Quản lý và sử dụng bitcoin như một loại tiền tệ hay hàng hóa điện tử kinh nghiệm quốc tế và khả năng sử dụng tại việt nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
CÔNG TRÌNH THAM GIA XÉT GIẢI
GIẢI THƯỞNG “ TÀI NĂNG KHOA HỌC TRẺ VIỆT NAM”
NĂM 2014

----------

Tên công trình:
QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG BITCOIN NHƯ MỘT LOẠI TIỀN TỆ
HAY HÀNG HÓA ĐIỆN TỬ: KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VÀ
KHẢ NĂNG SỬ DỤNG Ở VIỆT NAM.

Thuộc nhóm ngành khoa học: KD1

HÀ NỘI, 2014


MỤC LỤC

BẢNG HỎI


DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, HÌNH ẢNH
HÌNH ẢNH

BẢNG


BIỂU ĐỒ

5
PHẦN I.

GIỚI THIỆU

Tổng quan lĩnh vực nghiên cứu của đề tài
Tài chính, tiền tệ là những phạm trù kinh tế gắn liền với nền sản xuất và
lưu thông hàng hóa.Hàng hóa và tiền tệ là hai yếu tố không thể tách rời kể từ khi
mầm mống tiền tệ ra đời.Đến nay, nền kinh tế thị trường phát triển cao độ, công
nghệ khoa học kĩ thuật hiện đại, bên cạnh tiền giấy, tiền tệ còn xuất hiện dưới
nhiều hình thái khác có những điểm ưu việt hơn. Đặc biệt là tiến bộ về công
nghệ thông tin đã giúp con người phát triển công nghệ thanh toán, giao dịch.
Thuật ngữ “tiền ảo, tiền kĩ thuật số đã xuất hiện trước năm 2008 nhưng chúng
đều không có sức ảnh hưởng vì hầu hết còn quá nhiều nhược điểm nên rất ít
người biết đến và sử dụng.Cuối năm 2008, shatoshi – một cá nhân hay tổ chức
giấu tên đã phát triển và giới thiệu một loại “tiền kĩ thuật số” khác biệt. Đó là hệ
thống tiền điện tử ngang hàng - một hệ thống cho phép các khoản thanh toán
được gửi trực tiếp từ một thành viên tới một thành viên khác mà không cần
thông qua các tổ chức tài chính hay cơ quan quản lý nào. Bitcoin ra đời và có cơ
chế hoạt động khác hẳn so với các loại tiền tệ điển hình được phát hành bởi các
ngân hàng trung ương. Sau một thời gian ngắn, tỉ giá của Bitcoin so với các
đồng tiền giấy, đặc biệt là USD đã tăng một cách chóng mặt vào cuối năm 2013
làm cho mọi người phải chú ý đến nó. Hiện nay giá trị của Bitcoin vẫn rất biến
động và chịu chi phối của quy luật cung cầu giống như một loại tài sản. Chưa có
một quốc gia nào nhận định chính xác Bitcoin là tiền hay hàng hóa bởi nó mang
đặc điểm của cả hai. Đồng thời, cũng chưa có một hệ thống văn bản Luật nào
trên thế giới quy định về việc quản lí và sử dụng loại tài sản đặc biệt này một
cách chính thức. Về Bitcoin, vẫn tồn tại hai luồng ý kiến trái chiều là ủng hộ và
không ủng hộ. Tại Việt Nam, đã có một số lượng người nhất định quan tâm,
thậm chí tham gia sản xuất, đầu tư và giao dịch Bitcoin, tuy nhiên vẫn dừng lại ở

mức độ thận trọng.
2. Tính cấp thiết của đề tài
Năm 2008, khủng hoảng kinh tế thế giới nổ ra bắt nguồn từ nước Mĩ và
để lại hậu quả nghiêm trọng làm cho nền kinh tế rơi vào thời kỳ ảm đảm kéo dài
hơn nửa thập kỉ. Các nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn và họ bắt đầu nghĩ đến
việc tìm kiếm một kênh trú ẩn antoàn. Trong bối cảnh đó Bitcoin ra đời và đến
1.


6

năm 2013 nó trở thành đề tài nóng không chỉ tại nước Mỹ mà trên toàn thế giới,
điều này buộc các nhà chức trách phải vào cuộc. Bitcoin gây sốt trên toàn thế
giới khi tăng 400% trong tháng 11/2013. Ban đầu chỉ có giá 0,4 cent, thời điểm
năm 2012 giá Bitcoin mới chỉ ở mức 13 USD/Bitcoin. Việc Bitcoin được chấp
nhận ngày càng rộng rãi và hoạt động đầu cơ đã đẩy giá Bitcoin tăng vọt, đã có
lúc Bitcoin có giá hơn 1.000 USD, tương đương 1 ounce vàng[1].
Cuối tháng 11 năm 2013, kênh truyền hình CNN của Mỹ đã thống kê 10
sự kiện kinh doanh nổi bật nhất và Bitcoin – thứ đã làm mưa làm gió trên đất
Mỹ là cái tên đứng thứ 6 trong top sự kiện nêu trên [2]. Vậy tại sao Bitcoin lại có
sức ảnh hưởng và lan toả rộng lớn như vậy? Phải chăng Bitcoin là một phát
minh mới của con người trong lĩnh vực tiền tệ, mở ra một tương lai mới cho hệ
thống phương tiện thanh toán hiện đại hay chỉ là một bong bóng vô giá trị có thể
vỡ bất cứ lúc nào?Nó đã, đang và sẽ được sử dụng ra sao tại các quốc gia?
Chính phủ các nước nhìn nhận như thế nào đối với “phát minh” mới này...
Những câu hỏi trên vẫn là chưa có lời giải đáp.Bitcoin đã nhận được rất nhiều ý
kiến trái chiều từ nhiều nhà phân tích, nhà kinh doanh, nhà kinh tế học hay nhà
làm luật từ khắp nơi.Có những luồng ý kiến tin và cho rằng Bitcoin sớm muộn
sẽ trở thành đồng tiền của tương lai nhờ những ưu việt mà nó có được.Tuy
nhiên,cũng có không ít người không đồng tình và phản bác lại vì họ nghĩ Bitcoin

thực chất không phải là tiền tệ và vốn không thể thay thế các loại tiền hiện được
phát hành và quản lí bởi các Ngân hàng trung ương.
Hiện nay, mặc dù có nhiều quốc gia trên thế giới phủ nhận không coi
Bitcoin là tiền tệ mà xem nó như là một loại hàng hóa; thậm chí một số ít coi
việc sử dụng Bitcoin là phạm pháp như Thái Lan, Canada, Nga thì một số nước
khác lại giữ thái độ trung lập hay số ít khác thì ủng hộ như Đức... Đã có rất
nhiều hành động cụ thể từ các cơ quan quản lí trực thuộc các chính phủ nhằm
nghiên cứu về Bitcoin cùng những tác động của nó.Chưa bao giờ một “đồng tiền
ảo” lại nhận được nhiều sự chú ý như Bitcoin.Nếu không có những nhận định
tổng quan, chính xác để đưa ra các quy định điều chỉnh thì sẽ không lường trước
được tương lai nền kinh tế khi Bitcoin ngày càng được sử dụng rộng rãi trên thế
1[] />2[]Link clip ghi lại thống kê của kênh truyền hình CNN: />

