chuyên đề văn

Tæ KHXH

Ng­êi viÕt b¸o c¸o : NguyÔn ThÞ Dung
Ng­êi d¹y thùc hµnh : TrÇn ThÞ NguyÖt

1


Trường THCS Cao Minh - Tổ KHXH
Chuyên đề
ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo
án điện tử trong chương trình
ngữ văn
phần thứ nhất
Phần thứ hai
Phần thứ ba


Chuyên đề ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo án
điện tử trong chương trình ngữ văn
mở đầu
A - lý do chọn đề tài :
1.Cơ sở khoa học
Nhng i mi ng b v giáo dc THCS v vic xây
dng chng trình biên son li SGK các môn hc
theo t tưởng tích cc hoá hot ng hc tp ca hc
sinh ó t ra nhng yêu cu cp thit v i mi
phng pháp dy hc . i mi phng pháp dy
hc, vic s dng dùng, phng tin ging dy l
mt trong nhng bin pháp hiu qu. Công ngh thông
tin l mt phng pháp dy hc hin i, cung cp

iu kin v phng tin thun li h tr c lc cho
công vic ging dy ca giáo viên tt c các b môn.


Chuyên đề ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo án
điện tử trong chương trình ngữ văn
Đc bit trong chng trình ng vn THCS c xây dựng theo tinh thn
tích hp các vn bn c la chn theo tiêu chí kiểu vn bn và tng ng vi kiểu
văn bản là thể loại tác phẩm chứ không phải là sự lựa chọn theo lịch sử văn học về nôi
dung, ngoài yêu cầu về tính tư tưởng, phù hợp tâm lý lứa tuổi trong sáng giản dị còn
có một nội dung là tính cập nhật gắn kết đời sống đưa học sinh trở lại những vấn đề
quen thuộc, vừa gần gũi hàng ngày, vừa có ý lâu dài mà mọi người đều quan tâm đến.
Học sinh cần phân biệt, phân tích và đánh giá đặc điểm của văn bản khác nhau trên
các loại văn bản khác nhau trên các phương tiện thông tin đại chúng và bằng cách thiết
kế giảng dạy giáo án điện tử .
Xuất phát từ thực tế đó, việc giảng dạy văn bản nhật dụng trên giáo án điện tử
là một việc làm cần thiết và rất hợp lý đối với học sinh trung học
2. Cơ sở thực tiễn
Văn học là loại hình nghệ thuật bằng ngôn từ, được hình thành nhờ những cảm xúc
thẩm mĩ của nhà văn. Đến với văn chương ta như sống lại những trang đời,ta đồng điệu
tri âm cùng người nghệ sĩ và trước thực tế hiện nay, học sinh không thích học môn
ngữ văn. Vì vậy, vai trò của môn này dần dần mờ nhạt. Chính vì vậy, chương trình ngữ
văn hiện hành các văn bản nhật dụng vào giảng dạy , đây là kiểu văn bản mới mẻ 4trong
chương trình SGK THCS


Chuyên đề ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo án
điện tử trong chương trình ngữ văn
Cho nên, việc giảng dạy và học tập phần văn bản này gặp không
ít khó khăn, không những thế nhiều ý kiến cho rằng : Chất văn

trong văn bản nhật dụng không nhiều, nếu không chú ý dễ biến
giờ ngữ văn thành bài thuyết minh về một vấn đề sinh học, lịch sử
hay pháp luật, dẫn đến hiệu quả các tiết dạy và học loại văn bản
này chưa cao. Là giáo viên trực tiếp giảng dạy chương trình SGK
ngữ văn THCS, để phần nào giúp các giáo viên và học sinh nâng
cao hiệu quả các giờ dạy văn bản nhật dụng và để học sinh yêu
thích giờ học văn , đồng thời hoà nhập với thực tế qua một số các
hình ảnh trực quan trên máy chiếu, chúng tôi đã lựa chọn chuyên
đề: ứng dụng phương pháp dạy văn bản nhật dụng bằng giáo án
điện tử.

