Bài giảng ngữ văn 7 bài 14 chơi chữ 9

NGỮ VĂN

TaiLieu.VN


KIỂM TRA BÀI CŨ:
1) * Thế nào là điệp ngữ ?
* Dùng điệp ngữ có tác dụng như
thế nào ?
* Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng
biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một
câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh.
Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp
ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ.
TaiLieu.VN


2) Có những dạng điệp ngữ nào?
Xác định dạng điệp ngữ trong ví dụ sau:
1/ Mai sau
Mai sau
* Điệp ngữ nối tiếp
Mai sau…
sau
xanh tre mãi xanh
xanhmàu tre xanh
xanh
Đất xanh
* Điệp ngữ cách quãng
2/ Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy
thấy

Thấy xanh xanh những mấy ngàn
ngàn dâu
dâu * Điệp
Ngàn dâu
dâu xanh ngắt một màu
Ngàn
ngữ vòng
Lòng chàng ý thiếp, ai sầu hơn ai?
TaiLieu.VN


1

H Ồ

C H

Í

M I

N H

2
3
4
5
6
7
1. Tên vị lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt Nam?

TaiLieu.VN


1
2
3

H Ồ
Q

U A N

C H

Í

H

T Ừ

Ệ

M

I

N

H

4
5
6
7
2. Từ được dùng để biểu thị các ý nghĩa quan hệ giữa các bộ
phận của câu hay giữa câu với câu trong đoạn văn?

TaiLieu.VN


1
2
3
4
5
6
7

H Ồ
Q

U

C Ô

C H

A N H
N

S

Ơ

Í

M I

Ệ

T Ừ

N

C A

N H

3. Đây là tên một bài thơ của Nguyễn Trãi?
TaiLieu.VN


H
1
2
Q U A
3
C Ô N
4 B Á N H T R
5

6
7

Ồ

C H

Í

M

N H

Ệ

T Ừ

S

Ơ

N

C A

Ô

I

N

Ư Ớ

I

N H

C

4. Tên một bài thơ nổi tiếng của Hồ Xuân Hương?
TaiLieu.VN


H
1
2
Q U A
3
C Ô N
4 B Á N H T R
H Ạ T R
5
6
7

Ồ

C H

N H

Ệ

Í M

I N

H

TỪ

S
Ô

Ơ N C A
I N Ư Ớ C

I

C H Ư

Ơ

N

G

5. Tên nhà thơ nổi tiếng đời Đường lên kinh đô Trường An làm
quan, 50 năm sau mới trở về?

TaiLieu.VN


1
2
3

H Ồ
Q

U A

C Ô

N

C H

Í

N

H

T Ừ

S

Ơ N

Ệ

C

M

I

N H

A

4 B Á N H T R Ô I N Ư Ớ C
H Ạ T R I C H Ư Ơ N G
5
6
7

T Ừ

G H É

P

6. Tên gọi của từ được cấu tạo bằng cách ghép các
tiếng có nghĩa lại với nhau?
TaiLieu.VN


1

2

H Ồ C H
Q

U A

N H Ệ

Í

M I

N H

T Ừ

3
C Ô N S Ơ N C A
4 B Á N H T R Ô I N Ư Ớ C
5
6

H Ạ

7

V Ă

T

R I

T Ừ
N

C H Ư

G H É

T R Ữ

T

Ơ N

G

P
Ì

N

H

7. Tên gọi khác của văn biểu cảm?
TaiLieu.VN


Thế nào là chơi chữ?

CHƠI CHỮ

Các lối chơi chữ
Luyện tập

TaiLieu.VN


Ngày 23 tháng 11 năm 2009

Tuần: 16

NGỮ VĂN

Tiết: 61

CHƠI CHỮ

I. Thế nào là chơi chữ?
1. Phân tích ví dụ

TaiLieu.VN


Bà già đi chợ Cầu Đông,
1
Bói xem một quẻ lấy chồng lợi
lợi chăng.
Thầy bói gieo quẻ nói rằng:
Lợi thì có lợi3

lợi nhưng răng không còn.
Lợi2

(Ca dao)

* Lợi(1): Tính từ
Ích lợi, lợi lộc.
* Lợi(2),(3): Danh từ
Lợi (nướu) răng
Âm : giống nhau. Tạo sắc thái hài
LỢI
Nghĩa: khác nhau. hước, dí dỏm
Làm bài ca dao thêm hấp dẫn, thú vị.
TaiLieu.VN


• * Lợi dụng đặc sắc:
•

- về âm

•

- về nghĩa
tạo sắc thái dí dỏm, hài hước

CHƠI
CHỮ
TaiLieu.VN

Ngày 23 tháng 11 năm 2009

Tuần: 16

NGỮ VĂN

Tiết: 61

CHƠI CHỮ

I. Thế nào là chơi chữ?
1. Phân tích ví dụ
2. Ghi nhớ
Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm,về nghĩa
của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước…
làm câu văn hấp dẫn, thú vị.