7







giới. Do đó việc nghiên cứu về bản chất thật sự của Bitcoin để đưa ra cái nhìn
đúng đắn, chân thực nhất là một điều cần thiết lúc này.
Xuất phát từ thực tiễn trên, nhóm nghiên cứu đã quyết định chọn đề tài
“Quản lý và sử dụng Bitcoin như một loại tiền tệ hay hàng hóa điện tử:
Kinh nghiệm quốc tế và khả năng sử dụng ở Việt Nam.” làm đề tài nghiên
cứu.
3. Mục đích nghiên cứu
Từ yêu cầu cấp thiết là phải đưa ra một cái nhìn đúng đắn nhất về Bitcoin,
nhóm nghiên cứu đã quyết định thực hiện bài nghiên cứu khoa học này nhằm ba

mục đích chính.
Thứ nhất, tìm hiểu tổng quan về Bitcoin, bản chất, đặc điểm, cơ hội cũng như rủi
ro tiềm ẩn khi sử dụng Bitcoin…,đặc biệt là sự giống và khác nhau giữa Bitcoin
với các đồng tiền hiện hành và với hàng hóa để thấy rõ bản chất thật sự của nó
nhằm đi đến kết luận liệu Bitcoin có được coi là một loại tiền tệ, bong bóng tài
sản hay chỉ là một loại hàng hóa đơn thuần.
Thứ hai, tìm hiểu về quan điểm của các Chính phủ trên thế giới về Bitcoin và
việc sử dụng Bitcoin như một phương tiện trong thanh toán cùng với thực trạng
sử dụng Bitcoin hiện nay.
Thứ ba, từ những phân tích xu hướng thanh toán trong hiện tại và tương lai, thực
trạng và khung pháp lý tại Việt Nam đưa ra những nhận định đánh giá khách
quan nhằm trả lời cho câu hỏi “Tương lai nào cho Bitcoin?”.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
 Đối tượng nghiên cứu của đề tài: Bitcoin
 Phạm vi nghiên cứu của đề tài:
Do Bitcoin dù được ra đời từ năm 2008 nhưng chỉ thật sự được chú ý
trong thời gian gần đây; hơn nữa, ở Việt Nam hiện nay chưa có nhiều người thực
sự sử dụng Bitcoin, chưa có những công trình nghiên cứu thực sự uy tín về đề
tài này nên việc thu thập số liệu và thông tin gặp nhiều khó khăn. Vì thế nhóm
nghiên cứu tập trung vào phân tích lý thuyết có kèm theo số liệu được thu thập
từ bảng điều tra và nhiều nguồn chính thức khác. Số liệu tập trung là giai đoạn
cuối năm 2013 đến hết tháng 3 năm 2014.


8

Phương pháp nghiên cứu
Với đề tài nghiên cứu trên, nhóm nghiên sẽ kết hợp nhiều phương pháp
nghiên cứu khác nhau:
Thứ nhất, vận dụng phương pháp tổng quan nhất để nghiên cứu khoa học, đó là

lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin kết học với các học thuyết kinh tế hiện đại.
Thứ hai, đề tài sử dụng số liệu thứ cấp vận dụng các phương pháp định tính và
định lượng trong nghiên cứu. Về định lượng, đó là phương pháp thu thập xử lý
số liệu thống kê, phân tích báo cáo thông qua các bảng biểu, đồ thị… Về định
tính, đề tài sẽ thực hiện đánh giá các nhận định, quan điểm của các chuyên gia,
các nhà kinh tế học, phỏng vấn ngắn chuyên gia.
6. Kết cấu đề tài
Ngoài phần giới thiệu đề tài, kết luận, phụ lục, danh mục các bảng biểu,
hình vẽ, đồ thị và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung đề tài nghiên cứu gồm
3 chương sau:
Chương I: Tổng quan về Bitcoin
Chương II: Các quan điểm quốc tế về sử dụng Bitcoin
Chương III: Tương lai nào cho Bitcoin
5.






9
PHẦN II.
CHƯƠNG I.

NỘI DUNG ĐỀ TÀI
TỔNG QUAN VỀ BITCOIN

1.1. Bitcoin
1.1.1.

Nguồn gốc hình thành

Sự kiện khủng hoảng nhà đất năm 2008[3] đã để lại cho thế giới những hậu
quả nặng nề: phá huỷ lực lượng sản xuất, đẩy lùi sự phát triển của nền kinh tế
thế giới, tháng 11/2008 Cục Dự Trữ Liên Bang Hoa Kỳ (FED - The Foundation
for Enterprise Development) đã phải liên tục tung ra các gói kích thích [4], tổ chức
tài chính ở Châu Âu bị phá sản đến mức trở thành khủng hoảng tài chính ở một
số nước như Iceland, Nga[5]. Lòng tin vào những đồng tiền của chính phủ bắt đầu
suy giảm, người ta bắt đầu nghi vấn về những đồng tiền này. Đây là thời điểm
hoàn hảo nhất cho sự xuất hiện của một loại tiền tệ mới gọi là cryptocurrency [6]
hay còn gọi là tiền “mã” hoặc tiền kỹ thuật số.
Từ khi Internet ra đời, đã có một số phong trào phát triển ra một loại tiền
mặt kỹ thuật số này. Đầu tiên là vào năm 1982, một hệ thống mật mã cho các
khoản thanh toán được mô tả lần đầu bởi David Chaum [7]. Sang năm 1990,
Chaum mở rộng hệ thống này để tạo ra các mật mã hệ thống tiền điện tử nặc
danh đầu tiên[8] mà được gọi là eCash[9]. Năm 1998, Wei Dai đã công bố một bài
nghiên cứu của một nhà vô danh với hệ thống phân phối tiền điện tử mà ông gọi

3[] Thông tin thêm trên trang , />4[] Như chương trình mua lại trái phiếu hiện tại (QE3) đã được thực hiện từ tháng 9 năm ngoái để bơm 85 tỷ
USD mỗi tháng vào nền kinh tế. Lãi suất cũng được duy trì ở mức kỷ lục gần 0% nhiều năm nay. Nguồn:
Truy cập vào 11h thứ 2 ngày 19/8/2013
5[]The New York Times: "A United Image, Battered by Reality" . Truy cập ngày 13/12/2008
6[] Theo />7[] David Chaum, “Blind signatures for untraceable payments”, Advances in Cryptology - Crypto '82, SpringerVerlag (1983), 199–203 />8[] Chaum, David; Fiat, Amos; Naor, Moni. "Untraceable Electronic Cash". Bài giảng khoa học máy tính.
/>9[] Steven Levy (1994–2012). "E-Money (That's What I Want)".
/>

