chuyên đề giải phẫu siêu âm

Chuyên đề 1

Giải phẫu màng não, mạch máu não và ứng
dụng trong nút mạch trước mổ u màng não
Tên đề tài: Nghiên cứu đặc điểm hình ảnh u
màng não trên CHT, DSA và đánh giá hiệu quả
của nút mạch tiền phẫu

Hướng dẫn khoa học. PGs.Ts Nguyễn Văn Huy


ĐẶT VẤN ĐỀ
 PT nói chung, UMN nói riêng thành công là
hạn chế tối đa mất máu trong khi PT.
 Để can thiệp BLMMN bằng kỹ thuật nút mạch
trước mổ phải hiểu rõ GPMN, MMN. Đặc biệt
UMN trên DSA
 Sự thành công của PP nút mạch phụ thuộc vào
vị trí, số lượng, kt cuống nuôi.
 UMN lành tính nhưng chảy máu nhiều do mạch
tân sinh phong phú.


ĐẶT VẤN ĐỀ
 Nắm vững GPMN, MMN biệt trên DSA là cơ sở
xác định đường vào, đưa ra quyết định lựa
chọn dụng cụ , vật liệu nút mạch thích hợp.
 GPMN. MMN là chủ đề lớn của GP đầu cổ


MỤC Tiªu chuyªn ®Ò

GP màng n·o m¹ch m¸u n·o cã
liªn quan vµ øng dông cña nã trong
nót m¹ch tr­íc mæ u mµng n·o.


Giải phẫu màng não
Ma ng cứng
-

Dai không đàn hồi dính chặt vào màng
xương ở vài chỗ như lỗ chẩm, nền sọ

-

Màng cứng có nhiều mạch máu nuôi dư
ỡng

-

Màng cứng tách 5 vách (liềm đại não, liềm
tiểu não, lều tiểu não, lều tuyến yên, lều
hành khứu).


Gi¶i phÉu mµng n·o
Mà ng nhÖn

- Mµng nhÖn máng trong suèt, gåm
hai l¸ ¸p s¸t nhau t¹o khoang ¶o

- Mµng nhÖn cã t¸c dông hÊp thu
DNT
- Mµng nhÖn kh«ng cã m¹ch m¸u
ch¹y s¸t ngay d­íi mµng cøng


Giải phẫu màng não
Ma ng mềm
- Là mô LK thưa có nhiều vi
mạch để nuôi dưỡng não
(màng nuôi)
- Màng nuôi ở trong cùng bao
phủ mặt ngoài não và len sâu
vào rãnh cuộn não.


HÖ thèng cÊp m¸u
N·o mµng n·o ®­îc
nu«i d­ìng bëi:
Hai §MCT
Hai §MCN
HÖ §M ®èt sèng
th©n nÒn


Động mạch cảnh trong
 Cấp máu cho phần lớn
BCĐN
 Cấp máu cho mắt và
phần phụ mắt

 Cấp máu cho trán, mũi
 ĐMCT tách ra ĐM
não trước và ĐM não
giữa


Động mạch não trước
Là nhánh tận nhỏ của ĐMCT, cấp máu cho mặt trong
BCĐN, chia A1-A3
- Đoạn A1 đi ngang từ gốc ĐMNT đến nối ĐM thông trư
ớc, cấp máu cho đầu nhân đuôi, cánh tay trước bao
trong.
- Đoạn A2 nằm giữa khe 2 bán cầu, quanh thể trai, cấp
máu cho ổ mắt trán trong.
- Đoạn A3 có ngành cùng là ĐM quanh trai, viền thể trai


§o¹n A1 cña §MNT


Động mạch não giữa
Là nhánh tận nhỏ của ĐMCT chia
M1-M4 - Đoạn M1 (đoạn ngang)
có nhánh bên ĐM bèo vân, cấp
máu cho nhân bèo, nhân đuôi,
1 phần bao trong.
- Đoạn M2 (đoạn thuỳ đảo) cho
các nhánh ĐM ổ mắt trán ngoài,
nhóm ĐM thái dương trước
ngoài.

