Nghiên cứu đánh giá hiện trạng chất lượng nước sông nhuệ đáy đoạn chảy qua tỉnh hà nam và đề xuất biện pháp quản lý

L IC M

N

Lu n v n “Nghiên c u đánh giá hi n tr ng ch t l

ng n

c sông Nhu -

áy đo n ch y qua t nh Hà Nam và đ xu t bi n pháp qu n lý” đ
ngoài s c g ng n l c c a b n thân tác gi còn đ

c hoàn thành

c s giúp đ nhi t tình c a các

Th y, Cô, b n bè và gia đình.
Tác gi xin bày t lòng bi t n sâu s c t i cô giáo TS Nguy n Th Minh
H ng đã t n tình giúp đ , h

ng d n, quan tâm theo dõi, g i ý các ý t

ng khoa

h c và t o đi u ki n thu n l i cho tác gi trong su t th i gian th c hi n lu n v n.
Tác gi xin trân tr ng c m n các c quan, đ n v đã nhi t tình giúp đ tác
gi trong quá trình đi u tra thu th p tài li u cho lu n v n này.
Xin trân tr ng c m n các th y, cô giáo trong khoa Môi tr

ng- Tr

ng

i

h c Thu L i đã t n tình gi ng d y và giúp đ tác gi trong su t quá trình h c t p,
c ng nh quá trình th c hi n lu n v n này.
Cu i cùng tác gi xin chân thành c m n gia đình, b n bè, t p th l p cao
h c K20MT đ ng viên tác gi r t nhi u trong su t th i gian hoàn thành lu n v n.
XIN TRÂN THÀNH C M N!
Hà N i, tháng 3 n m 2015
Tác gi

Tr nh Mai H nh


L I CAM OAN
Mã s h c viên: 128440301023

Tên tôi là: Tr nh Mai H nh
L p: 20MT
Chuyên ngành: Khoa h c môi tr

Mã s : 60-85-02

ng

Khóa h c: K20 (2011 - 2014)
Tôi xin cam đoan quy n lu n v n đ

c chính tôi th c hi n d

is h

ng

d n c a TS Nguy n Th Minh H ng v i đ tài nghiên c u trong lu n v n “Nghiên
c u đánh giá hi n tr ng ch t l

ng n

c sông Nhu -

áy đo n ch y qua t nh

Hà Nam và đ xu t bi n pháp qu n lý”.
ây là đ tài nghiên c u m i, không trùng l p v i các đ tài lu n v n nào
tr

c đây, do đó không có s sao chép c a b t kì lu n v n nào. N i dung c a lu n

v nđ

c th hi n theo đúng quy đ nh, các ngu n tài li u, t li u nghiên c u và s

d ng trong lu n v n đ u đ

c trích d n ngu n.

N u x y ra v n đ gì v i n i dung lu n v n này, tôi xin ch u hoàn toàn trách

nhi m theo quy đ nh./.
Hà N i, tháng 3 n m 2015
NG

I VI T CAM OAN

Tr nh Mai H nh


DANH M C CÁC CH

VI T T T

BVMT

:

B o v môi tr

ng

BVTV

:

B o v th c v t

CCN

:

C m công nghi p

CLN

:

Ch t l

CN

:

Công nghi p

HTTL

:

H th ng th y l i

KCN

:

Khu công nghi p

KTXH

:

Kinh t xã h i

LVS

:

L u v c sông

NN&PTNT

:

Nông nghi p & phát tri n nông thôn

NSTP

:

Nông s n th c ph m

PTTNN

:

Phát tri n tài nguyên n

QCVN

:

Quy chu n Vi t Nam

QH

:

Quy ho ch

SXKD

:

S n xu t kinh doanh

TCVN

:

Tiêu chu n Vi t nam

TTCN

:

Ti u th công nghi p

TCCP

:

Tiêu chu n cho phép

TNN

:

Tài nguyên n

TP

:

Thành ph

TT

:

Th tr n

VLXD

:

V t li u xây d ng

XLNT

:

X lý n

WHO

:

T ch c Y t th gi i (World Health Organization)

WQI

:

Ch s ch t l

ng n

c

c

c

c th i
ng n

c (Water Quality Index)


M CL C

M

U .....................................................................................................................1

1.

Tính c p thi t c a lu n v n .................................................................................1

2.

M c đích c a đ tài .............................................................................................2
it

3.

ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u ...................................................3

4.

Cách ti p c n và ph

5.

C u trúc lu n v n ................................................................................................3

CH

ng pháp nghiên c u .........................................................3

NG 1 ................................................................................................................4

T NG QUAN HI N TR NG CH T L

NG N

ÁY VÀ GI I THI U L U V C SÔNG NHU

C L U V C SÔNG NHU ÁY

-

O N CH Y QUA

T NH HÀ NAM ..........................................................................................................4
T ng quan hi n tr ng ch t l

1.1.

ng n

c l u v c sông Nhu - áy ..........4

1.2. Gi i thi u l u v c sông Nhu - áy đo n ch y qua t nh Hà Nam .............10
1.2.1.

c đi m đi u ki n t nhiên ..................................................................10

1.2.2.

c đi m KTXH....................................................................................17

1.3. K t lu n ch
CH

ng 1 ..........................................................................................22

NG 2 ..............................................................................................................24

ÁNH GIÁ TÌNH HÌNH Ô NHI M N
2.1.

ánh giá ch t l

ng n

C L U V C SÔNG ............................24

c l u v c sông Nhu -

áy đo n ch y qua t nh Hà

Nam………….. .....................................................................................................24
2.1.1.

ánh giá ch t l

ng môi tr

ng n

c sông Nhu -

áy đo n ch y qua

t nh Hà Nam theo tiêu chu n hi n hành ...........................................................24
2.1.2.

ánh giá hi n tr ng ch t l

ng môi tr

ch y qua t nh Hà Nam theo ch s ch t l
2.1.3. So sánh hai ph
2.2.

ng n

ng pháp đánh giá ch t l

ánh giá các ngu n gây ô nhi m n

ng n

c sông Nhu - áy đo n

c WQI................................32
ng n

c.............................40

c sông Nhu - áy đo n ch y qua t nh

Hà Nam .................................................................................................................41
2.2.1. Ngu n gây ô nhi m do n

c th i t TP Hà N i đ v qua sông Nhu .41


2.2.2. Ngu n gây ô nhi m n

c do n

c th i sinh ho t..................................42

2.2.3. Ngu n gây ô nhi m n

c do n

c do ho t đ ng công nghi p..............43

2.2.4. Ngu n gây ô nhi m n

c do n

c do ho t đ ng nông nghi p .............44

2.3. Tính toán t i l
2.3.1. Ph

ng ch t ô nhi m ...................................................................46

ng pháp tính toán t i l

ng ch t ô nhi m.......................................46

1. T i l

ng ch t ô nhi m đ i v i n

c th i sinh ho t .....................................48

2. T i l

ng ch t ô nhi m đ i v i n

c th i công nghi p, ti u th công nghi p

và làng ngh ......................................................................................................49
3. T i l

ng ch t ô nhi m đ i v i n

c th i nông nghi p (tr ng tr t và ch n

nuôi)…………………………………………………………………………52
2.3.2. Ngu n s li u tính toán...........................................................................52
1. N

c th i sinh ho t .......................................................................................52