10

đó là b-money[10]. Cùng thời gian đó, Nick Szabo cũng đã tạo ra bit gold [11]- một
hệ thống tiền tệ nơi người dùng sẽ cạnh tranh để giải quyết vấn đề “proof of

work”, với các giải pháp mã hóa được móc nối với nhau và được công bố thông
qua một tiêu đề đăng ký phân phối tài sản. Tuy nhiên những nỗ lực trước đây
đều khó giải quyết triệt để vấn nạn “Double spending” nếu tiền kỹ thuật số chỉ là
thông tin, chẳng hạn như một tập tin, tập tin đó có thể được nhân bản và được sử
dụng hai lần.Vì vậy, họ cần một cơ quan tin cậy để xác định tập tin có bị tiêu xài
chưa, nhưng nếu chỉ tập trung vào cơ quan này, khi cơ quan bị bẻ gãy thì ngay
lập tức cả hệ thống bị sụp đổ. Thời điểm đó, đồng tiền kỹ thuật số Bitcoin xuất
hiện đưa ra một sáng kiến mới bằng cách “hash” thành chuỗi liên tục các “proof
of work” dựa vào bảng “hash”, các giao dịch sử dụng mạng lưới theo thời gian
sẽ tạo thành một bản ghi mà không thể thay đổi nếu không làm lại “proof of
work”[12]. Tháng 8 năm 2008 tên miền được đăng ký[13].
Vào 18:10:00 GMT, ngày 31/10/2008, Satoshi Nakamoto đã đưa ra một
bài nghiên cứu có tựa đề: “Bitcoin: Hệ thống tiền tệ điện tử ngang hàng”[14] trên
danh sách gửi thư mật mã tại metzdowd.com[15] cho phép nặc danh đăng ký tên
miền, ông đã mô tả giao thức Bitcoin đến thế giới và ngày 9/11/2008, dự án
Bitcoin đã đăng ký tại Satoshi Nakamoto chỉ là biệt danh
của một người hoặc nhóm người, bởi hiện tại mọi thông tin về Satoshi
Nakamoto vẫn chỉ là phỏng đoán, tất cả những người “tình nghi” đều lên tiếng
từ chối không phải mình. Lần cuối cùng Satoshi Nakamoto đóng góp công sức
phát triển Bitcoin protocol là vào giữa năm 2010 rồi sau đó chuyền ngôi lại cho
Gavin Andresen[16], hiện tại đang là lập trình viên trưởng của mạng lưới Bitcoin.
Mạng lưới Bitcoin được khởi nguồn cùng với phiên bản mã nguồn mở Bitcoin
10[] Wei Dai (1998). "B-Money". />11[] IEEE Spectrum. và Nick Szabo. "Bit gold". />12[] Bản đề trình “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System“ của Satoshi Nakamoto
13[] Satoshi Nakamoto đăng ký Bitcoin.org qua />14[] Bản đề trình “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System“ của Satoshi Nakamoto
/>15[] />%22


11

client và cùng với sự xuất hiện của những đồng Bitcoins đầu tiên. Satoshi

Nakamoto là người đã đào được block chứa Bitcoins đầu tiên và được thưởng 50
Bitcoins, block này được cộng đồng biết đến với tên gọi “genesis block[17]”.
Ngày 9/1/2009, Bitcoin V0.1 được phát hành và công bố trên các danh
sách gửi thư mật mã[18]. Sau ba ngày, giao dịch đầu tiên của Bitcoin đã được thực
hiện trong block 170 giữa Satoshi Nakamoto với lập trình viên Hal Finney[19]
Ngày 5 tháng 10 năm 2009 , lần đầu tiên tỷ giá được công bố bởi New
Liberty Standard là 1 USD đổi được 1309.03 BTC[20].
Sang năm 2010, Bitcoin được giao dịch công khai với tỷ giá mới là $3
USD = 1000 BTC[21], vào ngày 6/2/2010 Thị trường Bitcoin[22] được thành lập,
đây là một trang web trao đổi Bitcoin chính thức được vận hành bằng đồng
dollar., một sự kiện đặc biệt diễn ra vào 21 tháng 5 năm 2010 giao dịch thực tế
đầu tiên trong lịch sử của Bitcoin diễn ra khi Laszlo Hanyecz, một lập trình viên
đang sống tại Florida, gửi 10000 BTC cho một tình nguyện viên đặt mua hộ anh
một chiếc bánh pizza Laszlo Hanyecz, ảnh của chiếc bánh đã được đăng lên sau
khi giao dịch này thành công[23].

16[] Gavin Andresen là nhà khoa học chính của Bitcoin Foundation , một nhóm theo mô hình nền tảng Linux
nhằm mục đích cung cấp một số tổ chức để mở rộng Bitcoin, từ việc thiết lập cách thức mới để xử lý các giao
dịch, để duy trì trang web />17[] Genesis block được tạo ra lúc 18:15:05 GMT ngày 3/11/2009
/>18[]Danh sách gửi thư mật mã />19[] Hal Finney sinh ngày 4/5/1956, một lập trình viên của PGP Corporation và là người phát triển thứ hai được
thuê sau Phil Zimmerman.Ở thời kỳ đầu của sự nghiệp, ông ý được coi là người dẫn đầu trong một vài trò chơi
điều khiển (Adventures of Tron, Armor Ambush, Astroblast, Space Attack). Ông ý tốt nghiệp Học viện công nghệ
California năm 1979, với bằng BS trong kỹ thuật.
20[] Được công bố trên />21[] Lấy từ nguồn />22[]Bitcoin Market />23[] nơi mà Laszlo Hanyecz khẳng định đã mua Pizza


12

Trong năm 2011, Wikileaks[24], Freenet[25] Free Software Foundation[26] và
một số tổ chức khác đã chấp nhận giao dịch bằng Bitcoin và trong năm 2012,

theo báo cáo của BitPay có hơn 1000 thương gia chấp nhận Bitcoin theo dịch vụ
xử lý thanh toán của mình27.
1.1.2. Khái

niệm Bitcoin.

Trong công trình nghiên cứu của “cha đẻ” Bitcoin - Satoshi Nakamoto có
nhắc đến hệ thống tiền điện tử ngang hàng- một hệ thống cho phép các khoản
thanh toán được gửi trực tiếp từ một thành viên tới một thành viên khác mà
không cần thông qua các tổ chức tài chính hay cơ quan quản lý nào [28]. Bitcoin
được xây dựng dựa trên quan điểm cho rằng “tiền” là bất kỳ đối tượng, bất kỳ
loại hồ sơ được chấp nhận thanh toán cho các hàng hóa và dịch vụ.Bitcoin được
thiết kế xung quanh ý tưởng sử dụng mật mã để kiểm soát việc tạo ra và chuyển
tiền, hơn là dựa vào chính quyền trung ương.
Do đó,Bitcoin được hiểu là một mạng lưới đồng nhất cho phép một hệ
thống thanh toán mới sử dụng hoàn toàn tiền điện tử. Nó là hệ thống thanh toán
ngang hàng đầu tiên được cấp phép và được hỗ trợ bởi người dùng mà không
qua trung ương hoặc trung gian.Trên góc độ người dùng, Bitcoin khá giống tiền
cho internet.Bitcoin cũng được coi là hệ thống kế toán ba nhập nổi bật nhất
trong lịch sử tồn tại[29].
1.1.3.