- Đoạn M3, M4 là nhánh tận
ĐMNG cấp máu cho thuỳ chẩm,
nối với một số nhánh tận ĐMNS
UMN vùng hốc mắt nuôi bởi ĐMNT, DMNG


Động mạch não sau
Là nhánh tận của ĐMĐS thân nền
- Đoạn P1 có nhánh bên ĐM đồi thị cấp máu cho đồi thị
- Đoạn P2 bao quanh gian não cấp máu cho phía sau đồi
thị, và đám rối màng mạch bên.
- Đoạn P3 là đoạn củ não sinh tư chạy sau trung não có
các nhánh bên như ĐM thái dương dưới, ĐM đỉnh
chẩm, ĐM quanh trai.


UMN ®­îc nu«i bëi §MNS


Những khó khăn khi nút mạch UMn từ ĐMCT

- ĐMCT chia thành các nhánh nhỏ (ĐMNT, ĐMNG) các
ĐM này phân thành các nhánh nông và sâu, nhánh nông
cấp máu cho mặt ngoài vỏ não, nhánh sâu cấp máu cho
nhân xám TW, vùng này rất nhạy cảm với thiêú máu
- Các nhánh đường đi vòng vèo, thay đổi đột ngột đường đi
đặt catheter khó vì vậy phải dùng microcatheter
- Các cuống nuôi nhỏ, hiệu quả nút mạch thấp.

Động mạch ở màng cứng

- ĐM màng não trước là nhánh tận
ĐM mắt, nhánh bên của ĐMCT
- ĐM màng não giữa là nhánh ĐM
hàm trong, nhánh tận ĐMCN
- ĐM màng não sau (nhánh chẩm)
là nhánh bên của ĐM đốt sống
thân nền.


Hệ thống Tĩnh mạch não
- Xoang TM dọc trên (1) chạy từ trư
ớc ra sau tăng dần KT
- Xoang thẳng (2) nằm dọc theo đư
ờng tiếp giáp liềm đại não và lều
tiểu não.
- Xoang dọc dưới (3) nằm trong bờ
tự do của liềm não.

1

- Xoang chẩm nhỏ nhất hiếm thấy
trên DSA.

2

(Các xoang TM này có thể bị UMN
xâm lấn gây tắc dòng chảy)

3


UMN vïng chÈm g©y t¾c xoang tÜnh m¹ch däc trªn
trªn phim chôp DSA th× TM


UMN d¹ng m¶ng vïng vßm sä g©y t¾c xoang tÜnh m¹ch däc trªn


ứng dụng trong nút mạch trước mổ
Hình ảnh UMN trên DSA

1. Khối UMN lớn dính vào thành vòm sọ
2. Giãn lớn ĐMMN giữa
3. Nhiều nhánh nuôi giãn từ ĐM màng não
4,5.Các nhánh nuôi giãn từ ĐM vỏ não
6. Nhu mô não bị đẩy vào trong


Nguyên tắc nút mạch trước mổ

Nút càng nhiều cuống nuôi càng tốt
ĐM nuôi thường giãn to, tạo đường vào đặt
catheter
Tránh vòng nối nguy hiểm gây thiếu máu
não và liệt dây thần kinh sọ sau nút.


UMN vùng vòm sọ

Hay gặp
Khi u ở phía trước không LQ
đến xoang TM
MM nuôi u gồm ĐMCT+CN.
Trung tâm u do ĐMMNG
( CN). Ngoại biên do ĐM màng
mềm (CT)
Chụp DSA 4 trục
Nút cuống nuôi từ ĐMCN.

UMN được nuôi cả ĐMCT, ĐMCN (Chủ yếu ĐMCN).


UMN vùng đỉnh
do nhánh màng não sau
(nhánh chẩm)
ĐMĐS thân nền nuôi u

UMN vùng đỉnh
do ĐMTD nông ,
một phần nhánh chẩm
( ĐMĐS thân nền)


UMN vùng nền sọ
- UMN nền sọ có thể bao
quanh xâm lấn ĐM lớn
như ĐMCT
- Xâm lấn dây TK sọ
- MM nuôi u từ nhánh MNG

của ĐMCN
- Có thể nhánh quặt ngược
ĐM mắt (nhánh tận
ĐMCT)
- Nút cuống nuôi từ ĐMCN
UMN vùng nền sọ, hình ảnh
chụp chung và chụp chon lọc ĐMCN


A

B

A. UMN nÒn sä cã cuèng nu«i tõ nh¸nh mµng n·o gi÷a
(nh¸nh hµm trong ) cña §MCN
B. UMN nÒn sä nu«i bëi nh¸nh nhá tõ §MCT tr¸i (kh«ng cã C§ nót)