Thị trường thẻ việt nam cơ hội và thách thức

.~q

,

')

'nn.'nuf(JNfJ'nll~VIE'rNil))
.
.
.

CU

-

HOI

VA

THACH

THat::!

ThS. L~i Th;; Trc,mg *

C

6 th~ n6i khuynh huang su dl,mg cac phU011g ti~n

Ngan hang Ngo~i thu011g Chi nhanh Tp. H6 Chi Minh...

thanh to an k?6ng dung ti~n m~t ngay cang ph6 bi~n
tren to an the giai n6i chung va t~i Vi~t Nam n6i

nhien, nhin chung, qua trinh phat tri~n thi truang the t~i Vi~t

Tuy

Nam v~n con nhi~u b~t c~p.

rieng. C6 nit nhi~u phuang ti~n thanh toan kh6ng dung ti~n

Tlut nlzat, d~ phM tri~n ho~t dQng thanh toan the doi h6i

m~t nhu check (sec), the thanh toan, cac lo~i gi~y to' thanh

cac NHTM phai c6 mQt c6ng ngh~ thanh toan hi~n d~i, an

to an c6 gia, nhung c6 th~ n6i the thanh toan la mQt trong

toan va nhanh ch6ng. Di~u nay doi h6i v6n d~u tlI kha Ian va

nhung phU011gti~n duQ'c bi~t nhi~u nh~t va ngay cang duQ'c

Sl,f d~u tu d6ng bQ ma kh6ng phai ngan hang nao cling d~

mQi nguai quan tam su dl,!ng nh~t kh6ng chi tren toan th~ giai

dang thl,fc hi~n duQ'c. Chinh Sl,fd~u tu kh6ng d6ng bQ d~ d~n

ma con t~i Vi~t Nam. V~y li~u thi truang the tin dl,mg, the

d~n vi~c thanh to an the kh6ng duQ'c bao dam an toan va chinh

thanh toan cua Vi~t Nam di'i phM tri~n dung t~m ca cua n6
chua, cling nhu cac ngan hang thuang m~i (NHTM)

xac. Di'i c6 mQt s6 truang hgp xay ra t~i mQt vai NHTM

Vi~t Nam

ma

dich vI,! the vua mai duQ'c quan tam la d6i khi khach hang del

dn phai lam gi d~ c6 th~ phat tri~n thi truang the t~i Vi~t

rut mQt s6 ti~n m~t nh~t dinh tren tai khoan b~ng the A TM

Nam mQt cach toan di~n. Trong giai h~n cua bai vi~t nay, tac

nhung tren tai khoan v~n chua bi tru s6 ti~n d6 (chua bi ghi

gia chi xin duQ'c d~ c~p d~n mQt vai khia c~nh cua cac ca hQi
va thach thuc trong phat tri~n thi truang the t~i Vi~t Nam.
C6 th~ n6i trong g~n 2 nam qua, thi truang the Vi~t Nam
duang nhu s6i dQng hin len nhu duQ'c th6i

nQ'tai khoan s6 ti~n tuang ung d6). Thuang truang hQ'pnay la
-

dophfinm~mxu Iy ATM chuad6ngbQvai phfinm~mxu I)'
tai khoan t~i k~ toan qu~y. Di~u nay d~n d~n tinh tr~ng n~u

lu6ng sinh khi

mai ma truac d6, hinh thuc thanh toan the con qua mai I~
vai nguai dan Vi~t Nam. Trang thai gian qua, c6 th~ n6i
Ngan hang Ngo~i thuang Vi~t Nam (Vietcombank - VCB)
ma chu y~u la Ngan hang Ngo~i thuang Chi nhanh Tp. H6
Chi Minh di'i phat tri~n r~t m~nh v~ ho~t dQng thanh toan
the. Hang lo~t may rut ti~n tt,r dQng (A TM: Automatic Teller
Machine) duQ'c lip d~t hang lo~t t~i cac trung tam thanh ph6
nhu t~i cac sieu thi. san bay, trung tam thuang m~i,... va
hang nghin the A TM di'i duQ'c phat himh. Ngoai ra, Ngan
hang Ngo~i thuang Chi nhanh Tp. H6 Chi Minh cling di'i r~t
. thanh c6ng khi phM hanh the Amex. D6 la ca hQi kh6ng chi
cho Ngan hang Ngo~i thU011gChi nhanh Tp. H6 Chi Minh
phat tri~n ho~t dQng thanh toan the trong nQi bQ ngan hang