Đặc điểm của Bitcoin

1.1.3.1.


Đặc trưng của Bitcoin
Ngăn chặn gian lận Double-spending.

24[] Greenberg, Andy (2011-06-14). "WikiLeaks Asks For Anonymous Bitcoin Donations – Andy Greenberg – The
Firewall – Forbes". Blogs.forbes.com
25[] The Freenet Project. 22/06/2011
26[] />27[] Mỹ Banker . . Truy cập 12 tháng 10 năm 2012
28[]Trong “Bitcoin: Hệ thống tiền tệ điện tử ngang hàng”, trang 1 của Satoshi Nakamoto.
29[] Dịch từ : “Bitcoin is a consensus network that enables a new payment system and a completely digital
money. It is the first decentralized peer-to-peer payment network that is powered by its users with no central
authority or middlemen. From a user perspective, Bitcoin is pretty much like cash for the Internet. Bitcoin can
also be seen as the most prominent triple entry bookkeeping system in existence”


13

Không giống như các đồng tiền truyền thống vốn được phát hành bởi các
Ngân hàng trung ương, Bitcoin không hề được phát hành hay quản lý bởi bất cứ
một cơ quan tiền tệ tập trung nào. Thay vào đó, Bitcoin được vận hành bởi một
mạng lưới máy tính ngang hàng (peer-to-peer) lập nên bởi các máy tính của
người dùng[30] được vận hành các bước như sau nhằm ngăn chặn vấn nạn
“Double spending”:
Bước 1. Các giao dịch mới được truyền đến tất cả các node.
Bước 2. Mỗi node tập hợp các giao dịch mới vào một block.
Bước 3. Mỗi node tìm một bằng chứng công việc khó cho block của nó.
Bước 4. Khi một node tìm được proof of work, nó sẽ truyền đến tất cả các

node

khác.
Bước 5. Các node chỉ chấp nhận block nếu tất cả các giao dịch trong khối đó là
hợp lệ và chưa được sử dụng.
Bước 6. Các node diễn đạt sự chấp nhận với khối giao dịch bằng cách tạo block

giao dịch tiếp theo trong chuỗi, sử dụng bảng hash của block đã chấp
nhận vào bảng trước.
Các node luôn xem chuỗi dài nhất là chuỗi đúng và sẽ mở rộng chuỗi đó.
Nếu hai node truyền hai bản khác nhau của block tiếp theo cùng một lúc, một số
node sẽ nhận được một trong hai bản trước. Trong trường hợp đó, chúng sẽ sử
dụng bản đầu tiên mà chúng nhận được, nhưng sẽ dùng nhánh còn lại trong
trường hợp chuỗi đó dài hơn. Sự ràng buộc sẽ bị phá vỡ khi proof of work tiếp
theo được tìm thấy và một nhánh trở nên dài hơn; các node đang sử dụng nhánh
còn lại sẽ sử dụng nhánh còn lại sẽ chuyển sang dùng nhánh dài hơn.
Các giao dịch mới được truyền đi không nhất thiết phải đến được tất cả
các node.Miễn là các giao dịch đó vẫn đến được nhiều node, chúng sẽ được
thêm vào block. Các block truyền đi cũng có thể không đến được một vài node.
Nếu một node không nhận được một block giao dịch, khi đó nhận được block
tiếp theo và nhận ra mình đang thiếu một block, nó sẽ yêu cầu lại block đó.
Các giao dịch là không thể đảo ngược, các giao dịch này được phát sóng
trong vòng vài giây và xác nhận trong vòng 10 đến 60 phút và có thể được nhận
bất cứ lúc nào bất kể máy tính được bật hoặc tắt.[31]
30[] Trong bản nghiên cứu : “ Bitcoin: Hệ thống tiền tệ điện tử ngang hàng” của Satoshi Nakamoto


14


Phí giao dịch

Nổi bật trong giao dịch và chuyển tiền quốc tế với chi phí thấp. Phí giao dịch
được hiểu ở đây là nằm ở bất kỳ mọi giao dịch Bitcoin từ địa chỉ này sang địa chỉ
khác. Hiện tại, nhiều giao dịch thường sẽ không mất phí, đối với các giao dịch phức
tạp tạo nên một dữ liệu với kích thước lớn trong nhiều địa chỉ thì phải mất một khoản
phí nhỏ[32]. Phí giao dịch được xử lí và bỏ vào túi “thợ đào mỏ Bitcoin” Khi một

blockBitcoin mới được tạo ra với một hash thành công,các thông tin của tất cả các
giao dịch trong block và tất cả các chi phí giao dịch sẽ được thu thập bởi người dùng
tạo ra các block, người được tự do chuyển nhượng các phí.

31[] Toàn bộ thông tin trên được tổng hợp từ nghiên cứu “ Bitcoin: Hệ thống tiền điện tử ngang hàng” , Satoshi
Nakamoto, trang 3
32[] Theo />

15

Biểu đồ 1.1.Biểu đồ thể hiện tổng giá trị phí giao dịch của “thợ đào mỏ” kiếm
được mỗi ngày.

(Nguồn: o/vi/charts )
Phí giao dịch là phần tự nguyện của người tạo ra giao dịch Bitcoin, là
người cố gắng để thực hiện một giao dịch có thể bao gồm bất kỳ khoản phí hoặc
không có gì cả trong giao dịch. Mặt khác, không người đào Bitcoins mới nào
phải cần thiết chấp nhận đưa giao dịch vào các block mới được tạo ra. Do đó phí
giao dịch là một sự khuyến khích từ phía người sử dụng Bitcoin để đảm bảo
rằng một giao dịch cụ thể sẽ luôn được đưa vào các block tiếp theo được tạo ra.
Có thể hình dung rằng qua thời gian hiệu ứng tích lũy của thu phí giao
dịch sẽ cho phép ai đó tạo ra các block mới để "kiếm" nhiều hơn số Bitcoins sẽ
được khai thác từ các Bitcoins mới tạo ra bởi các block mới. Đây cũng là một
động lực để tiếp tục tạo ra các block mới ngay cả khi giá trị của nó bằng không ở
tương lai xa
Một giao dịch có thể được gửi một cách an toàn mà không cần lệ phí nếu
các điều kiện được đáp ứng:
•
•
•

Nó nhỏ hơn 1.000 byte.
Tất cả các kết quả đầu ra là 0,01 BTC hoặc lớn hơn.
Ưu tiên của nó là đủ lớn


16

Phí giao dịch được thiết lập như sau:
Bảng 1.1.Về phí giao dịch được thiết lập.
Thiết lập
Paytxfee
Limitfreerelay
Mintxfee
Blockmaxsize
Blockminsize
Blockprioritysize

Giá trị mặc định (đơn vị)
0,0000 (BTC)
15 (nghìn byte mỗi phút)
0.0001 (BTC)
750000 (byte)
0 (byte)
50000 (byte)

Với công thức tính phí hiện tại thì có gửi 1 triệu USD mức phí cũng sẽ chỉ
vài chục xu, dẫu gửi từ bất kỳ nơi nào trên thế giới.Nếu Bitcoin được chấp nhận
rộng rãi ở Việt Nam thì người dân Việt Nam sẽ tiết kiệm được từ vài chục đến
vài trăm triệu USD tiền phí kiều hối mỗi năm.Người gửi mua Bitcoin ở nước

ngoài và gửi trực tiếp cho người nhận trong nước.Người nhận dùng Bitcoin để
mua hàng trực tiếp hoặc có thể đổi Bitcoin ra VND hoặc USD qua các ngân
hàng và các sàn giao dịch.


