Đánh giá ô nhiễm nước sống bần vũ xá tỉnh hưng yên và đề xuất các biện pháp giảm thiểu

L IC M
Tr

N

c tiên, tôi xin bày t lòng bi t n đ n Ban giám hi u tr

Th y L i, Khoa Môi tr

ng

ih c

ng đã giúp đ , t o m i đi u ki n cho tôi h c t p, nghiên

c u và hoàn thành lu n v n này.
c bi t, tôi xin bày t s bi t n sâu s c đ n PGS.TS Nguy n V n Th ng,
ng

i th y đã tr c ti p t n tình h

ng d n và giúp đ tôi hoàn thành lu n v n này.

Xin chân thành c m n các đ ng nghi p t i Vi n N
tr

ng, S Tài nguyên và Môi tr

c, T

i tiêu và Môi

ng H ng Yên, Chi c c môi tr

ng huy n V n

Lâm và M Hào, Ban qu n lý các khu công nghi p t nh H ng Yên đã giúp đ t o
đi u ki n cung c p nh ng thông tin c n thi t đ tôi hoàn thành lu n v n này.
Qua đây, tôi xin c m n b n bè, đ ng nghi p và gia đình đã đ ng viên, khích
l , giúp đ tôi trong quá trình h c t p và hoàn thành lu n v n này.
M c dù b n thân đã r t c g ng hoàn thi n lu n v n b ng t t c s nhi t
huy t và n ng l c c a mình, song v i ki n th c còn nhi u h n ch và trong gi i h n
th i gian quy đ nh, lu n v n này ch c ch n còn nhi u thi u sót. Tác gi r t mong
nh n đ

c nh ng đóng góp quý báu c a quý th y cô, đ ng nghi p và các chuyên

gia đ nghiên c u m t cách sâu h n, toàn di n h n trong th i gian t i.
Xin trân tr ng c m n!
Tác gi lu n v n

PHAN TH H NG NHUNG


L I CAM OAN
Tên tôi là: PHAN TH H NG NHUNG

Mã s h c viên: 138440301005

L p: 21KHMT11
Chuyên ngành: Khoa h c môi tr

ng

Mã s :

Khóa h c: 2013 - 2015
Tôi xin cam đoan quy n lu n v n đ

c chính tôi th c hi n d

is h

ng

d n c a PGS.TS Nguy n V n Th ng v i đ tài nghiên c u trong lu n v n “ ánh
giá ô nhi m n

c sông B n V Xá – T nh H ng Yên và đ xu t các bi n pháp

gi m thi u”.
ây là đ tài nghiên c u m i, không trùng l p v i các đ tài lu n v n nào
tr

c đây, do đó không có s sao chép c a b t kì lu n v n nào. N i dung c a lu n

v nđ

c th hi n theo đúng quy đ nh, các ngu n tài li u, t li u nghiên c u và s

d ng trong lu n v n đ u đ

c trích d n ngu n.

N u x y ra v n đ gì v i nôi dung lu n v n này, tôi xin ch u hoàn toàn trách
nhi m theo quy đ nh./.
NG

I VI T CAM OAN

PHAN TH H NG NHUNG


M CL C
M

U .....................................................................................................................1

CH

NG 1. GI I THI U KHU V C NGHIÊN C U............................................4

1.1. i u ki n t nhiên ................................................................................................4
1.1.1. V trí đ a lý ........................................................................................................4
1.1.2.

a hình, đ a ch t ..............................................................................................6

1.1.3. Khí h u ..............................................................................................................6
1.1.4. Th y v n............................................................................................................8
1.2. i u ki n kinh t , xã h i ......................................................................................9

1.2.1. Dân s và lao đ ng ............................................................................................9
1.2.2. Kinh t .............................................................................................................10
1.3. Tình hình ô nhi m n

c và yêu c u qu n lý, b o v ch t l

ng n

c c a sông

B n V Xá .................................................................................................................10
1.3.1. Tình hình ô nhi m n

c ..................................................................................10

1.3.2. Yêu c u qu n lý, b o v ch t l

ng n

c .......................................................12

1.4. N i dung nghiên c u trong lu n v n ..................................................................12
CH
L

NG 2. ÁNH GIÁ CH T L
NG N

NG N

C VÀ D

BÁO BI N

I CH T

C SÔNG B N V XÁ .....................................................................13

2.1. Các ngu n gây ô nhi m n

c .............................................................................13

2.1.1. Sinh ho t.........................................................................................................13
2.1.2. Ngu n ô nhi m do công nghi p ......................................................................15
2.1.3. Ngu n ô nhi m do nông nghi p ......................................................................22
2.2. Tính toán/
2.2.1. Ph

c tính t i l

ng ch t ô nhi m l u v c sông B n V Xá ................24

ng pháp tính toán ....................................................................................24

2.2.2. Tính toán/

c tính t i l

ng ch t ô nhi m phát sinh trong l u v c sông B n

V Xá ........................................................................................................................24
2.3. ánh giá ch t l

ng n

c ..................................................................................26

2.3.1 S li u quan tr c ch t l

ng n

2.3.2. ánh giá ch t l

c ...............................................................................30

ng n

c....................................................................26


2.3.4. ánh giá chung v ô nhi m n

c....................................................................42

2.4. Phân tích đánh giá nguyên nhân gây ô nhi m n

c...........................................42

2.4.1. Nh ng đ ng l c và áp l c làm suy gi m ch t l
2.4.2.Nguyên nhân suy gi m ch t l

ng và ô nhi m ngu n n

2.5. Tính toán đánh giá bi n đ i ch t l
hình toán ch t l
2.5.1.

ng n

ng môi tr

ng n

ng n

c ..........42

c ............................44

c và ô nhi m n

c sông theo mô

c.........................................................................................45

t v n đ .......................................................................................................45

