Một số giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông tỉnh hà tĩnh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
------***------

PHAN TRÍ HIẾU

MỘT SỐ GIẢI PHÁP
PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH HÀ TĨNH

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC


NGHỆ AN, 10/2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

PHAN TRÍ HIẾU

MỘT SỐ GIẢI PHÁP
PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH HÀ TĨNH

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số:

60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Thái Văn Thành

NGHỆ AN, 10/2015


LỜI CẢM ƠN
Tác giả xin chân thành cảm ơn Hội đồng khoa học trường Đại học
Vinh, Khoa Đào tạo Sau Đại học, các giảng viên, các nhà khoa học cùng quý
thầy, cô giáo, đã quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện cho tác giả trong suốt thời
gian học tập và làm luận văn.
Tác giả xin chân thành cám ơn UBND tỉnh Hà Tĩnh, Sở Giáo dục và
Đào tạo Hà Tĩnh, các trường THPT công lập tỉnh Hà Tĩnh, các bạn đồng nghiệp
và những người thân trong gia đình đã tận tình giúp đỡ và tạo điều kiên để tác giả
hoàn thành luận văn này.
Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc chân thành tới PGS.TS
Thái Văn Thành đã tận tình bồi dưỡng kiến thức và trực tiếp hướng dẫn giúp
đỡ tác giả từng chi tiết nhỏ để hoàn thành luận văn này.
Với thời gian nghiên cứu còn hạn chế, thực tiễn công tác lại vô cùng
sinh động và nhiều vấn đề cần giải quyết vì vậy không thể tránh khỏi những
thiếu sót, tác giả rất mong sự chỉ dẫn, đóng góp giúp đỡ của các thầy giáo, cô
giáo, các cấp lãnh đạo, bạn bè đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Nghệ An, tháng 10 năm 2015
TÁC GIẢ

Phan Trí Hiếu


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU

Trang

1. Lý do chọn đề tài…………………………………………………......
2. Mục đích nghiên cứu…………………………………………………
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu……………………………….....
4. Giả thuyết khoa học………………………………………………….
5. Nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………………...
6. Phương pháp nghiên cứu……………………………………………..
7. Đóng góp của luận văn..……………………………...........................
8. Cấu trúc của luận văn………………………………………………...

1
3
3
4
4
4
5
5

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu………………………………………...
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài……………………………..
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước………………………………..
1.2. Một số khái niệm cơ bản……...……………………………………
1.2.1. Khái niệm về cán bộ quản lý………………………...........
1.2.2. Khái niệm về cán bộ quản lý trường THPT….……….......
1.2.3. Đội ngũ; đội ngũ cán bộ quản lý trường THPT…………...

1.2.4. Phát triển và phát triển đội ngũ CBQL trường THPT...…..
1.2.5. Giải pháp và giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường THPT
1.3. Người CQL trường THPT trong bối cảnh hiện nay……………….
1.3.1. Vị trí, vai trò của người CBQL trường THPT….…………
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của người CBQL trường THPT…...
1.3.3. Yêu cầu về phẩm chất, năng lực đối với người CBQL

6
6
6
8
8
9
10
12
14
14
14
15

trường THPT……………………………………………………………
1.4. Một số vấn đề về phát triển đội ngũ CBQL trường THPT…….......
1.4.1. Sự cần thiết phải phát triển đội ngũ CBQL trường THPT...
1.4.2. Nội dung phát triển đội ngũ CBQL trường THPT.…..........
1.4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển đội ngũ CBQL

17
20
20
21

trường THPT………………………………………………..……........
Kết luận chương 1……….…………………………………………...

28
30

CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN


BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH HÀ TĨNH
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội và tình hình giáo
dục tỉnh Hà Tĩnh……………………………………………………….
2.1.1. Điều kiện tự nhiên…………………………………………
2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Hà Tĩnh………………
2.1.3. Tình hình giáo dục của tỉnh Hà Tĩnh……………………...
2.2. Khái quát về điều tra thực trạng…………….……………………...
2.2.1.Mục đích điều tra……………………………… …….........
2.2.2. Nội dung điều tra………………………………………….
2.2.3. Đối tượng điều tra…………………………………………
2.2.4. Phương pháp điều tra…………...........................................
2.2.5. Kết quả điều tra………..…………………………………..
2.3. Thực trạng đội ngũ CBQL trường THPT tỉnh Hà Tĩnh….………...
2.3.1. Số lượng, cơ cấu ……….....................................................
2.3.2. Về phẩm chất đạo đức, chính trị…………………………..
2.3.3. Về trình độ chuyên môn…………………….……………..
2.3.4. Về năng lực lãnh đạo, quản lý…………………………….
2.4. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ CBQL ở các trường THPT

31

31
32
32
33
33
34
34
34
35
37
37
38
39
41

tỉnh Hà Tĩnh………………………………………………………….....
2.4.1. Công tác quy hoạch phát triển đội ngũ cán bộ quản lý……
2.4.2. Công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm, luân chuyển

43
43

đội ngũ cán bộ quản lý……….................................................................
2.4.3. Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý……..
2.4.4. Công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch phát

45
47

triển đội ngũ CBQL các trường THPT………………………..………..

