Vận dụng tư tưởng hồ chí minh trong công tác giáo dục thanh niên ở huyện đoàn tân kỳ, tỉnh nghệ an giai đoạn hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
__________________________

TRẦN DOÃN LÂM

VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC THANH NIÊN
Ở HUYỆN ĐOÀN TÂN KỲ, TỈNH NGHỆ AN
GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ


2

NGHỆ AN - 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
__________________________

TRẦN DOÃN LÂM

VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC THANH NIÊN
Ở HUYỆN ĐOÀN TÂN KỲ, TỈNH NGHỆ AN
GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

Chuyên ngành: Chính trị học

Mã số: 60310201

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN THÁI SƠN


4

NGHỆ AN - 2015
LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến trường
Đại học Vinh, Khoa Giáo dục Chính trị, Phòng Đào tạo Sau đại học, đặc biệt là
PGS.TS Nguyễn Thái Sơn đã trực tiếp hướng dẫn, dìu dắt, giúp đỡ tôi với những
chỉ dẫn khoa học quý giá trong suốt quá trình triển khai, nghiên cứu và hoàn
thành đề tài.
Xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo đã trực tiếp truyền đạt những
kiến thức khoa học về chuyên ngành Chính trị học cho bản thân tôi trong quá
trình học tập và nghiên cứu.
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban Thường vụ Huyện đoàn, Ban Thường vụ
Đoàn các cơ sở đã tạo điều kiện, cung cấp những thông tin, số liệu tin cậy trong
quá trình nghiên cứu, thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn đến gia đình, cơ quan Huyện đoàn, cơ quan
Huyện ủy Tân Kỳ đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để tôi có thể hoàn thành tốt mọi
công việc trong quá trình học tập và thực hiện luận văn. Tôi cũng xin gửi lời
cảm ơn của mình tới bạn bè và đồng nghiệp luôn quan tâm, chia sẻ, động viên
tôi trong thời gian thực hiện đề tài.
Tác giả mong nhận được sự góp ý của quý thầy cô, đồng nghiệp, bạn bè.
Xin chân thành cảm ơn!
Nghệ An, tháng 10 năm 2015

Tác giả
Trần Doãn Lâm


5
MỤC LỤC
Trang
2.3. Thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục
thanh niên ở Huyện đoàn Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An hiện nay..........................59


6
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
2.3. Thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục
thanh niên ở Huyện đoàn Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An hiện nay..........................59


7
A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh là nhà văn hóa kiệt xuất, đồng thời là nhà giáo dục
vĩ đại. Cuộc đời Người là tấm gương sáng cho thế hệ trẻ muôn đời sau noi theo.
Tư tưởng của Người có vai trò, ý nghĩa và tác dụng to lớn đối với cách mạng
Việt Nam. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX của Đảng khẳng định
“Đảng và nhân dân ta quyết tâm xây dựng nước Việt Nam theo con đường xã
hội chủ nghĩa trên nền tảng Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh”.
Trong quá trình hoạt động, chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đánh giá cao vị trí
đặc biệt của thanh niên đối với sự nghiệp cách mạng, họ là tương lai của dân tộc,
tiền đồ của Tổ quốc. Chính vì vậy Người luôn giành sự quan tâm đặc biệt đến

thanh niên, đào tạo các thế hệ thanh niên một cách toàn diện, tổ chức cho thanh
niên tham gia vào các phong trào cách mạng của đất nước. Trước lúc đi xa,
trong bản Di Chúc, Người đã ân cần dặn dò: “Đoàn viên thanh niên ta nói chung
là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ.
Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành
những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “Hồng” vừa “Chuyên”. Bồi
dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết.”
[34, tr.504].
Tại Đại hội lần thứ (XI) Đảng ta khẳng định: Làm tốt công tác giáo dục
chính trị, tư tưởng, truyền thống, lý tưởng, đạo đức và lối sống, tạo điều kiện
học tập, lao động, giải trí, phát triển thể lực, trí lực, trí tuệ cho thế hệ trẻ; khuyến
khích cổ vũ thanh niên nuôi dưỡng ước mơ, xây hoài bão lớn, xung kích sáng
tạo, làm chủ khoa học, công nghệ hiện đại; hình thành một lớp thanh niên ưu tú
trên mọi lĩnh vực, kế tục xuất sắc sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc.
Trong thời gian qua, việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác
giáo dục thanh niên đã được Huyện đoàn Tân Kỳ quan tâm, thực hiện và thu


8
được những kết quả quan trọng góp phần xây dựng lớp thanh niên giàu lòng yêu
nước, có ước mơ và hoài bão lớn. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, cả về khách
quan và chủ quan, công tác giáo dục thanh niên của Đoàn thanh niên huyện vẫn
còn nhiều hạn chế. Cho đến nay, trên địa bàn huyện Tân Kỳ chưa có công trình
nghiên cứu hệ thống, đồng bộ về giáo dục thanh niên theo tư tưởng Hồ Chí
Minh. Do đó, việc vận dụng tư tưởng của Người về giáo dục thanh niên chưa
đầy đủ, không thường xuyên, thiếu sáng tạo và có khi chỉ mang tính hình thức.
Đặc biệt chưa tìm ra được những cơ sở khoa học có tính thuyết phục để đưa ra
hệ thống các giải pháp có tính hữu hiệu, có tính khả thi nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục thanh niên. Vì vậy nội dung giáo dục thanh niên không đầy đủ,
thiếu toàn diện; hình thức, phương pháp bồi dưỡng không phong phú, thiếu hấp