5


Chuyên đề ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo án
điện tử trong chương trình ngữ văn
B - Mục đích nghiên cứu
Từ cơ sở lập luận và thực tiễn , chủ đề mong muốn giúp cho giáo
viên ngữ văn bắt đầu tìm hiểu và áp dụng cách giảng dạy văn bản
nhật dụng bằng giáo án điện tử , để từ đó nhằm nâng cao chất lư
ợng giảng dạy và học tập của giáo viên và học sinh , giúp các em
yêu thích môn hơn .
C - Đối tượng phạm vi nghiên cứu
Đề tài nêu định hướng thiết kế giáo án điện tử phần văn bản nhật
dụng trong chuơng trình ngữ văn THCS .
D - Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu , tìm hiểu , phân tích .


Chuyên đề ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo án

điện tử trong chương trình ngữ văn
g
n
u
d
i
ộ
N

trong
g
n
ụ
d
t
ậ
h
n
g
nội dun
g
n
ữ
h
n
à
v
g
n
hật dụ

A. Văn bản n
thcs
n
ă
v
ữ
g
n
h
ìn
chương tr
ản nhật
b
n
ă
v
c
ọ
h
ng dạy
o
r
t
ử
t
n
ệ
i
đ
giáo án

B. Thiết kế
dụng
Văn 8
ữ
g
N
n
ô
m
ử
n điện t
á
o
á
i
g
g
n
ằ
b
2000
dạ y
m
ă
iờ
n
g
t
ấ
h

đ
n
à
i
á
h
r
c
t
Thự
ề ngày
v
in
t
g
n
ô
h
T
N ội )
à
H
N
Tiết 39 :
C
H
K
của sở
(Theo tài liệu

7


Chuyên đề ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo án
điện tử trong chương trình ngữ văn
I . khái niệm văn bản nhật dụng :

Văn bản nhật dụng không phải là một
khái niệm chỉ thể loại hoặc kiểu văn bản. Nó
chỉ đề cập đến chức năng, đề tài và tính cập
nhật của nội dung văn bản. Đó là những bài
viết có nội dung gần gũi, bức thiết đối với
cuộc sống con người và cộng đồng trong xã
hội hiện đại như : thiên nhiên , môi trường,
năng lượng, dân số, quyền trẻ em, ma tuý và
các tác hại của tệ nạn xã hội . Vì vậy, văn
bản nhật dụng có thể dùng tất cả các thể tài
cũng như tất cả các văn bản khác .
8


Chuyên đề ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo án
điện tử trong chương trình ngữ văn
II. Những nội dung nhật dụng trong chương trình ngữ văn THCS
lớp

STT

1
6

7

chủ đề

phương thức biểu đạt

123

Di tích lch s

129
126

Danh lam thng cnh
Thiên nhiên môi trng

T s miêu t thuyt
minh
Miêu t thuyt minh
T s miêu t biu cm

Cng trng m ra
M tôi
Cuc chia tay ca nhng con
búp bê
Ca hu trên sông hng

1
2

5,6

Nh trng giáo dc
Vai trò ca ngi ph n
Quyn tr em

T s biu cm
T s biu cm
T s miêu t biu cm

113

Vn hoá

T s biu cm

39

Môi trng

Thuyt minh

2
3

Thông tin v ngy trái t nm
2000
ôn dch , thuc lá
Bi toán dân s

45
49

Các t nn xã hi
Dân s

Thuyết minh lp lun
Lp lun t s

1
2

Phong cách HCM
đu tranh cho mt th gii hoà

1, 2
6, 7

Danh nhân VN
Bo vệ hoà bình chống chin
tranh
Quyn con ngi

Lp lun biu cm
Lp lun biu cm

2
3
1
2

3

1

9

tiết
(ppct)