2.4.5. Về chính sách với đội ngũ cán bộ quản lý……..…………
2.5. Đánh giá chung về thực trạng công tác phát triển đội ngũ CBQL

48
49

trường THPT tỉnh Hà Tĩnh …………………………………………….
2.5.1. Ưu điểm…..……………………………………………….
2.5.2. Nhược điểm……………………………………………….
2.5.3. Nguyên nhân của thực trạng………………………..…….
Kết luận chương 2…………………………………………………….

50
50
51
52
55

CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ
QUẢN LÝ TRƯỜNG THPT TỈNH HÀ TĨNH
3.1. Các nguyên tắc đề xuất giải pháp………………………………......

56


3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu………………………..
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn......................................
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả…………………….….
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi,,…………………….…..
3.2. Các giải pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường THPT………...

3.2.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL và giáo viên về

56
56
56
56
56

tầm quan trọng của việc phát triển đội ngũ CBQL trường THPT.…..…
3.2.2. Xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ CBQL trường

56

THPT …………. …………………………………………………..
3.2.3. Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CBQL

60

trường THPT…………………………………………………………..
3.2.4. Quy trình tuyển chọn, sử dụng, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại

64

CBQL trường THPT .………………………………………………..
3.2.5. Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra đánh giá

70

đội ngũ CBQL trường THPT…………………………………………..
3.2.6. Thực hiện tốt chế độ chính sách và ưu đãi nghề nghiệp đối

76

với CBQL trường THPT…………………………..……………………
3.3. Thăm dò sự cần thiết và khả thi của các giải pháp phát triển đội

80

ngũ CBQL trường THPT………………………………..……………
3.3.1. Mục đích thăm dò…………………………………………
3.3.2. Nội dung thăm dò…………………………………………
3.3.3. Đối tượng thăm dò………………………………………..
3.3.4. Phương pháp thăm dò…………………………………….
3.3.5. Kết quả thăm dò…………………………………………..
Kết luận chương 3…………………………………………………….

88
88
88
88
88
88
91

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận………………………………………………………………
2. Kiến nghị……………………………………………………..............
2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo…………………………….
2.2. Đối với UBND tỉnh Hà Tĩnh..………………………………
2.3. Đối với Sở GD&ĐT Hà Tĩnh….…………………….……...

Tài liệu tham khảo…………………………………………….………
Phụ lục nghiên cứu………………………………………….……......

93
94
94
95
95
96
99


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN


1
- BCH:
- BGDĐT:
- CBQL:
- ĐH, CĐ:
- CNH – HĐH:
- CT:
- CP:
- GD&ĐT:
- KH-CN:
- NĐ:
- NQ:
- NXB:
- QĐ:
- QLGD:

- TB:
- TT:
- THPT:
- TCCN:
- TW:
- TTg:
- UBND:
- XHCN:

Ban chấp hành
Bộ Giáo dục và Đào tạo
Cán bộ quản lý
Đại học, Cao đẳng
Công nghiệp hóa – hiện đại hóa
Chỉ thị
Chính phủ
Giáo dục và Đào tạo
Khoa học công nghệ
Nghị định
Nghị quyết
Nhà xuất bản
Quyết định
Quản lý giáo dục
Thông báo
Thông tư
Trung học phổ thông
Trung cấp chuyên nghiệp
Trung ương
Thủ tướng
Ủy ban nhân dân

Xã hội chũ nghĩa
MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Nước ta đang trong quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá, thực hiện
việc chuyển đổi từ cơ chế quản lý hành chính tập trung sang cơ chế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN). Ý tưởng giữ vững quản lý công, khai
thác điểm mạnh của cơ chế thị trường là những tư tưởng quan trọng trong đổi
mới quản lý, có tác động sâu sắc đến phát triển năng lực của đội ngũ cán bộ
quản lý (CBQL) ngành giáo dục.
Để phát triển nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu của thời kỳ công nghiệp


2
hóa, hiện đại hóa, cùng với xu thế phát triển chung, Đảng và Nhà nước ta luôn
coi trọng sự nghiệp Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), trong đó chú trọng giải
pháp phát triển đội ngũ CBQL trong hệ thống GD&ĐT từ trung ương đến cơ
sở. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII nêu rõ: “Đổi mới đào
tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục. Sử dụng giáo
viên đúng năng lực, đãi ngộ đúng công sức và tài năng với tinh thần ưu đãi và
tôn vinh nghề dạy học”. Các nghị quyết BCH TW 2 và BCH TW 3 khóa VIII
đã cụ thể hóa đường lối đổi mới đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên và cán
bộ quản lý. Chỉ thị số 40-CT/TW, ngày 15-6-2004 của Ban Bí thư (khóa IX)
về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo
dục, khẳng định rằng: “Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục
được chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc
biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay
nghề của nhà giáo; thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hướng và có
hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực,
đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại

hóa đất nước”. Thông báo số 242-TB/TW - Kết luận của Bộ Chính trị (khóa X)
về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 2 (khóa VIII), phương hướng phát
triển giáo dục và đào tạo đến năm 2020, trong đó xác định: “Xây dựng đội
ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đủ về số lượng, đáp ứng yêu cầu
về chất lượng”. Chiến lược phát triển giáo dục 2011 – 2020, ban hành kèm
theo Quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ
đã đề ra 8 giải pháp, trong đó giải pháp "Đổi mới quản lý giáo dục" là giải
pháp đột phá và giải pháp "Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý
giáo dục" là giải pháp then chốt. Củng cố, hoàn thiện hệ thống đào tạo giáo
viên, đổi mới căn bản và toàn diện nội dung và phương pháp đào tạo, bồi
dưỡng nhằm hình thành đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đủ sức


3
thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông sau năm 2015. Nghị
quyết số 29/NQ-TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo,
đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, Nghị quyết
đã đề ra 9 nhiệm vụ giải pháp, trong đó có nhiệm vụ: “Phát triển đội ngũ
nhà giáo và cán bộ quản lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo”
Trước yêu cầu đổi mới giáo dục bậc trung học phổ thông (THPT) hiện
nay đòi hỏi phải thực hiện hàng loạt các giải pháp nhằm tăng cường các điều
kiện đảm bảo về chất lượng giáo viên, về phòng học, các trang thiết bị, sách
giáo khoa. Trong đó công tác quản lý giáo dục có tầm quan trọng đặc biệt
quyết định thành công của sự nghiệp giáo dục. Chủ tịch Hồ Chí Minh sinh
thời đã dạy “Mọi việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”.
Trong quá trình thực hiện đổi mới giáo dục trung học phổ thông công tác phát
triển đội ngũ CBQL được xem là “khâu đột phá” mở đầu cho việc triển khai
những chủ trương và giải pháp khác.
Trong những năm qua ngành GD&ĐT Hà Tĩnh đã đạt được một số thành

tựu quan trọng, góp phần đổi mới sự nghiệp GD&ĐT và phát triển kinh tế xã
hội của tỉnh nhà, chất lượng đội ngũ CBQL đã được nâng lên. Hà Tĩnh hiện
có 43 trường THPT gồm 01 trường chuyên, 37 trường công lập, 5 trường dân
lập/tư thục; số lượng CBQL trường THPT là 121 người. Một bộ phận CBQL
đã được bồi dưỡng ngắn hạn ở trường CBQL giáo dục thuộc Bộ GD&ĐT,
một số được bồi dưỡng ngắn hạn tại trường Đại học Vinh. Nhìn chung đội
ngũ CBQL trường THPT của tỉnh có phẩm chất đạo đức tốt, cơ bản hoàn
thành nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên, trước những yêu cầu phát triển của đất
nước trong thời kỳ đổi mới, thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập
quốc tế, thời kỳ phát triển về công nghệ thông tin, kinh tế trí thức thì giáo dục
THPT nói chung và CBQL bậc THPT tỉnh Hà Tĩnh vẫn còn tồn tại nhiều hạn


4
chế, bất cập. Công tác xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ CBQL giáo dục,
cán bộ quản lý trường THPT còn thụ động, chưa có tính kế thừa và phát triển,
chưa có hiệu quả thiết thực, chất lượng thấp, chưa xác định rõ mục tiêu, yêu
cầu về xây dựng quy hoạch cán bộ quản lý.
Với những lý do trên, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Một số giải
pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông tỉnh
Hà Tĩnh”.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng đội ngũ CBQL trường
THPT tỉnh Hà Tĩnh, đề ra một số giải pháp phát triển đội CBQL trường THPT,
nhằm nâng chất lượng giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh.
3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác phát triển đội ngũ CBQL trường THPT.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường THPT tỉnh Hà Tĩnh.

4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Công tác quản lý phát triển đội ngũ CBQL trường THPT của Sở GD&ĐT
Hà Tĩnh đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận, tuy nhiên vẫn còn một số
hạn chế, chưa phát huy hết nội lực của đội ngũ CBQL. Nếu đề xuất và thực hiện
được các giải pháp phát triển đội ngũ CBQL mang tính khoa học, khả thi thì sẽ
khắc phục được những hạn chế trên, đồng thời nâng cao được chất lượng đội
ngũ CBQL ở các trường THPT tỉnh Hà Tĩnh trong thời gian tới.
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề phát triển đội ngũ CBQL
trường THPT.


