Bài giảng ngữ văn 7 bài 9 cách lập ý của bài văn biểu cảm

MÔN:

NGỮ VĂN 7


Tit 36. Tp lm vn
I. NHNG CCH LP í THNG GP CA BI VN BIU CM

1. Liờn h hin ti vớ tng lai
a. Vớ d: (SGK - tr 117).
b. Nhn xột.

- Đối tợng biểu cảm: Cây tre Việt Nam.
Tre gắn bó với con

ngời: làm bóng mát, làm đu tre, diều sáo,..

+ Tng lai : st, thộp cú th nhiu hn tre na.

tre sẽ còn mãi, vẫn là bóng mát, khúc nhạc tâm tình,...
tre trở thành biểu tợng của con ngời Việt Nam.
=> Tin tng vo sc sng trng tn ca tre; t ho v v p phm cht
ca tre.
=> LIN H S VT ( CếY TRE)TRONG HIN TI VI TNG LAI
BC L CM XC


Tiết 36. Tập làm văn
I. NHỮNG CÁCH LẬP Ý THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM

1. Liên hệ hiện tại với tương lai

2. Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại.
a. Ví dụ: (SGK - tr 118).
Trong các món đồ chơi, tôi say mê nhất con gà đất: một chú trống đẹp mã, oai vệ, với chiếc
kèn lá tơi cài vào ức để tạo ra tiếng gáy. Đến bây giờ, tôi vẫn còn cảm nhận được niềm vui kì
diệu ấy tái sinh trong tâm hồn, khi nhớ lại buổi sáng sớm, tôi mang con gà ra đứng trước thềm,
ấp nó giữa lòng bàn tay, dồn hơi đầy ngực, ngửa mặt lên trời và gập người dần dần lúc hạ
giọng, giống y như dáng điệu con gà lúc gáy. Còn gì vui hơn với một đứa bé, khi nó được hoá
thân thành một con gà trống để dõng dạc cất lên điệu nhạc sớm mai: “Ó... ò...o"! Bao giờ tôi
cũng thử rất lâu để chọn được một con gà đất có giọng trầm; biết cách bụm hai bàn tay để
điều khiển giọng gáy thật sinh động, giống y như người nghệ sĩ thổi kèn đồng.
Bây giờ tôi hiểu ra, những đồ chơi con trẻ thời ấy rất hấp dẫn bởi chính tính mong manh
của chúng. Chiếc trống lùng tung bị thủng trong chốc lát, con ve bị đứt dây, con gà đất rồi cũng
vỡ trên tay đứa bé. Vâng, thử tượng tượng một quả bong bóng không bao giờ vỡ, không thể
bay mất, nó cứ mãi như một vật lì lợm...Ôi, nếu thế thì đâu còn là quả bóng bay? Đồ chơi trẻ
con, đó là nỗi vui mừng khi có được trong tay, và còn là nỗi tiếc nuối khi bỗng dưng bị mất nó.
Những con gà đất lần lượt vỡ dọc theo tuổi thơ mãi để lại trong tôi một nỗi gì sâu thẳm, giống
như một linh hồn.
( Theo Hoàng Phủ Ngọc Tường, Người ham chơi)


Tiết 36. Tập làm văn
I. NHỮNG CÁCH LẬP Ý THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM

1. Liên hệ hiện tại vơí tương lai
2. Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại.
a. Ví dụ: (SGK - tr 118).
b. Nhận xét - Đối tượng biểu cảm : Con gà đất - đồ chơi của tuổi thơ .


Tit 36. Tp lm vn

I. NHNG CCH LP í THNG GP CA BI VN BIU CM

1. Liờn h hin ti vớ tng lai
2. Hi tng quỏ kh v suy ngh v hin ti.
a. Vớ d: (SGK - tr 118).
b. Nhn xột - i tng biu cm : Con g t - chi ca tui th .

on 1: Hi tng Con g t trong qu kh
on 2: Suy ngh v chi hin ti.
- Tỏc gi ó say mờ con g t
- Suy nghĩ, khát vọng hoá thân thành con gà ...trở thành ngời nghệ sĩ thổi kèn

đồng.
- Phát hiện ra đc im ca chi: mang tớnh mong manh, d v .
- Nh v nhng con g đất ln lt v dc theo tui th v liờn tng n
linh hn ca nhng chi ó cht ( mất).


chi khụng phi l nhng vt vụ tri vụ giỏc bi chỳng cú linh hn ,
nh chỳng m con ngi cú khỏt vng hng ti cỏi p.


