Dược động học khái niệm vận dụng thực tế

dược động học
Khái niệm & vận dụng thực tế
DS. Nguyễn Thị Phương Châm
Vụ Điều trị


D­îc lùc häc

D­îc ®éng häc

thuèc

c¬ thÓ


AUC
thuèc

F%

D

A
E

T1/2

M

Vd

Cl
A: HÊp thu

AUC: DiÖn tÝch d­íi ®­êng cong

D: Ph©n bè

Vd:

ThÓ tÝch ph©n bè

M: ChuyÓn ho¸

T1/2:

Nöa ®êi trong huyÕt thanh

E: Th¶i trõ

Cl:

§é thanh th¶i


Diện tích dưới đường cong
(AUC)
Đo nồng độ thuốc trong hệ tuần hoàn (máu)
AUC

F%

Sinh khả dụng
Tỉ lệ thuốc hấp thu vào hệ tuần hoàn


Diện tích dưới đường cong
AUC trị số biểu thị khả năng hấp thu thuốc của cơ thể.
Diện tích dưới đường cong biểu thị tượng trưng cho lượng
thuốc đi vào hệ tuần hoàn ở dạng còn hoạt tính sau một
khoảng thời gian t.
Đơn vị tính AUC là mg.h.l-1 hoặc àg.h.ml -1


D­îc ®éng häc
Nång ®é thuèc trong huyÕt t­¬ng/ Thêi gian

35
30

Nång ®é (C)

25
20
15
10
5
0
Thêi gian (T)

Plasma

concentration/time
curvethêi gian
§å thÞ nång ®é thuèc
trong
huyÕt t­¬ng theo


D­îc ®éng häc
Nång ®é thuèc trong huyÕt t­¬ng/ Thêi gian

45
40
35
Nång ®é (C)

30
25

Uong

20

Tiem

15
10
5
0
Thêi gian (T)

concentration/time
curve
§å thÞ nång ®é thuècPlasma
trong huyÕt
t­¬ng theo thêi
gian


Dược động học
Nồng độ thuốc trong huyết tương /thời gian
phụ thuộc vào
tác động của hấp thu, phân bố chuyển hoá, thải trừ (ADME)
Ví dụ đường nồng độ thuốc/ huyết tương sẽ tăng nếu:

Độ hấp thu cao
Phân bố thấp
Chuyển hoá ít
Thải trừ chậm


D­îc ®éng häc
Cöa sæ ®iÒu trÞ

Nång ®é (C)

Nång ®é g©y ®éc
Cöa sæ ®iÒu trÞ
MIC(Nång ®é tèi thiÓu cã t¸c dông)

Thêi gian (T)

D­îc ®éng häc
Cöa sæ ®iÒu trÞ

35
30

Nång ®é (C)

25
20
15
10
5
0

Thêi gian t¸c dông
Thêi gian (T)

hêi ®iÓm b¾t ®Çu t¸c dông

Thêi ®iÓm t¸c dông cùc ®¹i


D­îc ®éng häc
Cöa sæ ®iÒu trÞ
G©y ®éc

1.2

Nång ®é (C)

1

Tèi ­u

0.8
0.6

Møc d­íi liÒu ®iÒu trÞ

0.4
0.2
0

Thêi gian (T)


D­îc ®éng häc Pharmacokinetics
Cöa sæ ®iÒu trÞ /Therapeutic window

1.2
1
N å n g ® é (C)

0.8
0.6
0.4

Cöa sæ ®iÒu trÞ réng
Wide therapeutic Win

0.2
0
T h ê i g i a n (T)


D­îc ®éng häc Pharmacokinetics
Cöa sæ ®iÒu trÞ /Therapeutic window

1.2
1
N å n g ® é (C)

0.8
0.6
0.4
0.2

Cöa sæ ®iÒu trÞ hÑp
(Narrow therapeutic Win)

0
T h ê i g i a n (T)


Các biến số sinh khả dụng
Loại thuốc:
ví dụ ampicilin & amoxicilin dạng uống

có F% khác nhau
Công thức của hãng sản xuất
Đường dùng: tiêm & uống
Thời điểm uống thuốc (trước, trong, sau bữa ăn)
Dùng cùng với một thuốc khác (tương tác thuốc - thuốc)
Uống thuốc đủ nước
Đào thải bước 1(qua gan)


øng dông l©m sµng
Lùa chän thuèc cã sinh kh¶ dông tèt
Lùa chän thuèc ®¹t tiªu chuÈn Thùc hµnh tèt s¶n xuÊt
thuèc (GMP)
Uèng thuèc khi ®ãi, th«ng th­êng 1 giê tr­íc b÷a ¨n
(trõ mét sè thuèc)
Uèng ®ñ n­íc