5
5.2. Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của vấn đề phát triển đội ngũ CBQL
trường THPT tỉnh Hà Tĩnh.
5.3. Đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường THPT tỉnh
Hà Tĩnh.
6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
6.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận: Sử dụng phương
pháp phân tích- tổng hợp tài liệu, phương pháp khái quát hoá các vấn đề lý
luận có liên quan nhằm thu thập các thông tin lý luận để xây dựng cơ sở lý
luận của đề tài.
6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Sử dụng phương
pháp điều tra, phương pháp lấy ý kiến chuyên gia, phương pháp tổng kết kinh
nghiệm giáo dục nhằm thu thập các thông tin thực tiễn để xây dựng cơ sở
thực tiễn của đề tài.
6.3. Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng phương pháp thống kê
toán học để phân tích các số liệu thu thập được nhằm định lượng kết quả
nghiên cứu.
7. ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN

7.1. Về lý luận: Hệ thống hóa và làm sáng tỏ thêm lý luận về phát triển
đội ngũ CBQL trường THPT.
7.2. Về thực tiễn: Khảo sát toàn diện thực trạng đội ngũ CBQL trường
THPT tỉnh Hà Tĩnh, đề xuất được các giải pháp phát triển đội ngũ CBQL
trường THPT tỉnh Hà Tĩnh.
8. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham khảo, luận văn
gồm có 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề phát triển đội ngũ CBQL trường THPT.
Chương 2: Thực trạng công tác phát triển đội ngũ CBQL trường THPT


6
tỉnh Hà Tĩnh.
Chương 3: Một số giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường THPT tỉnh
Hà Tĩnh.


7
CHƯƠNG 1.
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ
QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài
Phát triển đội ngũ CBQL là vấn đề được nhiều nhà khoa học quan tâm
nghiên cứu từ vị trí và góc độ khác nhau như tâm lý học, giáo dục học, quản
lý học, kinh tế học, xã hội học, triết học….
Nghiên cứu về vai trò quản lý, các nhà lý luận quản lý Quốc tế như:
Fiederich Wiliam Taylor (1856 - 1915) - Mỹ; Henri Fayol (1841 - 1925) Pháp; Max Weber (1864 - 1920) - Đức đều đã khẳng định: Quản lý là khoa
học và đồng thời là nghệ thuật thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Quả đúng

như vậy, trong bất kì lĩnh vực nào của xã hội thì quản lý luôn giữ vai trò quan
trọng trong việc vận hành và phát triển. Ở lĩnh vực GD&ĐT quản lý là nhân
tố giữ vai trò then chốt trong việc phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục.
Các nhà nghiên cứu giáo dục Xô Viết trước đây như: V.A Xukhomlinki;
V.PXtrezicondin; Jaxapob đã có nhiều tác phẩm nổi tiếng về công tác quản lý
trường học. Trong đó, các tác giả đã khẳng định: Hiệu trưởng là người lãnh
đạo toàn diện và chịu trách nhiệm trong công tác quản lý nhà trường; xây
dựng được đội ngũ cán bộ quản lý có phẩm chất tốt tâm huyết với nghề quản
lý, có năng lực, trình độ quản lý vững vàng, luôn phát huy tính sáng tạo trong
quá trình quản lý và ngày càng vững vàng về nghiệp vụ quản lý. Đó chính là
yếu tố quyết định thành công trong quản lý của người hiệu trưởng.
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước
Trong suốt cả quá trình lãnh đạo cách mạng, vấn đề phát triển đội ngũ
cán bộ được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta dày công chăm lo. Sự chăm lo


8
ấy không chỉ thể hiện trong lý luận mà còn được thể hiện trong hoạt động
thực tiễn.
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, trong công cuộc xây dựng và bảo
vệ đất nước, Đảng và Nhà nước có nhiều chủ trương, nghị quyết, quy định về
xây dựng đội ngũ cán bộ nói chung, về xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ
quản lý giáo dục (QLGD) nói riêng. Các hội nghị chuyên đề về công tác cán
bộ, chuyên đề về giáo dục như hội nghị TW4 (khóa VII) về Giáo dục - Đào
tạo, Hội nghị TW2 (khóa VIII) về Giáo dục - Đào tạo và Khoa học - Công
nghệ, Hội nghị TW3 (khóa VIII) về công tác cán bộ, Hội nghị TW6 (khóa IX)
về Giáo dục - Đào tạo và công tác cán bộ. Chỉ thị số 40 -CT/TW ngày 15
tháng 6 năm 2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về việc xây dựng, nâng
cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo. Quyết định số
09/2005/QĐ- TTg ngày 11 tháng 01 năm 2015 của Thủ tướng Chính phủ về

việc phê duyệt đề án "Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán
bộ quản lý giáo dục giai đoạn 2005 - 2010". Quyết định số 711/QĐ-TTg
ngày 13 tháng 6 năm 2012 của Thủ tướng Chính phủ về chiến lược phát triển
giáo dục giai đoạn 2011 - 2020 với nhiệm vụ đặt ra: “Củng cố, hoàn thiện hệ
thống đào tạo giáo viên, đổi mới căn bản và toàn diện nội dung và phương
pháp đào tạo, bồi dưỡng nhằm hình thành đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý
giáo dục đủ sức thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông sau năm
2015”
Trong sự nghiệp đổi mới của Đảng, Giáo dục và Đào tạo được coi là
quốc sách hàng đầu. Công tác quản lý giáo dục là chủ đề thu hút sự quan tâm
của các nhà lãnh đạo, nhà nghiên cứu khoa học, các nhà quản lý giáo dục.
Trên lĩnh vực nghiên cứu lý luận quản lý và quản lý giáo dục, từ năm 1990 về
trước đã có một số công trình, bài viết của nhiều tác giả bàn về quản lý trường
học, quản lý giáo dục. Từ thập niên 90 của thế kỉ XX đến nay, đã xuất hiện


