Giáo trình thực tập nấm học

TRѬӠNG ĈҤI HӐC CҪN THѪ
VIӊN NGHIÊN CӬU VÀ PHÁT TRIӆN CÔNG NGHӊ SINH HӐC
***********

GIÁO TRÌNH THӴC TҰP

Môn NҨM HӐC

Biên soҥn: PGs. Ts. CAO NGӐC ĈIӊP
2005



Lӡi nói ÿҫu

Nhҵm mөc ÿích cung cҩp thêm nhӳng kiӃn thӭc cѫ bҧn ÿӇ sinh viên hӑc tұp
tӕt môn Lý thuyӃt NҨM HӐC, phҫn thӵc tұp xây dӵng tӯng bài thӵc hành theo thӭ
tӵ phân loҥi cӫa ngành NҨM và có nhӳng ví dө cө thӇ nhӳng loài nҩm tiêu biӇu cӫa
tӯng ngành phө (hay lӟp). Bài thӵc hành sӁ trình bày nhӳng dҥng khuҭn ty, cӑng
mang túi (bӑc) bào tӱ, các loҥi bào tӱ, tóm tҳt nhӳng vòng ÿӡi vӟi nhӳng ÿһc tính
sinh sҧn hӳu tính.... tiêu biӇu và nêu lên nhӳng khác biӋt rӓ rӋt giӳa các ngành phө
(lӟp) ÿӇ sinh viên có thӇ so sánh và nhұn biӃt sӵ khác nhau giӳa các giӕng trong
mӝt hӑ hay giӳa các lӟp trong ngành.
Chúng tôi mong rҵng giáo trình sӁ ÿóng góp ÿѭӧc nhӳng thông tin cө thӇ vӅ
môn hӑc này và chҳc chҳn giáo trình sӁ còn nhӳng thiӃu sót, chúng tôi hy vӑng các
ÿӗng nghiӋp góp ý ÿӇ cho giáo trình ngày càng hoàn thiӋn hѫn. Ngoài ra, có nhӳng
tӯ ÿѭӧc dӏch tӯ các tӯ ÿiӇn Anh - ViӋt Sinh hӑc sӁ gây sӵ ngӝ nhұn, chúng tôi sӁ
chú thích thêm phҫn tiӃng Anh

Ngѭӡi soҥn

PGs. Ts. Cao Ngӑc ĈiӋp




MӨC LӨC
Nӝi dung

trang

Bài 1: Giӕng Pythium và giӕng Phytophthora

01

- Hình 1: Tác hҥi cӫa nҩm Pythium trên rӉ cây con

01

- Hình 2: Các dҥng bào tӱ ÿӝng cӫa nҩm Pythium

02

- Hình 3: Tác hҥi cӫa nҩm Phytopthora trên lá và cӫ khoai tây

02

- Hình 4: Tác hҥi cӫa nҩm Phytophthora trên lá vӟi nhӳng ÿӕm vòng

03

- Hình 5: Sӵ phát triӇn cӫa nҩm Phytophthora tӯ lá cây

04

Bài 2: Giӕng Rhizopus và giӕng Mucor

06

- Hình 6: Nҩm Rhizopus trên bánh mì cӫ

07

- Hình 7: Nҩm Rhizopus vӟi các khuҭn căn, khuҭn ngang, cӑng mang túi
bào tӱ

08

- Hình 8: Nҩm Mucor vӟi mҥng khuҭn ty chҵng chӏt và cӑng mang túi bào
tӱ

09

Các dҥng nҩm Rhizopus và Mucor trong tӵ nhiên

10

Bài 3: Nҩm men (yeast)