Cu Long Biên - chng nhân
lch s
Đ ng phong nha
Bc th ca th lnh da

4

8

Tên văn bản nhật dụng

3

bình

Tuyên b th gii v quyn tr
em

11,12

Lp lun biu cm

9


Chuyên đề ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo án
điện tử trong chương trình ngữ văn
I - Mt s vn cn lu ý v phng pháp khi dạy VBND bng giáo án
in t
1- Ngi giáo viên s phi chuyn i cách dy :
Phi kt hp nhun nhuyn nhiu thao tác: Va dùng li nói giảng dy, hng
dn, vừa dùng hình ảnh trên máy chiếu,...
2- Ngi giáo viên phi nm c k thuật vi tính của Microsoft word và microsoft
powerpoint
3- Người giáo viên khi thiết kế giáo án điện tử dạy phần văn bản nhật dụng chú ý làm nổi
bật đặc điểm của văn bản
a. Văn bản nhật dụng là loại văn bản có nội dung đề cập tới những vấn đề thường nhật
của đời sống con người, những vấn đề đang được xã hội quan tâm và hướng tới. Đó có thể là
một vấn đề lịch sử, địa lí, môi trường văn hoá, tôn giáo, dân tộc...Những vấn đề này vừa có
vấn đề thời sự vừa có ý nghĩa lâu dài, vĩnh cửu. Đó là một vấn đề bức xúc, nóng bỏng mà cả
toàn xã hội quan tâm, là cái được đặt ra hàng ngày đối với tất cả mọi người, cái mà tất cả mọi
người phải hướng tới không chỉ cho hôm nay mà cho cẩ mai sau. Có thể hiểu như vậy, ta mới
lí giải được tại sao Bức thư của thủ lĩnh da đỏ gửi cho tổng thống Mỹ cách chúng ta ngày
nay tới 150 năm lại được xem là một văn bản nhật dụng. Vấn đề này không chỉ có ý nghĩa
thiết thực bởi lẽ chừng nào đất đai, tài nguyên,môi trường, còn bị xâm hại vì vấn đề đặt ra
trong văn bản còn nguyên giá trị.
10


Chuyên đề ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo án
điện tử trong chương trình ngữ văn

Học bài Cầu Long Biên chứng nhân lịch sử không phải chỉ biết để chỉ biết lịch sử
của một chiếc cầu mà quan trọng hơn qua đó giúp học sinh biết trân trọng truyền thống,
thành quả lao động của nhân dân, những người lao động xây dựng nó, xa hơn là đánh
thức rung cảm nghệ thuật tinh tế. Sâu sắc trước những sự vật tưởng như vô tri,vô giác
của quê hương đất nước mình.
Học bài Thông tin về ngày trái đất năm 2000 không chỉ giúp học sinh thấy
được tác hại mặt trái của việc bao ni lông, tự mình hạn chế sử dụng và vận động mọi
người cùng thực hiện khi có điều kiện mà còn qua đó giúp các em có những suy nghĩ
việc làm tích cực về vấn đề sử lí rác thải sinh hoạt - một vấn đề khó giải quyết và nan
giải nhất trong vấn đề bảo vệ môi trường hiện nay.
b. Văn bản nhật dụng tồn tại ở tất cả kiểu văn bản, tất cả các thể loại, tất cả các phương
thức biểu đạt nó có thể là vẳn bản văn chương hoặc không phải là văn bản văn chương,
do vậy phải chú ý làm nổi bật hình thức tồn tại của nó. Văn bản nhật dụng phải xem xét
đến yếu tố thể loại,yếu tố kiểu văn bản và phương thức biểu đạt của nó và trên cơ sở đó
mà hướng tới những vấn đề cần thiết về nội dung. GV phải có những câu hỏi để học sinh
phát hiện thể loại, kiểu văn bản hay phương thức biểu đạt, rồi từ đó có cách khai thác
phân tích văn bản một cách hợp lí. Làm được như vậy cũng đồng nghĩa với việc thực
hiện qui trình tích hợp, đặt môn ngữ văn trong mối quan hệ với phân môn tiếng việt và
11
tập làm văn theo tinh thần đổi mới nội dung phương pháp dạy học.