9
nhiều công trình nghiên cứu có giá trị. Có thể kể đến: "Giáo trình khoa học
quản lý" của tác giả Phạm Trọng Mạnh (NXB ĐHQG Hà Nội- năm 2001);
"Khoa học tổ chức và quản lý - một số vấn đề lý luận và thực tiễn" của trung
tâm nghiên cứu khoa học tổ chức và quản lý (NXB thống kê Hà Nội- năm
1999); "Quản lý giáo dục và quản lý nhà trường" của tác giả Thái Văn Thành
(NXB Đại học Huế năm 2007). “Quản trị hiệu quả trường học” dự án SREM.
“Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về lãnh đạo và quản lý giáo dục trong thời
kỳ đổi mới” dự án phát triển giáo viên THPT&TCCN (NXB Văn hóa –
Thông tin năm 2013)...
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Khái niệm về cán bộ quản lý
Theo Từ điển Tiếng Việt, CBQL là: "Người làm công tác có chức vụ trong
một cơ quan, một tổ chức, phân biệt với người không có chức vụ"[15, 105].

Giáo trình “Khoa học quản lý đại cương” đưa ra khái niệm: " CBQL là
các cá nhân thực hiện những chức năng và nhiệm vụ quản lý nhất định của bộ
máy quản lý". Mỗi CBQL nhận trách nhiệm trong bộ máy quản lý bằng một
trong hai hình thức tuyển cử và bổ nhiệm [27, 295].
CBQL là chủ thể quản lý, gồm những người giữ vai trò tác động, ra
lệnh, kiểm tra đối tượng quản lý. CBQL là người có trách nhiệm phân bố
nhân lực và nguồn lực khác, chỉ dẫn sự vận hành của một bộ phận hay toàn
bộ tổ chức để tổ chức hoạt động có hiệu quả và đạt đến mục đích. Người
quản lý vừa là người lãnh đạo, quản lý cơ quan đó vừa chịu sự lãnh đạo,
quản lý của cấp trên.
Phân loại theo cấp quản lý thì CBQL được phân thành 3 loại sau:
- Cán bộ quản lý cấp cao: Là những người chịu trách nhiệm toàn diện đối
với hoạt động của một tổ chức.
- Cán bộ quản lý cấp trung: Họ thường là những người phụ trách các


10
phân hệ, các bộ phận trong một tổ chức.
- Cán bộ quản lý cấp thấp: Họ thường là những người chỉ đạo, điều hành
giám sát hoạt động của người lao động.
1.2.2. Khái niệm về cán bộ quản lý trường THPT
Quản lý nhà trường thực chất là những tác động của chủ thể quản lý vào
quá trình giáo dục (được tiến hành bởi tập thể giáo viên và học sinh, với sự hỗ
trợ của các lực lượng xã hội) nhằm hình thành và phát triển toàn diện nhân
cách học sinh theo mục tiêu đào tạo của nhà trường [21]
Các lĩnh vực quản lý:
+ Quản lý giáo viên.
+ Quản lý học sinh.
+ Quản lý quá trình dạy học - giáo dục.
+ Quản lý tài chính trường học.

+ Quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị của nhà trường.
+ Quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và cộng đồng.
Quản lý nhà trường chính là những công việc trong nhà trường, đòi hỏi
người CBQL thực hiện những chức năng quản lý mà trọng tâm là quá trình
giảng dạy của thầy và hoạt động học tập của trò, đồng thời quản lý những
điều kiện cơ sở vật chất và công việc phục vụ cho dạy và học nhằm đạt mục
đích giáo dục và đào tạo.
Người CBQL trường THPT quyết định mọi thành công của nhà trường
THPT và chịu trách nhiệm trước Nhà nước về vai trò trách nhiệm của mình,
vì vậy người CBQL trường THPT phải có đầy đủ phẩm chất chính trị và năng
lực quản lý. Đối với hiệu trưởng phải biết tập hợp quần chúng, phải xây dựng
tập thể sư phạm đoàn kết, tạo nên ngôi trường giáo dục trong sáng lành mạnh.
Ban giám hiệu phải thực sự đoàn kết nhất trí, nhiệt tình công tác, chí công vô
tư, phải có năng lực chuyên môn sâu, có khả năng sử dụng được sức mạnh