11

- Hình 9: Các thӇ bao nang cӫa lӟp Ascomycetes

11

- Hình 10: Cҩu tҥo cӫa nҩm men Saccharomyces cerevisiae

12

- Hình 11: Các dҥng nҩm men trong các mүu vұt

13

Bài 4: Giӕng Aspergillus và nҩm Penicillium

14

- Hình 12: Khuҭn ty và cӑng mang túi bào tӱ cӫa Aspergillus

14

- Hình 13: Cӑng mang túi bào tӱ, thӇ bình và bào tӱ cӫa Aspergillus

15

- Hình 14: Khuҭn ty, cӑng mang túi bào tӱ, bào tӱ ÿính cӫa Penicillium

16

- Hình 15: Aspergillus oryzae vӟi tӃ bào chân, cӑng mang túi bào tӱ

17

- Hình 16a và 16b: Nҩm Aspergillus và nҩm Penicillium

18

Bài 5: Giӕng Ustilago và giӕng Volvariella

19




- Hình 17: Các dҥng bào tӱ ÿãm

19

- Hình 18: BӋnh THAN do nҩm Ustilago gây ra trên thân, gié, lá lúa mì

20

- Hình 19: Quҧ thӇ cӫa nҩm rѫm vӟi cuӕng, dù và các rãnh mang bào tӱ
ÿãm

21

- Hình 20: Khuҭn ty nҩm rѫm

22

- Hình 21: Ĉãm và bào tӱ ÿãm cӫa nҩm rѫm

22

Bài 6: Nҩm bҩt toàn

23

- Hình 22: Cӑng mang bào tӱ và bào tӱ ÿính cӫa nҩm Cercospora

23

- Hình 23: Cӑng mang bào tӱ và bào tӱ ÿính cӫa nҩm Curvularia

24

- Hình 24: Cӑng mang bào tӱ và bào tӱ ÿính cӫa nҩm Pyricularia

25

- Hình 25: Các loҥi bào tӱ cӫa nҩm Fusarium

26

- Hình 26: Cӑng mang bào tӱ và bào tӱ ÿính cӫa nҩm Colletotrichum

27

Nҩm Trichoderma và nҩm Fusarium

28

Bài 6: Phân lұp và cҩy chuyӇn Nҩm

29

- Hình 27: Thu lҩy bào tӱ nҩm

30

- Hình 28: Phân lұp nҩm tӯ quҧ thӇ

31

- Hình 29: Phѭѫng pháp cҩy chuyӇn nҩm

32

TÀI LIӊU THAM KHҦO

33




Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

Bài 1:

Giӕng [Chi] Pythium và giӕng [chi] Phytophthora

1. Mөc ÿích yêu cҫu
Giӟi thiӋu nhóm nҩm thӫy sinh ÿһc trѭng và phә biӃn ӣ vùng ÿӗng bҵng sông
Cӱu Long nói riêng và cҧ nѭӟc nói chung.
2. Ĉһc tính chung
x Giӕng Pythium là mӝt giӕng lӟn nhҩt cӫa hӑ Phythiaceae, tiêu biӇu cho 92
loài. Giӕng này thѭӡng sӕng trong môi trѭӡng có nѭӟc (thӫy sinh) trong ÿó có
mӝt sӕ ký sinh trên cây trӗng và gây bӋnh chӃt yӇu trên cây con khi cây con bӏ
úng thӫy nhiӅu ngày (hình 1).

Hình 1. Tác hҥi cӫa nҩm Pythium trên rӉ cây và làm cho cây héo và chӃt (B)

Nҩm Pythium có khuҭn ty phát triӇn, phân nhánh và có bào tӱ ÿӝng (zoospore)
vӟi 2 chiên mao giúp bào tӱ di chuyӇn dӇ dàng trong nѭӟc; các bào tӱ nҵm trong mӝt
túi có cuӕng (vesicle)(hình 2).



1


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

Cây con cӫa dѭa leo, bҫu bí, thuӕc lá, mӝt sӕ cây rau ăn lá và mӝt sӕ cây hoà bҧn
chӃt héo do rӉ cӫa chúng bӏ nҩm Pythium tҩn công, ÿһc biӋt khi ÿҩt quá ҭm hay ngұp
nѭӟc kéo dài ngoài ra, rӉ cây ÿu ÿӫ và rӉ gӯng cNJng bӏ nҩm này tҩn công và làm
chӃt kӇ cҧ khi cây lӟn.

oospores: bào tӱ ÿӝng

H n 2. Các dҥng bào tӱ ÿӝng cӫa nҩm Pythium

H n 3. Tác hҥi cӫa nҩm Phytophthora
trên lá cây và cӫ khoai tây



2


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

x Giӕng Phytophthora ÿҥi diӋn vӟi 70 loài ÿã mô tҧ, ÿa sӕ là nhӳng loài ký sinh
hay hoҥi sinh. Khuҭn ty có hình ӕng, dҥng ÿӭng, phân nhánh, không vách
ngăn ngang, chúng phát triӇn trên mһt lá cây (hình 3), xuyên vào tӃ bào chӫ
(hình 4). Túi bào tӱ ( oosporangium) chӭa các ÿӝng bào tӱ bên trong vӟi 2
chiên mao (hình 5)

In ected parts

phҫn bӏ nhiӉm, lo er

hoa, lea

lá

H n 4. Tác hҥi cӫa nҩm Phytophthora trên lá cây tҥo thành nhӳng ÿӕm vòng tròn
ÿӗng tâm
Khác vӟi nҩm Pythium, nҩm Phytophthora gây ra bӋnh cháy lá, ÿһc biӋt chúng
gây bӋnh rҩt trҫm trӑng trên lá cNJng nhѭ trên cӫ khoai tây. Nҩm Phytophthora còn

làm cháy lá nhӳng cây thuӝc hӑ Solanaceae và cây Colocasia autiquorum thuӝc hӑ
araceae.



3


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

haustorium rӉ mút, papilla núm, nhú , plug nút ÿӋm, stoma khҭu, somatic hyphae
khuҭn ty dinh dѭӥng, mycelium
khuҭn ty, host cell all
vách tӃ bào chӫ,
sporangiophore cӑng mang túi bào tӱ

H n 5. Sӵ phát triӇn cӫa nҩm Phytophthora tӯ lá cây vӟi khuҭn ty ӕng và các núm,
cӑng mang túi bào tӱ và túi bào tӱ



4


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

P ҫn t ӵc àn
1. Sinh viên lҩy các mүu nҩm Pythium tӯ rӉ cây bӏ bӋnh và tӯ trong môi trѭӡng ÿһc
khoai tây-gluco bҵng kim mӫi giáo, ÿһt vào trong mӝt giӑt nѭӟc vô trùng trên kính
mang vұt và kính ÿұy vұt: quan sát khuҭn ty, bào tӱ ÿӝng, túi bào tӱ và các dҥng sinh

sҧn hӳu tính và vӁ hình chi tiӃt ÿӇ thҩy rӓ sӵ khác biӋt cӫa tùng bӝ phұn.
2. Sinh viên lҩy mүu nҩm Phytophthora vӟi 3 loài khác nhau tӯ lá cây bӏ nhiӉm bӋnh
và tӯ môi trѭӡng ÿһc khoai tây-gluco bҵng kim mӫi giáo, ÿһt vào trong mӝt giӑt
nѭӟc vô trùng trên kính mang vұt và kính ÿұy vұt: quan sát khuҭn ty, túi bào tӱ, bào
tӱ ÿӝng và các dҥng sinh sҧn hӳu tính và vӁ hình chi tiӃt các bӝ phұn và so sánh vӟi
nҩm Pythium.



5


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

Bài 2:

Giӕng c i Rhizopus à giӕng c i Mucor

1. Mөc ÿ c

êu cҫu

Giӟi thiӋu hai giӕng nҩm tiӃp hӧp phә biӃn trong tӵ nhiên, chúng gây hѭ hҥi
thӵc phҭm cNJng nhѭ chúng tham gia trong quá trình chӃ biӃn thӵc phҭm cho con
ngѭӡi.
2. Ĉһc t n c ung
Bӝ Mucorales bao gӗm nhӳng loài nҩm sӕng trên xác bã thӵc vұt (bánh mì,
thӭc ăn nҩu sҷn) hay xác bã ÿӝng vұt ngoài ra chúng còn gây ra mӝt sӕ bӋnh trên
thӵc vұt bұc cao và ÿӝng vұt. ĈiӅu ÿһc biӋt nҩm thuӝc hӑ Mucoraceae sӱ dөng
nhӳng loҥi ÿѭòng ÿѫn hay ÿѭӡng ÿa rҩt hӳu hiӋu vì thӃ chúng ÿѭӧc gӑi là NҨM

ĈѬӠNG (sugar ungi).
Sinh sҧn hӳu tính cӫa bӝ này là sӵ PHӔI HӦP cӫa hai giao tӱ ÿa nhân tҥo thành
BÀO TӰ TIӂP HӦP ( ygospore).
Màng tӃ bào cӫa nҩm này cҩu tҥo bӣi hӧp chҩt CHITIN - CHITOSAN

x Giӕng Rhizopus có ít nhҩt 120 loài ÿѭӧc mô tҧ trong ÿó loài Rhizopus
stolonifer phә biӃn trên bánh mì cNJ (hình 6).
Rhizopus có khuҭn ty trҳng, phân nhánh, phát triӇn bao phӫ bên ngoài cѫ chҩt, tҥo
thành mӝt lӟp mӕc trҳng, chӭa nhiӅu nhân (ÿa nhân), không có vách ngăn ngang.
Ĉһc trѭng cӫa giӕng này là khuҭn ty chia làm 3 dҥng (hình 7):
-

Khuҭn căn (rhi oid) cҳm sâu vào cѫ chҩt ÿӇ hút lҩy nguӗn dinh dѭӥng và cung

cҩp cho nhӳng phҫn khác
-

Khuҭn ngang (stolon) nӕi liӅn hai sӧi nҩm vӟi nhau

-

Cӑng bào tӱ (sporangiophore) hình thành các túi bào tӱ (sporangium) và bào tӱ
không chiên mao
Rhizopus có sinh sҧn hӳu tính ӣ cҧ hai thӇ

ӎ TҦN (heterothallic)(tiӃp hӧp tӯ 2

giao tӱ ӣ hai khuҭn ty khác nhau) và ĈӖNG TҦN (homothallic)(tiӃp hӧp tӯ 2 giao tӱ
tӯ mӝt khuҭn ty)

6


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

x Mucor, tѭѫng tӵ nhѭ Rhizopus, chúng phát triӇn nhiӅu trên bánh mì cNJ, khuҭn
ty phát triӇn, phân nhánh nhѭng không có khuҭn căn, khuҭn ngang mà chӍ có
cӑng bào tӱ phát triӇn vӟi túi bào tӱ chӭa nhiӅu bào tӱ (hình 8). Nҩm Mucor
còn gây ra bӏnh lý ÿһc biӋt là mycormycosis trên ngѭӡi và gia súc.

Vacuole không bào, nuclei nhân, cytoplasm
nhiӅu nhân, ÿӍnh tăng trѭӣng (B)

tӃ bào chҩt, hyphae all

vӓ khuҭn ty có

H n 6. Nҩm Rhizopus trên bánh mì cNJ (A), khuҭn ty cӫa Rhizopus vӟi tӃ bào chҩt
(B)



7


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

columella

stolon

cӑng hay cuӕng

khuҭn ngang, rhi oids

khuҭn căn, spore

bào tӱ

H n . Nҩm Rhizopus vӟi các thành phҫn khuҭn căn, khuҭn ngang và cӑng bào tӱ
vӟi túi bào tӱ chӭa bào tӱ



8


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

Mycel
ium
khuҭn ty, spore

bào tӱ, sporangium

túi bào tӱ hay bӑc bào tӱ

H n . Cҩu tҥo cӫa nҩm Mucor vӟi mҥng khuҭn ty chҵng chӏt và cӑng bào tӱ chӭa

túi bào tӱ vӟi nhiӅu bào tӱ
THӴC HÀNH
1. Sinh viên lҩy mүu nҩm Rhizopus tӯ mүu bánh mì và trong môi trѭӡng khoai tâyglucose ÿһc bҵng kim mӫi giáo ÿһt trong giӑt nѭӟc vô trùng trên kính mang vұt và
kính ÿұy vұt: quan sát, vӁ hình các chi tiӃt vӅ khuҭn căn, khuҭn ngang, cӑng bào tӱ,
bào tӱ


9


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

2. Sinh viên lҩy mүu nҩm Mucor tӯ mүu men rѭӧu và trong môi trѭӡng ÿһc, quan
sát, vӁ hình các chi tiӃt so sánh vӟi nҩm Rhizopus.



10


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

Rhizopus spp.

Rhizopus spp .

Mucor spp.

11


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

Bài 3: Nҩ

n

1. Mөc ÿ c

ast

êu cҫu

Giӟi thiӋu mӝt nhóm nҩm ÿѫn bào có ích trong chӃ biӃn thӵc phҭm cho con ngѭӡi
và thӭc ăn cho gia súc, chúng phә biӃn trong tӵ nhiên.
2. Ĉһc t n

c ung

Nҩm men thuӝc lӟp Nҩm nang (Ascomycotina, Ascomycetes), nҩm này có bào tӱ
hoàn chӍnh trong mӝt cái nang nên gӑi là BÀO TӰ NANG ascospore vì thӃ nhóm
nҩm này ÿѭӧc xӃp vào nhóm nҩm bұc cao vӟi 15.000 loài. Mӝt sӕ loài nҩm ÿѭӧc biӃt
ÿӃn nhѭ nҩm men, mӕc ÿen, mӕc xanh.... Các bào tӱ nang nҵm trong mӝt cái NANG
(Ascus)(hình 9).