Tiết 36. Tập làm văn
I. NHỮNG CÁCH LẬP Ý THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM

1. Liên hệ hiện tại vơí tương lai
2. Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại.
3. Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn mong ước.
a. Ví dụ 1: (SGK - tr 119).
Cô vừa đi vừa hỏi tôi:

- Bây giờ em đã giải được những bài toán khó, đã làm được những bài luận dài rồi
đấy. Vậy em còn yêu mến cô giáo cũ của em nữa không?
Và khi xuống đến chân cầu thang, cô nói to với tôi:
- Đừng quên cô nhé!
Ôi! Cô giáo rất tốt của em, không, chẳng bao giờ em lại quên cô được! Sau này, khi
em đã lớn, em vẫn sẽ nhớ đến cô, và sẽ tìm gặp cô giữa một đám học trò nhỏ. Mỗi bận
đi ngang qua một trường học và nghe tiếng một cô giáo giảng bài, em sẽ tưởng chừng
như nghe tiếng nói của cô. Em sẽ nhớ lại hai năm ngồi trong lớp học của cô, ở đó, em
đã học được bao nhiêu điều bổ ích; ở đó em đã bao nhiêu lần nhìn thấy cô mệt nhọc và
đau đớn, nhưng luôn luôn theo dõi lớp học, luôn luôn yêu thương mọi người. Cô đã
thất vọng khi thấy một em bé cứ cầm sai cây bút khi viết mà không sao uốn nắn được;
cô đã lo lắng cho chúng em đến biến sắc mặt khi các vị thanh tra vào lớp và hỏi bài
chúng em; cô lấy làm sung sướng khi chúng em đạt được những kết quả xuất sắc. Lúc
nào cô cũng có lòng tốt và dịu hiền như người mẹ.
Không bao giờ, phải, không bao giờ em lại có thể quên cô được, cô giáo yêu quý của
em !
(Ét - môn - đô đơ A - mi - xi, Những tấm lòng cao cả)


Tit 36. Tp lm vn
I. NHNG CCH LP í THNG GP CA BI VN BIU CM

1. Liờn h hin ti vớ tng lai
2. Hi tng quỏ kh v suy ngh v hin ti.
3. Tng tng tỡnh hung, ha hn mong c.
a. Vớ d 1: (SGK - tr 119).
b. Nhn xột - i tng biu cm : Cụ giỏo .

- Tởng tợng:

gặp và trò chuyện với cô giáo cũ .

- Gi li kớ c hai nm ngi trong lp hc ca cụ giỏo.
- Lỳc no cụ cng cú lũng tt v du hin nh mt ngi m.

-Ha hn: Khi ó trng thnh, tỡm v cụ, khụng bao gi quờn
cụ c.
= > By t lũng kính

yêu, nhớ ơn vô hạn đối với cô giáo.

=> Tng tng tình hung, gi li k nim, ha hn,
mong c.


Tiết 36. Tập làm văn
I. NHỮNG CÁCH LẬP Ý THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM

1. Liên hệ hiện tại vơí tương lai
2. Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại.
3. Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn mong ước.
4. Quan sát, suy ngẫm.
a. Ví dụ: (SGK – tr 120 +121)
U tôi đã ngủ từ lâu. Nhưng tôi buông bút, nhìn ra bốn bên, chỗ nào cũng thấy bóng u.
Cái bóng đen đủi, hòa lẫn với bóng tối, vẽ nên một khuôn mặt trăng trắng với đôi mắt
nhỏ, lòng đen nhuộm một màu nâu đồng. Cái bóng mơ hồ yêu dấu ấy đứng bên cạnh
lớp lớp những ngày tháng ngậm ngùi đói khổ, những năm này năm khác qua đi trong
cơn thấp thỏm đợi chờ dài dặc mang ngấn nước mắt và tiếng thở dài. Người ta, nhiều
lúc nhàn, quây quần bên cạnh người thân, nhưng không mấy khi lại tỉ mỉ vẩn vơ mà
nhìn ngắm những người yêu mến của ta. Cho nên thỉnh thoảng tôi sực nhớ, tôi chợt

nhìn u, tôi bỗng giật mình, tôi ngờ ngợ như người ngồi trước mặt đây không phải là u
tôi. Có đâu u tôi lại thế kia. Tóc đường ngôi của u tôi lốm đốm, rụng, chỉ còn lưa thưa.
Lúc u tôi cười, nếp nhăn ở đuôi con mắt nhăn lại, xếp lên nhau, đến khi cười hết cũng
còn những vết rạn khía quanh xuống hai bên gò má. Hàm răng trên của u tôi hểnh
khuyết ba lỗ đã mấy năm nay. U tôi đã già từ bao giờ? U tôi đã già đi lúc nào? Tôi thực
không hay.
(Theo Tô Hoài, Cỏ dại)