11
tổng hợp, vì vậy người cán bộ quản lý trường THPT phải được đào tạo cơ bản
về lý luận quản lý, phải có kinh nghiệm phong phú, có tài ứng xử và quyết
đoán. Người cán bộ quản lý phải năng động sáng tạo nắm bắt được tình hình
đề ra những giải pháp có hiệu quả. Nâng cao hiệu suất công tác của mỗi thành
viên trong nhà trường, phải biết kết hợp nhuần nhuyễn các biện pháp quản lý,
nắm vững pháp luật.
1.2.3. Đội ngũ; đội ngũ cán bộ quản lý trường THPT
1.2.3.1. Đội ngũ
Có nhiều quan niệm khác nhau về đội ngũ:
- Từ điển Bách khoa Việt Nam định nghĩa: "Đội ngũ là khối đông người
được tổ chức và tập hợp thành lực lượng".
- Theo nghĩa khác đội ngũ là “Tập hợp gồm số đông người cùng chức
năng hoặc nghề nghiệp, thành một lực lượng”. Khái niệm đội ngũ tuy có

nhiều cách định nghĩa khác nhau, nhưng đều có chung một điểm đó là: Một
nhóm người được tổ chức và tập hợp thành một lực lượng, để thực hiện một
hay nhiều chức năng, có thể cùng hay không cùng nghề nghiệp, nhưng đều có
chung một mục đích nhất định.
Từ đó có thể hiểu: Đội ngũ là tập hợp gồm số đông người, có cùng lý
tưởng, cùng mục đích, làm theo sự chỉ huy thống nhất, có kế hoạch, gắn bó
với nhau về quyền lợi vật chất cũng như tinh thần.
1.2.3.2. Đội ngũ CBQL
Đội ngũ CBQL gồm tất cả những người có chức vụ trong các tổ chức,
đơn vị trong hệ thống chính trị – xã hội của đất nước. Đội ngũ CBQL cũng
phân thành nhiều cấp: CBQL cấp trung ương, cấp địa phương (tỉnh, huyện),
cấp cơ sở.
Đội ngũ CBQL giáo dục đại diện cho chính quyền về mặt thực thi luật
pháp, chính sách giáo dục nói chung, các quy chế giáo dục và điều lệ trường


12
THPT nói riêng. Thực hiện các quy định về giáo dục, là hạt nhân thiết lập bộ
máy tổ chức, phát triển, điều hành đội ngũ nhân lực, hỗ trợ sư phạm và hỗ trợ
quản lý cho đội ngũ nhân lực giáo dục của nhà trường để mọi hoạt động của
nhà trường thực hiện đúng tính chất, nguyên lý, mục tiêu, nội dung, phương
pháp giáo dục.
1.2.3.3. Đội ngũ CBQL nhà trường THPT
Đội ngũ CBQL trường học có vị trí quyết định sự thành bại của quá trình
giáo dục, đào tạo. Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung ương
Đảng khoá VIII đã khẳng định: “vấn đề xây dựng đội ngũ giáo viên và đặc
biệt là đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục có ý nghĩa chiến lược rất lớn. Đội ngũ
cán bộ quản lý này có vai trò quyết định cho sự phát triển nền giáo dục quốc
dân trong giai đoạn mới.” [1]
Đội ngũ CBQL các trường THPT là tập hợp những người có vai trò quan

trọng trong việc quản lý, tổ chức, điều hành và kiểm tra đánh giá các hoạt
động giáo dục ở trường THPT nhằm giúp cho các hoạt động trong nhà trường
diễn ra đúng pháp luật, bảo đảm chất lượng giáo dục và đạt được những mục
tiêu giáo dục.
Đội ngũ CBQL nhà trường phải đảm bảo đồng bộ, cơ cấu hoàn chỉnh, đủ
về số lượng, chất lượng, cân đối độ tuổi, giới tính, có phẩm chất chính trị tốt,
có năng lực quản lý, năng lực chuyên môn, năng lực giao tiếp, xử lý thông tin,
năng lực dự báo phát triển theo xu hướng mới phù hợp điều kiện cụ thể.
Đội ngũ CBQL trường THPT bao gồm : Hiệu trưởng và phó hiệu trưởng.
Theo quy định tại Điều 54, Luật giáo dục: Hiệu trưởng là người chịu trách
nhiệm quản lý các hoạt động của nhà trường do Giám đốc Sở GD&ĐT bổ
nhiệm, công nhận. Hiệu trưởng các trường thuộc hệ thống giáo dục quốc dân
phải được đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý trường học.
Theo điều lệ Trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và