minh ma con la ca hQi t6t cho phM tri~n thi truang the Vi~t
Nam va giup cho mQi nguai dan c6 di~u ki~n ti~p c~n
phuang ti~n thanh toan hi~n d~i. Ngoai Ngan hang Ngo~i
thuang Chi nhanh Tp. H6 Chi Minh ra, cac ngan hang khac
cling di'i c6 ging phat tri~n cac tinh nang cua the nh~m giup
cho nguai

su dl,mgc6

duQ'c nhung tinh nang ti~n lQ'i nh~t vi

dl,1nhu vi~c thanh toan h6a d011b~ng the A TM cua Ngan
hang Ngo~i thU011g ~hi nhanh Tp. H6 Chi Minh, gui ti~t
'ki~m b~ng the cua Ngan hang D6ng A, mQt s6 lo~i the nQi
dia c6 th~ thanh toan ti~n taxi cua Ngan hang A Chau hay
thanh toan phi bao hi~m nhu phi bao hi~m Prudential cua

.Ngan hang Ngoai thuang Chi nhanh TP,Ho Chi Minh
26

Ngan hang NgO{li /htlctng V~! Nam, Mastercard In!emational

va 11 NHTMCP

da camkef va /hila thtJ!n pM! bien djch vv tM !i}i Vi~!Nam

Anh: MD

TtWoil NGAN
HANG- 66 7 NAM2004

I
I


~q
khiich hang sau khi rut ti~n t\li may ATM se ti~p tl)Crut ti~n
t\li qu~ygiao dich lam anhhuang khang t5t d~n uy tin va hO\lt
dQngnganhang. Day chi la mQtvi dl) r~t nh6 ma khang It I~n
hO\ltdQngATM t\li mQts5 NHTM dil di~n ra. Di~u nay doi
h6icacNHTM phili d~utu d6ng bQcho h~ th5ng ATM khang

chi v~ thi~t bi may ATM ma con phai d~u tu d6ng bQ vai
chuang trinh ph~n m~m qmin Iy ATM d~ dem d~n S\f ti~n
dl)ngva an toan nh~t cho khach hang khi SLrdl)ng dich VI)the
b~ngmay ATM.

Tlllt Iwi, h~ th5ng thanh toan the ATM va h~ th5ng ch~p
nh~nthe tin dl)ng (nhu Visa, Master,Amex..) cua cacNHTM
r~tCI)CbQ.Th~t la 1\1n~u nhu gia SLrta Slrdl)ng mQtthe Visa
do Yietcombankphcithanh thanh toan ti~n hang t\li Singapore
changh\ln... thi duQ'cnhung n~ukhi Slrdl)ng t\li Yi~t Nam ma
mayca the khong phai cua Vietcombankthi doi khi the khong
duQ'cch~p nh~n.Thong thuemgdi~u nay la do S\fthi~u d6ng
bQtrang cacchuang trinh quan Iy h~th5ng may ca the.Ngoai
ra. d5i vai the ATM thi ch~c ch~n nguai Slr dl)ng khong th~
dungthe VCB 24 Connectd~ tra ti~n vaGtai khmin cho mQt
nguai c6 tai khoan t\li Ngan hang D~u tu va Phat tri~n Vi~t
Nam (BIDY) c6 the ATM do BIDV phat hanh va nguQ'cI\li.
Nghla la. the ATM do ngan hang nao phat hanh thi chi Slr
dl)ng duQ'ctrong h~ th5ng may ATM cua ngan hang d6 ma
thai va cling khang th~ chuy~n khoan cho nguai khac n~u
khong cung ma tai khoan t\li cung mQth~ th5ng ngan hang.
Chinh S\fc\lnh tranh mangtinh dQcquy~nnay cuacacNHTM
Vi~t Nam dii lam lilng phi ti~n cua d~u tu cho cac h~ th5ng
ATM t\li Vi~t Nam. Cac NHTM c~n lien k~t vai nhaud€ n~u
h~th5ng may ATM do YCB d~u tu ch~ngh\ln thi khach hang
cuaNHTM khac (Vi dl) nhu BIDV) phai tra mQt khoan phi
naod6 khi Slrdl)ng h~th5ng ATM cuaVCB nhung v~n c6 th€
Slrdl)ng duQ'Cva nguQ'cI\li. Ngoai ra, cac ph~nm~m quan Iy
ATM nen cho phep chuy~n khoan ngoai h~ th5ng mQt
NHTM. Th~t ra. vi~c nay cling duQ'cmQts5 NHTM ap dl)ng