Cleistothecium Bao nang thӇ quҧ kín, Apothecium bao nang thӇ quҧ mӣ, Perithecium
bao nang thӇ quҧ dҥng chai, Pseudotnecium bao nang thӇ quҧ giҧ

Hn

. Các thӇ bao nang cӫa ngành phө Ascomycotina (lӟp Ascomycetes)


12


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

Vӓ tӃ bào chӭa chitin ӣ thӇ vi sӧi cùng vӟi nhӳng loҥi ÿѭӡng mannose, glucose,
amino ÿѭӡng và protein tham gia vào thành phҫn vӓ tùy theo nhóm nҩm.
Giӕng Saccharomyces là giӕng tiêu biӇu vӟi 40 loài trong ÿó Saccharomyces
cerevisiae ÿѭӧc biӃt nhiӅu nhҩt Nҩm men ÿѭӧc ӭng dөng rӝng rãi trong công nghiӋp
thӵc phҭm vӟi men nәi bánh mì, bánh bò, bánh bao..., bia, rѭӧu, rѭӧu chát, nѭӟc trái
cây lên men. Quan sát nҩm men có dҥng ÿѫn bào (hình 10), sinh sҧn bҵng cách nҭy
chӗi (hình 11).

Mitochondria ti thӇ

Nucleus nhân

Vacuole không bào

Lipid globules hҥt lipid

Cell all vӓ tӃ bào

Cytoplasm tӃ bào chҩt

H n 10. Cҩu tҥo cӫa mӝt nҩm men Saccharomyces cerevisiae

THӴC HÀNH
Sinh viên lҩy mүu bҵng cách nhӓ mӝt giӑt lên kính mang vұt và ÿұy vӟi kính ÿұy
vұt, quan sát và vӁ hìnhcác dҥng nҩm men trong mүu sau ÿây:
1. Nѭӟc cѫm rѭӧu
2. Mұt rӍ ÿѭӡng
3. Mұt ong
4. Nѭӟc ép trái cây nhѭ nѭӟc mía


13


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

5. Viên men
6.

aourt

Chú ý quan sát sӵ khác nhau vӅ kích thѭӟc, hình thӇ, nҭy chӗi, nang, bào tӱ
nang.....cӫa nhӳng dҥng nҩm men trong các mүu trên, vӁ hình.

nҩm men trong cѫm mӁ

nҩm men trong nѭӟc cѫm rѭӧu

nҩm men trong mұt ong

nҩm men trong nѭӟc rѭӧu nӃp than

nҩm men trong
mұt rӍ ÿѭӡng

H n 11. Các hình dҥng nҩm men trong các mүu vұt khác nhau



14


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

Bài 4:

Giӕng c i Aspergillus à giӕng c i Penicillium

1. Mөc ÿ c

êu cҫu

Giӟi thiӋu hai giӕng nҩm phә biӃn trong ÿҩt, có tác ÿӝng ÿӃn thӵc phҭm (hѭ hӓng
và chӃ biӃn), công nghiӋp hoá chҩt, dѭӧc phҭm.
2. Ĉһc t n c ung
Hai giӕng này thuӝc hӑ

urotiaceae, bӝ

urotiales, lӟp Plectomycetes trong

ngành phө Ascomycotina (Nҩm nang) tuy nҵm trong ngành phө Nҩm nang nhѭng
giӕng Aspergillus và Penicillium có cҩu trúc khác vӟi nҩm men nhѭ:
Giӕng Aspergillus có khuҭn ty phân nhánh, có vách ngăn ngang và phát triӇn chӫ
yӃu trên bӅ mһt cѫ chҩt, tӃ bào chҩt có nhiӅu nhân (hình 12) và nhӳng nhân này có
thӇ di chuyӇn qua lҥi giӳa các tӃ bào vӟi mӝt lә nhӓ ӣ cách ngăn.

oot cell tӃ bào chân, sterigmta phialide thӇ bình, conidiophore cӑng bào tӱ , vesicle
túi, cytoplasm tӃ bào chҩt, nuclei nhân, oil globule hҥt dҫu, cell all vӓ tӃ bào

H n 12. Khuҭn ty và sӵ hình thành cӑng mang túi bào tӱ cӫa Aspergillus



15


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

Nҩm Aspergillus có sinh sҧn vô tính bҵng sӵ hình thành các cӑng bào tӱ tӯ tӃ bào
chân vӟi túi có cuӕng (vehicle), thӇ bình và bào tӱ ÿính (conidia)(hình 13, hình 15,
hình 16b).