Tit 36. Tp lm vn
I. NHNG CCH LP í THNG GP CA BI VN BIU CM

1. Liờn h hin ti vớ tng lai
2. Hi tng quỏ kh v suy ngh v hin ti.
3. Tng tng tỡnh hung, ha hn mong c.
4. Quan sỏt, suy ngm.
a. Vớ d: (SGK tr 120 +121)
b. Nhn xột
- Đối tợng biu cm : U tụi.

Cỏi búng en i... khuôn mặt

nhăn, hàm răng ,...)

( trăng trắng, đôi mắt nhỏ, nết cời, nếp

Suy ngm: U tụi gi i t bao gi? U tụi gi i t lỳc no? Tụi thc
khụng hay
=> nhn ra ni vt v, gian truừn ca U nn thng U nhiu hn. Xút xa khi
nhn ra mỡnh ó th , vụ tỡnh vi U.

=> Lũng kớnh yờu, thng cm ca ngi con i vi m .
=> Quan sỏt, miờu t chi tit, nhn xột , suy nghĩ by t cm xỳc.


Tiết 36. Tập làm văn
I. NHỮNG CÁCH LẬP Ý THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM

1. Liên hệ hiện tại vơí tương lai
2. Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại.
3. Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn mong ước.
4. Quan sát, suy ngẫm.

II. GHI NHỚ
.Để tạo ý cho bài văn biểu cảm, khơi nguồn cho mạch cảm xúc nảy
sinh, người viết có thể hồi tưởng kỉ niệm quá khứ, suy nghĩ về hiện
tại, mơ ước tới tương lai, tưởng tượng những tình huống gợi cảm,
hoặc vừa quan sát vừa suy ngẫm, vừa thể hiện cảm xúc.


Tiết 36. Tập làm văn

CÂU HỎI THẢO LUẬN:

CÚ Ý KIẾN CHO RẰNG: “ DỰ SỬ DỤNG CỎCH NÀO ĐỂ
LẬP Ý CHO BÀI VĂN BIỂU CẢM THỠ TỠNH CẢM TRONG
BÀI CŨNG PHẢI CHÕN THẬT VÀ SỰ VIỆC NỜU RA PHẢI CÚ
TRONG KINH NGHIỆM.”
EM CÚ ĐỒNG Ý VỚI Ý KIẾN ĐÚ KHỤNG? VỠ
SAO?
=> Tình cảm trong bài văn biểu cảm phải chân thật và sự việc

được nêu ra phải có trong kinh nghiệm.
- Vì như thế bài văn mới làm cho người đọc tin và đồng cảm.


Tiết 36. Tập làm văn
I. NHỮNG CÁCH LẬP Ý THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM

1. Liên hệ hiện tại vơí tương lai
2. Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại.
3. Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn mong ước.
4. Quan sát, suy ngẫm.

II. GHI NHỚ

.Để tạo ý cho bài văn biểu cảm, khơi nguồn cho mạch cảm xúc nảy
sinh, người viết có thể hồi tưởng kỉ niệm quá khứ, suy nghĩ về hiện
tại, mơ ước tới tương lai, tưởng tượng những tình huống gợi cảm,
hoặc vừa quan sát vừa suy ngẫm, vừa thể hiện cảm xúc.
.Nhưng dù dùng cách gì thì tình cảm trong bài cũng phải chân thật và
sự việc được nêu ra phải có trong kinh nghiệm. Được như thế bài văn
mới làm cho người đọc tin và đồng cảm.


Tiết 36. Tập làm văn
I. NHỮNG CÁCH LẬP Ý THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM

1. Liên hệ hiện tại vơí tương lai
2. Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại.
3. Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn mong ước.
4. Quan sát, suy ngẫm.

