Một số giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử ở các trường trung học phổ thông thị xã hoàng mai, tỉnh nghệ an

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

HỒ HỒNG SƠN

MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
THỊ XÃ HOÀNG MAI TỈNH NGHỆ AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGHỆ AN - 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

HỒ HỒNG SƠN

MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
THỊ XÃ HOÀNG MAI TỈNH NGHỆ AN
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học:

GS. TS. NGƯT. ĐINH XUÂN KHOA

NGHỆ AN - 2015


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Quý
thầy giáo, cô giáo trường Đại học Vinh đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi để
tôi học tập, được nghiên cứu nâng cao trình độ đáp ứng yêu cầu đòi hỏi ngày
càng cao của nhiệm vụ giáo dục trong giai đoạn mới.
Tôi chân thành cảm ơn lãnh đạo Sở Giáo dục & Đào tạo Nghệ An, lãnh
đạo trường THPT Hoàng Mai đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi tham gia lớp
cao học. Cảm ơn lãnh đạo các đơn vị trường THPT đóng trên địa bàn Thị xã
Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An, bạn bè, đồng nghiệp đã quan tâm và tạo điều kiện
thuận lợi, giúp đỡ tôi trong thời gian nghiên cứu, thực hiện đề tài.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Giáo sư, Tiến sĩ, Nhà giáo
ưu tú Đinh Xuân Khoa, người thầy đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn tôi trong
suốt quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn này.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu, tôi đã luôn cố gắng hết mình để
một mặt hoàn thành công việc cơ quan, mặt khác thực hiện hoàn thành nhiệm
vụ khoá học nói chung và hoàn thành đề tài luận văn này nói riêng. Kết quả
nghiên cứu ban đầu, chắc chắn còn có những thiếu sót. Kính mong các nhà
khoa học, quý thầy giáo, cô giáo đặc biệt là Giáo sư, Tiến sĩ, Nhà giáo ưu tú
Đinh Xuân Khoa đóng góp thêm ý kiến để tôi tiếp tục nghiên cứu bổ sung để
luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Nghệ An, tháng 10 năm 2015
Tác giả luận văn

Hồ Hồng Sơn

MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài..........................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu....................................................................................................4
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.............................................................................4
4. Giả thuyết khoa học.....................................................................................................4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu...................................................................................................5
6. Phạm vi nghiên cứu......................................................................................................5
7. Phương pháp nghiên cứu..............................................................................................5
8. Đóng góp của luận văn.................................................................................................5
9. Cấu trúc luận văn.........................................................................................................6

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG........................7
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề........................................................................................7
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới............................................................................7
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam.............................................................................8
1.2. Một số khái niệm cơ bản.........................................................................................10
1.2.1. Hoạt động dạy học..........................................................................................10
1.2.2. Quản lý nhà trường, Quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT..................11
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử ở trường THPT..............................13
1.2.4. Giải pháp, giải pháp quản lý nhà trường, giải pháp quản lý hoạt động dạy học
môn Lịch sử.................................................................................................14
1.3. Một số vấn đề về hoạt động dạy học môn Lịch sử ở trường THPT........................15
1.3.1. Chương trình giáo dục THPT.........................................................................15
1.3.2. Thực hiện chương trình môn Lịch sử ở trường THPT...................................16
1.3.3. Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử........................................18

1.4. Một số vấn đề về quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử ở các trường THPT.....19
1.4.1. Quản lý thực hiện mục tiêu chương trình môn Lịch sử..................................19
1.4.2. Quản lý đổi mới nội dung dạy học môn Lịch sử............................................20
1.4.3. Quản lý đổi mới phương pháp dạy học môn Lịch sử.....................................20
1.4.4. Quản lý hình thức tổ chức dạy học môn Lịch sử...........................................21
1.4.5. Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Lịch sử của học sinh THPT
.....................................................................................................................22
Kết luận chương 1..........................................................................................................22


CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
LỊCH SỬ Ở CÁC TRƯỜNG THPT THỊ XÃ HOÀNG MAI, TỈNH NGHỆ
AN...................................................................................................................23
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội thị xã Hoàng
Mai, tỉnh Nghệ An..........................................................................................23
2.2. Tình hình giáo dục các trường THPT Thị xã Hoàng Mai.......................................24
2.2.1. Quy mô phát triển trường lớp.........................................................................24
2.2.2. Chất lượng giáo dục của các nhà trường........................................................24
2.2.3. Đội ngũ cán bộ quản lý...................................................................................26
2.2.4. Đội ngũ giáo viên...........................................................................................27
2.3. Khái quát về điều tra thực trạng..............................................................................31
2.3.1. Mục tiêu khảo sát...........................................................................................31
2.3.2. Nội dung khảo sát...........................................................................................31
2.3.3. Đối tượng khảo sát.........................................................................................31
2.3.4. Phương pháp khảo sát....................................................................................31
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử ở các trường THPT Thị xã
Hoàng Mai......................................................................................................................31
2.4.1. Thực trạng quản lý xây dựng kế hoạch thực hiện mục tiêu dạy học môn Lịch
sử..................................................................................................................31
2.4.2. Thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu, chương trình, nội dung dạy học môn