Bitcoin không bị khấu hao theo thời gian và không sợ bị ảnh hưởng gì về lạm
phát.
Một trong những vấn đề lớn nhất với dollar hiện tại và các đồng tiền khác
được sử dụng trên toàn thế giới là lạm phát.Đó là hiện tượng giá cả tăng nhanh,
liên tục và kéo dài làm cho tiền tệ mất giá so với hàng hóa và dịch vụ với
nguyên nhân là do cầu kéo, do chi phí đẩy hay ảnh hưởng của thâm hụt ngân
sách, của tỷ giá hối đoái…Đặc biệt với tỷ lệ lạm phát không dự tính trước giá cả
biến động bất thường, làm cho chức năng thước đo giá trị của tiền tệ bị sai lệch
bóp méo các quan hệ giá trị, ảnh hưởng tiêu cực đến mọi hoạt động của kinh tế xã hội. Với Bitcoinsẽ không có vấn đề này bởi vì hệ thống được thiết kế để làm
cho Bitcoins là hữu hạn.Chỉ khoảng 21 triệu Satoshi sẽ được khai thác.Việc phát
hành Bitcoins mới đang chậm lại và nó sẽ ngừng hoàn toàn trong vòng một vài
thập kỷ.


Các đặc điểm khác


17









Theo , một trang web chính
thức về tiền điện tử đã có những phân tích tổng hợp thêm về Bitcoin như sau:
Bitcoins được tạo ra với một tốc độ giảm và dự đoán được. Số lượng Bitcoins mới
được tạo ra mỗi năm được tự động giảm một nửa thời gian cho đến khi phát hành
Bitcoin ngừng hoàn toàn với tổng số khoảng 21 triệu Bitcoins tồn tại.
Bitcoins có thể phân chia đến 8 chữ số thập phân, có thực sự
2,099,999,997,690,000 (chỉ hơn 2 nghìn triệu triệu) đơn vị nguyên tử tối đa có
thể trong hệ thống Bitcoin với rất nhiều sức mạnh xử lý đảm bảo các giao dịch.
Rất nhiều sức mạnh xử lý đảm bảo các giao dịch - ước tính khoảng hơn 25
terahashes/s. Hơn $ 1.000.000 USD của khối lượng giao dịch hàng ngày phân
phối trên 40.000 giao dịch. Tổng giá trị của tất cả các Bitcoins trong lưu thông là
hơn $ 999 triệu tại thời điểm này.
Có rất nhiều cuộc thảo luận về việc đặt tên của các phần phân đoạn của Bitcoins.
Một cách phân đoạn như sau:
 1 BTC = 1 Bitcoin
 BTC = 1 CBTC = 1 centiBitcoin (còn được gọi là bitcent)
 BTC = 1 mBTC = 1 milliBitcoin (còn được gọi là Mbit hoặc millibit /
bitmill)
 001 BTC = 1 μBTC = 1 microBitcoin (còn được gọi là ubit hoặc microbit)
Một ngoại lệ là các "satoshi", đó là mệnh giá nhỏ nhất hiện nay có thể:
0.00000001 BTC = 1satoshi
Mệnh giá này được đặt tên như vậy để vinh danh Satoshi Nakamoto, bút
danh của nhà phát minh của Bitcoin[33].
1.1.3.2.
Ưu điểm:
Chỉ cần có Internet, Bitcoincó thể gửi và nhận bất kỳ số tiền ngay lập tức
bất cứ nơi nào trên thế giới bất cứ lúc nào.Không có ngày nghỉ ngân hàng,
không có biên giới, không chịu sự chi phối của Chính phủ và không áp đặt giới

hạn.Bitcoin cho phép người sử dụng có toàn quyền kiểm soát tiền bạc của
họ.Không có một công nghệ in ấn nào có thể làm giả đánh lừa được mạng
Bitcoin[34].
33 Thông tin được tổng hợp từ />34 Ba đặc điểm nổi bật của Bitcoin />

18

Bitcoin được tạo ra bằng các thuật toán.Các máy tính kết nối với hệ thống
sẽ triển khai nhiều bước xử lý số liệu phức tạp, quá trình này được gọi là
“mining”.Các thuật toán trong hệ thống tạo ra Bitcoin được thiết lập sao cho
ngày càng khó để có thể “đào” được Bitcoin.Đồng thời, tổng số Bitcoin được tạo
ra không bao giờ được phép vượt quá con số 21 triệu.Qui tắc này được đưa ra để
không ai có thể phát hành Bitcoin ồ ạt và giảm giá trị của những đồng tiền đang
lưu thông.
Mọi thông tin liên quan đến cung tiền Bitcoin chính nó là có sẵn trên
chuỗi khối cho bất cứ ai để xác minh và sử dụng trong thời gian thực. Không có
cá nhân hay tổ chức có thể kiểm soát hay thao tác các giao thức Bitcoin bởi vì
nó là mã hóa an toàn. Điều này cho phép cốt lõi của Bitcoin được tin cậy để
được hoàn toàn trung lập, minh bạch và có thể dự đoán.
Người sở hữu Bitcoin có thể mua bán và qui đổi ra một vài đồng tiền
khác.Bitcoin cũng có thể được chuyển trực tiếp từ người này sang người khác
trên Internet thông qua phần mềm tương thích. Những đặc điểm này giúp cho
việc thanh toán trong các giao dịch quốc tế không cần phải chú ý đến trả phí cho
ngân hàng hay biến động tỷ giá.
Nhiều bài báo có ghi về nguy cơ lũng đoạn của Bitcoin [35]: “Nếu một
nhóm đào Bitcoin sở hữu 50% đồng tiền ảo này thì tất cả các giao dịch sau đó sẽ
bị lũng đoạn, giá sẽ lao dốc và đế chế tiền này tự sụp đổ. Một nhóm đủ mạnh có
thể kiểm soát Bitcoin không khác gì những đồng tiền được cung cấp và kiểm
soát bởi một ngân hàng trung ương mạnh, họ có thể dễ dàng “làm giá” tiền ảo
bằng cách bơm thêm hoặc găm giữ Bitcoin. Tập trung quyền lực có thể khiến

toàn hệ thống sụp đổ”. Nhưng, khi chạm mốc đến 50%, những thợ đào mỏ đó
sẽ:
− Không có các giao dịch ngược chiều
− Không thể nào ngăn chặn bất kỳ giao dịch được gửi đến (Sẽ hiển thị: 0/
unconfirmed)
− Không thể thay đổi số lượng tiền xu được tạo ra cho mỗi khối…
Như vậy, không bao giờ có trường hợp thợ đào sở hữu trên 50% Bitcoin
để mà gây nên hậu quả trên.Ưu thế này giúp Bitcoin không thể bị sụp đổ toàn hệ
thống của mình như các bài báo đã nói.
35[] Các bài báo như />

19

Hiện nay, một số nhà cung cấp dịch vụ internet như web hosting (dịch vụ
cho thuê chỗ máy chủ Internet để đặt website lên mạng) hoặc đánh bạc trực
tuyến online gambling đã chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin, nơi nổi tiếng nhất
mà Bitcoin được sử dụng là Con đường Tơ lụa (Silk Road [36]), một thị trường trú
ẩn trong một trang web có tên là Tor., ở đó người sử dụng sẽ đặt hàng, chủ yếu
là các loại thuốc bất hợp pháp bằng đồng Bitcoin. Hiện nay, một số doanh
nghiệp hợp pháp cũng đã bắt đầu chấp nhận sử dụng Bitcoins như
Reddit[37],Wikileaks hay Free Software Foundation... Tính phức tạp và bí ẩn của
hệ thống tạo ra Bitcoin cũng khiến cho nó có sức hút lớn.
1.1.3.3.
Nhược điểm
Xuất hiện như một phát minh công nghệ mới tuy nhiênBitcoin vẫn tồn tại
một số nhược điểm có thể dẫn đến những rủi ro và tổn thất không lường trước
được, cụ thể như sau:
Một là, không chịu sự quản lý hay chi phối của Chính phủ là một ưu điểm
nhưng cũng trở thành điểm yếu khi Bitcoin biến thành miếng mồi ngon cho
những tên tội phạm.Mọi người có thể mua và bán các loại thuốc bất hợp pháp và

các mặt hàng khác với ít hơn đáng kể nguy cơ bị truy tìm của cơ quan chức
năng.Bitcoins trong vấn đề này cũng tương tự như tiền mặt thường xuyên được
sử dụng bởi những tên tội phạm.Thực tế này có thể mang lại sự chú ý không
mong muốn từ các chính phủ sẽ cấm Bitcoin.
Hai là, dễ dàng để mất: Nếu thẻ tín dụng bị đánh cắp hoặc ai đó hack vào
tài khoản ngân hàng, khách hàng sẽ không mất bất kỳ đồng tiền nào vì các ngân
hàng sẽ có biện pháp khắc phục. Ngay cả tiền mặt có thể được khả năng phục
hồi nếu can thiệp hiệu quả phía bên cảnh sát. Nhưng với Bitcoin nếu bị mất nó,
sẽ khó mà lấy lại được.Không có cơ chế phục hồi Bitcoins bị đánh cắp hoặc bị
mất. Nếu ai đó hack vào ví Bitcoin, Bitcoins sẽ bị lấy cắp đi mà không có cách
nào phục hồi được. Cách tốt nhất để lưu trữBitcoins là để trên ổ đĩa máy tính khi
mà đã ngắt kết nối mạng hoặc in ra giấy mã QR code cất và tự lưu trữ.

36[] Trang web một trang web thị trường trực tuyến. Nó hoạt động như một dịch vụ
ẩn Tor., chẳng hạn người dùng trực tuyến có thể duyệt nó nặc danh và an toàn mà không cần giám sát lưu
lượng truy cập tiềm năng.
37[] Trang web một dịch vụ mạng xã hội, một trang web tin tức mà những thành viên
đã đăng ký có thể đăng tải nội dung


20

Ba là, vẫn còn quá mới: Bitcoin chỉ là một vài năm tuổi, một phát minh
liên quan nhiều đến công nghê thông tin với tài chính để tiếp cận với tất cả mọi
người cần kha khá thời gian. Sau này, nếu một vài mật mã tiền tệ cạnh tranh nào
đó ngày càng trở nên thành công hơn Bitcoin hoặc ai đó bằng cách nào đó tìm
thấy một lỗ hổng lớn trong hệ thống thì bong bóng của Bitcoin sẽ vỡ tung.
Bốn là, dễ biến động: Lúc mới xuất hiện vào 2009, 1BTC = 0.00076 USD
nhưng có những lúc đạt đỉnh điểm ở mức ngang 1 ounce vàng ( tương đương =
1240 USD) vào tháng 11 năm 2013 và tháng 3 năm 2014 , 1 BTC thay đổi trong

khoảng từ 500-700 USD[38] . Biến động và khó kiểm soát vì thế Bitcoin đã gây
nhiều khó dễ cho các nhà đầu cơ.
Năm là, chịu ảnh hưởng của thông cáo các nước: Không có rất nhiều nơi
Bitcoins được chấp nhận như thanh toán. Một số nơi, họ không chấp nhận
Bitcoin sử dụng như đồng tiền để thanh toán mà chấp nhận nó như một thứ hàng
hóa ngang hàng có thể trao đổi và đánh thuế vào chính hàng hóa này. Có số nơi
thì thông cáo với toàn dân không nên sử dụng đồng tiền Bitcoin này và vì thế
phạm vi trao đổi của Bitcoin cũng bị ảnh hưởng không nhỏ[39].
Có thể thấy với những đặc điểm riêng biệt của mình, Bitcoin đã khắc phục
được một số hạn chế của các đồng tiền hiện tại như vấn đề làm giả, lạm phát, chi
phí giao dịch cao, giao dịch không thuận tiện… Tuy nhiên cũng không thể phủ
định những nhược điểm quan trọng của nó.Bất cứ một loại tiền tệ nào cũng có
thể sử dụng cho hai mục đích hợp pháp và bất hợp pháp, Bitcoin cũng chưa khắc
phục được điều này. Việc không do bất cứ một cơ quan Chính phủ nào quản lý,
chi phối có thể trở thành một hạn chế lớn ngăn cản Bitcoin trở thành một
phương tiện thanh toán được chấp nhận. Bên cạnh đó những biến động bấp bênh
về giá cũng không gây được sự tin tưởng cho người sử dụng.
1.1.4.
Bitcoin được “đào” như thế nào?
Tất cả các đồng tiền chính thức từ trước đến nay, dù là tiền giấy hay tiền
điện tử, đều có một đặc điểm chung là phải được “quy về một mối”, nghĩa là do
một thực thể duy nhất phát hành, bảo đảm và thực hiện chức năng “thanh toán
bù trừ” (clearing) trong nhiều trường hợp. Lý do các đồng tiền chính thức cần
phải có cơ quan nhà nước bảo chứng là để những người sử dụng nó tin tưởng
38[] Theo biểu đồ biến động giá o/vi/charts/market-price
39[] Sẽ được trình bày rõ ở chương II


21

vào khả năng “lưu trữ giá trị” của đồng tiền mà họ nắm giữ không bị mất quá
nhanh. Tuy nhiên đây chỉ là điều kiện cần chứ không phải điều kiện đủ, nhiều
đồng tiền chính thức nhưng vẫn bị mất giá quá nhanh và người dân/người sử
dụng tìm mọi cách không phải nắm giữ chúng quá lâu.Bitcoin là “đồng tiền” đầu
tiên không cần cơ quan nhà nước bảo chứng, ngay từ công đoạn phát hành cho
đến chức năng “thanh toán bù trừ”.
Bitcoin lấy ý tưởng từ hình thức chia sẻ file ngang hàng thông qua
bittorrent, tuy nhiên người sáng tạo ra nó, Satoshi Nakamoto, đã có những ý
tưởng tuyệt vời để vượt qua những khó khăn mà một đồng tiền điện tử ngang
hàng sẽ gặp phải. Trở ngại đầu tiên là ai sẽ là người phát hành tiền và cách thức
phân bổ những đồng tiền mới được tạo ra như thế nào cho công bằng?Nếu nhớ
lại những đồng tiền bằng đá ở đảo Yap là những đồng tiền có tính chất phi chính
thức (như nhiều đồng tiền là hàng hóa khác, cũng có tính chất như vậy), nghĩa là
người dân tự tạo ra đồng tiền và tự trao đổi với nhau mà không cần cơ quan nhà
nước can thiệp.Nhưng để có được những đồng tiền mới, người dân đảo Yap phải
bỏ thời gian, công sức, và cả nguồn lực mới khai thác được. Ý tưởng đồng tiền
mang chức năng “lưu trữ giá trị” cũng là “lưu trữ sức lao động” có từ thời cổ
đại, được áp dụng ở đảo Yap vài thế kỷ trước, và đến năm 2009 đã được Satoshi
Nakamoto áp dụng cho Bitcoin.
Trên lý thuyết, tất cả những ai tham gia vào mạng lưới Bitcoin đều có thể tạo
ra những đồng Bitcoin mới - quá trình mới này gọi là “khai mỏ” (mining).Có lẽ
thuật ngữ "mining" được chọn không phải tình cờ vì quá trình tạo tiền này giống
quá trình khai thác mỏ ở hai điểm quan trọng. Thứ nhất người đào (miner) phải bỏ
công sức và thời gian để “đào”, cũng cần phải có "vốn" để làm việc này. Nếu chỉ có
"vốn" nhưng không biết cách hoặc không có thời gian thì có thể cho thuê lại "vốn"
của mình cho những người làm dịch vụ. Thứ hai, số Bitcoin “đào” được giảm dần
theo thời gian (một dạng nguồn tài nguyên không tái tạo) và thay đổi tùy theo số
người tham gia “đào”, càng nhiều người đào thì thời gian và công sức bỏ ra để có
một Bitcoin sẽ tốn kém hơn.
Bitcoin là hệ thống trao đổi ngang giá trị.Điều này có nghĩa là mỗi người sử

dụng Bitcoin đều là một phần nhỏ trong ngân hàng Bitcoin.Vậy Bitcoin được sinh
ra từ đâu?
Với tiền giấy, Chính phủ quyết định khi nào thì in và phát tiền. Nhưng
Bitcoin thì khác. Với Bitcoin, người đào sẽ sử dụng một phần mềm đặc biệt để


22

xử lý các thuật toán và được trao lại một dãy số nhất định của Bitcoin gọi là
address. Address là một dãy số, dài từ 27-34 kí tự, bắt đầu bằng 1 hoặc 3, ví dụ:
13q1kfWwR56AwTxeJoJV 8bgRnQ2WYxWiY5[40]
Việc này tạo ra một phương thức tiện lợi để phát hành tiền tệ, đồng thời
cũng khuyến khích nhều người tham gia đào Bitcoin hơn. Và vì người đào được
yêu cầu chứng minh giao dịch nên càng nhiều người đào thì mạng lưới càng
toàn.
Mục tiêu của hệ thống Bitcoin là tạo ra một dạng tiền “ngang hàng”, nghĩa là
quá trình xử lý có thể diễn ra giữa hai đối tác giao dịch hệt như khi thanh toán bằng
tiền giấy hay một loại tiền hàng hóa nào khác. Nhưng làm thế nào người bán có thể
đảm bảo đồng Bitcoin nhận được từ người mua không bị làm giả nếu không có một
bên thứ ba kiểm tra? Ở đây khái niệm làm giả không chỉ đơn thuần là người mua
tạo ra một đồng Bitcoin giả mà còn có thể là anh ta dùng một đồng Bitcoin thật
mua hàng ở nhiều chỗ khác nhau. Giải pháp của Satoshi Nakamoto là dùng chính
mạng lưới Bitcoin thực hiện chức năng thanh toán bù trừ và những người bỏ công
sức và năng lực tính toán ra làm nhiệm vụ xử lý này sẽ được thưởng bằng những
đồng Bitcoin mới.
Như vậy trên thực tế hệ thống Bitcoin không triệt tiêu trung tâm thanh
toán bù trừ mà chỉ chuyển đổi các nơi này trong các hệ thống tiền tệ chính thức
thành một trung tâm thanh toán bù trừ phi chính thức. Một điều khá thú vị là
giữa hệ thống Bitcoin và một hệ thống tiền chính thức hiện đại có một điểm
tương đồng về khả năng làm giả tiền. Với một hệ thống tiền của một quốc gia, một

người có thể làm giả tiền nếu anh ta có nguồn lực (kỹ thuật, tài chính, công sức) đủ
mạnh để cạnh tranh với nhà phát hành tiền - ở đây là nhà nước. Trong hệ thống
Bitcoin, một người có thể làm giả tiền nếu năng lực tính toán của anh ta cạnh tranh
được với năng lực tính toán của những người còn lại tham gia xử lý cho hệ thống.
Khihệ thống Bitcoin còn khá nhỏ thì khả năng một cá nhân hay một nhóm người
nào đó có thể tập hợp năng lực tính toán đủ lớn để làm giả tiền là một nguy cơ có
thật và đó chính là điểm yếu của hệ thống tiền tệ này. Vì thế nếu hệ thống Bitcoin
ngày càng lớn mạnh hơn thì sẽ khó có một cá nhân thậm chí là nhóm người nào có
thể cạnh tranh được với những người còn lại.
40[] />

23

Tóm lại, chính người đào đã giữ cho mạng lưới Bitcoinan toàn hơn bằng
việc chứng minh các giao dịch của mình. Đào Bitcoin là một phần quan trọng và
thiết yếu của Bitcoin, đảm bảo sự công bằng khi duy trì mạng lưới vững chắc, an
toàn và bảo mật.[41]
Trước khi bắt đầu đào Bitcoin cần hiểu ý nghĩa thực sự của việc “đào”
(mining) là gì? Đào là quá trình chạy hệ thống xác minh hash nhờ vào vòng kép
của SHA256 để xác nhận giao dịch và cung cấp bảo mật cần thiết cho các sổ cái
công khai của mạng lưới Bitcoin.
Tốc độ đào được đo bằng số hash mỗi giây. Mỗi khi một giao dịch được
thực hiện, chi tiết về giao dịch đó được thông báo công khai cho toàn bộ hệ
thống và những người đang tham gia vào dịch vụ xử lý sẽ ghi lại giao dịch đó
vào một sổ cái. Với những hệ thống tiền tệ chính thức thì trung tâm thanh toán
bù trừ sẽ làm việc này và không ai có thể làm giả sổ sách được trừ khiđột nhập
được vào máy chủ và thay đổi nội dung của sổ sách. Trong hệ thống Bitcoin
cuốn sổ cái được chia ra thành các khối(block), mỗi block có chứa hash (SHA256) của block trước nó và các giao dịch mới xuất hiện cùng với một con số
ngẫu nhiên. Nhiệm vụ của các thành viên trong mạng lưới Bitcoin là tính
ra hash cho những block mới xuất hiện. Việc tính hash cho một văn bản như giải