dẫn và chưa phù hợp; chất lượng và hiệu quả công tác giáo dục thanh niên còn ở
mức khiêm tốn.
Nhận thức sâu sắc được tầm quan trọng về vai trò, vị trí của thanh niên
cũng như công tác bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau theo tư tưởng Hồ
Chí Minh và xuất phát từ yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới, đặc
biệt để khắc phục những hạn chế, thiếu sót từ thực trạng công tác giáo dục thanh
niên thì việc học tập, quán triệt và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục
thanh niên - thế hệ cách mạng cho đời sau đáp ứng yêu cầu cách mạng trong giai
đoạn hiện nay có ý nghĩa lý luận, thực tiễn cấp thiết và lâu dài.
Với những lý do cơ bản trên, chúng tôi chọn vấn đề “ Vận dụng tư tưởng
Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục thanh niên ở Huyện đoàn Tân Kỳ, tỉnh
Nghệ An giai đoạn hiện nay” làm đề tài luận văn Thạc sỹ Khoa học Chính trị,
chuyên ngành Chính trị học.
Công tác giáo dục, bồi dưỡng thanh niên là vấn đề quan trọng, có ý nghĩa
chiến lược trong quá trình cách mạng của Đảng. Trong những năm qua, đã có
nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến vấn đề giáo dục, rèn luyện thanh niên
theo tư tưởng Hồ Chí Minh như:


9
- Hồ Chí Minh về giáo dục, bồi dưỡng thanh, thiếu niên và nhi đồng,
Nxb Lao động - Xã hội, Hà nội, 2007 của Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ
của Đảng. Là cuốn sách được sưu tầm công phu, có hệ thống những bài nói,
bài viết, lời dạy bảo ân cần của Chủ tịch Hồ Chí Minh với thanh niên, thiếu
niên và nhi đồng.
- Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên của tác giả Đoàn Hoài
Nam, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2008. Tác giả tập trung trình bày nguồn
gốc, quá trình hình thành và tư tưởng cơ bản của chủ tịch Hồ Chí Minh về giáo
dục thanh niên ở nước ta hiện nay.
- Nhiệm vụ cơ bản của Thanh niên Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp

hóa, hiện đại hóa đất nước của Đoàn Văn Thái, Nxb Thanh niên, Hà Nội,
2004. Cuốn sách phân tích đặc điểm tình hình thanh niên trước yêu cầu của
sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Quan điểm của Đảng và
Nhà nước trong việc xác định và giao nhiệm vụ cho thanh niên. Những nhiệm
vụ cơ bản của thanh niên Việt Nam trong thời kỳ công nghiệp hóa và hiện đại
hóa đất nước.
- Quản lý nhà nước đối với công tác thanh niên trong giai đoạn hiện
nay của Đoàn Văn Thái, Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2006. Cuốn sách trình bày
cơ sở lý luận của quản lý Nhà nước đối với công tác thanh niên. Một số dự
báo về tình hình thanh niên và giải pháp quản lý Nhà nước đối với công tác
thanh niên hiện nay.
- Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của thanh niên trong cách mạng Việt
Nam của TS Trần Quy Nhơn, Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2004. Tác giả trình bày
nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò thanh niên trong cách mạng Việt
Nam. Đảng cộng sản Việt Nam vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của
thanh niên trong sự nghiệp xây dựng đất nước (1975-1986).
- Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau của
TS Trần Quy Nhơn, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 2004. Nội dung trình bày - Tư


10
tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau. Việc Đảng
cộng sản Việt Nam vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh chăm lo, bồi dưỡng, phát
huy vai trò của thế hệ trẻ.
- Văn hóa thanh niên và thanh niên với văn hóa của dân tộc của Dương
Tự Đam, Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2002. Tác giả trình bày một số vấn đề cơ bản
về truyền thống dân tộc, cách mạng và bản sắc văn hóa dân tộc với thanh niên.
- Cơ sở lý luận và thực tiễn của chiến lược phát triển thanh niên của Chu
Xuân Việt, Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2003. Tác giả trình bày cơ sở lý luận và
thực tiễn của chiến lược phát triển thanh niên; giới thiệu một số vấn đề về nội

dung của chiến lược phát triển thanh niên hiện nay.
- Phát triển văn hóa và con người Việt Nam theo tư tưởng Hồ Chí Minh
của tác giả Hoàng Anh, Nguyễn Duy Bắc, Phạm Văn Thủy, Nxb Chính trị Quốc
gia, Hà Nội, 2010. Cuốn sách tập hợp các bài viết nghiên cứu về vấn đề phát
triển văn hóa và con người Việt Nam trong mỗi giai đoạn phát triển theo tư
tưởng Hồ Chí Minh nhằm định hướng giáo dục cho thế hệ trẻ Việt Nam.
- Giáo dục đạo đức cho thanh niên học sinh theo tư tưởng Hồ Chí Minh ở
nước ta hiện nay (luận án tiến sỹ Triết học) của Trần Minh Đoàn, Học viện
Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội, 2002. Luận án đề cập đến vấn đề giá
trị đạo đức của tư tưởng Hồ Chí Minh và giá trị đó đối với việc giáo dục thanh
niên học sinh.
- Lê Văn Tích - Nguyễn Minh Đức “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục
thanh niên”, Tạp chí lịch sử Đảng, số 3, năm 1999.
- Phạm Văn Thanh “Công tác giáo dục thanh niên hiện nay theo tư tưởng
Hồ Chí Minh”, Tạp chí Lý luận Chính trị, số 3, năm 2002.
- Trần Thanh Nam “Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh trong giáo dục
thanh niên hiện nay”, Tạp chí tư tưởng văn hóa, số 10, năm 2003.
- Nguyễn Đình Hòa “Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ cách
mạng cho đời sau”, Tạp chí Cộng sản, số 775, năm 2007.