2. N

c th i do ho t đ ng s n xu t công nghi p (KCN, CCN, c s x n xu t

phân tán và làng ngh ) ......................................................................................53
3. N

c th i do ho t đ ng nông nghi p (tr ng tr t và ch n nuôi): ..................54

2.3.3. K t qu tính toán t i l
2.4. Áp l c ô nhi m v i n

ng ch t ô nhi m ...............................................54

c sông Nhu - áy đo n ch y qua t nh Hà Nam .....62

2.4.1. Áp l c ngo i vùng .................................................................................62
2.4.2. Áp l c n i vùng ......................................................................................65
2.5. K t lu n ch
CH

ng 2 ..............................................................................................66

NG 3 ..............................................................................................................67
XU T M T S

GI I PHÁP B O V CH T L

NG N

C M T SÔNG

NHU - ÁY O N CH Y QUA T NH HÀ NAM .............................................67
3.1. Nh ng t n t i qu n lý môi tr

ng n

c hi n nay..........................................67

3.1.1. Nh ng t n t i trong qu n lý môi tr
3.1.2. Nh ng t n t i trong b o v môi tr
3.2. Gi i pháp b o v ch t l

ng n

ng n
ng n

c c a Vi t Nam ................67
c t nh Hà Nam ...................69

c sông Nhu -

áy đo n ch y qua t nh Hà

Nam.. .....................................................................................................................70
3.2.1. Gi i pháp chung ......................................................................................70


1. Các gi i pháp k thu t ..................................................................................70

2. Các gi i pháp v qu n lý ..............................................................................71
3.2.2. Gi i pháp riêng cho t ng đo n sông .......................................................72
3.3.
n

ng d ng ph

ng pháp đánh giá kh n ng ti p nh n n

c th i c a ngu n

c. .....................................................................................................................80

3.4. K t lu n ch

ng 3 ..............................................................................................90

K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................................................91
TÀI LI U THAM KH O .........................................................................................93
PH L C ..................................................................................................................95


DANH M C B NG
CH

NG 1

B ng 1. 1: Hi n tr ng s d ng đ t t nh Hà Nam .......................................................13
B ng 1. 2: S li u quan tr c khí t ng th y v n n m 2013 ......................................14
B ng 1. 3: M t s đ c tr ng hình thái sông ngòi t nh Hà Nam ................................15

B ng 1. 4: S đ n v hành chính phân theo huy n, thành ph thu c t nh Hà Nam ..17
B ng 1. 5: Di n tích và m t đ dân s n m 2013 phân theo huy n, thành ph thu c 18
CH
NG 2
B ng 2. 1: Kí hi u các đi m l y m u ch t l

ng n

c .............................................24

B ng 2. 2: Ch t l ng n c m t t i các đi m quan tr c trên sông Nhu - áy tháng
2 n m 2013 ................................................................................................................34
B ng 2. 3: B ng quy đ nh các giá tr q i , BP i .............................................................35
B ng 2. 4: B ng quy đ nh các giá tr BP i và qi đ i v i DO % bão hòa ..........................36
B ng 2. 5: B ng quy đ nh các giá tr BPi và qi đ i v i thông s pH ........................36
B ng 2. 6. B ng đánh giá ch t l ng theo ch s WQI .............................................37
B ng 2. 7: K t qu WQI t i các v trí tính toán ........................................................38
B ng 2. 8: ánh giá m c ch t l ng n c t i các v trí quan tr c............................39
B ng 2. 9: K t qu phân tích ch t l ng m u n c th i sinh ho t trên sông Nhu ..42
B ng 2. 10: K t qu phân tích ch t l

ng n

c th i công nghi p trên l u v c sông

Nhu - áy .................................................................................................................43
B ng 2. 11: C c u s d ng đ t trên đ a bàn t nh Hà Nam n m 2013......................44
B ng 2. 12: Các khu tiêu thoát n c ra h th ng sông Nhu - áy đo n ch y qua
t nh Hà Nam ..............................................................................................................47
B ng 2. 13: H s phát sinh ch t th i khi có x lý ...................................................49

B ng 2. 14: H s phát sinh ch t th i khi không có x lý ........................................49
B ng 2. 15: N ng đ các ch t ô nhi m trong n c th i công nghi p theo nhóm
ngành s n xu t ...........................................................................................................50
B ng 2. 16: Tiêu chu n c p n c cho ch n nuôi t p trung .......................................52
B ng 2. 17: S li u ngu n phát sinh n
B ng 2. 18: S li u ngu n phát sinh n

c th i sinh ho t ..........................................53
c th i do ho t đ ng s n xu t công nghi p 53

B ng 2. 19: S li u ngu n phát sinh n c th i nông nghi p (tr ng tr t và ch n nuôi)
...................................................................................................................................54


B ng 2. 20: K t qu tính toán t i l

ng các ch t ô nhi m do n

c th i sinh ho t ...54

B ng 2. 21: K t qu tính toán t i l

ng các ch t ô nhi m do n

c th i tr ng tr t ...56

B ng 2. 22: Nhu c u n c s d ng cho ch n nuôi ...................................................56
B ng 2. 23: L u l ng n c th i t các ho t đ ng ch n nuôi ..................................57
B ng 2. 24: Giá tr n ng đ m t s ch t n c th i ch n nuôi...................................57
B ng 2. 25: T i l ng ô nhi m trong ch n nuôi .......................................................57

B ng 2. 26. T i l

ng n

c th i công nghi p c a các c s s n xu t t p trung.......58

B ng 2. 27: L u l ng n c th i công nghi p c a các c s s n xu t phân tán ......59
B ng 2. 28: T i l ng ch t ô nhi m do n c th i công nghi p c a các c s s n
xu t phân tán .............................................................................................................59
B ng 2. 29: T i l
B ng 2. 30: T i l

ng ch t ô nhi m do n c th i công nghi p ................................60
ng ô nhi m phân theo các ngu n th i ........................................60

B ng 2. 31: K t qu phân tích n c 4 đ t ô nhi m 6 tháng đ u n m 2013 t i c ng
Nh t T u ...................................................................................................................63
B ng 2. 32: K t qu tính toán t i l

ng ô nhi m do n

c th i t thành ph Hà N i

...................................................................................................................................64
B ng 2. 33: K t qu tính toán áp l c ngo i vùng ......................................................64
B ng 2. 34: K t qu tính áp l c ô nhi m...................................................................65
CH
NG 3
B ng 3. 1: Ch tiêu ch t l ng n c th i. .................................................................74
B ng 3. 2. Nhu c u s d ng n c .............................................................................75