Chuyên đề ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo án
điện tử trong chương trình ngữ văn
Ví dụ khi dạy bài Bức thư của thủ lĩnh da đỏ ( Ngữ văn 6) cần hướng dẫn học sinh nắm được bức thư,
xuất phát từ tình yêu thiên nhiên, đất nước, bài văn đã nêu được một vấn đề bức xúc có ý nghĩa to lớn với
cuộc sống hiện nay: Bảo vệ, gìn giữ sự trong sạch của thiên nhiên, môi trường.GV giúp học sinh tóm tắt
những nội dung chính của bức thư cho học sinh phân tích sự khác biệt trong thái độ, cách ứng xử với thiên
nhiên của người da đỏ và những người da trắng và vì sao một bức thư nói chuyện mua bán đất đai ở thế kỉ
XIX đến nay lại được coi là một trong những văn bản hay nhất về thiên nhiên, môi trường. Muốn vậy đòi

hỏi GV chú ý vào phương thức biểu hiện Bởi lẽ mảnh đất này là bà mẹ của người da đỏ. Chúng tôi là một
phần của bà mẹ và mẹ cũng là một phần của chúng tôi. Những mỏm đá, những vũng nước trên đồng cỏ,
hơi ấm của chú ngựa con và của con người, tất cả đều cùng chung một gia đình . Phân tích một số yếu tố
nghệ thuật tạo nên sự hấp dẫn của bức thư như các điệp từ, điệp ngữ, điệp câu, các thủ pháp đối lập.., từ đó
khẳng định vấn đề: Xuất phát từ tình yêu quê hương, đất nước, bức thư của thủ lĩnh da đỏ đã đặt một vấn
đề có ý nghĩa đối với nhân loại.
c. Khi giảng dạy văn bản nhật dụng, giáo viên hướng dẫn học sinh bình văn hoặc đưa vào một số đoạn
bình: GV có thể chiếu một số những chi tiết hoặc những hình ảnh tiêu biểu đặc sắc có sức rung cảm để từ
đó hướng dẫn học sinh bình để học sinh có khả năng viết văn cảm thụ văn tốt hơn.
Ví dụ Động Phong Nha GV nên chọn vẻ đẹp lộng lẫy, kì diệu của động Phong Nha để hư
ớng dẫn học sinh bình.
d. Khi dạy cần có sự liên hệ vi nhng vn có liên quan .
Mc ích ca vic dy vn bn nht dng l a học sinh ho nhp vi xã hội vì vy khi dy
không th không liên h ti nhng vn liên quan như : môi trng, vn hoá, xã hội, tôn giáo,
Chng hn vn a phng
12


Chuyên đề ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo án
điện tử trong chương trình ngữ văn
Ví dụ : Khi dy bi Thông tin v trái t nm 2000 (Ng vn 8)
Giáo viên chiu vi hình nh v môi trng đ liên h v hng dn học sinh thy c nguyên
nhân gây ô nhim môi trng nghiêm trng nht l rác thi trong đó kinh nghiệm x lý l rác thi công
nghip v rác thi sinh hot . Giáo viên tp trung phân tích tác hi ca vic dựng bao bì ni lông cn liên
h vi các hot ng hn ch v x lí rác thi sinh hot bo v môi trng a phng .
Chính vic cho hc sinh quan sát hình nh liên h ny giúp cho hc sinh t bc l lm cho gi
hc dân ch thoi mái sinh đng. ây l con ng ngn nht hc sinh ho nhp thc tin cuc
sng, nâng tm suy ngh ca hc sinh v th hin c ý ngha ca vic hc VBND
g .Văn bản nhật dụng có nhiều từ ngữ khó do vậy phải chú ý hướng dẫn cho hc sinh hiu phn chú
thích và giải nghĩa từ khó