11
- Đề án “Tăng cường công tác giáo dục đạo đức, lối sống, bồi dưỡng lý
tưởng cách mạng cho thanh thiếu nhi giai đoạn 2013 - 2020” của Ban Chấp
hành Trung ương Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh.
Từ những cách tiếp cận khác nhau các công trình nói trên đã đề cập, vận
dụng những nội dung cơ bản về giáo dục thanh niên nhưng chưa trở thành một
chỉnh thể. Kết quả của các công trình khoa học trên là chất liệu quý giá để chúng
tôi thực hiện đề tài luận văn.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục đích
Luận văn tiến hành nghiên cứu những nội dung cơ bản, có hệ thống tư
tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên từ đó vận dụng vào công tác giáo
dục thanh niên của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trên địa bàn
huyện Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An nhằm đáp ứng yêu cầu cách mạng trong giai đoạn
hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ
- Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về vị trí, vai trò của thanh niên và
giáo dục thanh niên.
- Nghiên cứu thực trạng việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công
tác giáo dục thanh niên của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh huyện Tân
Kỳ, tỉnh Nghệ An.
- Đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng công tác
giáo dục thanh niên theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng
Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên và công tác giáo dục
thanh niên.
Sự vận dụng của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh huyện Tân Kỳ
về giáo dục thanh niên một cách toàn diện theo tư tưởng Hồ Chí Minh.


12
3.2. Phạm vi
Nghiên cứu những nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo
dục thanh niên. Vấn đề giáo dục thanh niên trong công tác Đoàn tại huyện Tân
Kỳ, tỉnh Nghệ An trong giai đoạn từ 2007 đến nay và trong những năm tới.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu.
4.1. Cơ sở lý luận
Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở lý luận và phương pháp luận duy vật

biện chứng và duy vật lịch sử, trên nền tảng quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng ta về thanh niên và giáo
dục thanh niên.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng tổng hợp các phương pháp của chủ nghĩa duy vật biện
chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, kết hợp lịch sử với logic, phương pháp phân
tích - tổng hợp, so sánh, nghiên cứu điều tra thực tế… để thực hiện đề tài
5. Đóng góp khoa học của luận văn
- Luận văn góp phần nghiên cứu một cách hệ thống những nội dung cơ
bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên.
- Kết quả nghiên cứu luận văn góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả
công tác giáo dục thanh niên trong giai đoạn hiện nay.
- Luận văn cung cấp những luận cứ khoa học giúp cho công tác giáo dục
thanh niên của Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh huyện Tân Kỳ, tỉnh
Nghệ An tổ chức thực hiện tốt việc giáo dục thanh niên trong giai đoạn hiện nay.
- Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo, nghiên cứu, tập huấn trong công
tác Đoàn và phong trào thanh niên trên địa bàn huyện Tân Kỳ.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
luận văn gồm có 3 chương 8 tiết.


13
B. NỘI DUNG
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
TRONG CÔNG TÁC GIÁO DỤC THANH NIÊN
1.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài
1.1.1. Thanh niên
Điều 1 Luật Thanh niên năm 2005 quy định: Thanh niên là công dân Việt
Nam từ đủ 16 tuổi đến 30 tuổi. Nghị quyết Hội nghị lần thứ Bảy Ban Chấp hành

Trung ương khoá X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh
niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đã khẳng định: Thanh niên
là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung
kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, là một trong những nhân tố quyết định
sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, hội nhập
quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm
trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Chăm lo,
phát triển thanh niên vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho sự ổn định
và phát triển vững bền của đất nước.
1.1.2. Công tác thanh niên
Điều 4 Nghị định số 120/2007/NĐ-CP ngày 23 tháng 7 năm 2007 của
Chính phủ hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thanh niên quy định:
“Công tác thanh niên là những hoạt động của Đảng, Nhà nước và xã hội nhằm
giáo dục, bồi dưỡng, tạo điều kiện thuận lợi cho thanh niên phấn đấu và trưởng
thành, đồng thời phát huy vai trò xung kích, sức sáng tạo và tiềm năng to lớn
của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Như vậy, công tác
thanh niên là một bộ phận quan trọng trong công tác quần chúng của Đảng, bao
gồm toàn bộ những hoạt động của Đảng, Nhà nước và các chủ thể xã hội khác,
trong đó có Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Thanh niên


14
Việt Nam và Hội Sinh viên Việt Nam nhằm tác động một cách đồng bộ để bồi
dưỡng, tổ chức, động viên thanh niên phát huy mọi tiềm năng và thế mạnh, tạo
điều kiện cho thanh niên phát triển, cống hiến, trưởng thành vì sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Như vậy, công tác thanh niên là một bộ phận quan trọng trong công tác
quần chúng của Đảng, bao gồm toàn bộ những hoạt động của Đảng, Nhà nước
và các chủ thể xã hội khác, trong đó có Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí
Minh, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam và Hội Sinh viên Việt Nam nhằm tác

động một cách đồng bộ để bồi dưỡng, tổ chức, động viên thanh niên phát huy
mọi tiềm năng và thế mạnh, tạo điều kiện cho thanh niên phát triển, cống hiến,
trưởng thành vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa. Công tác thanh niên có các đặc điểm cơ bản sau:
Thứ nhất, công tác thanh niên là công tác thanh vận của Đảng - công tác
vận động, tập hợp và đoàn kết thanh niên đi theo Đảng, phấn đấu vì lý tưởng
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vì mục tiêu: Xây dựng nước Việt Nam dân
giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Thứ hai, công tác thanh niên bao gồm toàn bộ hoạt động của Đảng, Nhà
nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội (Đoàn Thanh niên Cộng
sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam,
Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Hội Cựu chiến binh Việt Nam).
Thứ ba, công tác thanh niên bao gồm hệ thống các quan điểm, chủ trương,
chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước; Các Nghị quyết, Chương trình, Dự
án… về phát triển thanh niên.
1.2. Nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác thanh niên
1.2.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò, vị trí của thanh niên trong sự
nghiệp cách mạng
Sinh thời, Hồ Chí Minh luôn coi thanh niên là rường cột của đất nước,
tương lai của dân tộc và là hạnh phúc của mỗi gia đình. Điều này dễ nhận thấy