2.5.2. Khái quát chung v mô hình toán và l a ch n mô hình .................................45
2.5.3. Gi i thi u tóm t t mô hình QUAL2K ............................................................47
2.5.4. Gi i thi u tóm t t ph

2.5.5. Ph

ng pháp mô phòng c a mô hình QUAL2K ...............48

ng pháp xác đ nh thông s mô hình ........................................................59

2.5.6. S li u đ u vào và k t qu đ u ra c a mô hình ...............................................59
2.5.7. Các b
2.5.8.
CH

c ng d ng mô hình ..........................................................................59

ng d ng mô hình mô ph ng bi n đ i ch t l
NG 3. NGHIÊN C U

ng n

c sông B n V Xá ...60

XU T CÁC GI I PHÁP QU N LÝ, B O V .....72

3.1. Gi i thi u chung .................................................................................................72
3.2.
l

ng d ng mô hình toán xem xét các k ch b n/ph

ng n

ng án qu n lý b o v ch t

c cho sông B n V Xá .............................................................................72

3.2.1. Xây d ng các k ch b n ....................................................................................72
3.2.2. K t qu tính toán và d báo bi n đ i ch t l

ng n

3.2. Nghiên c u đ xu t gi i pháp qu n lý b o v ch t l

c theo các k ch b n ....74
ng n

c .........................80

3.2.1. Bi n pháp 1: Xem xét và rà soát quy ho ch phát tri n công nghi p h p lý đ
các ngu n x th i không v

t quá kh n ng chi t i c a dòng sông ........................80

3.2.2. Bi n pháp 2: Qu n lý ki m soát ch t ch các ngu n x th i đ gi m áp l c ô
nhi m trong đo n sông ..............................................................................................80
3.2.3 Bi n pháp 3 : Gi i pháp xây d ng công trình x lý n

c th i .........................81

3.2.4. Bi n pháp 4: Gi i pháp nâng cao n ng l c qu n lý, thanh tra giám sát đ ki m
soát, gi m thi u ô nhi m ...........................................................................................82

3.2.5. Bi n pháp 5: T ng c

ng giáo d c, nâng cao nh n th c cho t t c các thành

ph n liên quan v ý th c và trách nhi m b o v môi tr

ng n

c ...........................84

K T LU N ...............................................................................................................87
TÀI LI U THAM KH O .........................................................................................88


DANH M C B NG BI U
B ng 1.1:

c tr ng khí h u n m trung bình nhi u n m c a tr m H ng Yên ...........7

B ng 2.1: Kh i l

ng n

c th i sinh ho t vào sông. ................................................14

B ng 2.2: Kh i l

ng n

c th i công nghi p t Khu công nghi p Ph N i A x tr c

ti p vào sông B n V Xá. .........................................................................................17
B ng 2.3: Kh i l

ng n

c th i công nghi p vào sông............................................18

B ng 2.4: Kh i l

ng n

c th i do làng ngh vào sông...........................................22

B ng 2.5: Kh i l

ng n

c th i do ch n nuôi ..........................................................23

B ng 2.6: T ng h p kh i l

ng n

c th i x vào h th ng sông B n V Xá ..........23

B ng 2.7: H s phát sinh ch t th i trong n

c th i sinh ho t theo WHO ...............24

B ng 2.8: N ng đ các ch t ô nhi m trong n

c th i công nghi p theo nhóm ngành

ngh s n xu t .............................................................................................................25
B ng 2.9: N ng đ các thành ph n trong n

c th i ch n nuôi .................................25

B ng 2.10: T ng h p kh i l

ng BOD5 x vào h th ng sông B n V Xá .............26

B ng 2.11: V trí l y m u n

c th i ..........................................................................27

B ng 2.12: V trí quan tr c ch t l

ng n

c sông B n V Xá .................................28

B ng 2.13: K t qu phân tích và đánh giá ch t l

ng n

c sông B n V Xá tháng

12 n m 2012 theo QCVN 08:2008/BTNMT ............................................................28
B ng 2.14: K t qu phân tích và đánh giá ch t l

ng n

c sông B n V Xá tháng

12 n m 2013 theo QCVN 08:2008/BTNMT ............................................................29
B ng 2.15: K t qu đánh giá ch tiêu TSS theo Quy chu n Vi t Nam .....................32
B ng 2.16: K t qu đánh giá ch tiêu BOD5, COD và DO theo Quy chu n Vi t Nam
...................................................................................................................................34
B ng 2.17: K t qu đánh giá ch tiêu Coliform theo Quy chu n Vi t Nam .............36
B ng 2.18: Quy đ nh các giá tr qi, BPi ....................................................................38
B ng 2.19: Quy đ nh các giá tr BPi và qi đ i v i DO% bão hòa ...................................39
B ng 2.20: Quy đ nh các giá tr BPi và qi đ i v i thông s pH.................................39
B ng 2.21: B ng đánh giá ch s ch t l

ng n

c ...................................................40

B ng 2.22: K t qu tính toán ch s WQI sông B n V Xá .....................................41


B ng 2.23 : B ng đánh giá ch s ch t l

ng n

c ..................................................41

B ng 2.24. Giá tr đ c tr ng cho s m c a khúc quanh
và đ sâu t l u l

c tính đ xác đ nh v n t c

ng ...............................................................................................52

B ng 2.25. H s thô (h s g gh ) cho các m t kênh thông thoáng ......................54
B ng 2.26. Nh ng bi n tr ng thái/y u t