nhungchua th~t S\fph6 bi~n. Vi dl). vua qua Techcombankva
Vietcombank
dil lien k~tvai nhautrongvi~ctungra mQt10\li
the gQi la the ghi nQ'truy c~p nhanh 24 (Fast AccessConnect
24 debit card). la the do Techcombank phat hanh nhung c6
th€ Slrdl)ng a cac may ATM cua Vietcombanktren toan qu5c.
Th~t S\fd5i vai h§.uh~t cac NHTM Vi~t Nam thi khang phai
nganhangnaocling du di~u ki~n v5n va cang ngh~the d~'xay
d\fng duQ'cmQth~ th5ng thanh toan the hoan chinh. Chinh vi
v~yma vi~c lien k€t cuacacNHTM nh6 vai nhCtngnganhang

(chu y~u t~p trung t\li TP. H6 Chi Minh va Ha NQi). D6 cling
la Iy do t\li sao, d€ phat tri~n hO\ltdQngcua h~ th5ng ATM.
doi h6i c§.nc6 S\f lien k~t cua cac NHTM nh6 vai cac ngan
hang Ian han (nhu NHTM PhuangNam vua lien k~t vai ANZ
va Sacombank).Trong truang hQ'pnay. ca ngan hang nh6 va

#

ngan hang Ian d~u c6 IQ'i.Hiiy wang tUQ'ngVietcombank vai
h~ th5ng may ATM va cang ngh~the s~nc6 lien k~t vai mQt
NHTM khac trong hO\lt dQng phcit hanh va thanh toan the
ATM, Vietcombank duQ'clQ'itu h~ th5ng khach hang s~n c6
va ti~m nang cua ngan hangd5i tac: nguQ'cI\li. ngan hangd5i
tac vai Vietcombank se t~n dl)ng duQ'ccang ngh~va h~ th5n~
may ATM s~n c6 cua Vietcombank. Nhu th~, vi~c phcittri~n
hO\ltdQngATM t\li Vi~t Nam se nhanh c6ng va giam thi€u
duQ'cnhi~uchi phi han cho cacNHTM.
TlIlI' ba, h~ th5ng ATM va h~ th5ng cac di~m ch~p nh~n
the tin dl)ng t\li Vi~t Nam v~n chua nhi~u va con nhi~u b~t