15
mỗi khi Người nói và viết về thanh niên, Người thường nói và viết ngắn gọn,
đơn giản nhưng rất sâu sắc. Mục đích là làm cho thanh niên đều có thể hiểu và
thấy được trách nhiệm của mình để tham gia vào công cuộc xây dựng đất nước.
Trong thư gửi thanh niên và nhi đồng toàn quốc nhân dịp tết sắp đến
(1946), Hồ Chí Minh viết: “ Một năm khởi đầu từ mùa xuân. Một đời khởi đầu
từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội” [26, tr.194]. Ở đây, Người đã chỉ ra
tuổi thanh niên là thời kỳ đẹp nhất, sống động nhất, như mùa xuân trăm hoa đua

nở, là thời kỳ tràn đầy sức sống. Đó là hình ảnh nói lên sức trẻ có thể dời non lấp
biển, mà cả dân tộc và xã hội kỳ vọng, tin yêu.
Trong nhiều bài nói, bài viết khác, mỗi khi đề cập đến thanh niên, Hồ Chí
Minh cho rằng, thanh niên là lớp người trẻ tuổi, năng động, sáng tạo, nhưng còn
thiếu kinh nghiệm do chưa từng trải, cần phải được xã hội quan tâm, chăm sóc,
vun trồng để họ trở thành những công dân hữu ích cho đất nước.
Như vậy, theo Hồ Chí Minh, thanh niên là một lực lượng năng động, sáng
tạo, giàu nghị lực, có lý tưởng cao đẹp, có thể đảm đương và hoàn thành tốt các
nhiệm vụ khó khăn, nặng nề khi cách mạng giao phó.
Từ việc nhìn nhận và đánh giá đúng thanh niên, Hồ Chí Minh đã xác định
rõ vị trí và vai trò của thanh niên trong tiến trình phát triển xã hội. Đây là vấn đề
có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, có tác dụng chỉ đạo và định hướng cho công tác
giáo dục và chuẩn bị hành trang cho thanh niên bước vào đời.
Ngay từ thời niên thiếu, Hồ Chí Minh thấy rõ sự đóng góp to lớn của các
thế hệ người dân Việt Nam, đặc biệt là những người trẻ tuổi trong sự phát triển
và trường tồn của dân tộc. Được trực tiếp chứng kiến các phong trào yêu nước
của nhân dân ta đầu thế kỷ XX, phong trào Đông Du, Đông Kinh nghĩa thục,
phong trào Duy Tân, phong trào chống thuế ở Trung kỳ… với sự tham gia đông
đảo, nhiệt tình của lớp thanh niên, Nguyễn Ái Quốc cảm nhận sâu sắc lòng yêu
nước thiết tha và khát vọng giải phóng của tuổi trẻ Việt Nam. Ra đi tìm đường
cứu nước, Hồ Chí Minh mang trong lòng niềm tin tưởng sâu sắc về thế hệ trẻ


16
Việt Nam sẽ nối tiếp truyền thống cha anh, đánh đuổi thực dân Pháp ra khỏi bờ
cõi, giành lại nền độc lập cho dân tộc.
Những năm tháng tuổi trẻ, được hòa mình sống, lao động, đấu tranh với
nhân dân nhiều nước trên thế giới, Hồ Chí Minh có điều kiện hiểu biết thêm về
thanh niên, Người đã thành lập “Hội liên hiệp thuộc địa”, thành viên của hội là
những người yêu nước trẻ tuổi Việt Nam và các thuộc địa Pháp. Điều này về sau

được Hồ Chí Minh nhắc lại trong diễn văn chào mừng Tổng thống Ghinê tại Hà
Nội ngày 15/9/1960: “Hơn 40 năm trước đây, một nhóm thanh niên yêu nước
người các thuộc địa Pháp trong đó có thanh niên Việt Nam và thanh niên Ghinê
đã cùng nhau đoàn kết đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân, để giành tự do, độc
lập cho đất nước mình” [34, tr.684].
Việc tổ chức ra “Hội liên hiệp thuộc địa” cùng với những hoạt động của
Hội là một trong những cơ sở giúp Hồ Chí Minh sớm hình thành những quan
điểm, cách nhìn nhận, đánh giá khả năng cách mạng của thanh niên. Tháng
6/1923, Hồ Chí Minh sang Liên Xô đất nước của Lênin, đất nước của Cách
mạng Tháng Mười vĩ đại. Tại Matxcơva, Người tham gia nhiều đại hội và hội
nghị quan trọng, viết nhiều bài đăng trên các báo, tạp chí sự thật, thư tín quốc tế.
Cuối năm 1923, Người vào trường Đại học Phương Đông, nơi bồi dưỡng chủ
nghĩa Mác - Lênin cho các chiến sĩ cách mạng của các nước thuộc địa. Tất cả
học viên của trường đều là thanh niên của hơn 60 dân tộc khác nhau trên thế
giới. Cùng sống và học tập với các thanh niên của nhiều dân tộc trên thế giới,
Hồ Chí Minh càng được truyền thêm tinh thần quốc tế và tình hữu nghị giữa các
dân tộc bị áp bức, đồng thời, Người có dịp hiểu rõ lòng nhiệt tình, hăng hái, khát
vọng giải phóng và ý chí đấu tranh vì độc lập dân tộc của thanh niên thuộc địa.
Tại trường đại học Phương Đông, Hồ Chí Minh có điều kiện học tập và nghiên
cứu sâu sắc những nguyên lý của chủ nghĩa Mác-Lênin chính nhờ có phương
pháp luận Mácxít và vốn hiểu biết thực tiễn phong phú, Hồ Chí Minh sớm phát
hiện thấy tiềm năng to lớn của của thế hệ trẻ trong cuộc đấu tranh cách mạng.