Lịch sử.........................................................................................................33
2.4.3. Thực trạng quản lý đổi mới phương pháp dạy học môn Lịch sử...................35
2.4.4. Thực trạng quản lý tổ chức dạy học môn lịch sử...........................................37
2.4.5. Thực trạng quản lý công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Lịch sử
của học sinh.................................................................................................44
2.4.6. Thực trạng quản lý ứng dụng CNTT và truyền thông trong dạy học môn
Lịch sử.........................................................................................................46
2.5. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử ở các trường THPT
Thị xã Hoàng Mai..........................................................................................................48
2.5.1. Những điểm mạnh..........................................................................................48
2.5.2. Những điểm hạn chế.......................................................................................49
2.5.3. Nguyên nhân của thực trạng...........................................................................50
Kết luận chương 2..........................................................................................................51

CHƯƠNG 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN LỊCH SỬ Ở CÁC TRƯỜNG THPT THỊ XÃ HOÀNG MAI, TỈNH
NGHỆ AN.......................................................................................................52


3.1. Các nguyên tắc đề xuất giải pháp............................................................................52
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu.................................................................52
3.1.2. Nguyên tắc bảo đảm tính thực tiễn.................................................................52
3.1.3. Nguyên tắc bảo đảm tính khả thi....................................................................53
3.1.4. Nguyên tắc bảo đảm tính hiệu quả.................................................................53
3.2. Một số giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử ở các trường THPT Thị
xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An.........................................................................................54
3.2.1. Nâng cao nhận thức về chính trị, tư tưởng, phẩm chất đạo đức cho đội ngũ
giáo viên và giáo viên môn Lịch sử.............................................................54
3.2.2. Xây dựng đội ngũ giáo viên bộ môn Lịch sử đủ về số lượng, chuẩn về chất
lượng, giỏi về chuyên môn nghiệp vụ..........................................................57

3.2.3. Chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học môn Lịch sử.....................................62
3.2.4. Đổi mới hình thức tổ chức dạy học môn Lịch sử...........................................70
3.2.5. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Lịch sử................77
3.2.6. Quản lý ứng dụng CNTT và truyền thông trong dạy học môn Lịch sử.........89
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp..............................................................................98
3.4. Thăm dò tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp........................................99
3.4.1. Mục đích thăm dò...........................................................................................99
3.4.2. Nội dung thăm dò...........................................................................................99
3.4.3. Đối tượng thăm dò..........................................................................................99
3.4.4. Phương pháp thăm dò.....................................................................................99
3.4.5. Kết quả thăm dò...........................................................................................100
Kết luận chương 3........................................................................................................100

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................101
1. Kết luận....................................................................................................................101
2. Kiến nghị..................................................................................................................101

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................104
PHỤ LỤC......................................................................................................107


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang

Bảng 2.1: Số học sinh Trường THPT Hoàng Mai trong 3 năm gần đây.....24
Bảng 2.2: Số học sinh Trường THPT Bắc Quỳnh Lưu trong 3 năm gần đây
.........................................................................................................................24
Bảng 2.4: Về chất lượng học tập môn Lịch sử trường THPT Hoàng Mai...25
Bảng 2.5: Về chất lượng học tập môn Lịch sử trường THPT Bắc Quỳnh
Lưu..................................................................................................................25