c~p. Truac tien n6i v~ h~ th5ng may ATM. ngay ca VCB c6
h~ th5ng ATM hi~n d\li nh~t va nhi~u nh~t nhung duang nhu
v~n chua du n~u nhu c§.uSlr dl)ng the ATM ngay cang tang
cao. Han nCta,chi nhung may ATM t\li trl) So'cac NHTM mai
duQ'cI~p d~t vai nhung thung kin c6 Clrakinh, con h§.uh~t
nhung may ATM t\li cac sieu thi. trung tam thuang m\li... thi
chi la mQtcai may tr5ng khang, khong c6 gi bao bQcbao v~
xung quanhma thuang I\li n~m trong khuan vien sieu thi hay
trung tam thuang m\li.,. Di~u nay se r§t b~t ti~n cho nhungai
mu5n rut ti~n hay chuy~n khoan n~u nhu ngoai gia ma clra
cua sieu thi hay trung tam thuang m\li, ch~ngIe m6i luc nhu
th~ hQphai ch\ly l<;1i
trl) sa cua nganhang phat hanhthe ATM
d6 d~ duQ'CSlr dl)ng cai duQ'cgQi la dich VI) thanh toan the
24/24 gia ma Ie ra duang nhien hQduQ'chuang. K~ d~n. th~t
la nguy hi€m cho nguai rut ti~n (d~c bi~t vai s5 lugng Ian)
khi t\li sieu thi thi ke ra nguai vaGt~p n~p ma khi rut ti~n t\li
cac may ATM xung quanhkhong c6 gi bao bQc.che ch~nse
r~t d~ IQs5 PIN va con c6 th~ bi wap gi~t ti~n mQtcachdang
ti~c. Cac NHTM nen d§.utu xay kin thanh hQcxung quanh
may ATM vai Clrakinh va d~t may ATM ngoai khuan vien
cac sieuthi hay trung tam thuang m\li. Di~u nay vua bao dam
dung y nghla Slrdl)ng the ATM 24/24 gia va bao dam an lOan
cho nguai Slrdl)ng the ATM. d~cbi~t trang rut ti~n m~t.
Tlllt flf, vi~c phcit hanh the tin dl)ng t\li cac NHTM v~n .
chua th~t S\f cu5n hut va thuc d~y vi~c Slrdl)ng the tin dl)ng

vi~c phat tri~n h~ th5ng thanh toan the t\li Yi~t Nam. Hi~n t\li.
c6 khoang 10 ngan hang t\li Vi~t Nam c6 h~ th5ng rieng v~

nhu mQt phuang ti~n thanh toan khang dung ti~n m~t. H~u
nhu kh6ng phai ai cling duQ'cNHTM cclpthe tin dl,mg(vai
dung nghla cua tu "tin dl)ng"), nghla la nguai Slr dl)ng the.
duQ'cquy~n Slr dl)ng truac va saud6 d~n h\ln thanh toan mai
phai tra ti~n sauva tren tai khoim cuahQt\li thai di€m Slrdl)ng
the khang nh~t thi~t phai c6 du s5 ti~n tuang i'rng ma hQc§.n

the tin dl)ng qu5c t~ nhung cac hO\ltdQngcua the ATM thi
mai chi duQ'c th\fc hi~n t\li mQt s5 ngan hang nhu
Vietcombank, BIDV, Sacombank. HSBC, ANZ.. ma th\fc
ch~tchi c6 Vietcombank la c6 h~th5ng may ATM nhi~unh~t

Slr dl)ng. Day th\fC ch~t la NHTM cho chu the vay tin ch~p,
Hi€n nhien, trong truemghQ'pnay se co rui ro nh~t djnh n110
d6 v~ thanh toan d6i vai NHTM. nhung th~t S\fNHTM sekh6
thu hut mQinguai Slrdl)ng the n~u nhu Clf m6i luc mua hang

dil c6 nhi~u kinh nghi~m trong IInh V\fC the (nhu
Vietcombankch~ng'h\ln) la mQtgiai phap r~t hi~u qua trong

T!\PCtii '\cA\ ti.\'\C

-

60 7 NAM2004

27


~y

.

h6a ma dung the thanh lOan la phai bao dam du ti~n wung

phap cho hO\ltdQngkinh doanh va quan Iy, Cong ngh~thong

ung tren tai khoan (the g~i ng) thi chu the ch~c ch~n se su
d~ng ti~n mi;ithay chuy~n khoan chu se khong su d~ng the
thanh lOan.nh~t la trang b6i canh Vi~t Nam v~n can su d~ng
ti~n m~t dt nhi~u nhu hi~n nay. Ngoai ra. mQtdi~m dn luu )'
la d6i voi cac nuoc c6 n~n kinh t~ da phat tri~n thi vi~c su
d~ng the thanh lOanda tro nen qua quen thuQcva thuang thi
trong mQtnuoc. the tin d~ng (nhu the Visa. Master.Amex...)
thuang dugc r~t nhi~u ngfm hang d\li di~n cho cac t~p doan
the tren dung ra phat hanh. Chinh di~u d6 da se lam giam
thieu cac chi phi trong phar hanh the nhu phi v~ k~ qU)'. bao
lanh. phat hanh. su d~ng... se giam dugc r~t nhi~u. Tmoc
day. c6 th~ n6i d6i voi the tin d~ng qu6c t~ chi c6 2 NHTM

tin chua dugc ung d~ng t6t trong v~n d~ quan I) m\lng. quan
Iy h~th6ng... Vi~c su d~ng the (the tin d~nghay the A TM) la
vi~c cung ung ti~n ich cho chu the trang vi~c giam thi~u vi~c
su d~ng ti~n m~t n6i rieng va ti~n ich trong thanh toan n6i

A

the cuanganhangvoi cong ngh~buu chinh vi~n thong. Truac
day. c6 th~ n6i khong ai trang chung ta I\li nghl r~ng chi~c
di~n tho\li di dQngc6 th~ lam nhi~u vi~c nhu ngay nay: truy

c~p internet. ch~p anh va ca mQt s6 cong d~ng van phong
khac...Hay suy nghl mQt chut. n~u nhu cac hang di~n tho\li
ch~ t\lOra nhiIng chi~c di~n tho\li di dQngc6 nhiIngkhed~ca
nhiIng bang tu cua the (gi6ng nhu may ca the tin d~ng) thi
h~n la vi~c thanh lOanthe ATM se khong nh~t thi~t chu the
phai d~n t~n may ATM d~ thl!c hi~n cac giao dich thanh toan
chuy~nkhoan. Khi d6. chu the chi dn I~y the ATM cua minh
"ca" vao chi~c di~n tho\li di dQng.thong tin v~ the (s6 PIN. s6
the. ten chu the. tai khoan... se dugc n\lp vao mQtph~n m~m

t\li Vi~t Nam phat hanh. d6 la Vietcombank

va NHTM

Chau. Vi~c trong thai gian g~n day. duoi Sl! bao lanh cui!
Vietcombank. I] NHTM trong I1lroc ma chu y~u la cae
NHTM c6 ph~n (NHTM CP) da chinh thuc tro thanh thanh
vien cua t6 ehuc the qu6e t~ Master Card la vi~c lam h~t suc
dung d~n trong phar tri~n thi truo'ng the t\li Vi~t Nam. Ngoai
ra. cung trong I~ k)' k~t na). VCS eung e6 huang phat trien
giup do II NHTM nay II! phat hanh the ATM thuang hi~u
rieng cuaminh ma c6 the Sl!d~ng voi h~th6ng may ATM cua
VCS. Day c6 th~ n6i la mQtbuoc phat tri~n dung d~nd6i voi
hO\ltdQngthe tin d~ngqu6c t~ va the ATM t\li Vi~t Nam. MQt
v~n d~ khae cung anh hu6"ngr~t nhi~u d~n hO\ltdQngthe tin
d~ng t\li Vi~t Nam la vi~c chu the khi thanh lOanti~n hang
b~ngthe tin d~ng t\li mQts6 cua hangbi thu phi toi 2.7-3%tri
gia m6n hang(hi~n nhien khong phai t~t ca cac cua hangd~u
thu phi nhu th~). trong khi d6. n~u thanh toan b~ngti~n m~t
thl nguai tieu dung khong bi m~t khoan phi nay. D6i voi

nhiIng khoan ti~n nh6 thi 2.7-3% khong phai th~t s~' la mQt
khoan ti~n Ion. nhung n~u khoan ti~n thanh lOanlen d~n con
s6 ch~lctri~u d6ng ch~ngh\ln thi khoan phi nay qua la khong
nh6. Chinh day se la y~u t6 lam cho nguai tieu dung ng~n
ng\li trong vi~c tra ti~n hang b~ng the. Mu6n phar tri~n vi~c
thanh lOankhong dung ti~n m~t lthanh lOanb~ngthe) t\li Vi~t
Nam thi cac NHTM cung nhu cae t6 chuc the qu6c t~ va
Ngan hang Nha nuoc dn ph6i hgp nhu th~ nao d~ bao dam
giam thi~u t6i da kho{m phi tren ho~c khong thu khonay. c6 nhu v~y moi khuy~n khich nguai tieu dung su d~ng
the trong thanh lOanti~n hanghay djch v~...
Tlu'r