II. Ghi nhớ
III. LUYỆN TẬP.

Bài tập 1: Tập lập ý bài văn biểu cảm theo cỏc đề sau:
a) Cảm xỳc về vườn nhà.
b) Cảm xỳc về con vật nuụi (con bũ, con chú, con mốo…)
c) Cảm xỳc về người thõn.
d) Cảm nghĩ về mỏi trường thõn yờu.


Tiết 36. Tập làm văn
I. NHỮNG CÁCH LẬP Ý THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM

1. Liên hệ hiện tại vơí tương lai
2. Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại.
3. Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn mong ước.
4. Quan sát, suy ngẫm.
* Ghi nhớ
III. LUYỆN TẬP.

b) Cảm xúc về con vật nuôi.
*Liên hệ hiện tại với tương lai:
- Xác định hình dung con vật mà em muốn nói đến ở hiện tại.
- Trong tương lai nếu con vật đó không còn nữa thì em sẽ
nhớ đến những đặc điểm mà em yêu quý (hình dáng, tính
cách).
- Xác định tình cảm của em đối với con vật đó.


Tiết 36. Tập làm văn

I. NHỮNG CÁCH LẬP Ý THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM

1. Liên hệ hiện tại vơí tương lai
2. Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại.
3. Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn mong ước.
4. Quan sát, suy ngẫm.
* Ghi nhớ
II. LUYỆN TẬP.

b) Cảm xúc về con vật nuôi.
*Hồi tưởng quá khứ, suy nghĩ về hiện tại:
- Xác định hình dung con vật mà em đã từng nuôi, những
đặc điểm (hình dáng, tính cách) làm em nhớ mãi.
- Bây giờ con vật đó có còn tồn tại hay không? Nếu còn tồn
tại thì có đặc điểm gì khác? Nếu không còn tồn tại thì điều gì
ở quá khứ làm em nhớ đến con vật đó nhất.
- Tình cảm đối với con vật ở quá khứ đó còn mãi trong em
đến bây giờ.


Tiết 36. Tập làm văn
I. NHỮNG CÁCH LẬP Ý THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM

1. Liên hệ hiện tại vơí tương lai
2. Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại.
3. Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn mong ước.
4. Quan sát, suy ngẫm.
* Ghi nhớ
II. LUYỆN TẬP.

d) Cảm nghĩ về mái trường thân yêu:
*Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn, mong ước:
- Đặt một tình huống có liên quan đến ngôi trường (một buổi
chào cờ, buổi lao động, hội trại). Nghĩ đến một tình huống
khác tương tự nhưng không phải trên nền ngôi trường để
nhận ra sự khác biệt, để bộc lộ cảm xúc.
- Cảm xúc sẽ ùa về là những cảm xúc nào? Thôi thúc em
làm gì?
- Qua những cảm xúc đó em sẽ nhận ra tình cảm của em
đối với ngôi trường mình.


Tiết 36. Tập làm văn
I. NHỮNG CÁCH LẬP Ý THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM

1. Liên hệ hiện tại vơí tương lai
2. Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại.
3. Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn mong ước.
4. Quan sát, suy ngẫm.
* Ghi nhớ
II. LUYỆN TẬP.

d) Cảm nghĩ về mái trường thân yêu:
*Quan sát, suy ngẫm:
- Nhìn vào một ngôi trường nào đó mà hình dung đến một
ngồi trường khác trong tuổi thơ của em.
- Suy ngẫm điều khác biệt giữa hai ngôi trường đó. Điều gì
næi bật tạo nên sự khác biệt đó, từ đó biểu lộ cảm xúc.
- Biểu cảm tâm trạng của em khi những cảm xúc đó ùa về.

Tiết 36. Tập làm văn
I. NHỮNG CÁCH LẬP Ý THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM

1. Liên hệ hiện tại vơí tương lai
2. Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại.
3. Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn mong ước.
4. Quan sát, suy ngẫm.
* Ghi nhớ
II. LUYỆN TẬP.

* H­í ng­dÉn­vÒ­nhµ:
1. Học thuộc ghi nhớ:
2. Làm bài tập ở nhà:
- Chia lớp làm 4 tổ
+Tổ 1: Làm đề b) theo hướng 3
+Tổ 2: Làm đề b) theo hướng 4
+Tổ 3: Làm đề d) theo hướng 1
+Tổ 4: Làm đề d) theo hướng 2