Conidia bào tӱ ÿính, primary sterigmata
bình thӭ cҩp, vesicle bӑng hay túi

thӇ bình sѫ cҩp, secondary sterigmata

thӇ

H n 13. Cӑng mang túi bào tӱ, thӇ bình và bào tӱ ÿính cӫa nҩm Aspergillus



16


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

Giӕng Penicillium có khuҭn ty phân nhánh, có vách ngăn giӳa 2 tӃ bào vӟi mӝt lӛ
nhӓ ÿӇ các phҫn tӱ trong tӃ bào chҩt thông thѭѫng Cӑng bào tӱ phân nhánh vӟi các
thӇ bình cҩp 1, 2 và 3...và tұn cùng bҵng các ÿính bào tӱ trҫn dӉ dàng phát tán trong
không khí, ÿһc biӋt ÿính bào tӱ có màu xanh lөc ÿһc trѭng cho giӕng Penicillium
(hình 14)(hình 16a).

Septum pore lә thông thѭѫng ӣ vách, metulae thӇ bình vӁ, ramus cán, cell all vách
tӃ bào, oil globules dҫu trӳ, cytoplasm tӃ bào chҩt, nucleus nhân, phialide thӇ bình,
conidia bào tӱ ÿính, conidiophore cӑng mang túi bào tӱ

H n 14. Khuҭn ty, cӑng mang túi bào tӱ, thӇ bình, bào tӱ ÿính (trҫn) cӫa nҩm
Penicillium


17


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

THӴC HÀNH
1. Sinh viên lҩy mүu nҩm trong các dƭa pétri bҵng kim mӫi giáo, ÿһt trong giӑt nѭӟc

vô trùng trên kính mang vұt và ÿұy bҵng kính ÿұy vұt, vӁ hình nҩm Aspergillus spp.
(bào tӱ ÿen), nҩm Aspergillus oryzae (bào tӱ xanh)(chú ý các khuҭn ty, thӇ bình, bào
tӱ ÿính .)
2. Sinh viên lҩy mүu, quan sát và vӁ hình nҩm Penicillium (chú ý phҫn thӇ bình và
bào tӱ ÿính)



18


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

H n 15. Nҩm Aspergillus oryzae vӟi tӃ bào chân, cӑng mang túi bào tӱ, thӇ bình,
bào tӱ ÿính



19


Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

Nҩm Penicillium spp.

Nҩm Penicillium spp ( n 16a) và Nҩm Aspergillus spp. ( n 16 )


20

Giáo trình Th͹c t̵p môn Ṋm h͕c - Biên so̩n: PGs. Ts. Cao Ng͕c Ĉi͏p

Bài 5:

Giӕng c i Ustilago T an

à

giӕng c i Volvariella nҩ
1. Mөc ÿ c

rѫ

êu cҫu

Giӟi thiӋu mӝt nhóm nҩm vӟi ÿһc tính sinh sҧn hӳu tính là ÿãm và sinh sҧn vô
tính vӟi bào tӱ ÿãm trong ÿó có nhóm ký sinh và nhóm làm thӵc phҭm quan trӑng
cho ngѭӡi.
2. Ĉһc t n c ung
Các giӕng trên thuӝc ngành phө Nҩm Ĉãm (Basidiomycotina) sӕng ký sinh hay
hoҥi sinh trên xác bã thӵc vұt ngay cҧ trên cây còn sӕng khuҭn ty cӫa chúng phát
triӇn, phân nhánh và có vách ngăn ngang. Nҩm ÿãm sinh sҧn vô tính vӟi các bào tӱ
ÿính, bào tӱ vách dày, bào tӱ vách mӓng và khuҭn ty, ÿһc biӋt có sӵ nҭy chӗi ĈiӇm
ÿһc biӋt cӫa ngành này sӵ sinh sҧn hӳu tính có 4 bào tӱ ÿãm trong mӝt Ĉ M (hình
17).



21