/l(im, mQtdiem cungkha n6i b~t trong hO\ltdQng

thanh toan the t\li Vi~t Nam la v~n d~ cong ngh~ thong tin
chua dugc ung d~ng mQtcachhoan hao.Th~t v~y. cong ngh~
thong tin t\li Vi~t Nam chua dUQ'ccac NHTM cung nhu cac
cong t) ung d~ngtrong hO\ltdQngkinh doanhcuaminh nhi~u.
Vi~c ung d~ng cong ngh~ thong tin trong hO\lt dQng kinh
doanhcuacaeNHTM n6i rieng va trong hO\ltdQngthanh toan
the n6i chung moi chi dung I\li 6"vi~c su d~ng caeph~nm~m
da dugc cae cong ty nuoc ngoai hay cac cong ty Vi~t Nam
vi~t s~n va c6 th~ chinh sua doi chut. chu th~t Sl! chua c6
NHTM nao ap d~ng cong ngh~thong tin nh~mdua ra cac giai
28

I

chung. MQt v~n d~ ma khong chi cae NHTM t\li Vi~t Nam,

dn quan tam ma cac NHTM tren th~ gioi cung nhu cac T6
chuc the qu6c t~ dn luu )' trong vi~c phar hanh the la phai
ung d~ng cong ngh~ thong tin sao cho chu the co th~ thanh
toan the ma khong nh~t thi~t phai d~n ngan hang giao dich.
th~m chi chu the cung khong dn d~n caemay ATM d~ thanh
toan the. D~ bao dam v~n d~ thanh toan the (the ATM) dUQc

ti~nIgi nh~tthl dn c6 Sl!ph6ihgp giiIa hO\ltdQngthanh lOan

chuyen d~ng cai s~ntren may di~n tho\li di dQng.khi d6 thao
tae tren may di~n tho\li di dQngse wang II! nhu thao tac t\li
cac may ATM cua NHTM. Thong tin giao dich se dugc
chuy~ntai tu may di~n tho\li di dQngd~ntrung tam thanh toan
the cua nganhang phat hanh the ATM d6 va vi~c giao dich se
dugc thl!c hi~n. N~u vi~c nay dugc thl!c hi~n thi chu the se
khong nh~t thi~t phai d~n t~n ngan hang hay d~n cac nai c6
I~p may ATM cua ngan hangd~ thanh toan. V~n d~ dn d~t ra
a day 13vi~c bao m~t thong tin eua chu the va cac giao djch
lien quan dn dugc bao dam t6i da trong vi~c truy~n tai thong
tin giiIa cac cong ty cung cftp dich v~ buu chinh vi~n thong.
buu di~n cung nhu NHTM trang thanh lOanthe. N~u v~n d~
cong ngh~ thong tin trong thanh toan the c6 th~ dugc thl!c
hi~n nhu th~ (bao dam ca v~n d~ bao m~t) thl hO\ltdQngthanh
toan ATM se tra nen hiIu ich va ti~n d~ng han. Khi nhclcd~n
v~n d~ bao m~t thong tin cua chu the thi c6 th~ noi h~ th6ng
thanh toan the cua cacNHTM t\li Vi~t Nam can kha 16ngleo.
Vi~c phar hanh the tin d~ng t\li Vi~t Nam dn huang toi phar .
hanhcae10\lithethongminh.nghlala nhiIng 10\litheco gcln
cac chip di~n tu c6 chua cac thong tin v~ the va chu the ma ,
chi c6 the d6 moi c6 va bao dam ch6ng sao chep thong tin.

Khi d6. hO\ltdQngthanh toan the tin d~ng t\li Vi~t Nam moi
baodam tinh an toan cho chu the. Th~t Sl!ma n6i t~t ca nhiIng
giai phap tren trong vi~c ap d~ng cong ngh~thong tin trong
phat hanh va thanh toan the se doi hoi mQtlugng v6n d~u tu
kha Ion cung nhu cae chu the co th~ t6n khong it chi phi cho
nhiIng ti~n ich nhu v~y..
Ti\P CJii NcANJiANC

-

66 7 NAM2004