Phân tích cấu trúc câu trong văn phong khoa học kĩ thuật

Phân tích cấu trúc câu trong văn phong khoa học - kĩ thuật

Phân tích cấu trúc câu trong
văn phong khoa học - kĩ
thuật
Bởi:
TS Đào Hồng Thu

Nội dung
Tiếng Anh nói chung và tiếng Anh văn phong khoa học kĩ thuật nói riêng, như chúng ta
đã biết, chủ yếu chứa các thành phần phân tích. Người học tiếng Anh thường gặp khó
khăn trong việc phân tích cú pháp là điều dễ hiểu khi dịch thuật, nói cách khác, khó phân
tích cấu trúc câu là đặc điểm của tiếng Anh so với các ngôn ngữ khác. Trước hết, điều
này liên quan tới sự phân định nghĩa của câu, tức là xác định giới hạn các thành phần
trong câu, phân chia các nhóm chủ ngữ, vị ngữ, định ngữ, trạng ngữ. Để xác định được
giới hạn các thành phần trong câu, cần phải nắm vững các yếu tố tạo nên câu như mạo
từ, đại từ, giới từ, liên từ, trợ động từ, một số trạng từ và số từ, bởi vì chính các từ loại
này thường có trong phạm vi các yếu tố riêng biệt hoặc thành ngữ, cụm từ, giúp thiết lập
mối quan hệ giữa các từ của câu, ví dụ:
The power output of our hydroelectric stations is increasing from day to day.
Đây là loại câu đơn mở rộng. Chúng ta có thể chia câu trên thành 4 đoạn theo mối quan
hệ ngữ pháp:
1. the power output
2. of our hydroelectric stations
3. is increasing
4. from day to day
Chủ ngữ trong câu trên được bắt đầu từ mạo từ the, trợ động từ is đóng vai trò đồng vị
ngữ với increasing, giới từ from với cụm từ day to day đóng vai trò trạng ngữ trong câu.

1/3

Phân tích cấu trúc câu trong văn phong khoa học - kĩ thuật

Giới từ of trong thành phần chủ ngữ sau danh từ output thuộc phần xác định phía phải.
Giới từ to nằm trong cụm từ from day to day và là trạng ngữ trong câu. Từng cụm từ
chúng ta có thể dịch như sau:
1. việc sản xuất điện năng
2. của các nhà máy thủy điện (tại các nhà máy thủy điện của chúng ta)
3. đang phát triển
4. hàng ngày
5. hoặc 3 & 4 (đang ngày càng phát triển)
Khi phân tích câu phức độc lập và phụ thuộc, cần biết trật tự các thành phần câu trong
tiếng Anh và các yếu tố ngôn ngữ. Trước hết, cần tách nhỏ các câu phức độc lập thành
các câu đơn, câu phức phụ thuộc, các mện đề chính - phụ, sau đó chúng ta tiến hành
phân tích từng thành phần và toàn bộ câu trong quá trình dạy và học dịch thuật.
Phân tích ngữ pháp một câu trong tiếng Anh thường bắt đầu từ việc xác định thành phần
chính là chủ ngữ và vị ngữ. Trong quá trình giảng dạy ngoại ngữ thuộc khối khoa học tự
nhiên chúng tôi thấy rằng nên bắt đầu từ việc tìm vị ngữ của câu, bởi vì:
1. Việc tìm được vị ngữ (yếu tố II) trong câu sẽ lập tức xác định ngay được hai yếu tố
khác (yếu tố I - phía bên trái vị ngữ và các yếu tố III, IV (nếu có) - phía bên phải vị ngữ);
2. Câu trong tiếng Anh, về nguyên tắc, luôn chứa động từ (vị ngữ), trong khi có thể
không chứa chủ ngữ, ví dụ, khi câu ở dạng mệnh lệnh thức;
3. Thông thường, tìm vị ngữ dễ dàng hơn chủ ngữ, bởi vì trong đa số các trường hợp, vị
ngữ được xác định bởi trợ động từ hoặc động từ tình thái là thành phần không thể thiếu
được trong câu.
Quá trình giảng dạy ngoại ngữ theo văn phong khoa học kĩ thuật cho thấy việc xác định
vị ngữ để phân tích câu nhằm đáp ứng việc dịch môn chuyên ngành khoa học cụ thể của
sinh viên là vấn đề then chốt để nâng cao chất lượng dạy và học ngoại ngữ thuộc khối
khoa học tự nhiên. Theo chúng tôi, có thể áp dụng một số phương pháp tìm vị ngữ sau:
1. Phương pháp tìm vị ngữ phổ biến và đơn giản nhất là xác định vị ngữ theo trợ động

từ hoặc động từ tình thái (be, am, is, are, was, were; have, has, had; do, does, did; shall,
shout; will, would; can, could; may, must),
The experiment has been made under new conditions.

2/3


Phân tích cấu trúc câu trong văn phong khoa học - kĩ thuật

One of the most important uses of electricity is the production of heat.
All the above factors should be taken into consideration.
2. Nếu trong thành phần của vị ngữ không có các thành phần của động từ như đã nêu
trên thì chúng ta có thể tìm được vị ngữ bằng cách xác định vị ngữ theo từ phía bên trái,
cụ thể là:
a) Theo đại từ nhân xưng ở dạng nguyên mẫu (I, he, she, we, they), nghĩa là ngay sau
chủ ngữ là vị ngữ,
In order to study different properties of materials we subject them to a thorough test.
Để nghiên cứu các tính chất khác nhau của vật liệu, chúng ta cẩn thận thử nghiệm chúng.
b) Theo các trạng ngữ chỉ thời gian đứng trước động từ (always, never, often, seldom,
just, already, usually …),
Very fine grained materials usually form smooth surfaces.
Các vật liệu có cấu tạo hạt rất nhỏ thường tạo ra bề mặt phẳng.
3. Phương pháp tìm vị ngữ thứ ba là xác định chúng qua từ đồng hành phía bên phải là
phó từ trực tiếp thường đứng ngay sau vị ngữ.
Phân tích cấu trúc câu qua xác định chức năng của từ đòi hỏi:
- Kiến thức về tiếp tố, theo đó có thể xác định được từ cần xác định thuộc loại từ nào,
Danh từ: production, development, possibility, conductance …
Tính từ: considerable, useful, productive …
Động từ: realize, clssify, introduce …
Trạng từ: freely, possibly, likewise …

- Kiến thức về vĩ tố (-s, -ed, -ing, -er, -est);
- Kiến thức về các thành phần khác tạo câu như mạo từ, đại từ chỉ định (this, that, these,
those), tính từ sở hữu (my, his, her, its, our, your, their), từ không xác định (some, any),
phủ định (no), tính từ chỉ định lượng (many, much, few, little), số từ.

3/3