h.Dạy vn bn nht dng cn chú ý phng tin thit b dy hc . Ngoi các vn nêu trên 1
gi dy VBND thnh công cn có nhiu hình thc hỗ tr khác . Nhng vn đ h tr ny xut phát t
VBND v cn c vo thc t ca nh trng giáo viên hng dn Hs quan sát v tranh lm dựng
hoc tham quan thc t . c bit l dy bng in t giáo viên phi chun b các thit b dy hc cho
1 gi dy vn bn không phi l mt vn n gin .
Giáo viên khai thác kênh hình có sn trong sách giáo khoa su tm mt s t liu khác .
VD: Khi dy bi Cu Long Biên - chng nhân lch s giáo viên cho học sinh quan sát hình nh
Cu trong SGK hoc phóng to trên mn chiu hc sinh hình dung v cây cu .
Dạy bi Bc th ca th lnh da cho hs quan sát bc tranh th lnh da , mt s hình nh
v môi trng ,
Ngoi ra giáo viên cng có th s dng các thit b có trong môn hc khác nh: a lý,lch s
a vo bi vn.
13


Chuyên đề ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo án
điện tử trong chương trình ngữ văn
II -Định hướng thiết kế giáo án điện tử phần văn bản nhật dụng trong
chương trình ngữ văn .
1. Quan điểm chung: Thận trọng vì
Đặc thù giờ học tác phẩm văn chương cần nhiều đến cảm xúc thẩm mĩ qua phân tích, bình giá ngôn từ
văn bản, cần khơi gợi và phát huy liên tưởng, tưởng tượng của hoc sinh .
Không phải hình ảnh thơ văn nào cũng có thể minh hoạ, tường giải bằng các hình ảnh trực quan trên máy
tính. Cái hay của văn chương đôi khi lại nằm ở chính cái khó tường minh, cái trừu tượng .
2.Nội dung cụ thể :
B1. Tìm hiểu đặc điểm bài học để xác định khả năng thiết kế và hiệu quả giảng dạy bằng giáo án địên tử
B2: Thu thập tài liệu,ấn phẩm, băng hình, tranh ảnh, biểu bảng,...liên quan đến nội dung bài giảng.
B3: Thiết kế bài giảng .
- Lựa chọn các phần mềm hỗ trợ dạy : phần mềm phục vụ chính để thực hiện thiết kế bài dạy :
+ Microsoft office powerpoint 2003 :

+ Ngoài ra chúng ta còn sử dụng thêm một số phần mềm hỗ trợ khác như : Effect 3D Studio
V3.0, window media 10, Corel draw 11,...
- Giáo viên tiến hành soạn bài trên phần mềm micosoft office powerpoint 2003 đối với bài học đã chuẩn bị .
+ Tạo slide mới .
+Khởi động chương trình làm việc của Microsoft office powerpoint 2003 .
+Nhập các dữ liệu cho soạn thảo, ví dụ : phông chữ ,
+Nhập nội dung trên các slide trình chiếu :
14


Chuyên đề ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo án
điện tử trong chương trình ngữ văn
- Giáo viên tiến hành soạn bài trên phần mềm micosoft office powerpoint 2003 đối với
bài học đã chuẩn bị .
+ Tạo slide mới .
+Khởi động chương trình làm việc của Microsoft office powerpoint 2003 .
+Nhập các dữ liệu cho soạn thảo, ví dụ : phông chữ ,
+Nhập nội dung trên các slide trình chiếu :
Giới thiệu tác giả , tác phẩm bằng các tranh trình diễn sinh động (Có hình ảnh hoặc âm
thanh)
Cài đặt các đoạn băng mà tác giả hoặc các nghệ sĩ đọc diễn cảm tác phẩm (nếu có)
Cài đặt các hình ảnh minh hoạ ,các trích dẫn tư liệu ,các đoạn phim ,...để hỗ trợ tưởng tư
ợng , liên tưởng ,giúp học sinh cảm thụ đúng hơn, tốt hơn tác phẩm .
Cho học sinh xem các phim , đĩa hình, tư liệu về lịch sử ,địa lý ,văn hoá, hội hoạ, điện
ảnh,âm nhạc,...để nâng cao tầm đón nhận cho học sinh
+Thay đổi các hình thức hiển thị của chữ , hình ảnh
+Tạo màu :
- Màu nền mặc mặc định hoặc màu nền tự tạo .
- Màu chữ, khung, viền
15

