Bài giảng ngữ văn 7 bài 14 chơi chữ 12

TaiLieu.VN


KIỂM TRA BÀI CŨ

NỐI VÍ DỤ Ở CỘT

A

1. Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển đông
( ca dao )
2. .Muôn nghìn cây mía
Múa gươm
Kiến
Hành quân
Đầy đường…
( Trần Đăng Khoa)

3. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
( Viễn Phương )

VỚI

BỊêN PHÁP TU TỪ Ở
CỘT B
a. Nhân hoá

b.Ẩn dụ

c. Hoán dụ

4. . Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tau nhau biết nói gì hôm nay
( Tố Hữu )
Xôi chả chả ngon, xôi ngon chả chả
( Sưu tầm )

TaiLieu.VN

e. So sánh


I.Thế nào là chơi chữ

a. Bà già đi chợ Cầu Đông

1.Xét ví dụ

Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng?
Thây bói xem quẻ nói rằng:
Lợi thì có lợi nhưng răng không còn
A. phần thịt bao giữ chung quanh chân răng
B. Cái có ích mà con người thu được khi nó nhiều
hơn những gì mà con người phải bỏ ra
C. Dựa vào điều kiện tghuận lợi nào đó để làm việc
gì.
D. Mặt lợi và mặt hại của việc gì trong quan hệ so
sánh với nhau

TaiLieu.VN


a. Bà già đi chợ Cầu Đông
Trong bài ca dao , tác giả dân gian
đã vận dụng sự đặc sắc của từ ngữ
trên phươnmg diện nào?
A. Vê âm
B. Về nghĩa

Bõi xem một quẻ lấy chồng lợi chăng?
Thây bói xem quẻ nói rằng:
Lợi thì có lợi nhưng răng không còn

=> Lợi dụng đặc sắc về âm của từ ngữ ( hiện tượng đồng
âm )

TaiLieu.VN


I.Thế nào là chơi chữ
-> Là lợi dụng đặc sắc về âm, về
nghĩa của từ ngữ

b. Đi tu phật bắt ăn chay
Thịt chó ăn được thịt cầy t hì không
=> vận dụng sự đặc sắc về nghĩa về từ ngữ
( hiện tượng đồng nghĩa )
? Em hãy cho biết: hai từ chó và cầy thuộc hiện
tượng nào của từ ngữ ?

A. Đồng âm
B. Đồng nghĩa
C. Trái nghĩa
D. Nhiều nghĩa

TaiLieu.VN


I.Thế nào là chơi chữ
- Là lợi dụng đặc sắc về âm, về
nghĩa của từ ngữ
- Tạo sắc thái dí rỏm hài ước,…
làm câu văn câu thơ hấp dẫn và
thú vị

TaiLieu.VN

a.

Bà già đi chợ Cầu Đông

b. Bà già đi chợ Cầu Đông

Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng?

Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng?

Thây bói xem quẻ nói rằng:

Thây bói xem quẻ nói rằng:

Lợi thì có lợi nhưng răng không còn

Lợi thì có lợi nhưng không nên làm


I.Thế nào là chơi chữ
* Ghi nhớ: Chơi chữ là biện pháp tu từ
lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ
ngữ để tao sắc thái rí rỏm, hài ước…
làn cho câu văn, câu thơ hấp dẫn và
thú vị

TaiLieu.VN


Thứ 3, ngày 18 tháng 12 năm 2007 - Ngữ văn: Bài: 13, 14 -

A

Tiết: 58: CHƠI CHỮ

NỐI

1. Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển đông
( ca dao )
2. .Muôn nghìn cây mía
Múa gươm
Kiến

Hành quân
Đầy đường…
( Trần Đăng Khoa)

3. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
( Viễn Phương )

B
a. Nhân hoá

b.Ẩn dụ

c. Hoán dụ

4. . Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tau nhau biết nói gì hôm nay
( Tố Hữu )
5.Xôi chả chả ngon, xôi ngon chả chả
( Sưu tầm )

TaiLieu.VN

d. Chơi chữ

e. So sánh


I.Thế nào là chơi chữ
*Ghi nhớ: ( SGK )

II. Các lối chơi chữ thường gặp

Bài tập: Cho các từ ngữ sau, hãy đặt chúng thành
những câu văn hoàn chỉnh có nghĩâ, trong đó có sử
dụng biện pháp nghệ thuật chơi chữ!
Tôi, bác, vôi, trứng
- Tôi tôi vôi tôi.
- Bác bác trứng bác.

TaiLieu.VN


Nối ví dụ ở cột A với cá lối chơi chữ ở cột B sao cho phù
hợp !

I.Thế nào là chơi chữ
* Ghi nhớ: ( SGK )
II. Các lối chơi chữ thường gặp

A

NỐI

1.Sánh với Na-Va” ranh tướng “Pháp

B
a.Dùng cách
điệp âm

Tướng tăm nồng nặc ở Đông Dương
( Tú Mỡ )

b. Dùng lối nói
lái

2.Mênh
môngmuôn
muônmẫu
mẫumột
mộtmàu
màu
mưa
2.Mênh mông
mưa
mắtmiên
miênman
manmãi
mãimịt
mịtmờ
mờ
Mỏi mắt
(( Tú
Tú Mỡ )

c. Dùng từ trái
nghĩa

3. Con cá đối bỏ trong cối đá
Con mèo cái năm trên mái kèo,

Trách cha mẹ em nghèo, anh nỡ phụ duyên em
( ca dao )
4.

Ngọt thơm sau lớp vỏ gai.
Quả ngon lớn mãi cho ai đẹp lòng
Mời cô mời bác ăn cùng,

Sầu riêng mà hoá vui chung trăm nhà

TaiLieu.VN

d. Dùng lối nói
trại âm ( gần
âm )


Bài tập: Em hãy sưu tầm những câu cao dao, câu nói
thường, câu đối… có sử dụng biện pháp chơi chữ mà
em biết !

I.Thế nào là chơi chữ
* Ghi nhớ: ( SGK )
II. Các lối chơi chữ thường gặp
- Dùng từ ngữ đồng âm
- dùng lối nói trại âm ( gần âm )
- Dùng cách điệp âm
- Dùng lối nío lái
- Dùng từ ngữ trái nghĩa, đồng nghĩa,
gần nghĩa .

-

Một số vế đối:

a. Da trắng vỗ bì bạch
b. Cụ giáo làm giáo cụ
c. Thầy giáo tháo giầy đi chân đất
-

Một vài cách nói thường gặp:

a. Xôi ăn chả ngon.
b. Nem ăn chả ngon.
-

Một số câu ca dao:

a. Cóc chết để nhái mồ côi
Chẫu ngỗi chẫu khóc chàng ơi là chàng
b. Nửa đêm giờ tí, canh ba
Vợ tôi, con gái, đần bà, nữ nhi.
TaiLieu.VN


I.Thế nào là chơi chữ
* Ghi nhớ: ( SGK )
II. Các lối chơi chữ thường gặp

Qua các VD vừa tìm hiểu, em hãy cho

biết chơi chữ thường được sử dụng
trong những trường hợp nào?
A. Trong cuộc sống thường ngày.
B. Trong thơ văn, đặc biệt là thơ văn trào
phúng, câu đối, câu đố
C. Cả ý A và B.

- Chơi chữ thường được sử dụng trong cuộc sống
thường ngày, trong thơ văn, đặc biệt là thơ văn trào
phúng, trong câu đối, câu đố.....

TaiLieu.VN


I.Thế nào là chơi chữ
* Ghi nhớ: ( SGK )
II. Các lối chơi chữ thường gặp

* Ghi nhớ:
- Dùng từ ngữ đồng âm
- dùng lối nói trại âm ( gần âm )
- Dùng cách điệp âm
- Dùng lối nói lái
- Dùng từ ngữ trái nghĩa, đồng nghĩa, gần nghĩa .

- Chơi chữ thường được sử dụng trong cuộc sống thường
ngày, trong thơ văn, đặc biệt là thơ văn trào phúng, trong
câu đối, câu đố....

TaiLieu.VN

I.Thế nào là chơi chữ
* Ghi nhớ: ( SGK )
II. Các lối chơi chữ thường gặp
* Ghi nhớ ( SGK )
III. Luyện tập
*Bài tập 1
* Bài tập 2

Đáp án bài tập 1:
- Các từ ngữ dùng để chơi chữ: Các từ chỉ họ hàng
nhà rắn: lưu đưu, rắn, hổ lửa, mai gầm, ráo, lằn,
châu lỗ, hổ mang  chơi chữ dfựa vào hiện tượng
đồng âm và gần nghĩa
Đáp án bài tập 2:
Các tiếng chỉ các sự vật gần gũi nhau:
-Thịt, mỡ, giò, nem, chả.
-Nứa, tre, trúc, hóp  Chơi chữ dựa vào hiệnn tượng
gần nghĩa

TaiLieu.VN


I.Thế nào là chơi chữ
* Ghi nhớ: ( SGK )
II. Các lối chơi chữ thường gặp
* Ghi nhớ ( SGK )
III. Luyện tập

Bài 4: năm 1946, bà Hằng Phương biếu Bác Hồ
một gói cam, Bác Hồ đã làm một bài thơ tỏ lòng
như sau:
Cảm ơn bà biếu gói cam,
Nhận thì không đúng, từ làm sao đây
ăn quả nhớ kẻ trồng cây
Phải chăng khổ tận đến ngày cam lai?
Bài thơ này Bác Hồ đã dùng lối chơi chữ như thế
nào ?
Đáp án: Những từ ngữ dùng để chơi chữ: gói cam, cam
lai ( cam chỉ loại quả ), ( cam lai nghĩa là sung sướng,
hạnh phúc )  Lối chơi chữ dựa trên hiện tượng đồng
âm

TaiLieu.VN


I.Thế nào là chơi chữ

II. Các lối chơi chữ thường gặp

Bài 5: Em hãy hoàn thành tiếp đoạn hội thoại sau
bằng lời đáp có từ nhà cháu theo một nghia khác
có dụng ý chơ chữ

* Ghi nhớ ( SGK )

- Bác đi đâu đấy ạ?

III. Luyện tập

- Đi ăn cưới.

* Ghi nhớ: ( SGK )

- Thế bác có biết nhà cháu đang ở đâu không ạ ?
…………..
- Cháu đang đứng ở nhà cháu đấy thôi .

TaiLieu.VN


I.Thế nào là chơi chữ
* Ghi nhớ: ( SGK )

IV. Hướng dẫn học ở nhà

II. Các lối chơi chữ thường gặp

1. Học thuộc phần ghi nhớ trong SGK

* Ghi nhớ ( SGK )

2. Làm bài tập trắc nghiệm, bài 13, 14

III. Luyện tập

3. Soạn bài: Chuẩn mực sử dụng từ

IV. Hướng dẫn học ở nhà

TaiLieu.VN