đ

c mô ph ng trong mô hình ..............56

B ng 2.27: Ngu n th i c a t ng đo n sông phân chia..............................................61
B ng 2.28: K t qu hi u ch nh mô hình cho thông s DO và BOD5 ........................66
B ng 2.29: Giá tr sai s c a hi u ch nh mô hình .....................................................68
B ng 2.30: B thông s c a mô hình xác đ nh cho sông B n V Xá xác đ nh thông
qua quá trình hi u ch nh ............................................................................................68
B ng 2.31: K t qu ki m đ nh mô hình cho thông s DO và BOD5 ........................69
B ng 2.32: Giá tr sai s c a ki m đ nh mô hình ......................................................71
B ng 3.1: Các k ch b n phát tri n kinh t xã h i đ n n m 2020 ..............................72
B ng 3.2: D báo dân s và l u l

ng n

c th i sinh ho t đ n n m 2020 ..............73

B ng 3.3: Ngu n th i c a t ng đo n sông theo k ch b n 1 ......................................74
B ng 3.4: K t qu mô ph ng xu th bi n đ i BOD5 c a đo n sông theo k ch b n 1 ....... 75

B ng 3.5: Ngu n th i c a t ng đo n sông theo k ch b n 2 ......................................76
B ng 3.6: K t qu mô ph ng xu th bi n đ i BOD5 c a đo n sông theo k ch b n 2 ....76
B ng 3.7: K t qu mô ph ng xu th bi n đ i BOD5 c a đo n sông theo k ch b n 3 ....78


DANH M C HÌNH V
Hình 1.1: S đ khu v c nghiên c u - sông B n V Xá đo n ch y qua t nh H ng Yên 5
Hình 1.2: C c u lao đ ng l u v c sông B n V Xá n m 2012 ....................................... 9
Hình 1.3: C c u t ng s n ph m c a vùng nghiên c u n m 2012 (%) ..........................10
Hình 2.1: Rãnh n

c th i sinh ho t t i th tr n B n đ ra sông B n V Xá, huy n M

Hào ......................................................................................................................................15
Hình 2.2: Sông B n V Xá (c u B n, TT B n) b ô nhi m do nh n n

c th i t KCN

Ph N i A ...........................................................................................................................17
Hình 2.3: Bi u đ th hi n s bi n đ i c a BOD5,COD và DO t i các v trí ................35
Hình 2.4: S phân đo n c a QUAL2K trong h th ng sông không có nhánh ...............49
Hình 2.5. S

phân đo n c a QUAL2K cho tr

ng h p sông v i các nhánh:

(a) H th ng th c; (b) H th ng bi u di n trong QUAL2K ............................................49
Hình 2.6. S cân b ng l u l

ng c a khúc sông I ...........................................................50

Hình 2.7. Cách th c dòng ch y t ngu n di n phân b đ n m t nhánh sông ................51
Hình 2.8. Kênh hình thang .................................................................................................53
Hình 2.9. Cân b ng kh i l

ng .........................................................................................56

Hình 2.10. Mô hình đ ng l

ng và quá trình lan truy n ch t. ........................................58

Hình 2.11: S đ phân chia đo n sông tính toán và v trí l y m u ch t l

ng n

c .....65

Hình 2.12: K t qu hi u ch nh mô hình cho thông s DO và BOD5 ..............................67
Hình 2.13: K t qu ki m đ nh mô hình cho thông s DO và BOD5 ...............................71
Hình 3.1: Xu th bi n đ i BOD5 theo KB1 ......................................................................75
Hình 3.2: Xu th bi n đ i BOD5 theo KB2 ......................................................................77
Hình 3.3: Xu th bi n đ i BOD5 theo KB3 ......................................................................78


1

M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
H ng Yên v i v trí n m

trung tâm đ ng b ng B c B , là đ a ph

ng có h

th ng kênh ngòi ch ng ch t g m các sông t nhiên và sông đào, là b ph n c u
thành c a h th ng th y l i B c H ng H i. Ngoài sông H ng và sông Lu c, t nh
H ng Yên hi n có 36 dòng sông và h th ng kênh m

ng th y l i dày đ c, trong đó

có 4 dòng sông chính là sông Kim S n, i n Biên, C u An, Tây K S t, còn l i 32
dòng sông nh . Ngày nay, khi kinh t xã h i ngày càng phát tri n, ngoài nhi m v
cung c p n

c cho t

i tiêu nông nghi p, các con sông này còn là n i tiêu n

c cho

các ho t đ ng công nghi p, nông nghi p, sinh ho t, nuôi tr ng th y s n,... Dân s
ngày càng t ng, s l

ng l n các nhà máy, xí nghi p t p trung trên m t di n tích

nh , c s h t ng v x lý ch t th i còn kém là nguyên nhân chính khi n cho các

dòng sông t nh H ng Yên b ô nhi m ngày càng nghiêm tr ng, trong đó có các con
sông nh vì đây là n i tr c ti p ti p nh n các ngu n th i. Ô nhi m n
đang nh h

c sông đã và

ng t i s n xu t và s c kh e c ng đ ng t i m t s khu v c.

Sông B n V Xá là m t trong nh ng con sông b ô nhi m nh t c a t nh H ng
Yên. Sông b t ngu n t ngã ba sông C u Treo th tr n B n t i đ a ph n xã Hòa Phong
và đ ra B c H ng H i t i đ i ph n xã Tr

ng K t nh H i D

ng, ch y qua các xã

Minh H i huy n V n Lâm, xã Phan ình Phùng, Nhân Hòa, C m Xá, D

ng Quang,

Hòa Phong và th tr n B n huy n M Hào. Sông có chi u dài 17km trong đó có
15,2km thu c đ a ph n huy n V n Lâm và M Hào t nh H ng Yên và 2,8km thu c
đ a ph n xã Tr
t

ng K , t nh H i D

ng. Sông có vai trò quan tr ng trong c p n

c

i tiêu cho nông nghi p huy n M Hào và V n Lâm, tuy nhiên trong nh ng n m

g n đây sông đã b ô nhi m nghiêm tr ng do có nhi u các ngu n th i công nghi p,
sinh ho t ch a đ

c x lý đ th ng ra sông. N

s m và có nhi u rác. N
t

i tiêu đ

Phan

c sông th

ng đ c, có màu vàng

c sông ô nhi m không th s d ng cho sinh ho t c ng nh

c. Nh ng h dân s ng hai bên b sông đo n ch y qua th tr n B n và xã

ình Phùng quanh n m ch u mùi hôi th i t sông b c lên, đ c bi t là vào mùa


2

hè. N

c sông dùng cho các ao nuôi cá c a xã Phan ình Phùng làm gi m ch t l

cá, cá màu đen, th t có mùi hôi nên ph i bán v i giá th p. N

ng

c sông ô nhi m c ng là

nguyên nhân gây ra các b nh cho dân c s ng d c hai bên sông nh b nh các b nh
ngoài da, b nh ph khoa

ph n ,...

Do đó, lu n v n “ ánh giá ô nhi m n

c sông B n V Xá – T nh H ng

Yên và đ xu t các bi n pháp gi m thi u” mong mu n có th đánh giá đ

c th c

tr ng ô nhi m n

ng lai

c sông B n V Xá, d báo ch t l

ng n

c sông trong t

và qua đó đ xu t các bi n pháp qu n lý và gi m thi u ô nhi m.
2. M c đích yêu c u
V n d ng nh ng ki n th c đã h c đánh giá ô nhi m n

c và nghiên c u, đ

xu t các bi n pháp qu n lý, ki m soát, gi m thi u ô nhi m n

c c a sông B n V

Xá đo n ch y qua t nh H ng Yên
3.
3.1

it

ng, ph m vi nghiên c u

it

ng nghiên c u

Ch t l

ng n

c sông B n V Xá.

3.2 Ph m vi nghiên c u

Sông B n V Xá đo n ch y qua đ a ph n t nh H ng Yên
4. Ph

ng pháp nghiên c u
1. Ph

ng pháp th ng kê và t ng h p s li u: Th ng kê và t ng h p s li u

t các d án, các báo cáo, s li u t các ngu n khác đ ph c v cho lu n v n.
2. Ph

ng pháp đi u tra, kh o sát th c đ a: Ph

th p b sung các thông tin, s li u t i hi n tr
ch t l

ng n
3. Ph

c và ô nhi m ngu n n

ng pháp này s d ng đ thu

ng ph c v cho đánh giá hi n tr ng

c c a sông.

ng pháp mô hình toán: lu n v n s d ng mô hình toán QUAL2K đ

tính toán và d báo ch t l

ng n

c sông ph c v cho nghiên c u đ xu t các gi i

pháp qu n lý ki m soát các ngu n gây ô nhi m.
4. Ph

ng pháp k th a: K th a các s li u đã có v ch t l

các đ tài, d án và m t s ch
giá và mô ph ng bi n đ i ch t l

ng n

cc a

ng trình đã th c hi n nh ng n m g n đây đ đánh
ng n

c.


3

5. N i dung chính c a lu n v n
Lu n v n có nh ng n i dung chính nh sau:
ánh giá ch t l

-

ng n

c và ô nhi m ngu n n

c sông B n V Xá đo n

ch y qua t nh H ng Yên.
ng d ng mô hình toán ch t l

ch t l

ng n

ng n

c đ tính toán và d báo bi n đ i

c sông.

- Nghiên c u, đ xu t m t s bi n pháp qu n lý, ki m soát các ngu n gây ô
nhi m, b o v ch t l

ng n

c sông.

Ngoài ph n m đ u và k t lu n, n i dung lu n v n đ
ch

c trình bày trong 3

ng:
Ch

ng 1: Gi i thi u khu v c nghiên c u

Ch ng 2: ánh giá ch t l ng n cvà bi n đ i ch t l ng n c sông B n V Xá
Ch

ng 3: Nghiên c u đ xu t các bi n pháp qu n lý, b o v


4

CH

NG 1

GI I THI U KHU V C NGHIÊN C U
1.1. i u ki n t nhiên
1.1.1. V trí đ a lý
Sông B n V Xá b t ngu n t ngã ba sông C u Treo Th tr n B n t i đ a
ph n xã Hòa Phong, huy n M Hào và đ ra B c H ng H i t i xã Tr
H iD

ng K tình

ng. Sông ch y qua các xã Minh H i c a huy n V n Lâm, Th tr n B n, xã

Nhân Hòa, Phan ình Phùng, C m Xá, D

ng Quan và Hòa Phong huy n M Hào.


5

Hình 1.1: S đ khu v c nghiên c u - sông B n V Xá đo n ch y qua t nh H ng Yên
Ghi chú:


6

1.1.2.
1)

a hình, đ a ch t

a hình
a hình c a t nh t

h

ng đ i đ ng nh t và có h

ng d c ch y u theo

ng t B c xu ng Nam và t Tây sang ông. i m cao nh t có c t + 9 m đ n 10

m t i khu đ t bãi thu c xã Xuân Quan huy n V n Giang; đi m th p nh t có c t +

0,9 m t i xã Tiên Ti n, huy n Phù C . Huy n M Hào có c t đ t cao + 6 đ n + 7 m.
2)

a ch t
T nh H ng Yên n m g n trong m t ô tr ng thu c đ ng b ng sông H ng

đ

c c u t o b ng các tr m tích b r i thu c k

T , chi u dày t 150 m đ n 160

m. Theo th t đ a t ng bao g m các lo i đ t đá nh sau:
- Các tr m tích Phistoxen, b dày 130 m đ n 140 m v i các tr m tích v n thô
g m s n, s i, cát thô, cát trung có xen k p các th u kính xét b t. Bao g m các l p:
+ T ng b i tích sông, thành ph n ch y u là cu i, s n, cát đa khoáng xen k p
các l p sét m ng màu xám, màu nâu, nâu g , b dày đ t 75 đ n 80 m, n m chính
h p trên t ng b i tích sông, phân b kh p khu v c.
+ T ng b i tích sông ki u h n h p, thành ph n là cát, sét, sét cát màu xám,
màu nâu, nâu g , b dày đ t 50 đ n 60 m n m ch nh h p trên t ng b i tích sông,
phân b kh p khu v c.
- Các tr m tích Holoxen, b dày 5 đ n 30 m thành ph n ch y u là sét cát, sét
b t, sét ch a h u c , phân b trên m t đ a t ng bao g m các l p:
+ B i tích sông bi n h n h p, thành ph n có cát, cát sét, chi u dày trên d

i 10m.

+ B i tích bi n, thành ph n là sét cát, sét màu xám, chi u dày 3 đ n 7 m.
+ B i tích sông hi n đ i, ch y u phân b

d i c c b ven sông H ng, chi u

dày 3 đ n 5m, thành ph n là sét pha cát.
1.1.3. Khí h u
H ng Yên thu c vùng đ ng b ng B c B , tuy không giáp v i bi n nh ng v n
ch u nh h

ng c a khí h u mi n duyên h i, hàng n m chia hai mùa rõ r t: mùa nóng t

tháng 4 đ n tháng 10, th i ti t nóng m m a nhi u. Mùa đông l nh, ít m a t tháng 11
đ n tháng 3.


7

Vùng nghiên c u n m

huy n M Hào và V n Lâm, có tr m khí t

ng

H ng Yên là g n nh t, đ c tr ng cho ch đ khí h u c a vùng nghiên c u. D a theo
s li u niên giám th ng kê trong th i kì nhi u n m c a tr m (giai đo n 2003-2013)
xác đ nh đ

c các đ c tr ng khí h u ch y u n m trung bình nhi u n m c a tr m

nh B ng 1.1
B ng 1.1:

c tr ng khí h u n m trung bình nhi u n m c a tr m H ng Yên

Ch tiêu

Nhi t đ

L

ng m a

Gi n ng

m

(0C)

(mm)

(gi )

(%)

I

14,8

32

31

82

II

17,7

11

83

86

III

19,7

35

45

87

IV

23,9

82

46

88

V

27,1

161

137

85

VI

29,4

152

159

82

VII

29,6

219

215

73

VIII

28,7

219

129

86

IX

27,6

219

140

86

X

25,4

108

121

82

XI

22

82

90

79

XII

18,9

48

80

78

*C n m

23,7

1.369

1.276

84

Tháng

(Ngu n: Niên giám th ng kê t nh H ng Yên)
T b ng trên rút ra đ c nh ng nh n xét v đ c đi m khí h u vùng nghiên c u nh sau:
1) Nhi t đ không khí
N m trong vùng nhi t đ i, H ng Yên quanh n m đ

c ti p nh n m t l

ng b c

x r t d i dào trên n n nhi t đ cao. Nhi t đ khá đ ng nh t trên đ a bàn t nh, phù h p
v i yêu c u phát tri n nông nghi p quanh n m, tuy nhiên do s chi ph i m nh m c a
hoàn l u c c đ i nên hàng n m nhi t đ t i H ng Yên phân hoá thành hai mùa có tính


8

ch t khác nhau: Mùa hè nóng, nhi t đ trung bình n đ nh trên 250C, mùa đông rét
l nh, nhi t đ trung bình d

i 200C. Nhi t đ không khí n m trung bình nhi u n m là

23,70C. Tháng 1 có nhi t đ trung bình th p nh t 14,80C, tháng 7 có nhi t đ trung bình
l n nh t 29,60C.
2) S gi n ng trong n m
Theo s li u n m trung bình nhi u n m nh trong b ng 1.1, t ng s gi n ng
trung bình n m 1.276 gi , tháng 7 có nhi u gi n ng nh t trong n m 215 gi , tháng

3 có ít gi n ng nh t 31 gi .
m

3)

Ch u nh h
l n.

mt

ng c a các hoàn l u bi n, H ng Yên có đ

m không khí khá

ng đ i n m trung bình nhi u n m là 84%. Tháng 4 có đ

đ i trung bình cao nh t là 88%, tháng 12 có đ

mt

mt

ng

ng đ i trung bình th p nh t là

78%.
4) M a
Trong vùng, mùa m a kéo dài t tháng 5 đ n tháng 9, mùa khô th
tháng 11 đ n tháng 3 n m sau. L

Tháng có l

ng t

ng m a n m trung bình nhi u n m là 1.369mm.

ng m a trung bình trong nhi u n m cao nh t là tháng 7, tháng 8, tháng

9 (219mm). Tháng có l

ng m a trung bình trong nhi u n m th p nh t là tháng 2

(11mm)
1.1.4. Th y v n
1) M c n

c

o n sông nghiên c u ch y qua huy n M Hào và V n Lâm, m c n
sông B n V Xá ch u nh h
H i, ngu n n

cđ

cc a

ng ch y u c a ch đ th y v n c a h th ng B c H ng

c c p t B c H ng H i qua sông Kim S n và sông C u Treo.

2) Dòng ch y
Mùa l th ng x y ra chung v i mùa m a (tháng 5 đ n tháng 9). Trong mùa l ,
n c trong sông l n ch y u là do m a l n x y ra trong khu v c. N c sông dâng cao
không k p tiêu ra h th ng sông l n nên th ng x y ra ng p úng m t s vùng trong khu v c.


9

Dòng ch y trong sông trong mùa c n ch y u là do n
n

c tiêu b m t l u v c c ng nh l
cl yn

i c a h th ng th y nông B c H ng

c t sông H ng vào qua c ng Xuân Quan nên dòng ch y

mùa ki t c a sông còn ph thu vào ch đ c p n

c c a h th ng B c H ng H i.

Tình hình h n hán c ng th

ng xuyên x y ra vào mùa c n, m c n

th p vì v y vi c l y n

i g p nhi u khó kh n.

ct

ng

ng tr trong lòng sông vào cu i mùa l cung

c p. M t khác, do sông n m trong khu v c t
H i, mùa ki t đ

c ng m và l

c sông xu ng

1.2. i u ki n kinh t , xã h i
1.2.1. Dân s và lao đ ng
Theo k t qu đi u tra c a C c th ng kê t nh H ng Yên, dân s l u v c sông
B n V Xá thu c 2 huy n V n Lâm và M Hào n m 2012 là 67.785 ng

i.

Theo s li u niên giám th ng kê, t l lao đ ng là 59%. M c dù trong nh ng
n m g n đây, c c u kinh t đang d n chuy n sang l nh v c công nghi p, t ng s n
ph m c a các ngành công nghi p chi m t l cao nh t trong c c u t ng s n ph m
c a đ a ph

ng nh ng v i đ c thù là vùng thu n nông, s lao đ ng làm trong các

l nh v c nông, lâm nghi p, th y s n v n đang chi m t l cao nh t 55,44% t ng s
lao đ ng, trong công nghi p và xây d ng chi m 25,07% t ng s lao đ ng, còn l i s
lao đ ng trong l nh v c d ch v là 19,49%.

Hình 1.2: C c u lao đ ng l u v c sông B n V Xá n m 2012


10

1.2.2. Kinh t
Cùng v i s phát tri n chung c a t nh H ng Yên, nh ng n m g n đây kinh t
c a các đ a ph
c a đ a ph

ng c a l u v c sông c ng không ng ng phát tri n. C c u kinh t

ng đang chuy n d n sang h

ng công nghi p và d ch v .

ngành công nghi p phát tri n nhanh và có t c đ t ng tr

c bi t các

ng cao, quy mô và công

ngh đ u t ng, t o ra nhi u s n ph m ph c v tiêu dùng trong n

c và xu t kh u.

2012
20,08

32,64

N
C

47,28

D

Hình 1.3: C c u t ng s n ph m c a vùng nghiên c u n m 2012 (%)
N m 2012, t ng s n ph m c a các ngành công nghi p và xây d ng chi m t
l cao nh t là 47,28%, ti p theo là t ng s n ph m c a các ngành nông, lâm nghi p,
th y s n 32,64%, các ngành d ch v có t l t ng s n ph m th p nh t 20,08%.
1.3. Tình hình ô nhi m n

c và yêu c u qu n lý, b o v ch t l

ng n

cc a

sông B n V Xá
1.3.1. Tình hình ô nhi m n
1) N

c

c th i
Vùng nghiên c u nhi u n m tr

c đây là vùng thu n nông, dân c ch y u là

làm nông nghi p. M t s đi m t p trung dân c nh Th tr n B n ch a có đi u ki n
phát tri n công nghi p, d ch v . M t đ dân s còn th p nên ngu n gây ô nhi m còn ít,
ch a nh h

ng nhi u t i ch t l

ng n

c. Trong kho ng h n m t ch c n m tr l i

đây, do yêu c u phát tri n kinh t , xã h i, n m trong xu th phát tri n kinh t xã h i các
t nh đ ng b ng, kinh t xã h i c a l u v c song b t đ u kh i s c và phát tri n v i t c
đ nhanh h n tr

c r t nhi u. Dân c t p trung đông, b t đ u xu t hi n ngàycàng nhi u

các c s s n xu t kinh doanh, d ch v , khu công nghi p t p trung nên ngu n th i phát


11

tri n nhanh, gây áp l c lên sông, bi n đ i ch t l
l

ng n

ng n

c sông. Chính vì v y mà ch t

c sông đã b t đ u suy gi m và ô nhi m c c b t i m t s khu v c, đ c bi t là

khu v c ch y qua thì tr n B n. i u này đã nh h

ng nghiêm tr ng t i s phát tri n

kinh t xã h i c a khu v c.
Bên c nh vi c ti p nh n tr c ti p n c th i sinh ho t và rác th i t các h dân xã
Minh H i, Phan ình Phùng, C m Xá, Nhân Hòa, D ng Quang, Hòa Phong và th tr n
B n th i tr c ti p xu ng sông thì sông B n V Xá còn là ngu n ti p nh n n c th i chính
c a m t s công ty c a khu công nghi p Ph N i A và m t s c s s n xu t kinh doanh
phân tán d c hai bên sông. ây chính là nh ng nguyên nhân gây nên tình tr ng ô nhi m
n c sông.
K t qu đi u tra th c t cho th y n

c sông B n V Xá đ c, có màu vàng

nâu s m, mùi hôi tanh. Trên sông không có th c v t n i nh bèo, rau mu ng nh ng
có nhi u rác và có váng d u. Theo ph n ánh c a cán b xí nghi p khai thác các công
trình th y l i huy n M Hào thì vào mùa hè, nhi u cá rô phi n i lên m t n
ôxi, có đ t cá ch t tr ng n i trên m t n

cl y

c.

Qua đi u tra t i th c đ a quan sát b ng m t th
ch y qua xã Phan ình Phùng và th tr n B n n

ng c ng cho th y đo n sông

c sông ô nhi m n ng, có nhi u rác

th i hai bên b sông, trên sông có nhi u váng d u. V mùa hè bùn đen đóng thành
bánh n i trên m t n

c.

o n sông ch y qua th tr n B n vào mùa ki t n

c sông

có màu đen b c mùi hôi th i, có nhi u cá ch t n i vào mùa hè.
2) Ch t th i r n
Bên c nh vi c ô nhi m b i n
chính gây ô nhi m n

c th i thì ch t th i r n c ng là nguyên nhân

c sông. D c hai bên b sông B n V Xá hi n nay hình thành

nh ng đ ng rác đ t phát t các khu v c dân c s ng hai bên sông. V i m t kh i
l

ng không nh rác th i không đ

gây ô nhi m môi tr

c qu n lý, x lý, th i b tr c ti p ra môi tr

ng nghiêm tr ng.

c bi t là ch t l

ng n

dòng ch y trên sông. Bên c nh đó nó còn gây m t m quan, nh h

ng đã

c sông, ng n c n
ng t i s c kh e

c a c ng đ ng dân c và các ho t đ ng s n xu t nông nghi p trên toàn khu v c.


12

1.3.2. Yêu c u qu n lý, b o v ch t l

ng n

c

C ng nh nhi u huy n l khác thu c vùng đ ng b ng sông H ng, tình hình
phát tri n kinh t xã h i c a hai huy n thu c l u v c sông c ng gia t ng nhanh trong
th p k t i. Ngu n th i s n sinh c a dân c , ho t đ ng công nghi p, nông nghi p
c ng gia t ng v i t c đ nhanh làm suy gi m ch t l

ng n

c c ng nh môi tr

s ng c a các loài sinh v t, đ ng v t th y sinh trên sông, qua đó nh h

ng

ng t i phát

tri n b n v ng.
có th phát tri n b n v ng kinh t xã h i c a khu v c, yêu c u ph i qu n lý, ki m
soát các ngu n ô nhi m, ng n ch n k p th i đ không x y ra ô nhi m nghiêm tr ng trong
t ng lai là c n thi t, c n ph i có các nghiên c u, đ xu t các gi i pháp phù h p ngay t i th i
đi m hi n nay. V n đ này c ng s đ c nghiên c u trong các ph n sau c a lu n v n.


13

CH
ÁNH GIÁ CH T L
CH T L

NG 2

NG N

NG N

2.1. Các ngu n gây ô nhi m n

C VÀ D

BÁO BI N

I

C SÔNG B N V XÁ

c

Trong ph m vi 15,2 km ch y qua đ a ph n hai huy n V n Lâm và M Hào
c a t nh H ng Yên, sông B n V Xá ti p nh n n

c th i t nhi u ngu n khác nhau

nh là: ngu n th i sinh ho t, công nghi p, nông nghi p và ngu n th i t làng ngh .
2.1.1. Sinh ho t
L u v c sông B n V Xá thu c các xã Minh H i (huy n V n Lâm), xã Phan
ình Phùng, C m Xá, D

ng Quang, Hòa Phong, Nhân Hòa, và Th tr n B n (huy n

M Hào) nên sông là n i ti p nh n n

c th i sinh ho t c a các xã này. Theo s li u

c a C c th ng kê H ng Yên, n m 2012 dân s l u v c sông là 67.785 ng
v c t p trung dân c đông là Th tr n B n do ngoài dân c t i đ a ph

t in

i. Khu

ng thì dân c

c khác đ v nhi u đ làm vi c t i các khu công nghi p, c s s n xu t kinh

doanh và làng ngh . Dân s c a Th tr n B n thu c l u v c sông B n V Xá n m
2012 là 7.531 ng

i, v i m t đ dân s là 1.075 ng

i/km2. N

c th i sinh ho t t

các khu dân c này đ ra kênh tiêu, t đó đ ra sông là m t trong nh ng ngu n gây ô
nhi m đáng k .
V i tiêu chu n c p n
l

iđ

l/ng

c cho sinh ho t (TCXDVN 33:2006 c p n

c – m ng

ng ng và công trình tiêu chu n thi t k ) khu v c thành th (Th tr n B n) 120
i/ngày, khu v c các xã (các xã còn l i) là 80 lít/ng

b ng 80% l

ng n

c c p.

c tính t ng l

ng n

i/ngày và t l n

c th i sinh ho t t khu dân c là

3.960m3/ngày đêm. Tuy nhiên, ch nh ng khu dân c n m g n sông m i x n
vào sông.

c tính kh i l

ng n

c th i
c th i

c th i t các khu dân c hai bên b sông x vào

sông là 3.319m3/ngđ, chi m 84% kh i l

ng n

c th i t khu v c dân c .


14

B ng 2.1: Kh i l

ng n

c th i sinh ho t vào sông.

V trí (km
TT

Kí
hi u

Xã, th tr n

T ng

tính t

Dân s

th

(ng

ng

l
i)

l u sông)

n

L

ng

n

ng
c th i

c th i

vào sông

(m3/ngđ )

(m3/ngđ)

T
l

(%)

Huy n V n

I

Lâm
1

SH1

Xã Minh H i

Km11

9.803

627

495

79

7.531

723

615

85

7.516

481

385

80

9.219

590

484

82

6.781

434

326

75

Huy n M

II

Hào

1
2

SH2

Th tr n B n

Km14

SH3

Xã Phan ình

Km8

Phùng

3
4

SH4

Xã C m Xá

Km7

SH5

Xã D

Km5

ng

Quang

5

SH6

Xã Hòa Phong

Km3

8.281

530

440

83

6

SH7

Xã Nhân Hòa

Km1

8.969

574

574

100

58.100

3.960

3.319

84

T NG

(Ngu n: S li u th ng kê và đi u tra c a S Tài nguyên môi tr
N
và n
n

c th i t khu dân c bao g m n

ng T nh H ng Yên)

c th i sinh ho t phát sinh t nhà v sinh

c th i sinh ho t phát sinh trong quá trình r a, t m gi t ph c v đ i s ng. Do đó

c th i sinh ho t ch a nhi u ch t h u c và sinh v t gây b nh. Bên c nh đó, n

th i còn ch a nhi u lo i hóa ch t khác nhau, đ c bi t là ch t t y r a. N

c th i th

c
ng

đ ng trong các h th ng c ng lâu ngày nên càng đ c h i và có mùi hôi th i.
Hi n nay, n

c th i sinh ho t m t ph n đ

các h gia đình, c quan, ch y u là n

c x lý s b b ng các b t ho i t i

c th i t khu dân c t i th tr n, t l n

đ c x lý t dân c nông thôn còn r t ít. Kh i l

ng l n n c th i không đ

c th i
c x lý

ch y t do theo hình th c kênh tiêu t làng xóm ra vùng nông nghi p r i ch ra sông

15

ho c ch y tr c ti p ra sông đ i v i các thôn xóm ven sông. T i đ a ph ng ch a có b t
kì hình th c qu n lý nào đ qu n lý do đ a bàn r ng, dân c

không t p trung, c s h

t ng không đ ng b , kinh phí còn h n h p nên h th ng thu gom và x lý n
ho t t p trung ch a đ

c xây d ng. Khu v c Th tr n B n ch u nh h

c th i sinh

ng rõ r t nh t c a

áp l c ô nhi m.

Hình 2.1: Rãnh n c th i sinh ho t t i th tr n B n đ ra sông B n V Xá, huy n M Hào
2.1.2. Ngu n ô nhi m do công nghi p
Ngoài ô nhi m do sinh ho t thì ngu n ô nhi m do công nghi p trong nh ng
n m g n đây c ng đáng k ch y u là n

c th i c a c s phân tán, t p trung phát

tri n trong nh ng n m g n đây đ xu ng sông.
Các ngành công nghi p t i đ a ph
tr

ng cao. i u này th hi n

ng phát tri n nhanh v i t c đ t ng

vi c các khu công nghi p, c m công nghi p, và m t

s c s kinh doanh s n xu t thu c nhi u lo i hình d ch v khác nhau có s l
ngày càng t ng. Bên c nh l i ích đem l i thu nh p cho đ a ph

ng

ng thì các khu công

nghi p, c m công nghi p và các c s s n xu t kinh doanh này còn là ngu n gây ô
nhi m môi tr

ng nghiêm tr ng đ c bi t là môi tr

ng n

c.

Hi n nay, huy n V n Lâm có 6 c s s n xu t thu c khu công nghi p Ph
N i A th i ra sông B n V Xá kh i l
60% t ng l

ng n

ng n

c th i là 3.176,8 m3/ngày đêm, chi m

c th i c a các c s s n xu t. M c dù khu công nghi p Ph N i

A đã có khu x lý n

c th i t p trung, n

c th i sau khi đ

c x ký đ

c x ra

sông C u Treo, tuy nhiên v i nh ng c s s n xu t kinh doanh n m d c sông B n


16

V Xá đi vào ho t đ ng t giai đo n đ u m i thành l p khu công nghi p, n
c a các c s này ch a đ

c đ u n i vào h th ng thu gom n

nghi p đ d n v khu x lý n
gây ô nhi m ngu n n

c th i

c th i c a khu công

c th i t p trung mà x tr c ti p ra sông, góp ph n

c.

Ngoài 6 c s công nghi p trên, theo s li u th ng kê c a s Tài nguyên và
Môi tr

ng H ng Yên, huy n M Hào có t t c 32 c s s n xu t kinh doanh có x

th i ra sông B n V Xá v i l

ng n

c x th i là 1.802 m3/gi . M t ngày, các c s

này ho t đ ng s n xu t và x th i ra môi tr
n

ng trong 8 ti ng, do đó t ng l

ng

c th i trong 1 ngày c a 32 c s s n xu t kinh doanh phân tán là 14.416 m3/ngđ.
Nh v y, l

ng n

c mà sông B n V Xá nh n t các c s s n xu t kinh

doanh là 17.593 m3/ngđ(xem b ng 2.2 và b ng 2.3). N
g mn

c th i công nghi p này bao

c th i t nhi u ngành công nghi p khác nhau nh : S n xu t gi y, s n xu t

dây cáp đi n, s n xu t m c in, đi n t , c khí, s n xu t ti u th công nghi p đ gia
d ng, may m c, n u ng.

c tr ng c a n

c th i thu c các lo i hình s n xu t này là

có ch a nhi u hóa ch t, d u m , n ng đ các kim lo i n ng, các ch t dinh d
1) Ngu n n

ng cao.

c th i c a các c s công nghi p thu c khu công nghi p Ph N i A

Khu công nghi p Ph N i A thu c huy n V n Lâm b t đ u đi vào ho t đ ng
t n m 2005, có di n tích đ t công nghi p là 278,4ha, hi n nay di n tích đ t đã cho
thuê là 224,1ha, đ t 80,5% di n tích. Khu công nghi p Ph N i A đã ti p nh n 111
d án đ u t , trong đó có 60 d án có v n đ u t trong n
6.464 t đ ng và 51 d án có v n đ u t n

c v i v n đ u t đ ng ký

c ngoài v i t ng v n đ u t đ ng ký là

509 tri u USD.
Tuy nhiên ch có 6 c s s n xu t thu c Khu công nghi p Ph N i A n m
d c sông B n V Xá x th i ra sông v i l

ng x th i là 3.176,8 m3/ngđ.


17

B ng 2.2: Kh i l

ng n

c th i công nghi p t Khu công nghi p Ph N i A x tr c
ti p vào sông B n V Xá.

Tên c s s n xu t

TT

T ng l

ng n

th i (m /ngđ)
3

c

KL n

c th i

T l (%)

x vào sông
(m3/ngđ)

1

NM SX gi y l a Pully

5.017

3.010

60

40

24,8

62

13

9,49

73

Corelex Viêt Nam - Cty
TNHH PULPPY
CORELEX Vi t Nam
2

NM SX cáp đi n l c và ng
nh a - Cty CP Vi n thông
Th ng Long

3

Cty TNHH TM & SX S n
Vi t

4

Cty TNHH VIKOM

15,5

11,63

75

5

Cty TNHH đi n t CaNon

145

105,85

73

25

15

60

5.255,5

3.176,8

60

Vi t Nam
6

NMSX m c in Tân ông
D

ng - Cty TNHH TM &

DV Tân ông D
T ng

ng

(Ngu n: S Tài nguyên và Môi tr

ng H ng Yên)

Hình 2.2: Sông B n V Xá (c u B n, TT B n) b ô nhi m do nh n n c th i t KCN Ph N i A