TaiLieu.VN


Ngày 23 tháng 11 năm 2009

Tuần: 16

NGỮ VĂN

Tiết: 61

CHƠI CHỮ

I. Thế nào là chơi chữ?
II. Các lối chơi chữ:

TaiLieu.VN


Ngày 23 tháng 11 năm 2009

Tuần: 16

NGỮ VĂN

Tiết: 61

CHƠI CHỮ

I. Chơi chữ và tác dụng của chơi chữ:
II. Các lối chơi chữ:

1. Phân tích ví dụ

a. Dùng lối nói trại âm (gần âm)

Ví dụ 1: Sánh với Na-va “ranh tướng” Pháp
Tiếng tăm nồng nặc ở Đông Dương
Ranh tướng: tướng ranh con
Danh tướng: tướng nổi tiếng, tài giỏi
⇒ Dùng lối nói trại âm, gần âm
=> Mỉa mai, giễu cợt tên chỉ huy quân sự Pháp.

TaiLieu.VN


Ngày 23 tháng 11 năm 2009

Tuần: 16

NGỮ VĂN

Tiết: 61

CHƠI CHỮ

I. Chơi chữ và tác dụng của chơi chữ
II. Các lối chơi chữ
1. Phân tích ví dụ
a. Dùng lối nói trại âm (gần âm)
b. Dùng cách điệp âm

TaiLieu.VN


Ví dụ 2:
Mênh
mông
muôn
mẫu
M
m
m một

m màu
m mưa,
m
m
Mỏi
M mắt
m miên
m man
m mãi
m mịt
m mờ.
m
(Tú Mỡ)
Lặp lại liên tiếp
phụ âm “m”
TaiLieu.VN

Dùng cách
điệp âm


Ngày 23 tháng 11 năm 2009

Tuần: 16

NGỮ VĂN

Tiết: 61

CHƠI CHỮ

I. Chơi chữ và tác dụng của chơi chữ
II. Các lối chơi chữ
1. Phân tích ví dụ
a. Dùng lối nói trại âm (gần âm)
b. Dùng cách điệp âm
c. Dùng lối nói lái

TaiLieu.VN


Ví dụ 3:
Con cá đối bỏ trong cối
cối đá,
đá
mái kèo,
kèo
Con mèo cái nằm trên mái
Trách cha mẹ em nghèo, anh nỡ phụ duyên em.

(Ca dao)
cá đối
mèo cái
TaiLieu.VN

Dùng lối
cối đá
mái kèo nói lái.

Ngày 23 tháng 11 năm 2009

Tuần: 16

NGỮ VĂN

Tiết: 61

CHƠI CHỮ

I. Thế nào là chơi chữ?
II. Các lối chơi chữ:
1. Phân tích ví dụ

a. Dùng lối nói trại âm (gần âm)
b. Dùng cách điệp âm
c. Dùng lối nói lái
d. Dùng từ ngữ trái nghĩa, gần nghĩa

TaiLieu.VN


Ví dụ 4:
Ngọt thơm sau lớp vỏ gai
Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng.
Mời cô mời bác ăn cùng
Sầu riêng
riêng mà hóa vui chung trăm nhà.
Sầu
(Phạm Hổ)

Sầu riêng ≠ Vui chung

Dùng từ trái nghĩa

Một loại quả ở Nam Bộ
Sầu riêng

TaiLieu.VN

Một trạng thái tâm lý
tiêu cực cá nhân

Dùng từ
đồng âm


THẢO LUẬN NHÓM:
Xác định lối chơi chữ trong các câu sau:
1. Trên trời rơi xuống mau co.

(Câu đố)

2. Da trắng vỗ bì bạch,
Rừng sâu mưa lâm thâm.

(Câu đối)

TaiLieu.VN

THẢO LUẬN NHÓM:
Xác định lối chơi chữ trong các câu sau:
mauco.
co
1. Trên trời rơi xuống mau
(Câu đố)

Mau co

TaiLieu.VN

Mo cau

Nói lái