thích bên trên không khó, nhưng Satoshi Nakamoto có một sáng kiến rất thông
minh là yêu cầu số hash tính được phải nhỏ hơn một mức nhất định (có thể thay
đổi được). Nếu chuỗi số hash tính được lớn hơn mức này thì phải thay đổi con
số ngẫu nhiên trong block và tính lại hash mới.
Tất cả các thành viên tham gia sẽ chạy đua với nhau để tính ra
số hash "đúng" cho block mới được tạo. Một khi ai đó tính ra nó, các thành viên
khác sẽ dễ dàng kiểm chứng và block đó sẽ trở thành ghi nhận giao dịch chính
thức cho toàn bộ hệ thống. Khidùng một đồng Bitcoin của mình để mua một sản
phẩm nào đó, người bán sẽ đợi đến khi nào giao dịch giữa hai bên được ghi
chính thức vào một block được thừa nhận, nghĩa là hash đã đạt mức đã định rồi
mới chấp nhận giao hàng. Tốc độ mạng lưới xử lý các block và tạo hash phụ
thuộc vào 2 yếu tố: số người (năng lực tính toán) tham gia vào nhiệm vụ xử lý
giao dịch và mức độ khó của mức được đặt ra. Thuật toán của hệ thống Bitcoin
sẽ thay đổi mức đã định (khi số người tham gia thay đổi) để đảm bảo cứ khoảng
41[] />

24

10 phút sẽ có một block mới được tạo ra, nghĩa là khi số người tham gia đông
lên thì sẽ khó đạt được hơn. Với những hoạt động mua bán trực tuyến thì độ trễ
khoảng 10 phút này có thể chấp nhận được.
Thành viên nào giải được hash cho một block mới sẽ được "trả công" bằng
một lượng Bitcoin mới phát hành. Do vậy “khai mỏ” những đồng Bitcoin mới
chính là sản phẩm của quá trình xử lý giao dịch. Muốn tạo ra tiền thì phải bỏ công
(và năng lực tính toán) ra phục vụ cho cộng đồng. Ở điểm này hệ thống Bitcoin
được thiết kế rất khéo léo và tốt hơn hệ thống tiền đá của đảo Yap hay thậm chí hệ
thống kim bản vị trước đây trong lịch sử (người khai thác đá hay đi đào vàng hoàn
toàn vì vụ lợi cho chính mình chứ không phải cho cộng đồng - ngoại trừ tăng tính
thanh khoản cho nền kinh tế).
Ban đầu "tiền công" cho một block là 50 Bitcoin, sau đó số tiền này giảm

50% sau mỗi 210.000 block được tạo ra. Ý tưởng giảm dần số "tiền công" này
có lẽ xuất phát từ khái niệm nguồn tài nguyên không tái tạo và sẽ làm cho tổng
số Bitcoin lưu hành tiệm cận dần đến con số 21 triệu. Bên cạnh việc thu được
các đồng Bitcoin mới, các thành viên có thể thu phí xử lý cho những giao dịch
lớn, đây có lẽ là một giải pháp để thu hút số người tham gia trong tương lai khi
số lượng Bitcoin tới hạn. Tất nhiên khi Bitcoin càng khó tạo ra thì giá trị của nó
càng tăng, hay nói cách khác giá cả trong nền kinh tế sử dụng Bitcoin giao dịch
sẽ bị giảm phát. Tuy nhiên tốc độ giảm phát (và tốc độ tăng cung tiền) có thể xác
định trước khá chính xác, cho nên người ta sẽ tính toán giá cả chính xác dựa trên
tốc độ giảm phát này.
Như đã nói bên trên, mọi thành viên trong hệ thống Bitcoin đều có quyền
tham gia vào quá trình xử lý giao dịch để được nhận những đồng Bitcoin
mới.Tuy nhiên điều này đòi hỏi phải có máy tính mạnh và trình độ công nghệ
thông tin để lập trình. Nếu không có kiến thức, có thể cho thuê máy tính của
mình cho những nhóm chuyên nghiệp có khả năng vận hành/quản lý hoạt động
xử lý (nghĩa là thu thập thông tin về các giao dịch mới, tính hash, kiểm
tra hash...). Tất nhiên máy tính phải nối mạng 24/24 và phải thực sự mạnh thì
mới đáng (hầu hết các máy tính tham gia xử lý đều sử dụng GPU bên cạnh CPU
để thực hiện các tác vụ tính toán song song)42.

42[] Thông tin được tổng hợp từ />

25

Phần mềm Bitcoin tận dụng sức mạnh xử lý của CPU và GPU để chạy các
thuật toán cực kì phức tạp và sau đó chia sẻ giải pháp cho toàn bộ mạng
lưới.Mặc dù các thuật toán rất khó tìm lời giải nhưng lại rất dễ kiểm tra kết quả
đúng/sai và với mỗi kết quả đúng, “thợ đào” sẽ nhận được số Bitcoin phù hợp
với công sức họ bỏ ra.
Hình ảnh 1.1: Hệ thống máy móc để “đào” Bitcoin

(Nguồn: )
Việc huy động một lượng lớn năng lực tính toán tham gia vào quá trình xử
lý giao dịch có ý nghĩa quan trọng với hệ thống Bitcoin.Nếu số lượng máy tính
tham gia quá ít, một kẻ giả mạo có thể huy động một lượng máy tính lớn hơn để
tạo ra một sổ cái giả, nghĩa là tính ra hash cho các block mới nhanh hơn toàn bộ
hệ thống.
Sau đây, chúng ta sẽ tìm hiểu qua về quy trình để thực hiện “đào” Bitcoin
như thế nào.
• Mua hệ thống ổ cứng[43]
Để bắt đầu đào, cần phải mua được phần cứng đào Bitcoin.Vào những ngày
đầu của Bitcoin, rất dễ để đào chỉ với máy tính hoặc là cạc xử lý đồ họa tốc độ
cao. Ngày nay thì không như thế nữa, thiết bị phụ thuộc vào chip ASIC đặc chế có thể đáp ứng gấp 100 lần khả năng của hệ thống cũ và đã dần thống trị ngành
công nghiệp. Việc đào cùng với hệ thống thấp hơn sẽ tiêu thụ nhiều điện hơn
khoản mà thợ đào sẽ kiếm được.Phần cứng hiện đại để đào Bitcoin ngày nay
phải kể đến ASIC (application-specific integrated circuit). Những cỗ máy ASIC
có thể đào với tốc độ đáng kinh ngạc trong khi tiêu thụ năng lượng ít hơn rất
nhiều giàn máy đào FPGA hay GPU. Một số công ty có uy tín đã thành lập cho
43[] Theo nguồn />