+ Tạo hiệu ứng trình chiếu cho từng nội dung ở từng slide khác nhau


Chuyên đề ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo án
điện tử trong chương trình ngữ văn
n
ậ
u
l
t
ế
k
văn bản
Việc đưa

:
g định rằng
n
ẳ
h
k
nó tạo điều
,
ta
S
g
C
n
H
ú

T
h
c
n
ă
a
v
.
t lần nữ
trình Ngữ
g
n
ơ
ư
ới xã hội ...
h
v
c
Như vậy mộ
h
a
ủ
in
c
s
i
c
ớ
ọ
m

h
điểm
tắc hoà nhập
n
ê
o án điện tử
y
iá
u
nhật dụng là
g
g
n
g
n
n
ằ
iệ
b
h
y
ể
ạ
c để th
dụng vào d
hất lượng
t
c
ậ
h

o
n
a
kiện tích cự
c
n
ả
g
b
n
â
n
n
là đưa vă
sẽ góp phần
i)
ạ
nhận kiến
đ
p
n
ế
iệ
ti
Và đặc biệt
h
c
c
iệ
ọ

v
h
g
y
tiện dạ
ộng hơn tron n thân. Tuy nhiên
đ
ủ
h
c
,
n
(một phương
ơ
h
tạo của bả
sinh tích cực
m
g
c
n
ọ
á
s
H
.
ự
s
y
ạ

à
d
v
cả những â
g
giờ
n
t
ă
tấ
n
:
ả
ý
h
k
u
lư
lộ
, bộc
ài giảng ,
iáo viên cần
b
g
,
o
h
tử
thức bài học
c

n
ạ
o
iệ
h
đ
g giáo án
ỗ trợ, minh
h
n
ệ
ti
kiến trọng
g
n
o
à
ơ
v
giờ dạy bằn
ư
h
g
p
n
u
là
tr
ỉ
p

ảnh ... ch
ng không tậ
ả
i
g
i
à
b
thanh, hình
c
ứ
dụng kiến th
m
lạ
ng dạy
h
o
a giờ học.
n
á
ủ
tr
c
tr
g
u
n
n
ê
ụ

cầ
ti
d
c
t
ụ
ậ
văn bản nh
g đạt được m
y
n
ạ
ô
d
h
đối với
k
g
ẻ
n
ẽ
ụ
s
m
d
i
m
p
ớ
tâ

á
m
c
á
iệ
h
v
k
Thực hiện
một vấn đề
là
tử
ra một vài
n
a
ư
iệ
đ
đ
n
n
ạ
á
d
o
h
n bằng giá
, tôi đã mạn
ó
đ

nhật dụng
tế
n
c
ả
ự
b
học Ngữ vă
th
n
ă
c
ớ
v
ư
r
y
ạ
.T
d
ổ thông
a thoả
ư
ng pháp khi
h
ơ
c
ư
h
u

p
iề
giáo viên ph
ề
đ
v
u
ý
t còn có nhiề ng để bài viết
nhỏ cần lưu
iế
o
v
h
i
n
à
ề
b
đ
n
n
iê
ấ
v
n tử. Tuy nh
kiến, xây dự
iệ
ý
đ

p
n
ó
á
g
o
g
n
iá
ó
g
bằng
ận được sự đ
h
n
g
n
o
m
t
ấ
đáng, tôi r
iện hơn.
được hoàn th
16


ứng dụng pp dạy VBND bằng giáo
án điện tử trong chương trình
ngữ văn

tư liệu tham khảo

1/ Hướng dẫn sử dụng Microsoft Office Powerpoint 2003
( Nhà xuất bản thông kê)
2/ Sách bồi dưỡng giáo viên- đổi mới phương pháp dạy học
môn Ngữ văn trường THCS
3/ Sách giáo khoa, sách giáo viên Ngữ văn lớp 6,7,8,9



19


20


21


22