17
Trong bài viết “Cách mạng Nga và các dân tộc thuộc địa” đăng trên báo “Đời
sống công nhân”, số 20, Hồ Chí Minh đã nói lên niềm tin tưởng về vai trò của
các chiến sỹ cách mạng trẻ tuổi đối với sự nghiệp giải phóng dân tộc: “Người ta
có thể nói không ngoa rằng Trường Đại học Phương Đông ôm ấp dưới mái
trường mình tất cả tương lai của các dân tộc thuộc địa” [23, tr.232]. Nói về học

viên trường Đại học Phương Đông, Hồ Chí Minh khẳng định “Nhiều người còn
rất trẻ đã có một trình độ mácxít ít có thể tưởng tượng được là có thể có được
vào tuổi đó. Chúng tôi hiểu rõ là chúng tôi có trách nhiệm rất nặng nề, và tương
lai của các dân tộc thuộc địa tùy thuộc vào sự tuyên truyền và tinh thần hi sinh
của chúng tôi” [23, tr.467-468].
Sau Đại hội V của Quốc tế Cộng sản, Hồ Chí Minh dự một số đại hội của
một số tổ chức quốc tế, trong đó đáng chú ý là Đại hội lần thứ năm Quốc tế
thanh niên, Người là thành viên trong đoàn chủ tịch, trực tiếp lãnh đạo Đại hội,
Người đã có những đóng góp quan trọng trong việc soạn thảo hàng loạt văn kiện
của Đại hội. Đặc biệt Nguyễn Ái Quốc là tác giả chính bản “Luận cương về
những vấn đề dân tộc và thuộc địa” theo tư tưởng của Lênin. Từ thực tiễn của
phong trào thanh niên thế giới, Hồ Chí Minh càng thấy tính cấp thiết của phong
trào thanh niên Việt Nam. Trong tác phẩm “Bản án chế độ thực dân Pháp” xuất
bản năm 1925, Hồ Chí Minh nêu rõ: “Hỡi Đông Dương đáng thương hại! Người
sẽ chết mất nếu đám thanh niên già cỗi của Người không sớm hồi sinh” [24,
tr.144]. Đoạn viết trên đây chứa đựng nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về vị trí,
vai trò của thanh niên Việt Nam trước vận mệnh của dân tộc. Người cho rằng,
thanh niên là lớp người tiêu biểu cho sự sống của một dân tộc, ở Việt Nam thực
dân Pháp đang dùng rượu cồn, thuốc phiện và chính sách ngu dân hòng làm u
mê, đần độn thế hệ trẻ, chính là đang hủy diệt một cách dần dần sức sống của
dân tộc Việt Nam. Bởi vậy, muốn “hồi sinh” dân tộc, trước hết phải “hồi sinh”
thanh niên. Thực hiện tư tưởng trên, tháng 12 năm 1924, khi về đến Quảng Châu
Trung Quốc, Hồ Chí Minh đã tiếp xúc ngay với những thanh niên yêu nước


18
trong nhóm Tâm Tâm Xã và tổ chức ra một nhóm cách mạng đầu tiên. Người
thành lập ra Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, quy tụ tất cả thanh niên Việt
Nam yêu nước đầy nhiệt huyết vào tổ chức, nhằm giác ngộ chủ nghĩa MácLênin cho họ, giúp họ hiểu vì sao phải làm cách mạng và làm cách mạng phải
làm như thế nào. Những người thanh niên yêu nước sau khi giác ngộ cách mạng,

được phái trở về trong nước làm nhiệm vụ tuyên truyền chủ nghĩa Mác-Lênin,
giác ngộ quần chúng nhân dân, gây dựng tổ chức cơ sở cách mạng và lãnh đạo
quần chúng đấu tranh. Tờ báo “Thanh niên” là cơ quan Trung ương của Hội.
Báo ra hàng tuần bằng tiếng Việt, số đầu tiên xuất bản vào tháng 6 năm 1925.
Đến tháng 4 năm 1927, báo ra được 88 số. Các bài đăng trên báo Thanh niên
chủ yếu phục vụ công nhân và nhân dân lao động nước ta, tuyên truyền tôn chỉ,
mục đích của Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên, giới thiệu chủ nghĩa MácLênin và cách mạng Tháng Mười Nga; nêu lên các vấn đề đường lối chiến lược
và sách lược của cách mạng Việt Nam. Hội đã mở trường huấn luyện chính trị,
nhằm bồi dưỡng cho các cán bộ nòng cốt của hội những kiến thức cơ bản về chủ
nghĩa Mác-Lênin, về đường lối cách mạng, phương pháp tổ chức quần chúng.
Sau các lớp huấn luyện, một số học viên được cử đi học tiếp ở trường Đại học
Phương Đông như đồng chí Trần Phú, hoặc đi học ở trường quân sự Liên Xô
như đồng chí Lê Hồng Phong, phần lớn các cán bộ đã qua các lớp huấn luyện
đều đưa về nước vận động công nhân, nông dân, trí thức tham gia cách mạng và
xây dựng cơ sở của Hội vững mạnh ở những trung tâm kinh tế, chính trị, văn
hóa quan trọng.
Công lao to lớn của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên là đưa giai cấp
công nhân Việt Nam nhanh chóng phát triển thành một lực lượng chính trị độc
lập, giác ngộ nhiều người yêu nước đi theo đường lối cứu nước đúng đắn của
Nguyễn Ái Quốc, làm phá sản mọi khuynh hướng tư tưởng của chủ nghĩa cải
lương tư sản, đầy lùi tư tưởng quốc gia dân tộc tư sản của Việt Nam Quốc dân
Đảng, đồng thời đưa phong trào cách mạng của công nông tiến lên thành một


