Bài giảng sinh học 9 thao giảng bài trao đổi chất (9)

Sinh häc 8

Leâ Thò Hoàng Nhung


Ch­¬ng­VI

­Trao­®æi­chÊt­vµ­n¨ng­l­îng
TiÕt 33 - Bµi 31. TRAO ĐỔI CHẤT


TiÕt 33 - Bµi 31. TRAO ĐỔI CHẤT
I. Trao ®æi chÊt gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng
NGOÀI:
II. Trao ®æi chÊt gi÷a tÕ bµo vµ m«i trêng
trong
III. Mèi quan hÖ gi÷a trao ®æi chÊt ë cÊp ®é
c¬ thÓ víi trao ®æi chÊt ë cÊp ®é tÕ bµo:


TiÕt 33 - Bµi 31. TRAO ĐỔI CHẤT
I. Trao ®æi chÊt gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng

HệHãy
hô cho
hấp,biết
hệ có
tuần
những
hệ cơhệ
quan

hoàn,
tiêunào
hóatham
và
quá trình trao
hệgia
bàivào
tiết.
đổi chất ?


Hệ hô hấp
có vai trò như thế
nào trong quá
trình trao đổi
chất?

* Hô hấp lấy O2
và thải CO2.


Hệ tiêu hóa có
vai trò gì trong việc
trao đổi chất ?
Biến đổi thức ăn
thành chất dinh
dưỡng và thải các
phần thừa qua
hậu môn.

Hệ tuần hoàn thực
hiện vài trò gì trong
quá trình trao đổi
chất ?

Vận chuyển O 2 và
chất
dinh d ỡng tới tế bào
và
vận chuyển CO 2
tới phổi, các chất
thải


Hệ bài tiết có vai
trò gì trong quá trình
trao đổi chất ?
HÖ bµi tiÕt läc tõ m¸u
c¸c chÊt th¶i vµ bµi
tiÕt qua níc tiÓu.


Tiết 33 - Bài 31. TRAO ẹOI CHAT
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng NGOI:

Hệ cơ quan
Tiêu hoá
Hô hấp
Bài tiết

Tuần hoàn

Vai trò trong sự trao đổi chất
Biến đổi thức ăn cung cấp chất dinh dỡng cho cơ
thể và thải các chất cặn bã ra ngoài.
Lấy ôxi từ môi trờng cung cấp cho cơ thể và thải CO2
từ cơ thể ra ngoài môi trờng.
Lọc máu, thu gom chất thải để bài tiết ra ngoài d
ới dạng nớc tiểu và mồ hôi.
Vận chuyển ôxi, chất dinh dỡng tới tế bào và CO2 ,
các chất thải từ tế bào tới cơ quan bài tiết.


Tiết 33 - Bài 31. TRAO ẹOI CHAT

I. TRAO I CHT GIA C TH V MễI TRNG NGOI :

- Môi trờng ngoài
Môi trờng
Môi trờng
Cơưthể
ngoài
ngoài
cung cấp thức ăn , nớc,
Hệ hô hấp
O
CO2
2
muối khoáng và O2 cho cơ
Hệ tiêu hoá

Thức ăn,
Phân
thể qua hệ tiêu hoá, hệ hô
Nớc
Hệ bài tiết
nớc,
hấp, đồng thời tiếp nhận
tiểu
muối
khoáng
chất bã, sản phẩm phân
huỷ và CO2 từ cơ thể thải
Trao đổi chất giữa cơ
ra đó là sự TĐC ở cấp độ
thể và môi trờng ngoài thể
cơ thể .
nh thế
? Kể
Trao
đổinào
chất
cútên
ý
- Lấy chất cần thiết vào cơ hiện
-thể
Trao
chtăn,
gia
cvà
các

chất
m
cơ
thể
ó
lấy
( Oi
,
thức
n
ớc
nghĩa
nh
th
no
i
2
th
v
mụi
trng
ngoi
vào từ môi trờng v thi
muối khoáng). Thải CO2
vi c th sng?
giỳp c th tn ti v
ra qua quỏ trỡnh trao i
và chất cặn bã ra ngoài
phỏt trin.
cht ?

môi trờng.