13
trường phổ thông có nhiều cấp học: Mỗi trường trung học có Hiệu trưởng và
một số Phó Hiệu trưởng. Nhiệm kỳ của Hiệu trưởng là 5 năm, thời gian đảm
nhận chức vụ Hiệu trưởng không quá 2 nhiệm kỳ ở một trường trung học.
Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng phải có các tiêu chuẩn sau: “Về trình độ đào
tạo và thời gian công tác: phải đạt trình độ chuẩn được đào tạo của nhà giáo
theo quy định của Luật Giáo dục đối với cấp học, đạt trình độ chuẩn được đào
tạo ở cấp học cao nhất đối với trường phổ thông có nhiều cấp học và đã dạy
học ít nhất 5 năm (hoặc 4 năm đối với miền núi, hải đảo, vùng cao, vùng sâu,
vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó
khăn) ở cấp học đó; Hiệu trưởng phải đạt tiêu chuẩn quy định tại Chuẩn hiệu
trưởng trường THCS, trường THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học.
Phó Hiệu trưởng phải đạt mức cao của chuẩn nghề nghiệp giáo viên cấp học
tương ứng và đủ năng lực đảm nhiệm các nhiệm vụ do Hiệu trưởng phân

công”. [5]
Hoạt động quản lý trường học là sự tác động của hiệu trưởng và phó hiệu
trưởng đến tập thể giáo viên, nhân viên và học sinh, đồng thời tới các lực
lượng, tổ chức xã hội ngoài nhà trường. Người CBQL trong nhà trường là đại
diện của Nhà nước về mặt pháp lý, có trách nhiệm và quyền hạn cao nhất về
mặt hành chính và chuyên môn, chịu trách nhiệm trước cơ quan quản lý cấp
trên về tổ chức và quản lý mọi hoạt động của nhà trường.
Như vậy, người CBQL nhà trường vừa là người đại diện, người chủ
chốt, vừa là hạt nhân, tác nhân, nhà thiết kế để thực hiện tốt nhất chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn được giao góp phần quan trọng thực hiện mục tiêu
GD&ĐT.
1.2.4. Phát triển và phát triển đội ngũ CBQL trường THPT
1.2.4.1. Phát triển:
Theo từ điển tiếng Việt "phát triển” có nghĩa là biến đổi hoặc làm biến


14
đổi từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp [25].
Theo PGS.TS Đặng Bá Lãm “phát triển là một quá trình vận động từ
thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, theo đó cái cũ biến mất và cái mới ra
đời ... Phát triển là một quá trình nội tại: bước chuyển từ thấp lên cao xảy ra
bởi vì trong cái thấp đã chứa đựng dưới dạng tiềm tàng những khuynh hướng
dẫn đến cái cao. Còn cái cao là cái thấp đã phát triển.” [16]
Như vậy, sự phát triển là một quá trình vận động và biến đổi không
ngừng làm cho số lượng và chất lượng luôn đi lên theo chiều hướng nhất
định, bền vững. Xây dựng và phát triển luôn gắn kết và có mối quan hệ hữu
cơ với nhau.
1.2.4.2. Phát triển đội ngũ CBQL
Phát triển đội ngũ nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp
giáo dục và đào tạo nói chung, từng nhà trường nói riêng.

Phát triển đội ngũ CBQL cũng phải thực hiện các nội dung như: kế
hoạch hóa đội ngũ CBQL, tuyển dụng, định hướng, bồi dưỡng, bố trí sử dụng
đề bạt, thuyên chuyển… Vì thế trong phát triển đội ngũ CBQL chúng ta cần
chú ý một số yêu cầu chính sau đây:
- Phát triển đội ngũ CBQL trường THPT, trước hết phải giúp cho đội
ngũ này phát huy được vai trò chủ động, sáng tạo, khai thác ở mức cao nhất
năng lực, tiềm năng của đội ngũ, để họ có thể cống hiến được nhiều nhất cho
việc thực hiện mục tiêu giáo dục đề ra.
- Phát triển đội ngũ CBQL truờng THPT phải nhằm hướng vào phục vụ
những lợi ích của tổ chức, cộng đồng và xã hội, đồng thời phải đảm bảo thỏa
đáng lợi ích vật chất và tinh thần cho họ.
- Phát triển đội ngũ CBQL trường THPT phải đảm bảo đủ về số lượng,
đồng bộ về cơ cấu, đạt chuẩn và trên chuẩn nhằm vừa tăng quy mô vừa nâng
cao chất lượng và hiệu quả giáo dục, đáp ứng yêu mục tiêu trước mắt và mục


15
tiêu phát triển lâu dài của địa phương, đồng thời phải được thực hiện theo một
quy chế, quy định thống nhất trên cơ sở Pháp luật của Nhà nước.
1.2.5. Giải pháp và giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường THPT
Giải pháp là hệ thống các hành động, tác động nhằm giải quyết một vấn
đề khó khăn. Theo Từ điển tiếng Việt “Giải pháp là phương pháp giải quyết
một vấn đề nào đó” [25].
Giải pháp phát triển đội ngũ CBQL là hệ thống cách thức tác động để
giải quyết các vấn đề khó khăn nhằm phát triển đội ngũ CBQL theo hướng
đảm bảo đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đạt chuẩn và trên chuẩn về chất
lượng, đáp ứng nhu cầu phát triển giáo dục của địa phương.
1.3. Người CBQL trường THPT trong bối cảnh hiện nay
1.3.1. Vị trí, vai trò của người CBQL trường THPT
Điều 54 Luật giáo dục 2005 “Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản

lý các hoạt động của nhà trường, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm,
công nhận”. Giúp việc cho Hiệu trưởng là các Phó Hiệu trưởng nhà trường.
Hiệu trưởng và các Phó Hiệu trưởng trường THPT có các vai trò chủ yếu là:
- Đại diện cho chính quyền về mặt thực thi luật pháp, chính sách giáo
dục nói chung, các quy chế giáo dục và điều lệ trường THPT nói riêng trong
trường THPT. Để đảm đương vai trò này, đội ngũ CBQL trường THPT cần có
phẩm chất và năng lực về pháp luật (hiểu biết và vận dụng đúng đắn luật
pháp, chính sách, quy chế giáo dục và điều lệ trường học vào quản lý các mặt
hoạt động của trường THPT);
- Hạt nhân tạo động lực cho bộ máy tổ chức và đội ngũ nhân lực trường
THPT thực hiện các hoạt động giáo dục có hiệu quả hơn. Để đảm đương được
vai trò này CBQL trường THPT cần có phẩm chất và năng lực về tổ chức và
điều hành đội ngũ CBQL cấp dưới, giáo viên, nhân viên và học sinh, năng lực
chuyên môn, am hiểu và vận dụng thành thạo các tri thức về tổ chức nhân sự,


16
giáo dục học, tâm lý học, xã hội học, kinh tế học;
- Chủ trì huy động và quản lý tài chính, cơ sở vật chất và thiết bị trường
học. Để đảm đương được vai trò này CBQL trường THPT cần có phẩm chất
và năng lực về quản lý kinh tế và năng lực kỹ thuật, hiểu biết về quản lý tài
chính và quản lý cơ sở vật chất, kỹ thuật, công nghệ;
- Tác nhân thiết lập và phát huy tác dụng của môi trường giáo dục, đó là
mối quan hệ giữa các trường THPT với gia đình và xã hội (thực hiện hiệu quả
chính sách xã hội hoá giáo dục). Để đảm đương được vai trò này CBQL
trường THPT cần phải có phẩm chất và năng lực ứng xử, giao tiếp trong công
tác đối ngoại để vận động cộng đồng xã hội tham gia xây dựng và quản lý
trường THPT;
- Nhân tố thiết lập, vận hành hệ thống thông tin và truyền thông giáo dục
trong trường THPT. Để đảm đương được vai trò này, CBQL trường THPT

phải có phẩm chất và năng lực về kỹ thuật quản lý và khai thác mạng Internet
để phục vụ cho mọi hoạt động của trường THPT.
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của người CBQL trường THPT
Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của đội ngũ CBQL trường THPT
được quy định cụ thể trong Luật giáo dục và Điều lệ trường THPT.
1.3.2.1. Về chức năng quản lý của CBQL trường phổ thông:
Thực hiện các chức năng cơ bản của quản lý trường THPT theo một chu
trình quản lý, đó là:
- Chức năng xây dựng kế hoạch thực hiện các hoạt động của trường
THPT;
- Tổ chức thực hiện các kế hoạch trong quản lý giáo dục;
- Chỉ đạo việc thực hiện kế hoạch;
- Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch.
1.3.2.2 Nhiệm vụ và quyền hạn của CBQL trường phổ thông


17
Điều 19 điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và
trường phổ thông có nhiều cấp học ban hành kèm theo Thông tư

số

12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3 /2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo
nêu:
- Nhiệm vụ và quyền hạn của Hiệu trưởng:
+ Xây dựng, tổ chức bộ máy nhà trường;
+ Thực hiện các quyết nghị của Hội đồng;
+ Xây dựng quy hoạch phát triển nhà trường; xây dựng và tổ chức thực
hiện kế hoạch nhiệm vụ năm học; báo cáo, đánh giá kết quả thực hiện trước
Hội đồng trường và các cấp có thẩm quyền;

+ Thành lập các tổ chuyên môn, tổ văn phòng và các hội đồng tư vấn
trong nhà trường; bổ nhiệm tổ trưởng, tổ phó; đề xuất các thành viên của Hội
đồng trường trình cấp có thẩm quyền quyết định;
+ Quản lý giáo viên, nhân viên; quản lý chuyên môn; phân công công
tác, kiểm tra, đánh giá xếp loại giáo viên, nhân viên; thực hiện công tác khen
thưởng, kỉ luật đối với giáo viên, nhân viên; thực hiện việc tuyển dụng giáo
viên, nhân viên; ký hợp đồng lao động; tiếp nhận, điều động giáo viên, nhân
viên theo quy định của Nhà nước;
+ Quản lý học sinh và các hoạt động của học sinh do nhà trường tổ chức;
xét duyệt kết quả đánh giá, xếp loại học sinh, ký xác nhận học bạ, ký xác nhận
hoàn thành chương trình tiểu học cho học sinh tiểu học (nếu có) của trường
phổ thông có nhiều cấp học và quyết định khen thưởng, kỷ luật học sinh;
+ Quản lý tài chính, tài sản của nhà trường;
+ Thực hiện các chế độ chính sách của Nhà nước đối với giáo viên, nhân
viên, học sinh; tổ chức thực hiện quy chế dân chủ trong hoạt động của nhà