19
phong trào có tính độc lập rõ rệt. Hội đã giáo dục, rèn luyện được nhiều chiến sỹ
cách mạnh chân chính làm nòng cốt cho việc thành lập Đảng. Hội Việt Nam
Cách mạng Thanh niên là tổ chức tiền thân của Đảng, đã làm tròn nhiệm vụ thức
tỉnh dân tộc ở những năm 20 của thế kỷ XX.
Kể từ khi Đảng cộng sản Việt Nam ra đời, thanh niên Việt Nam có lý

tưởng cách mạng soi đường đã hăng hái tham gia các phong trào đấu tranh, sẵn
sàng chấp nhận mọi hy sinh, gian khổ, cùng với Đảng, với dân tộc làm nên cuộc
Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Chỉ trong vòng 15 năm kể từ năm 1930 đến
1945 đã có hàng ngàn thanh niên trở thành cán bộ cốt cán trung kiên của Đảng.
Hầu hết các anh hùng, liệt sĩ của dân tộc đã hy sinh anh dũng trong thời kỳ này
tuổi đời còn rất trẻ như: Trần Phú, Lý Tự Trọng, Nguyễn Văn Cừ, Nguyễn Thị
Minh Khai, Lê Hồng Phong v.v.. Tấm gương xả thân hy sinh vì sự nghiệp giải
phóng dân tộc của các chiến sỹ cách mạng trẻ tuổi đã tô thắm thêm trang sử
vàng của dân tộc, làm rạng ngời thêm truyền thống của thế hệ trẻ Việt Nam.
Hồ Chí Minh không những chỉ ra khả năng cách mạng to lớn của thế hệ
trẻ trong cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ mà người còn chỉ ra tiềm năng to lớn
của tuổi trẻ trong công cuộc kiến thiết xây dựng nước nhà. Trong ngày khai
trường đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, tháng 9 năm 1945, Hồ
Chí Minh gửi gắm niềm tin tưởng của mình vào thế hệ trẻ: “Non sông Việt Nam
có trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để
sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần
lớn ở công học tập của các em”[26, tr.35].
1.2.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về mục đích công tác thanh niên
V.I. Lênin từng nói: “Muốn tham gia cách mạng một cách tự giác, thông
minh và có kết quả, thì cần phải học tập” để nói lên vai trò của giáo dục trong
cải tổ, xây dựng một xã hội mới tốt đẹp và văn minh [21, tr.7], Người đã nhiều
lần nhấn mạnh: học, học tập nữa, học tập mãi để nói lên vai trò của công tác
giáo dục.


20
Kế thừa và phát triển quan điểm của các nhà kinh điển, Chủ tịch Hồ Chí
Minh thấy rõ tiềm năng to lớn của thế hệ trẻ, đồng thời Người cũng chỉ rõ, muốn
phát huy tốt tiềm năng của thanh niên, để họ xứng đáng với vị trí, vai trò là
người chủ đất nước thì việc giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng là vô cùng quan trọng

và cần thiết trong mọi thời kỳ cách mạng. Trong bài “Dạ bán” (nửa đêm), Hồ
Chí Minh đã từng nói: “Thiện ác nguyên lai vô định tính, đa do giáo dục đích
nguyên nhân”[25, tr.413], nghĩa là Thiện ác vốn chẳng phải là bản tính cố hữu,
phần lớn đều do giáo dục mà nên. Người muốn nhấn mạnh vai trò của giáo dục
trong việc hình thành phẩm chất, nhân cách của con người.
Nhận thức rõ vai trò của thanh niên trong cách mạng và vai trò của giáo
dục trong việc hình thành nhân cách con người, ngay từ rất sớm, cùng với việc
tố cáo chính sách ngu dân để dễ bề cai trị của thực dân Pháp, Hồ Chí Minh rất
chú trọng đến công tác giáo dục thanh niên, chính vì vây, từ giai đoạn đầu của
công cuộc cứu nước, giải phóng dân tộc, Hồ Chí Minh đã xác định rõ mục đích
của công tác này.
Mục đích giáo dục thanh niên trong tư tưởng Hồ Chí Minh là vì mục tiêu
cách mạng, hình thành nên những công dân tốt, trở thành lực lượng kế tục sự
nghiệp cách mạng vừa “ hồng” vừa “chuyên”.
Trong kiến nghị gửi Nghị viện Pháp và các đoàn đại biểu dự Hội nghị
Vécxây năm 1919, Nguyễn Ái Quốc đã nêu 8 yêu sách đòi quyền bình đẳng, tự
do cho nhân dân An Nam, trong đó điều 6 yêu cầu phải được “Tự do học tập,
thành lập các trường kỹ thuật và chuyên nghiệp ở tất cả các tỉnh cho người bản
xứ” [23, tr.469]. Trong tác phẩm “Đông Dương” viết năm 1923-1924, Nguyễn
Ái Quốc đã tố cáo chính sách cai trị của thực dân Pháp ở Việt Nam, trong đó có
chính sách ngu dân “làm cho dân ngu để dễ cai trị”. Người chỉ rõ, dưới chế độ
thực dân, trường học lập ra không phải để giáo dục cho thanh niên một nền học
vấn tốt đẹp và chân thực, mở mang trí tuệ và phát triển tư tưởng cho họ, mà trái
lại càng làm cho họ đần độn thêm. Ngoài mục đích giáo dục để đào tạo tùy phái,


21
thông ngôn và viên chức nhỏ đủ số cần thiết phục vụ cho bọn xâm lược - người
ta đã gieo rắc một nền giáo dục đồi bại, xảo trá và nguy hiểm hơn cả sự dốt nát
nữa, vì một nền giáo dục như vậy chỉ làm hư hỏng mất tính nết của người đi