Tiết 33 - Bài 31. TRAO ẹOI CHAT

I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng NGOI:

Thảo luận mở rộng

Trả lời: Có...
Ví dụ : CaO + H2O --> Ca(OH)2.

Tuy nhiên sự TĐC ở chất vô cơ --> biến
tính + suy
huỷ hoại.
Theo
nghĩ của các em, vật vô

Còn TĐC ở cơ thể sống ( ngời, ĐV,
sinh có trao đổi chất không ?

TV...) giúp cơ thể tồn tại và phát triển.


Tiết 33 - Bài 31. TRAO ẹOI
I. Trao đổi chất giữa cơ CHA
thể vàT
môi trờng NGOI:

- Nu sng trong mụi trng ụ nhim s gõy tỏc hi

rt ln
i trong
sng mụi
contrng
ngi,blm
cho c
d
Nun
ta sng
ụ nhim
thỡ th
s nh
mc hng
mt snh
bnh
hp
viờm
th v
nong
n s hụ
sng
ca(viờm
c thphi,
?
ph qun, ..), v dng tiờu hoỏ (t, l, ...), v sc
kho sinh sn (vụ sinh).
- Ngoi ra cũn mc nhiu cn bnh him nghốo
nh: cỳm A (H1N1), t bin cu trỳc di truyn gõy
bnh ung th, quỏi thai,...

Tiết 33 - Bài 31. TRAO ẹOI CHAT
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng NGOI:
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng trong :

Nhắc lại môi trờng trong cơ thể
gồm những thành phần nào?
- Môi trờng trong cơ thể gồm:
máu, nớc mô và bạch huyết.


Tiết 33 - Bài 31. TRAO ẹOI CHAT

I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng NGOI:
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng trong

1. Máu và nớc mô cung
cấp những gì cho tế bào?
( N1)
2. Hoạt động sống của tế
bào tạo ra những sản
phẩm gì ? (N2)
3. Những sản phẩm đó đ
ợc đa tới đâu? (N3)
4. Sự trao đổi chất giữa tế
bào với môi trờng trong
biểu hiện nh thế nào?
(N4)

THO LUN 2 phỳt

Mao mch bch huyt

NC Mễ
(huyt tng,
bch cu, v
tiu cu)

O2 v cỏc cht
dinh dng
T BO

Mao mch mỏu

CO2 v cỏc
cht thi
Nng lng
cho hot
ng sng
ca c th

S MI QUAN H GIA MU, NC
Mễ V BCH HUYT.


1. M¸u vµ níc m« cung cÊp nh÷ng g× cho tÕ
bµo ?
M¸u mang O2 vµ
chÊt dinh dưỡng
qua níc m« --> tÕ
bµo.

Mao mạch bạch huyết
O2 và các chất
dinh dưỡng
NƯỚC MÔ
(huyết tương,
bạch cầu, và
tiểu cầu)

Mao mạch máu

TẾ BÀO
CO2 và các
chất thải
Năng lượng
cho hoạt
động sống
của cơ thể

SƠ ĐỒ MỐI QUAN HỆ GIỮA MÁU, NƯỚC
MÔ VÀ BẠCH HUYẾT.


2. Ho¹t ®éng sèng cña tÕ bµo t¹o ra nh÷ng s¶n
phÈm g× ?
Mao mạch bạch huyết

=> N¨ng lîng, CO2 vµ
chÊt th¶i.

O2 và các chất
dinh dưỡng
Nước mô
(huyết tương,
bạch cầu, và
tiểu cầu)

Mao mạch máu

Tế bào
CO2 và các
chất thải
Năng lượng
cho hoạt
động sống
của cơ thể

SƠ ĐỒ MỐI QUAN HỆ GIỮA MÁU, NƯỚC
MÔ VÀ BẠCH HUYẾT.


3.Nh÷ng s¶n phÈm ®ã ®îc ®a tíi ®©u?
Chóng ®îc ®a tíi n
íc m« --> m¸u -->
hÖ h« hÊp, bµi tiÕt
--> ra ngoµi.