Sinh khả dụng và hiệu quả của thuốc phụ thuộc nồng độ thuốc trong huyết tư
ơng tính bằng microgam/ml . Nồng độ của 500 mg amoxicilin hoặc 500 mg
ampicillin. Nhóm thử gồm12 người (20-29 tuổi). Một nhóm uống amoxicilin với
1/2 cốc nước, và lặp lại liều, một nhóm uống với hai cốc nước.
Ref. C. Tornquist et al. Clin pharmkin. J. 1988 2 (6), 1121
30
25
20

Amoxicillin 500 mg
với 0,5 cốc nước

15

Ampicillin 500 mg
với 2 cốc nước

10

Amoxicillin 500 mg
với 2 cốc nước

5

MIC

0
0.5

1

2

3

4

6

8

Ampicilin hoặc Amoxicilin

MIC đối với vi khuẩn Gram âm:
E. coli 5,0
nhưng thường là kháng cao
Klebsiella spp > 250
K. pneumoniae 1,25
nếu ở đường hô hấp > 250
Proteus mirabilis 1,25
Proteus vulgaris 5,0
Salmonella typhii 0,25
Shigella sonnei 1,0-10
Shigella flexneri 1,25
nếu ở đường hô hấp > 50
N. gonorrhoea 0,02-0,6, nếu ở đư
ờng hô hấp > 50
N. meningitidis 0,05,
nếu ở đường hô hấp > 50
H. influenzae 0,05
--> 50 nếu có betalactamase
Bacteroides fragilis 4,0 -256


Uèng thuèc ®óng c¸ch
Uèng thuèc víi n­íc ®un s«i ®Ó nguéi
L­îng n­íc 50 -150ml (mét cèc n­íc to)
cho mçi lÇn uèng thuèc


Thể tích phân bố (Vd)
Biểu thị mức độ phân bố của thuốc
Đo thể tích ảo của cơ thể cho phép chứa lượng thuốc dùng

Thuốc chứa trong huyết thanh (gắn với protein huyết tương)
có thể tích phân bố Vd nhỏ hơn
Khả năng khuếch tán của một thuốc nào đó vào các tổ chức
của cơ thể phụ thuộc vào 2 yếu tố:
- Hệ số phân bố lipid/nước của thuốc
- Bản chất của tổ chức mà thuốc thâm nhập


Liều dùng
Vd =
XF
Cp
Vd:

Cp:

Thể tích phân bố

F:

Nồng độ thuốc trong huyết tương

Tỉ lệ Sinh khả dụng

Trị số Vd thường được tính sẵn
Có Vd tính được liều lượng thuốc cần đưa để đạt được
một nồng độ Cp nào đó
Sử dụng trị số Vd với những đối tượng không có những
bất thường về sinh lý hoặc có bệnh gan, thận trầm trọng

BiÕn sè
Gµy, bÐo (l­îng mì)
Tuæi
Giíi tÝnh
CÊu t¹o c¬ thÓ
T×nh tr¹ng c¬ thÓ


ứng dụng lâm sàng
1. Trẻ em có tỉ lệ nước trong cơ thể cao hơn người lớn



Có thể có nhu cầu liều mg/kg cao hơn người lớn
Tổng liều không vượt quá liều người lớn

2. Nếu trẻ bị mất nước:
Nguy cơ bị ngộ độc cao hơn
Giảm liều dùng


Nửa đời trong huyết tương T1/2
Thời gian cần để lượng thuốc trong HT giảm xuống còn

một nửa
.


Đo tỉ lệ thuốc thải ra khỏi cơ thể

T1/2:Nửa đời trong huyết tương

T1/2 =

0, 693 x VSS
Cl

VSS: Thể tích ở tình trạng
ổn định
Cl:

Độ thanh thải


T1/2

% thuèc th¶i

1 lÇn T1/2
2 lÇn T1/2
3 lÇn T1/2
4 lÇn T1/2
5 lÇn T1/2
6 lÇn T1/2
T1/2
VÝ dô:7 lÇnPENICILIN
G

50
75

88
94
97
98
99 4 lÇn/ngµy

PROCAIN PENICILIN
BENZATHIN PENICILIN

1 lÇn/ ngµy
1 lÇn/ 28ngµy


Biến số

Tuổi
Chức năng thận

Thuốc

Trẻ nhỏ

Người lớn

Amoxicilin

4h

1h

Amikacin

6h

2h

Digoxin

80 h

35 h

Người cao tuổi

75 h

ứng dụng lâm sàng
Thận trọng với liều dùng cho trẻ nhỏ và người cao tuổi
Thận trọng liều dùng với bệnh thận


Độ thanh thải (Cl)
Đo khả năng bài xuất thuốc của cơ thể
Độ thanh thải ảnh hưởng đến thuốc được
bài xuất qua thận