B ng 3. 3: Ch tiêu ch t l ng n c đ u ra ..............................................................78
B ng 3. 4: Gi i h n các ch t ô nhi m trong ngu n n c..........................................84
B ng 3. 5: K t qu phân tích n
B ng 3. 6: K t qu phân tích n

c sông cách nhà máy 200 m v phía h l u .........86
c sông cách nhà máy 200 m v phía th ng l u..87

B ng 3. 7: K t qu phân tích m u n

c th i sau x lý c a công ty..........................87

B ng 3. 8: Giá tr gi i h n Ctc đ i v i t ng thông s ô nhi m. ................................88
B ng 3. 9: T i l ng ô nhi m t i đa c a ch t ô nhi m .............................................88
B ng 3. 10: T i l
B ng 3. 11: T i l

ng ô nhi m s n có trong ngu n n c .........................................89
ng ô nhi m c a ch t ô nhi m đ a vào ngu n n c ti p nh n ...89

B ng 3. 12: Kh n ng ti p nh n n

c th i đ i v i t ng ch t ô nhi m .....................89


DANH M C HÌNH
CH

NG 1

Hình 1. 1: B n đ phân chia ti u vùng sông trên đ a bàn t nh Hà Nam ...................12
Hình 1. 2. B n đ th y v n l u v c sông Nhu - áy ..............................................15
CH
NG 2
Hình 2. 1: S đ v trí các đi m quan tr c trên sông Nhu -

áy đo n ch y qua t nh

Hà Nam .....................................................................................................................25
Hình 2. 2: Xu th bi n đ i n ng đ amoni t i các v trí trên l u v c .......................26
Hình 2. 3: Xu th bi n đ i n ng đ phosphat t i các v trí trên l u v c sông Nhu - áy .27
Hình 2. 4: Xu th bi n đ i n ng đ BOD 5 t i các v trí trên l u v c sông Nhu áy ............................................................................................................................27
Hình 2. 5: Xu th bi n đ i n ng đ COD t i các v trí trên l u v c sông Nhu - áy
...................................................................................................................................28
Hình 2. 6: Xu th bi n đ i n ng đ DO t i các v trí trên l u v c sông Nhu - áy
...................................................................................................................................29
Hình 2. 7: Xu th bi n đ i n ng đ Colifrom t i các v trí trên l u v c sông Nhu - áy 30
Hình 2. 8: Xu th bi n đ i n ng đ TSS t i các v trí trên l u v c sông Nhu - áy
...................................................................................................................................30
Hình 2. 9: T l n c th i sinh ho t c a các t nh trong LVS Nhu - áy n m 2012
...................................................................................................................................41
Hình 2. 10: T l ngu n th i tính theo l u l ng th i LVS Nhu - áy n m 2012 41
Hình 2. 11: B n đ các khu tiêu thoát n

c ra h th ng sông Nhu - áy đo n ch y

qua t nh Hà Nam .......................................................................................................48
Hình 2. 12: Bi u đ t i l ng ô nhi m theo ngu n th i c a l u v c nghiên c u .....61
CH
NG 3

Hình 3. 1: S đ dây chuy n công ngh x lý n

c th i sinh ho t đ xu t..............76

Hình 3. 2: S đ dây truy n công ngh x lý n c th i làng ngh t y chu i, nhu m
...................................................................................................................................79
Hình 3. 3: S đ v trí nhà máy .................................................................................81
Hình 3. 4: V trí nhà máy trên b n đ .......................................................................82
Hình 3. 5: S đ xác đ nh các ch t ô nhi m c n đánh giá và đánh giá chi ti t kh
n ng ti p nh n n

c th i ...........................................................................................83


M

U

1. Tính c p thi t c a lu n v n
Trong quá trình phát tri n KTXH, d
ho t đ ng c a con ng

i tác đ ng c a các y u t t nhiên và

i, tình hình di n bi n môi tr

các v n đ ô nhi m, đ c bi t là ô nhi m ngu n n
c p bách đã và đang di n ra r t ph c t p
c nđ

ng đang n y sinh hàng lo t

c. Nhi u v n đ v môi tr

qui mô đ a ph

c xem xét x lý, kh c ph c và phòng ng a. Tr

ng

ng và trên toàn l u v c

c nh ng yêu c u phát tri n

b n v ng KTXH cho các t nh và vùng lãnh th , v n đ nghiên c u đánh giá hi n
tr ng, d báo xu th di n bi n môi tr

ng là v n đ b c xúc, có ý ngh a khoa h c và

th c ti n to l n.
Ch t l

ng môi tr

ng n

c t i các l u v c sông trên đ a bàn t nh Hà Nam

đang b suy gi m nhanh chóng, ch y u b t ngu n t sông Nhu có ch c n ng tiêu thoát n
cho t

c cho khu v c Hà N i, các t nh l u v c sông và ph c v

i tiêu nông nghi p. Sông

áy nguyên là m t phân l u l n đ u tiên

ng n sông H ng, dài 237 km, b t đ u t c a Hát Môn ch y theo h
Tây Nam và đ ra bi n t i c a
sông H ng không th

áy, là con sông

ng ông B c -

áy. Nh ng sau khi xây d ng xong đ p

ng xuyên vào sông

phân l , vì v y ph n đ u ngu n sông

áy qua c a đ p

áy n

c

áy tr nh ng n m

áy coi nh đo n sông ch t. Hi n t

l ng và nhân dân l n đ t canh tác c n tr vi c thoát l mùa m a. L
nuôi sông

h u

ng n

ng b i
cđ

áy ch y u là do các sông nhánh, quan tr ng nh t là sông Tích, sông

Bôi, sông ào Nam

nh, sông Nhu . Sông ch y theo h

ng Tây B c - ông Nam.

Sông Nhu b t ngu n t phía B c th đô Hà N i ch y qua huy n Duy Tiên và
thành ph Ph Lý t nh Hà Nam sau đó h i l u v i Sông áy ch y v phía ông qua
t nh Nam

nh. Sông có chi u dài 74 km, đo n ch y qua t nh Hà Nam có chi u dài

kho ng 16 km, l y n
th y nông

c t sông H ng qua c ng Liên M c đ t

i cho h th ng

an Hoài. Sông Nhu có di n tích l u v c 1070 km2, chi m 13,95%

trong t ng di n tích l u v c. Hàng n m Hà Nam đón nh n kho ng 0,8 t m3 n
Sông Nhu -

c.

áy đo n ch y qua t nh Hà Nam v i chi u dài kho ng 70 km

th c hi n m t s ch c n ng quan tr ng nh : c p n

c s n xu t, nuôi tr ng th y s n,


2
c pn

c th y l i, giao thông th y, ti p nh n và thoát n

c th i…Chính vì th Sông

Nhu - áy có vai trò quan tr ng đ i v i s phát tri n KTXH c a t nh.
Môi tr

ng n

c sông Nhu - sông áy thu c t nh Hà Nam đóng vai trò quy t

đ nh đ n ho t đ ng s ng không ch c a ng
chi n l

i dân lao đ ng mà quy t đ nh đ n c

c phát tri n kinh t - xã h i c a t nh Hà Nam. Môi tr

s c lao đ ng c a ng

i lao đ ng b

nh h

c b ô nhi m,

ng, s c tái t o tài nguyên suy gi m, l i

th v đi u ki n đ a lý t nhiên c a t nh ch a đ

c khai thác h p lý.