học, chỉ dạy cho họ một lòng “trung thực giả dối, chỉ dạy cho họ chỉ biết sùng
bái những kẻ mạnh hơn mình, dạy cho thanh niên yêu một Tổ quốc không phải
Tổ quốc của mình và đang áp bức mình. Nó làm cho thanh niên trở nên ngu
ngốc” [23, tr.424].
Khi tiếp xúc với nền giáo dục Xô viết, Hồ Chí Minh nhận thấy nền giáo
dục Xô viết mở ra khả năng giải phóng con người, phát triển toàn diện con
người. Ngày 22/7/1926, Người viết thư gửi Ủy ban trung ương Đoàn Thanh niên
Cộng sản Lênin xin được phép gửi một số thiếu nhi Việt Nam sang Liên Xô học
tập “để các em được tiếp thu một nền giáo dục cộng sản chủ nghĩa tốt đẹp” trở
thành những chiến sỹ Lêninít chân chính nhỏ tuổi.
Một trong những nhiệm vụ cấp bách mà Người xác định khi nước Việt
Nam Dân chủ Cộng hòa vừa mới ra đời đó là: “Phải giáo dục lại nhân dân”, đó
là một nền giáo dục nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân
tài, “làm cho dân tộc chúng ta trở nên một dân tộc dũng cảm, yêu nước, yêu lao
động, một dân tộc Việt Nam xứng đáng với nước Việt Nam độc lập” [26, tr.7],
tiến kịp thế giới. Ngày 04/10/1945, Hồ Chí Minh ra lời kêu gọi toàn dân chống
nạn thất học, coi đó là quyền lợi và bổn phận của mỗi một người dân yêu nước:
“Mọi người Việt nam phải hiểu biết quyền lời của mình, bổn phận của mình”,
“Những người đã biết chữ hãy dạy cho những người chưa biết chữ”, “Những
người chưa biết chữ hãy gắng sức mà học cho biết đi” [26, tr.40-41], nhất là phụ
nữ cần phải học tập, thanh niên phải đi đầu trong công tác này. Từ bình dân học
vụ, một kỷ nguyên mới của nền giáo dục cách mạng của nhân dân, do dân và vì
dân được hình thành. Có thể nói Hồ chí Minh là người có công lao lớn cho việc
ra đời nền giáo dục mới.


22
Trong sự nghiệp giáo dục, Hồ Chí Minh đặc biệt coi trọng giáo dục thế hệ
trẻ. Nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Hồ
Chí Minh nêu rõ tính chất của nền giáo dục cách mạng. Mục đích đào tạo thanh

thiếu niên trở nên “những công dân bổ ích cho nước Việt Nam, một nền giáo
dục nhằm phát triển hoàn toàn những năng lực sẵn có của các em”[26, tr.34]
phục vụ cho công cuộc giải phóng dân tộc, xây dựng xã hội mới tốt đẹp.
Người thường xuyên nhắc nhở đội ngũ thầy cô giáo: “Trường học của
chúng ta là trường học của chế độ dân chủ, nhân dân, nhằm mục đích đạo tạo
những công dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai tốt của nước nhà. Về
mọi mặt, trường học của chúng ta phải hơn hẳn trường học của thực dân và
phong kiến” [32, tr.185]. Cần phải đào tạo thế hệ trẻ trở thành con người mới xã
hội chủ nghĩa phát triển toàn diện có khả năng đảm đương những nhiệm vụ của
cách mạng trong hiện tại và tương lai. Để mỗi con người hoàn thiện đạt tới chân
- thiện - mỹ. Đây chính là nội dung cơ bản của sự nghiệp giải phóng con người.
Hồ Chí Minh căn dặn thế hệ trẻ: “Muốn xứng đáng vai trò người chủ, thì
phải học tập”[31, tr.178]. Mục đích học để “yêu Tổ quốc”, “yêu nhân dân”, “yêu
lao động”, “yêu khoa học”, “yêu đạo đức”, học “để phụng sự Tổ quốc, phụng sự
nhân dân, làm cho dân giàu nước mạnh” và “để làm trọn nhiệm vụ người chủ
nước nhà” [31, tr.178-179].
Hồ Chí Minh chỉ rõ, bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là công việc
hết sức công phu bền bỉ. Người coi giáo dục, đào tạo, rèn luyện thế hệ trẻ là sự
nghiệp “trồng người”. Phát biểu tại lớp học chính trị của giáo viên cấp II và cấp
III toàn miền Bắc, Người nêu tư tưởng chiến lược: “Vì lợi ích mười năm thì phải
trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người” [33, tr.528]. Trước lúc đi xa,
Người không quên nhắc nhở toàn Đảng, toàn dân ta “ Bồi dưỡng thế hệ cách
mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết” [37, tr.612].


23
1.2.3. Quan điểm Hồ Chí Minh về nội dung giáo dục thanh niên
Trong di sản Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên, vấn đề cơ bản và nổi
bật nhất là quan điểm giáo dục toàn diện, mà nội dung bao gồm: Giáo dục
chính trị; giáo dục đạo đức; giáo dục văn hóa; giáo dục khoa học kỹ thuật và

quân sự; giáo dục lao động - nghề nghiệp; giáo dục sức khỏe và thể chất; giáo
dục nhân cách, thẩm mỹ, pháp luật…Trong thư gửi các cán bộ giáo dục, học
sinh, sinh viên các trường và các lớp bổ túc văn hóa, ngày 30/8/1960, Hồ Chí
Minh đã nêu rõ: “Trong việc giáo dục và học tập, phải chú trọng đủ các mặt:
Đạo đức cách mạng, giác ngộ xã hội chủ nghĩa, văn hóa, kỹ thuật, lao động và
sản xuất” [34, tr.648].
Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên.
Con người ra đời, tồn tại và phát triển tất yếu phải tìm hiểu, nhận thức và
cải tạo thế giới (tự nhiên, xã hội và bản thân). Việc nhận thức đó thường diễn ra
từ đơn giản đến phức tạp, từ cái đơn lẻ đến cái tổng thể, trực tiếp, qua đó con
người ngày càng mở rộng tầm nhìn và đi sâu vào bản chất, tìm hiểu ngọn nguồn
của hiện tượng. Kết quả của nhận thức là những quan niệm, quan điểm, nguyên
tắc, hình thành lý tưởng, niềm tin, những định hướng giá trị chung và trở lại soi
sáng định hướng cho cuộc sống cụ thể của con người.
Việc giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên là một trong những
định hướng giáo dục xã hội chủ nghĩa cơ bản và quan trọng đảm bảo cho sự phát
triển bền vững của dân tộc. Để có lý tưởng cách mạng phải thông qua sự phân
tích, chứng minh có căn cứ lý luận và thực tiễn sâu sắc. Từ khi thế giới quan
Mác-Lênin được Hồ Chí Minh truyền bá vào Việt Nam, vấn đề giáo dục chủ
nghĩa Mác-Lênin; giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên đã được đặt ra và
giữ một vị trí quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân. Giáo dục lý tưởng
cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh thể hiện cụ thể ở các nội dung sau:


