùng ven bi n đã th y

ng vùng ng p tri u c a sông m r ng hình ph u trên di n r ng, nh t là

h du các h th ng sông nghèo phù sa nh các h th ng sông Thái Bình, B ch
ng, ven bi n H i Phòng, Qu ng Ninh và h th ng sông

ng Nai

vùng ven

bi n Bà R a – V ng Tàu và Thành ph H Chí Minh. B bi n mi n Trung t Qu ng
Ngãi đ n Bình Thu n c ng đang b sóng bi n xâm th c khá m nh, nhi u khu v c
s t l b bi n t 15-30m/n m.
Theo d báo trên, n u không có bi n pháp b o v tích c c b ng h th ng đê,
kè bi n và sông thì đ n cu i th k sau hàng lo t khu v c trù phú vùng ven bi n s
b ng p l t không th ti p t c c trú nh hi n nay đ

c. Theo các k t qu nghiên

c u t D án Qu n lý b , gi i pháp ch y u đ b o v các vùng đ ng b ng và ven
bi n hi n nay c ng nh sau này

Vi t Nam là đ p đê. Hi n trên toàn lãnh th đã có

2700 km đê sông và đê bi n, t p trung
km đê bi n và c a sông

n a ph n phía B c, trong đó có kho ng 700

đ ng b ng sông H ng. C ng theo tài li u này, c n

c n thêm kho ng h n 2000km đê n a cho vi c phòng tránh l l t và n
vào. M t khác đ b o v các vùng đ ng b ng khi m c n
cm n a, đ cao đê bi n s ph i t ng thêm 1m. Theo
vùng ven bi n và xây d ng l i c s h t ng

cs

c bi n tràn

c bi n dâng cao thêm 90

c tính chi phí cho vi c b o v

đây đ ch ng l i nh h

ng c a n

c

bi n dâng trong giai đo n 2000-2070 lên t i 8-9 t đô la M .
nâng cao m c đ an toàn đ t đ n nh ng tiêu chu n thi t k ch p nh n
đ

c c n ph i nâng cao đê thêm 1,5 đ n 2m

và 0,3 đ n 1m
c pđ

mi n B c, 1 đ n 1,5m

các t nh mi n trung. Toàn b hi n có 1.700 km đê. Chi phí nâng

c th c hi n trung bình kho ng 110.000 USD/km

50.000 USD/km
và đê c a sông

mi n Nam

các t nh mi n B c và

các t nh mi n Trung. T ng chi phí cho vi c nâng c p các đê bi n
c tính kho ng 320 tri u USD.