Theo th ng kê s b c a T ng c c Môi tr

ng, toàn t nh Hà Nam có 173 lo i

hình phát th i. Riêng trong n m 2013 đã có 7 đ t n
n

ng n

c sông b ô nhi m n ng, l

ng

c th i sinh ho t th i ra kho ng 22.000 m3/n m, s n xu t công nghi p kho ng

15.000 m3/n m, y t kho ng 3.500 m3/n m, ch n nuôi kho ng 7.500 m3/n m, làng
ngh kho ng 193.621 m3/n m. Qua ch s phân tích các chuyên gia nh n đ nh ch t
l

ng n

c sông

áy, sông Nhu ch có th ph c v cho m c đích t

m t s đi m có ch t l

ng n

c có th ph c v cho m c đích c p n

i tiêu, ch
c sinh ho t

nh ng ph i có công ngh x lý phù h p. M i đây nh t Trung tâm quan tr c Phân
tích tài nguyên Môi tr
cho th y, n
tr

ng t nh Hà Nam đã ti n hành l y m u phân tích. K t qu

c sông đã b ô nhi m trên c p báo đ ng 3 theo quy đ nh b o v môi

ng c a t nh.
Nh n th c đ

c ô nhi m môi tr

ng n

c sông Nhu -

áy trên đ a bàn t nh

Hà Nam là m t v n đ quan tr ng và có ý ngh a quy t đ nh đ n s t n t i và phát
tri n b n v ng c a l u v c sông nói chung và toàn xã h i nói riêng, tôi đã ti n hành
th c hi n đ tài “Nghiên c u đánh giá hi n tr ng ch t l

ng n

c sông Nhu -

áy đo n ch y qua t nh Hà Nam và đ xu t bi n pháp qu n lý”.
2. M c đích c a đ tài
-

ánh giá đ

c hi n tr ng ô nhi m môi tr

ng n

c trên l u v c sông

Nhu - áy đo n ch y qua t nh Hà Nam, xác đ nh nguyên nhân gây ô nhi m ngu n
n

c và v n đ môi tr
-

ng c n u tiên gi i quy t.

xu t m t s gi i pháp qu n lý b o v môi tr

sông Nhu - áy đo n ch y qua t nh Hà Nam.

ng n

c trên l u v c


3
it

3.

-

ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u

it

ng nghiên c u: Ch t l

ng n

c sông Nhu - áy đo n ch y

qua t nh Hà Nam.
- Ph m vi nghiên c u: Sông Nhu vùng: Ti u vùng H u Nhu - B c

áy thu c t nh Hà Nam, v i 4 ti u

áy, ti u vùng T Nhu - B c Châu, ti u vùng

Ph Lý, ti u vùng h l u sông áy.
4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

Lu n v n s d ng các ph

ng pháp sau:

ng pháp th ng kê: t ng h p, phân tích các tài li u có liên quan đ n

- Ph

n i dung nghiên c u c a lu n v n.

ng pháp phân tích, t ng h p s li u: D a trên các s li u đã thu th p

- Ph
đ

c ti n hành phân tích, đánh giá các chu i s li u đó.
ng pháp chuyên gia: tham kh o ý ki n chuyên gia v k t qu đánh

- Ph

giá và m t s gi i pháp đã đ xu t trong lu n v n.
5. C u trúc lu n v n
Lu n v n bao g m các ch

ng chính nh sau:

M đ u
Ch

ng 1: Tình hình ô nhi m n

c sông

Vi t Nam và gi i thi u l u v c

sông Nhu - áy đo n ch y qua đ a ph n t nh Hà Nam.
Ch

ng 2:

ánh giá ô nhi m n

c l u v c sông Nhu -

áy đo n ch y qua

t nh Hà Nam
Ch

ng 3:

xu t m t s gi i pháp b o v ch t l

áy đo n ch y qua t nh Hà Nam
K t lu n và ki n ngh

ng n

c sông Nhu -


4

CH

NG 1

T NG QUAN HI N TR NG CH T L

NG N

C L U V C SÔNG

NHU - ÁY VÀ GI I THI U L U V C SÔNG NHU - ÁY O N
CH Y QUA T NH HÀ NAM
1.1.

T ng quan hi n tr ng ch t l

L u v c sông Nhu - sông

áy n m

ng n

c l u v c sông Nhu - áy

h u ng n sông H ng v i di n tích t

nhiên 6.965,42 km2, dân s đ n n m 2009 là trên 10 tri u ng

i. L u v c bao g m

m t ph n Th đô Hà N i, 3 thành ph , 44 th xã, th tr n, 46 qu n huy n và h n 990
xã, ph

ng. L u v c có to đ đ a lý t 200 – 210,20' v đ B c và 1050 – 1060,30'

kinh đ

ông, bao g m đ a ph n hành chính c a 5 t nh thành ph : Hoà Bình, Hà

N i, Hà Nam, Nam
Sông

nh và Ninh Bình.

áy nguyên là m t phân l u l n đ u tiên

đ u t c a Hát Môn ch y theo h
sau khi xây d ng xong đ p

h u ng n sông H ng, b t

ng ông B c - Tây Nam. Nh ng đ n n m 1937,

áy n

c sông H ng không th

ng xuyên vào sông

áy qua c a đ p áy tr nh ng n m phân l , vì v y ph n đ u ngu n sông (t km 0
đ n Ba Thá dài 71 km) sông

áy coi nh đo n sông ch t [10,12]. Hi n t

l ng và nhân dân l n đ t canh tác c n tr vi c thoát l mùa m a. L
nuôi sông

ng n

ng b i
cđ

áy ch y u là do các sông nhánh, quan tr ng nh t là sông Tích, sông

Bôi, sông ào Nam

nh, sông Nhu . Sông ch y theo h

đ ra bi n t i c a áy. Ngu n n

ng Tây B c - ông Nam,

c t nhiên c a sông áy k t h p v i đi u hòa c a

h th ng công trình th y l i đã ph c v đ c l c vi c c p n
sinh ho t c p cho các đô th l n nh : Hà ông, Ph Lý, Nam

c cho dân sinh (n

c

nh, Ninh Bình...) và

phát tri n các ngành kinh t khác nh : giao thông th y, th y s n, du l ch và đ c bi t
là phát tri n nông nghi p - m t ngành chính trong l u v c. Sông
chính trong mùa l , sông

áy là tr c tiêu

áy hoàn toàn mang đ c thù c a sông đ ng b ng. Sông

áy ch y gi a l u v c v i chi u dài kho ng 247 km, lòng và bãi sông bi n đ i
m nh v chi u r ng.


5
Sông Nhu l y n
th y nông
sông

c t sông H ng qua c ng Liên M c đ t

an Hoài. Sông Nhu còn tiêu n

i cho h th ng

c cho thành ph Hà N i và ch y vào

áy t i thành ph Ph Lý. Sông Nhu có di n tích l u v c 1.070 km2 , chi m

13,95% trong t ng di n tích l u v c [9]. Trên di n tích đó khu v c nh h

ng c a

thành ph Hà N i g m m t ph n di n tích trên 20 km2 , bao g m m t ph n di n tích
c a huy n Thanh Trì và T Liêm. N
Nhu v i m t l

b in

c sông Tô L ch th

ng l n, có khi còn đ t t i 30 m /s. N
3

c th i c a thành ph Hà N i.

c sông Nhu b ô nhi m

ã xu t hi n nhi u s c v môi tr

sông Nhu nh cá ch t hàng lo t do x n
l

ng xuyên x vào sông
ng trên

c th i thành ph vào mùa c n v i l u

ng l n.
Sông Nhu - sông

áy là nh ng phân l u c a sông H ng, có đ c tính thu

ch ph thu c vào t ng các ngu n n
sông

cc p

trong, ngoài phân l u. Sông Nhu -

áy không ch đóng vai trò phân l , tiêu thoát n

c trong l u v c mà quan

tr ng h n là ch c n ng cung c p phù sa tái t o dinh d

ng t nhiên cho đ t, cung

c pn

c sinh ho t cho c dân trong vùng và các ho t đ ng phát tri n kinh t , phát

tri n giao thông, và c ng là môi tr

ng n

c thu n l i cho phát tri n nuôi tr ng

thu s n, phát tri n du l ch.
Môi tr

ng n

c sông Nhu - sông

áy thu c t nh Hà Nam đóng vai trò

quy t đ nh đ n ho t đ ng s ng không ch c a ng
đ n c chi n l

i dân lao đ ng mà quy t đ nh

c phát tri n kinh t - xã h i c a t nh Hà Nam. Môi tr

nhi m, s c lao đ ng c a ng

i lao đ ng b

nh h

ng n

cb ô

ng, s c tái t o tài nguyên suy

gi m, l i th v đi u ki n đ a lý t nhiên c a t nh ch a đ

c khai thác h p lý.

a. Ngu n th i t các đô th và khu dân c t p trung
Hi n nay trên l u v c sông Nhu - sông

áy có kho ng trên 7,9 tri u dân,

trong đó có kho ng 3,5 tri u dân s ng trên các tri n sông và g n 2,8 tri u dân s ng
trong khu v c đô th , tính riêng

kho ng 370.000 m /ngày. L
3

Hà N i l

ng n

ng n

c th i sinh ho t th i vào l u v c

c th i sinh ho t

các đô th trong l u v c t ng

t 200.000 m3/ngày đêm (n m 1989) lên kho ng 721.500 m3/ngày đêm n m 2013.


6
Bên c nh ngu n th i sinh ho t l n nh t t Hà N i, các ngu n th i sinh ho t
t các khu đô th khác chi m 5 – 17 % l
tính toán s b , l

ng n

ng th i n m phân b kh p l u v c. Theo

c th i sinh ho t đ

sinh ho t (c p t t t c các ngu n: n

c tính b ng 90% l

c m t, n

ng n

c c p cho

c ng m...).

Hi n t i, ch có thành ph Hà N i là đã xây d ng m t s tr m x lý n

c th i

sinh ho t t p trung: nhà máy XLNT Yên S (công su t 200.000m /ngày đêm), tr m
3

XLNT H Tây (công su t 22.800m3/ngày đêm) tr m x lý n

c th i Trúc B ch

(công su t 2.300 m3/ngày đêm), Kim Liên (công su t 3.700 m3/ngày đêm) và Nhà
máy X lý n

c th i B c Th ng Long - Vân Trì (thu c D án Phát tri n h t ng đô

th B c Th ng Long - Vân Trì) v i công su t 42.000 m3/ngày đêm ; tr m x lý n

c

th i khu đô th M đình II (công su t 1.500 m /ngày đêm).
3

Ngu n n

c th i t các đô th ch a nhi u ch t h u c là nguyên nhân quan

tr ng gây nên tình tr ng ô nhi m h u c và dinh d

ng trên h th ng sông Nhu ,

sông áy hi n nay.
b. Ngu n th i t các c s s n xu t công nghi p
Theo s li u th ng kê c a các t nh n m 2013, s c s công nghi p trên l u
v c sông kho ng 2500 c s v i qui mô khác nhau, trong đó
1000 c s , Hà Nam 392 c s , Nam

Hà N i có kho ng

nh 114 c s , Hoà Bình 6 c s và Ninh

Bình là 94 c s n m ngoài khu, c m công nghi p. Ho t đ ng c a các c s công
nghi p trên đã t o ra nhi u ngu n th i (r n, l ng, khí) gây ô nhi m và nh h
nghiêm tr ng đ n môi tr
Tính theo đ a ph

ng

ng trên l u v c sông Nhu - sông áy.

ng, thì Hà N i là đ a ph

ng có l

ng n

đóng góp nhi u nh t: 54.100 m /ngày đêm chi m 54% t ng l
3

c th i công nghi p
ng n

c th i công

nghi p th i ra l u v c sông Nhu - sông

áy, ch tính riêng ngành công nghi p hóa

ch t c a Hà N i đã đóng góp 24.600 m3 n

c th i.

Trong ngu n n

c th i c a các c s s n xu t công nghi p có ch a các thành

ph n h u c , hoá ch t đ c h i, các kim lo i n ng, d u m ... Tuy v y, ý th c ch p
hành các quy đ nh b o v môi tr

ng c a các c s còn th p, đ c bi t trong vi c

tuân th các quy đ nh v đánh giá tác đ ng môi tr

ng, m t ph n nguyên nhân là do


7
ti m l c tài chính c a các c s còn h n ch , không đ kh n ng đ u t h th ng x
lý n

c th i đ ng b .

c. Ngu n th i t làng ngh
Trong l u v c sông Nhu

- sông

áy theo th ng kê ch a đ y đ

có

353 làng ngh v i các qui mô khác nhau và h n 100 ngàn c s s n xu t h cá th .
Các làng ngh này m t m t góp ph n gia t ng s n ph m xã h i và t o công n vi c
làm, nh ng hàng ngày, hàng gi th i n
th ng m

c th i có ch a các ch t đ c h i vào vào h

ng, sông trong l u v c làm suy thoái và ô nhi m môi tr

ng nghiêm

tr ng.
H u nh t t c các ngu n th i đ u t p trung đ vào sông Nhu – sông
mà không qua h th ng x lý n

c th i nào. S l

áy

ng các làng ngh c a t ng t nh

trên l u v c x vào sông Nhu - sông áy v i t l nh sau:
+ Hà N i: chi m 53% t ng s làng ngh .
+ Nam

nh: chi m 16% t ng s làng ngh .

+ Hà Nam: chi m 14% t ng s làng ngh .
+ Hà N i: chi m 8% t ng s làng ngh .
+ Ninh Bình: chi m 9% t ng s làng ngh .
H u h t các làng ngh trong l u v c đ u hình thành t phát có quy mô nh ,
ph

ng th c th công l c h u, l i n m xen k gi a các khu dân c nên ch a đ

ho ch t ng th và xây d ng h th ng thoát n
th i làng ngh ch y u do n

c quy

c và x lý ch t th i hoàn ch nh. Ngu n

c th i và ch t th i r n t làng ngh nhu m, d t v i, ngh

m kim lo i, tái ch ph th i, ch bi n nông s n, s n xu t đ g , đ g m... ch y t do ra
kênh m

ng r i đ ra sông làm ô nhi m môi tr

có h th ng x lý n

ng. 100% các làng ngh này là ch a

c th i.

d. Ngu n th i t y t
Ch t th i y t là lo i ch t th i đ c bi t đ

c s n sinh ra trong quá trình khám

và ch a b nh, nó thu c lo i ch t th i nguy h i c n đ
vào ngu n ti p nh n c a môi tr

ng.

c x lý tri t đ tr

c khi th i

8
Trong l u v c có 104 b nh vi n và hàng tr m trung tâm y t và các phòng
khám, v i kho ng 13.000 gi

ng b nh.

vùng ngo i thành m i huy n, th tr n đ u

có m t b nh vi n đa khoa, không k các trung tâm y t , phòng khám và tr m xá t i
các ph

ng, xã. Hi n nay ch m t s b nh vi n có h th ng thiêu hu ch t th i r n

đ t tiêu chu n qu c gia, s b nh vi n còn l i ch t th i r n và rác m i ch d ng l i
khâu thu gom và chôn l p mà không có s ki m tra, giám sát th

ng xuyên. H

th ng x lý ch t th i c a m t s b nh vi n ho t đ ng t i m c quá t i do ph i đáp
ng c l

ng ch t th i c a s l

vi n có nh h
đ

ng l n ng

i nhà b nh nhân. Các ch t th i b nh

ng r t l n đ n s c kho c ng đ ng n u nh công tác qu n lý không

c th c hi n đúng yêu c u v sinh. Các b nh có nguy c lây truy n r t l n qua

rác th i, n

c th i b nh vi n là a ch y, viêm gan B, lao ph i,… khi rác th i và n

th i không đ

c x lý đ ch y t do theo n

nh n và cu i cùng ch y vào sông. T ng l

c m a, theo c ng rãnh vào m
ng n

3000 m /ngày đêm (B Tài nguyên và Môi tr
3

c

ng ti p

c th i y t trên l u v c là kho ng

ng, 2013)

e. Ch t th i r n

Cùng v i quá trình t ng tr
t ng dân s , t ng l

ng c a các ngành kinh t , quá trình đô th hóa và gia

ng phát th i ch t th i r n c ng t ng theo, đ c bi t t i các vùng

đô th , các khu dân c t p trung. Ch t th i r n ch y u là các ch t th i sinh ho t,
chi m t i 80% t ng l

ng, sau đó là các ch t th i t s n xu t công nghi p và các

lo i hình khác. Theo k t qu quan tr c môi tr
r n

khu v c Hà N i t

kg/ng

0,6 ÷ 0,8 kg/ng

ng cho th y l

ng phát th i ch t th i

i/ngày, t i các t nh t

0,3 ÷ 0,5

i/ngày.

Ngoài ra còn các lo i ch t th i r n công nghi p, y t đ c h i hàng ngày th i ra
môi tr

ng t 500 ÷ 550 t n/n m. Nh ng công tác x lý, tiêu h y, tái ch còn nhi u

h n ch , hi n t i v n chôn l p là ch y u (73 ÷ 80%), m t s lo i ch t th i công
nghi p, y t nguy h i đ

c x lý b ng ph

ng pháp đ t, sinh hóa, sau đó chôn l p.

ây là nguyên nhân quan tr ng gây ô nhi m cho n
trong l u v c.

c m t c ng nh n

c ng m


9
Gi i thi u v



y ban b o v môi tr

Nh m th c hi n Lu t B o v môi tr
qu c gia đ n n m 2010 và đ nh h

ng l u v c sông Nhu - áy

ng 2005 và Chi n l

c b o v môi tr

ng đ n n m 2020 (ban hành kèm theo Quy t

đ nh s 256/2003/Q -TTg ngày 02 tháng 12 n m 2003 c a Th t
Th t

ng Chính ph đã phê duy t các

sông Nhu đó,

ng

ng Chính ph ),

án t ng th b o v môi tr

ng l u v c

áy (Quy t đ nh s 57/2008/Q -TTg ngày 29 tháng 4 n m 2008). Sau

y ban B o v môi tr

ng c a l u v c sông này c ng đ

c thành l p vào tháng

8 n m 2009 nh m: “T ch c ch đ o, đi u ph i liên ngành, liên vùng đ th ng nh t
th c hi n các n i dung c a

án t ng th b o v và phát tri n b n v ng môi tr

sinh thái c nh quan l u v c sông”.

y ban B o v môi tr

áy có ch c n ng nh m t đ n v t v n; trong khi
v c sông C u và sông

ng

ng l u v c sông Nhu -

y ban B o v môi tr

ng Nai có nhi u quy n h n h n nh :

ng l u

i u ph i và gi i

quy t các v n đ mang tính liên ngành, liên vùng trong ho t đ ng b o v và phát
tri n b n v ng môi tr
vi c th c hi n ch

ng sinh thái, c nh quan l u v c sông; Thông qua và ch đ o

ng trình, d án, k ho ch hành đ ng n m n m và hàng n m theo

nguyên t c ph i h p gi a các t nh thu c l u v c; Ch đ o xây d ng c s d li u,
cung c p thông tin v môi tr
các ngu n l c trong n
án t ng th ;
ho ch đã đ


ng trong vi c tri n khai

án t ng th ; Huy đ ng

c và qu c t đ h tr vi c th c hi n các nhi m v thu c

nh k ki m tra, đánh giá vi c th c hi n các ch

ng trình, d án, k

c phê duy t, v.v...
Nh ng h n ch c a đ án t ng th BVMT l u v c sông:

 V n i dung các

án:

- Các m c tiêu c th c a các

án ho c đ

c trích t Chi n l

ho c thu c ch c n ng c a các B , ngành trung

c BVMT qu c gia

ng trong khi Ch t ch

y ban

BVMT l u v c sông l i là Ch t ch c a m t t nh thu c l u v c sông nên vi c th c
hi n các m c tiêu này g p nhi u khó kh n.
- Các m c tiêu c th đã đ

c phân k nh ng các

án l i ch xác đ nh danh m c

d án u tiên và t ng m c đ u t mà không phân k đ u t . Chính vì th , các đ a


10
ph

ng đã g p nhi u khó kh n trong vi c xây d ng k ho ch tri n khai

BVMT t i đ a ph

án

ng mình.

 V vi c th c hi n

án

c p t nh:

C ch ph i h p gi a các đ a ph

ng m i ch d ng l i

m c đ ng thu n th c

hi n m t s nhi m v ho c d án u tiên trong các cu c h p đ nh k c a các
ban BVMT l u v c sông. Các đ a ph

y

ng đ u xây d ng k ho ch hành đ ng và

th c hi n các nhi m v , d án u tiên trên đ a bàn t ng t nh và không có k ho ch
ph i h p v i các t nh trong cùng l u v c.
 V tính liên ngành, vùng:
Các

án t ng th BVMT l u v c sông đ

đ xu t c a các đ a ph

c xây d ng trên c s t ng h p t

ng thu c các l u v c sông nên không th hi n đ

t ng th c a m t quy ho ch BVMT. Ch t ch c a

c tính

y ban BVMT l u v c sông là

Ch t ch c a 1 t nh/thành ph thu c l u v c theo c ch Ch t ch luân phiên v i
nhi m k 2- 3 n m. V n phòng

y ban đ t t i B Tài nguyên và Môi tr

ch c n ng h tr các t nh/thành ph trong vi c th c hi n
n ng qu n lý nhà n

c v l u v c sông

c p trung

ng ch có

án. Trong khi đó, ch c
ng đ

c phân chia theo

ngành, l nh v c. Chính vì c ch qu n lý phân tán, cách th c xây d ng và th c hi n
án ho c là thiên v m t lãnh th ho c thiên v ngành, l nh v c nên còn thi u các
d án mang tính liên ngành và liên vùng c n thi t cho vi c gi i quy t nh ng v n đ
chung c a l u v c sông.
1.2.

Gi i thi u l u v c sông Nhu - áy đo n ch y qua t nh Hà Nam

1.2.1.

c đi m đi u ki n t nhiên

1.2.1.1. V trí đ a lý
T nh Hà Nam n m
kinh đ

v trí 20020’ đ n 20040’ v đ B c, 105050’ đ n 106010’

ông, thu c phía Tây Nam đ ng b ng B c B , trong vùng tr ng đi m kinh

t phía B c.
T nh n m trên tr c đ

ng B c Nam v i Qu c l 1, g n 50km đ

B c - Nam ch y d c đ a bàn t nh và m t s tuy n đ
21B và 38. H n 4000 km đ

ng xe l a

ng cao t c nh Qu c l 21,

ng bao g m qu c l , t nh l , huy n l và đ

ng liên


11
xã, th tr n đã đ
đ

c tr i nh a và bê tông. H n 200 km đ

c kiên c hoá và hàng nghìn km đ

ng thu v i 42 cây c u đã

ng nông thôn đã t o nên m t m ng l

i

giao thông thu n ti n làm cho vi c đi l i và luân chuy n hàng hoá tr nên d dàng.
V i v trí đ a lý nh v y, Hà Nam có nhi u đi u ki n thu n l i đ phát tri n
kinh t xã h i. Hà Nam ti p, giáp v i 6 t nh thành:
+ Phía b c ti p giáp v i Hà N i
+ Phía đông giáp v i t nh H ng Yên và Thái Bình
+ Phía nam giáp t nh Ninh Bình
+ Phía đông nam giáp t nh Nam

nh

+ Phía tây giáp t nh Hòa Bình.
Hà Nam là vùng đ t có t lâu đ i, tr i qua nh ng bi n đ ng c a l ch s v
hành chính, Hà Nam có nh ng thay đ i v tên g i, v đ a gi i. T sau n m 1997
t nh đ

c tái l p g m 1 thành ph và 5 huy n v i di n tích là 860,5 km2. Tính đ n

n m 2013, t nh có 795,692 nghìn ng

i, v i m t đ dân s là 923 ng

i/km2 [8].


12

Hình 1. 1: B n đ phân chia ti u vùng sông trên đ a bàn t nh Hà Nam
(Ngu n: Quy ho ch tài nguyên n
1.2.1.2.

a hình, th nh

c m t t nh Hà Nam đ n n m 2020)

ng

Hà Nam là m t t nh đ ng b ng giáp núi nên đ a hình có s t

ng ph n gi a

đ a hình đ ng b ng và đ a hình đ i núi. M t đ và đ sâu chia c t đ a hình so v i
các vùng núi khác trong c n
duy nh t ch có h

c h u nh không đáng k . H

ng đ a hình đ n gi n,

ng Tây B c - ông Nam, phù h p v i h

ng ph bi n nh t c a

núi, sông Vi t Nam. H

ng d c c a đ a hình c ng là h

ng Tây B c -

ông Nam

theo thung l ng l ng sông H ng, sông áy và dãy núi đá vôi Hòa Bình - Ninh Bình,
ph n ánh tính ch t đ n gi n c a c u trúc đ a ch t.


13
t c a t nh Hà Nam chia làm 8 nhóm chính:

t than bùn, đ t phù sa, đ t

cát, đ t Glay, đ t xám, đ t đ , đ t t ng m ng, đ t có t ng sét bi n đ i.
t khu v c nghiên c u là vùng đ ng b ng có đ t phù sa đ
phù sa, đ t phù sa Glây.
t 4,1đ n 5.

c b i l ng, đ t

t đ ng b ng úng tr ng thu c lo i chua, nghèo lân, có pH

t vùng này thích h p cho tr ng các cây l

công nghi p, m t s lo i cây n qu và d

ng th c, cây rau màu, cây

c li u.

Vùng đ t bãi ven sông ch y u là đ t phù sa đ

c b i hàng n m, có đ pH t

6,5 đ n 7,0.
B ng 1. 1: Hi n tr ng s d ng đ t t nh Hà Nam
Di n tích

T l

(ha)

(%)

86.049,4

100

t nông nghi p

55.643,5

64,7

t phi nông nghi p

26.642,6

31,0

t ch a s d ng

3.763,3

4,3

M c đích
T ng s

(Ngu n: Niên giám th ng kê t nh Hà Nam n m 2013)
1.2.1.3. Khí t

ng th y v n

a) Khí h u
Hà Nam có đi u ki n th i ti t, khí h u mang đ c tr ng c a khí h u nhi t đ i
gió mùa, nóng và m

t.

Nhi t đ trung bình hàng n m vào kho ng 23-24oC, s gi n ng trung bình
kho ng 1300-1500 gi /n m. Trong n m th

ng có 8-9 tháng có nhi t đ trung bình

trên 20oC (trong đó có 5 tháng có nhi t đ trung bình trên 25oC) và ch có 3 tháng
nhi t đ trung bình d

i 20oC, nh ng không có tháng nào nhi t đ d

Hai mùa chính trong n m (mùa h , mùa đông) v i các h

i 16oC.

ng gió th nh hành:

v mùa h gió nam, tây nam và đông nam; mùa đông gió b c, đông và đông b c.
L

ng m a trung bình kho ng 1900mm, n m có l

3176mm (n m 1994), n m có l

ng m a cao nh t t i

ng m a th p nh t c ng là 1265,3mm (n m 1998).