24
Một là, bồi dưỡng thanh niên có nhận thức đúng đắn về chủ nghĩa xã hội,
nâng cao ý chí phấn đấu vì lý tưởng cao cả là độc lập dân tộc và tiến lên xây
dựng thành công chủ nghĩa xã hội trên đất nước ta.
Hồ Chí Minh là người Việt Nam đầu tiên tìm ra con đường đúng đắn của
cách mạng nước ta, đó là con đường độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã

hội. Tư tưởng cách mạng của Người và con đường cách mạng do Người chỉ ra
như luồng gió mới thổi vào nước ta, khi mà “Sự áp bức và bóc lột vô nhân đạo
của đế quốc Pháp đã làm cho đồng bào ta hiểu rằng có cách mạng thì sống,
không cách mạng thì chết” [25, tr.21]. Cách mạng nước ta bước vào giai đoạn
mới, với mục tiêu đánh đổ đế quốc Pháp và phong kiến tay sai, giành độc lập
dân tộc, người cày có ruộng, tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội có sức hấp dẫn
kỳ lạ đối với thanh niên và dần dần trở thành hoài bão, lý tưởng của thanh niên
nước ta.
Trong việc giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên và thanh niên Người
luôn nhắc nhở: “Những người cộng sản nước ta không một một phút nào được
quên lý tưởng cao cả của mình là phấn đấu cho Tổ quốc hoàn toàn độc lập, cho
chủ nghĩa xã hội hoàn toàn thắng lợi trên đất nước ta và trên toàn thế giới [36,
tr.467]. Lý tưởng cách mạng cao đẹp mà Hồ chí Minh nói tới và cũng là để giáo
dục cho thanh niên, đó là: độc lập dân tộc, tự do và chủ nghĩa xã hội, những nội
dung ấy luôn gắn bó chặt chẽ với nhau. Thực hiện thắng lợi sự nghiệp cách
mạng xã hội chủ nghĩa và xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, đó là phương
hướng duy nhất để củng cố bền vững nền độc lập của dân tộc, bảo đảm cho mọi
người có cuộc sống ngày càng ấm no, tự do và hạnh phúc.
Lý tưởng độc lập dân tộc, tự do và chủ nghĩa xã hội đã trở thành niềm tin,
lẽ sống của nhiều thế hệ kế tục nhau. Do vậy, Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở phải
giáo dục thanh niên nhận thức đúng và hiểu sâu sắc rằng: “ Chính vì đã sẵn sàng
quên mình cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, cho độc lập tự do của Tổ quốc,
cho lý tưởng cộng sản vẻ vang mà 35 năm qua trong Đảng ta đã có biết bao anh


25
hùng liệt sỹ” [36, tr.468]. Con đường đi đến lý tưởng cao đẹp là con đường phải
đổ nhiều mồ hôi, xương máu nhưng cũng đầy vinh quang và sự tích anh hùng.
Có giác ngộ lý tưởng cách mạng, thanh niên mới đảm đương được sứ mệnh đưa
lá cờ bách chiến, bách thắng của Đảng và của dân tộc đến thắng lợi cuối cùng.

Hai là, Giáo dục thanh niên thấm nhuần sâu sắc lý tưởng giải phóng con
người khỏi áp bức bóc lột, xây dựng xã hội tốt đẹp, công bằng, hạnh phúc.
Là lãnh tụ cách mạng, là chiến sỹ cộng sản, Hồ Chí Minh luôn nêu cao lý
tưởng và quyết tâm chiến đấu cho sự nghiệp giải phóng dân tộc và giải phóng
con người. Đó là điều khác cơ bản với lý tưởng trừu tượng, phi hiện thực của
các nhà không tưởng của giai cấp phong kiến, tư sản và giáo lý của các tôn giáo.
Lý tưởng mà Hồ Chí Minh hướng tới mang tư tưởng nhân văn, cách mạng
của giai cấp công nhân và những người lao động, lấy hạnh phúc của con người
làm thước đo, nguyên tắc cao nhất. Nhưng hạnh phúc của con người sẽ chẳng là
gì nếu không thoát khỏi mọi áp bức, bóc lột của chủ nghĩa thực dân, đế quốc,
đem lại cho mọi người sự làm chủ toàn diện, cùng nhau lao động xây dựng cuộc
sống ấm no, hạnh phúc, yên vui trong tình thương và lẽ phải; mọi người đều
được hưởng và phát triển đầy đủ nhân cách, sở trường, năng khiếu trong mối
quan hệ hài hòa giữa các cá nhân và xã hội. Cho nên, đấu tranh giải phóng dân
tộc, giải phóng con người khỏi ách áp bức, bóc lột của thực dân, đế quốc, xây
dựng một xã hội tốt đẹp, công bằng, hạnh phúc là lý tưởng mang tính nhân văn
và cách mạng trong tư tưởng Hồ Chí Minh.
Sống trong một đất nước nghèo khổ và bị thực dân đô hộ, áp bức, Người
luôn luôn mong muốn và theo đuổi mục đích: Dân tộc độc lập, dân quyền tự do,
dân sinh hạnh phúc, dân trí mở mang. Tháng 1-1946, khi nước Việt Nam Dân
chủ Cộng hòa ra đời được 5 tháng, với biết bao khó khăn, thử thách ập đến,
nhưng khi trả lời các nhà báo, Hồ Chí Minh - vị Chủ tịch đầu tiên của nước Việt
Nam Dân chủ Cộng hòa đã nói lên khát vọng cháy bỏng của mình là “Tôi chỉ có
một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn