Bài giảng bài khúc xạ ánh sáng vật lý 11 (5)

BÀI 26
KHÚC XẠ ÁNH SÁNG


-

Đặt mắt nhìn dọc theo một chiếc đũa thẳngM

từ đầu trên (H. 40.1a) ta không nhìn thấy đầu
dưới của đũa.

-Giữ nguyên vị trí đặt mắt,đổ nước vào bát

M

(H.40.1b), liệu có nhìn thấy đầu đuôi của đũa
hay không?

b)

Hình.40.1


I- Hiên tượng khúc xạ ánh sáng
1.Quan sát:
Các em chú ý quan sát H.4.2 (SGK) đồng thời xem
trên màn hình và nêu nhận xét về đường truyền
của tia sáng:
a) Từ S đến I (trong không khí).
b) Từ I đến K ( trong nước).
c) Từ S đến mặt phân cách rồi đến K.

I- Hiên tượng khúc xạ ánh sáng
1. Quan sát:

N

S

Mặt phân cách

P

Q

I

N’

K


I- Hiên tượng khúc xạ ánh sáng
1. Quan saït:

N

Đổi vị trí của S và
quan sát đường
S

truyền của tia sáng
P

Mặt phân
cách
Q

I

N’

K


I- Hiên tượng khúc xạ ánh sáng
1.Quan sát:

N

S

Mặt phân cách
P

Q

I

N’

K


I- Hiên tượng khúc xạ ánh sáng

Thế nào gọi là hiện tượng khúc ánh
Khi ánh sáng chiếu từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác

sáng ?

Tia sáng bị gãy khúc (đột ngột đổi hướng) ở mặt phân cách hai môi trường trong suốt.

Khi nào thì có hiện tượng khúc xạ?
Khi hiện tương khúc xạ xảy ra thì tia sáng có hiện tượng gì?

2.

Kết luận: Tia sáng truyền từ không khí sang nước( tức là truyền từ môi trường trong suốt

này sang môi trường trong suốt khác) thì bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường. Hiện
tượng đó gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.


I- Hiên tượng khúc xạ ánh sáng
3.Một số khái niệm
S

N

I Là điểm tới

i
SI: Tia tới
IK:Tia khúc xạ
P
Góc SIN:là góc tới
I
kí hiệu là i
Góc KIN’là góc khúc xạ
r
kí hiệu r
Mạt phẳng chứa tia tới SI và
N’
pháp tuyến NN’ là mặt
phẳng tới

Mặt phân cách
Q

K


I- Hiên tượng khúc xạ ánh sáng
Thí nghiệm



C1Hãy cho biết:

 Tia khúc xạ có nằm trong mặt phăíng tới không?

 Góc tới và góc khúc xạ, góc nào lớn hơn?

C2. Hãy đề xuất phương án thí nghiệm để kiểm tra xem những nhận xét trên có
còn đúng thi thay đổi góc tới hay không

C2. Phương án TN:

Thay đổi hướng của tia tới, quan sát tia khúc
xạ, độ lớn góc tới góc khúc xạ.


I- Hiên tượng khúc xạ ánh sáng
5.Kết Luận:


Khi
tia
sáng
truyền
từ
không
khí

sang nước sẽ như thế nào ?

Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì:
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
 Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.

5.Kết Luận:C3
S
S’

N

S’’

C3. Hãy thể hiện kết luận trên
Mặt phân cách
bằng hình vẽ.
I

P

N’

Q

K

K’ K’’


II- Sự khúc xạ của tia sáng khi
truyền từ nước sang không khí.
1.
HãyKết
C4.
chọn

luận
1 trong
trên còn
2 phương
đúng trong
án TN
trường
sau: hợp tia
Chiếu
sáng tia
truyền
sángtừtừnước
nướcsang
sangkhông
khôngkhí
khíhay
bằng
không?
cách đặtĐề
nguồn
xuất sáng
một phương
ở đáy bình
án thí
nước.
nghiệm để
Cácđáy
nhóm
hành
để mặt

kiểmbàn
tra đặt nguồn
2.kiểm
Để
tra bình
dựtiến
đoán
lệch
đó.
raTN
khỏi
sáng ở ngoài bình, chiếu một tia sáng qua đáy
bình vào nước rồi sang không khí.


II- Sự khúc xạ của tia sáng khi
truyền từ nước sang không khí.
1. TN kiểm tra
C5
Chứng minh rằng: Đường nối các vị trí
của 3 đinh ghim A, B, C là đường truyền
của từ đinh ghim A tới mắt.


C5

.

C

.

Mặt phân cách

B

.

A


C5

.

C

Mặt phân cách
B

.

A


II- Sự khúc xạ của tia sáng khi
truyền từ nước sang không khí.
1. TN Kiểm tra

C

N

Nhận
B C6.
là điểm
tới.xét đường truyền của tia sáng,
r tuyến
Màût
AB làchỉ
tiaratới.
điểm tới, tia tới,vẽ pháp
tạiphán caïch
Góc điểm
tới: i tới, so sánh độ lớn góc khúc
xạ và
B
Góc góc
Khúc
tới.
xạr

i< r

i
N’

A

II- Sự khúc xạ của tia sáng khi
truyền từ nước sang không khí.
1. Kết luận

•
•
•

Khi tia sáng truyền từ nước sang không

khí thì:
 Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.
 Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.


Ghi nhớ
• Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong

•
•

suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy
khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường, được
gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng
Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước, góc
khúc xạ nhỏ hơn góc tới.
Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí, góc
khúc xạ lớn hơn góc tới.

III-Vận dụng
C7
Hiện
tượng
phản
ánh
Hiện
tượng
xạ ánh
sáng
C7.
Phân
biêtxạ
các
hiện tượng
khúc
xạ khúc
và phản
xạ ánh
sáng sáng.
- Tia tới gặp mặt phân cách - Tia tới gặp mặt phân cách giữa
giữa hai môi trường trong
hai môi trường trong suốt bị gãy
suốt bị hắt trở lại môi trường khúc tại mặt phân cách và tiếp
trong suốt cũ.
tục đi vào môi trường trong suốt
thứ hai.
- Góc phản xạ bằng góc tới.

- Góc khúc xạ không bằng góc

tới.


III-Vận dụng

Thay vì thấy điểm A thì ta lại nhìn thấy điểm
A’

C8

Giải thích hiện tượng nêu ra ở phần mở bài.
I

I
’

A’
A


Tia nào sau đây là tia khúc xạ?
Vì sao?
N

S

D

a) Tia IA?
b) Tia IB?

c) Tia IC?
d) Tia ID?

Tia chọn là : tia IB vì khi ánh

Mạt phân cách

P Không khí

sáng tuyền từ không khí vào nước
góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.

Q

I

Nước

C

N’

B

A


Tia nào sau đây là tia khúc
A
xạ? Vì sao?

B
N

C

a) Tia IA?
b) Tia IB?
c) Tia IC?
d) Tia ID?

Tia chọn là : tia IC vì khi ánh

Mặt phân cách

P Không khí

sáng tuyền từ nước sang không khí
góc khúc xạ lớn hơn góc tới.

Q

I

Nước

D

S
N’

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
•
•
•

Học thuộc phần ghi nhớ trong SGK
Xem lại các câu vận dụng đã làm trên lớp.
3. Một
sỏiởnằm
đáy 40-41.1
chậu tạivă
điểm
Làm
các viên
bài tập
sáchởBT:
câc
A,tập
nhưng
băi
sau: người nhìn vào chậu nước thì
thấy viên sỏi ở B gần mặt thoáng hơn.
Hãy
vẽ tia
sáng
từ
viên
sỏi

đến
mắt
người.
1.2.
ĐểChiếu
một
cái
thìa
vào
trong
ly
nước,
ta
một tia sáng đi từ không khí vào
trông
thấy
gãy
mặttới
nước.
Sohình
sánhnhư
góc thìa
khúcbịxạ
vớitạigóc
nước.
thíchhợp
vì sao?
trongGiải
trường
góc tới lớn hơn 00và

góc tới bằng 00.


Kính chúc thầy cô sức khỏe và thành đạt

Chúc các em chăm ngoan học giỏi