14
m trung bình hàng n m là 85%, không có tháng nào có đ
d

i 77%. Tháng có đ

có đ

m trung bình

m trung bình cao nh t trong n m là tháng 3 (95,5%), tháng

m trung bình th p nh t trong n m là tháng 11 (82,5%).
Khí h u có s phân hóa theo ch đ nhi t v i hai mùa t

mùa h và mùa đông cùng v i hai th i k chuy n ti p t
mùa thu. Mùa h th

1
2
3
4
5
6

7
8
9
10
11
12
TB n m

ng kéo dài

ng kéo dài t gi a tháng 3 đ n h t

ng kéo dài t tháng 10 đ n gi a tháng 11.

B ng 1. 2: S li u quan tr c khí t
Tháng

ng đ i là mùa xuân và

ng kéo dài t tháng 5 đ n tháng 9, mùa đông th

t gi a tháng 11 đ n gi a tháng 3; mùa xuân th
tháng 4 và mùa thu th

ng ph n nhau là

Nhi t đ
(0C)
14,4
16,0

19,8
26,3
28,5
30,2
29,7
28,9
27,2
26,1
23,2
18,9
23,9

S gi n ng
(h)
1,9
17,9
20,5
105
167,2
110,8
168,2
168,5
129,4
113,1
105,6
45,7
1.153,8

ng th y v n n m 2013

L

ng m a
m
T c đ gió
(mm)
(%)
(m/s)
39,9
90
2,7
29,5
88
1,6
24,3
86
2,0
60,9
84
1,6
200,5
85
1,7
126,3
78
1,4
253,7
81
1,7
251

83
1,5
382,9
84
2,0
145,6
82
2,2
182,9
85
1,5
71,5
82
1,8
1.769,0
84,0
1,8
(Ngu n: C c Th ng kê t nh Hà Nam, 2013)

b) Th y v n
Hà Nam có l

ng m a trung bình cho kh i l

ng tài nguyên n

c r i

kho ng 1,602 t m3. Dòng ch y m t t sông H ng, sông áy, sông Nhu hàng n m
đ a vào lãnh th kho ng 14,050 t m3 n

c ng giúp cho Hà Nam luôn luôn đ
ng m

c. Dòng ch y ng m chuy n qua lãnh th

c b sung n

Hà Nam t n t i trong nhi u t ng và ch t l

c ng m t các vùng khác. N

c

ng t t, đ đáp ng cho nhu c u

phát tri n kinh t -xã h i.
M ng l

i sông su i

Hà Nam khá phát tri n v i t ng chi u dài c a các tuy n

sông kho ng g n 300 km v i m t đ sông su i trung bình kho ng 0,35 km/km2. Trong


15
đó 2 tuy n đ

ng sông do Trung

ng qu n lý là sông H ng và sông

chi u dài kho ng 91 km, còn l i do đ a ph

áy v i t ng

ng qu n lý bao g m sông Nhu 13,5 km

lo i 3, sông Châu 27,3 km lo i 2, sông S t 17 km lo i 3. Bên c nh đó là h th ng các
su i và nhi u đ m, h t nhiên là ngu n d tr n
th ng sông không ch cung c p n
ngu n n

c th i và tiêu n

ct

i và n

c quan tr ng vào mùa khô. H

c sinh ho t mà còn là n i ti p nh n

c khi mùa m a l đ n.

Hình 1. 2. B n đ th y v n l u v c sông Nhu - áy
Ch y qua lãnh th Hà Nam là các sông l n nh sông H ng, sông
Châu và các sông do con ng

áy, sông

i đào đ p nh sông Nhu , sông S t, Nông Giang,

v.v.
B ng 1. 3: M t s đ c tr ng hình thái sông ngòi t nh Hà Nam
Sông
H ng
áy

Di n tích l u v c Chi u dài
(km2)
sông (km)
143.700
1.126
5.800
240

Chi u dài sông ch y trong đ a
ph n Hà Nam (km)
37,8
47


16
Di n tích l u v c Chi u dài Chi u dài sông ch y trong đ a
(km2)
sông (km)
ph n Hà Nam (km)
Nhu
1.070

80
13,5
Châu Giang
368
27,3
27,3
S t
37,7
17
M ô
10,5
3,8
Lý Nhân
20,6
20,6
Duy Tiên
21
16,8
Kinh Thu
18
18
Long Xuyên
12
12
Sông H ng là ranh gi i phía đông c a t nh v i các t nh H ng Yên và Thái
Sông

Bình. Trên lãnh th t nh, sông có chi u dài 38,6 km. Sông H ng có vai trò t

i tiêu

quan tr ng và t o nên nh ng bãi b i màu m v i di n tích g n 10.000 ha.
Sông

áy là m t nhánh c a sông H ng b t ngu n t Phú Th ch y vào lãnh

th Hà Nam. Sông

áy còn là ranh gi i gi a Hà Nam và Ninh Bình. Trên lãnh th

Hà Nam sông áy có chi u dài 47,6 km.
Sông Nhu là sông đào d n n

c sông H ng t Th y Ph

ng, T Liêm, Hà

N i và đi vào Hà Nam v i chi u dài 14,5 km, sau đó đ vào sông áy

Ph Lý.

Sông Châu kh i ngu n trong lãnh th Hà Nam. T i Tiên Phong (Duy Tiên)
sông chia thành hai nhánh, m t nhánh làm ranh gi i gi a huy n Lý Nhân và Bình
L c và m t nhánh làm ranh gi i gi a huy n Duy Tiên và Bình L c.Sông S t là chi
l u c a sông Châu Giang trên lãnh th huy n Bình L c.
i u ki n khí h u, th y v n trên đây r t thu n l i cho phát tri n m t n n
nông nghi p sinh thái đa d ng, v i nhi u lo i đ ng th c v t nhi t đ i, á nhi t đ i và
ôn đ i. Mùa h có n ng và m a nhi u, nhi t đ và đ

m cao, thích h p v i các lo i

v t nuôi cây tr ng nhi t đ i, các lo i cây v đông có giá tr hàng hóa cao và xu t
kh u nh cà chua, d a chu t,…. i u ki n th i ti t khí h u c ng thu n l i cho phát
tri n các ngành công nghi p, th

ng m i, du l ch, d ch v c ng nh cho các ho t

đ ng v n hóa xã h i và đ i s ng sinh ho t c a dân c . Vào mùa xuân và mùa h có
nhi u ngày th i ti t mát m , cây c i c nh v t t t t
đ ng l h i du l ch.

i r t thích h p cho các ho t