Mao mạch bạch huyết
O2 và các chất
dinh dưỡng

NƯỚC MÔ
(huyết tương,
bạch cầu, và
tiểu cầu)

Mao mạch máu

TẾ BÀO
CO2 và các
chất thải
Năng lượng
cho hoạt
động sống
của cơ thể

SƠ ĐỒ MỐI QUAN HỆ GIỮA MÁU, NƯỚC
MÔ VÀ BẠCH HUYẾT.


4. Sự trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng trong
biểu hiện nh thế nào?
Cơ thể

Phổi

Chất dinh dỡng

O2
O2

Chất dinh dỡng
Tế bào
Máu

Năng lợng

Nớc mô

CO2
CO2

Môi trờng trong

Chất thải
Chất thải
Chấtthải
thải
Chất

Cơ quan bài tiết

Phân

Môi trờng ngoài


Cht dinh dng và O2 đ
ợc sử dụng cho các hoạt
động sống, ng thi cỏc
sản phẩm phân huỷ đa đến

các cơ quan hụ hp, bi tit
thải ra ngoài. S TĐC ở
t bo thông qua môi trờng
trong .


Thức ăn, nớc,
muối khoáng

Ôxi trong
không khí

CO2

Cơ thể
Chất

inh dỡ
Chất d

dinh

Phổi

ng

O2

dỡng

Chất dinh dỡng
Máu

Nớc mô

Tế bào
bào
Tế

CO2

O2

Năng lợng

CO2

Môi trờng
trong

Chất thải
Chất thải
Chất thải

Phân

Môi trờng ngoài

Cơ quan bài tiết

Nớc tiểu


Tiết 33 - Bài 31. TRAO ẹOI CHAT
I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trờng NGOI:
II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trờng trong
III. Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở
cấp độ tế bào:

1.Trao đổi
chấtHoạt
ở cơ thể động
cung cấptrao đổi chất ở hai
1.Trao
cp

chất dinhi
dỡngcht
và O2cho
tế bào
độ
gắn
bó mật thiết với nhau c
th c
th
và nhận
từcấp
tế bào
cáchin
sản phẩm

bài tiết,
khíno?
CO2 để thải
ngoài rời, m bo cho c
nh
th
không
thểratách
môi trờng.
th
tn
v
phỏt trin.
2.Trao đổi
chất
ở
tếti
bào
giải
2.Trao
i
cht
cp
phóng năng lợng cung cấp cho
t
c
th
cơ bo
thể thực
hiện

cáchin
hoạt động
nh
thchất.
no?
trao đổi

=> Nêu mối quan hệ giữa TĐC ở
cấp độ cơ thể và cấp độ tế bào?

3.Nu 11 trong
trong 22 cp
cp

3.Nu
ngng li
li s
thỡdn
c th
ngng
ns
cht.qu gỡ?
hu


* KiÓm tra ®¸nh gi¸
Bµi tËp 1: Khoanh trßn c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u sau:

1. M¸u vµ níc m« vËn chuyÓn ®Õn tÕ bµo nh÷ng chÊt g×?
a. Pr«tªin.

b. KhÝ CO2 vµ muèi kho¸ng.
c. C¸c chÊt dinh dìng vµ O2.
d. C¶ a vµ b.


* KiĨm tra ®¸nh gi¸
Bµi tËp 1: Khoanh trßn c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u sau:
2. Sự trao đổi chất ở cấp độ tế bào được thể hiện như thế
nào ?
a) Tế bào nhận chất dinh dưỡng và O2 từ máu.
b)Tế bào tổng hợp chất hữu cơ đặc trưng từ những
chất đơn giản và tích lũy năng lượng.
c) Tế bào phân giải chất hữu cơ giải phóng năng lượng
và thải những chất không cần thiết ra môi trường.
d)Cả a, b và c.


* KiĨm tra ®¸nh gi¸
Bµi tËp 1: Khoanh trßn c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u sau:

3. Những chất nào được máu và nước mơ
vận chuyển đến tế bào ?
a) Các chất dinh dưỡng và ôxi.
b) Khí cacbônic và muối khoáng.
c) Prôtêin, gluxit và các chất thải.
d) Cả a và b.


Bài tập 2: Dựa vào
hình vẽ hãy ghi tên

các chất mà cơ thể
lấy vào và thải ra
môi trờng, thay cho
các số 1, 2, 3.?

02
C02

- Thức ăn.
- Nớc.
- Muối khoáng