Bảng 2.6: Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp ở các trường THPT Thị xã Hoàng Mai26
Bảng 2.7: Đội ngũ cán bộ quản lý các trường THPT thị xã Hoàng Mai......26
Bảng 2.8: Số giáo viên của trường THPT Hoàng Mai..................................27
Bảng 2.9: Số giáo viên của trường THPT Bắc Quỳnh Lưu..........................27
Bảng 2.10: Chất lượng giáo viên trường THPT Hoàng Mai........................28
Bảng 2.11: Chất lượng giáo viên trường THPT Bắc Quỳnh Lưu................28
Bảng 2.12: Kết quả thanh tra chuyên môn trường THPT Hoàng Mai.......29
Bảng 2.13: Kết quả thanh tra chuyên môn trường THPT Bắc Quỳnh Lưu29
Bảng 2.14: Cơ sở vật chất sư phạm các trường THPT Thị xã Hoàng Mai..30
Bảng 2.15: Thực trạng quản lý hoạt động xây dựng kế hoạch.....................32
Bảng 2.16: Thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu, chương trình, nội dung
dạy học............................................................................................................34
Bảng 2.17: Thực trạng công tác quản lý đổi mới PPDH môn Lịch sử.........36
Bảng 2.18: Thực trạng quản lý việc chuẩn bị bài lên lớp của giáo viên.......38
Bảng 2.19: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học trên lớp.........................40
Bảng 2.20: Thực trạng quản lý hoạt động học của học sinh.........................42
Bảng 2.21: Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học
sinh..................................................................................................................44
Bảng 2.22: Thực trạng quản lý ứng dụng CNTT và truyền thông trong dạy
học...................................................................................................................46
Bảng 3.1: Tổng hợp đánh giá về sự cần thiết và tính khả thi của các giải
pháp...............................................................................................................100
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT


Viết tắt

Viết đầy đủ

CBQL

Cán bộ quản lý

CHXHCN

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa

CMHS

Cha mẹ học sinh

CNH-HĐH

Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa

CNTT

Công nghệ thông tin

CSVC

Cơ sở vật chất

ĐH, CĐ

Đại học, Cao đẳng

GAĐT

Giáo án điện tử

GD

Giáo dục

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GDPT

Giáo dục phổ thông

GDTrH

Giáo dục Trung học

GV

Giáo viên

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

HĐDH

Hoạt động dạy học

HS

Học sinh

PPDH

Phương pháp dạy học

PTDH

Phương tiện dạy học

QL

Quản lý

SGK

Sách giáo khoa

TBDH

Thiết bị dạy học

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

TKB

Thời khóa biểu

TTCM

Tổ trưởng chuyên môn

UBND

Uỷ ban nhân dân


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thế kỷ XXI thế giới với nhiều chuyển biến tích cực, đã tác động đến tình
hình các nước, các dân tộc và tác động vào cuộc sống của con người. Trong
những chuyển biến đó, nổi bật là sự hình thành một xã hội thông tin đa chiều,
kinh tế tri thức và sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, xu thế
toàn cầu hóa. Những yếu tố đó đã tác động mạnh mẽ đến giáo dục, tạo ra một
làn sóng cải cách giáo dục ở các nước trên thế giới mà điểm hội tụ là sự chú ý
đặc biệt đến khuyến cáo về “Giáo dục cho thế kỷ XXI” của Tổ chức Liên Hợp
quốc về giáo dục, khoa học, văn hóa (UNESCO) về 4 trụ cột giáo dục: Học để
biết; Học để làm; Học để cùng chung sống; Học để khẳng định mình.
Đổi mới hoạt động dạy học là xu thế của mọi thời đại, là trào lưu chung
của loài người, là yêu cầu khách quan của công cuộc xây dựng đất nước ta
trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đòi hỏi của sự đáp ứng yêu cầu về
đào tạo con em chúng ta thành những người trưởng thành có thể tham gia vào

thị trường lao động đầy cạnh tranh và nhiều thay đổi…, chứ không phải là ý
muốn chủ quan của một người hoặc một nhóm người nào đó.
Tư tưởng về một nền giáo dục phát triển trí tuệ, phẩm chất, năng lực và
sáng tạo của học sinh đã xuất hiện từ lâu nhưng mới dừng lại ở mong muốn, ở
lời kêu gọi chứ chưa biến thành thực tiễn sinh động hằng ngày của nhà trường.
Đất nước ta đang bước vào giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa với
mục tiêu đến năm 2020 cơ bản thành một nước công nghiệp, hội nhập với
cộng đồng quốc tế. Bối cảnh đó đặt ra những yêu cầu mới đối với phẩm chất
và năng lực của người lao động. Ngoài các phẩm chất như lòng yêu nước, yêu
chủ nghĩa xã hội, quý trọng và hăng say lao động, lòng nhân ái, ý thức trách
nhiệm, cần có những phẩm chất và năng lực rất cần thiết trong quá trình đất


2
nước chuyển đổi từ nền kinh tế nông nghiệp sang kinh tế công nghiệp và kinh
tế tri thức. Để đạt được mục tiêu này, cần phải đổi mới nội dung, phương
pháp, các hình thức tổ chức giáo dục và đào tạo.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng
(khóa VIII) đã nêu rõ: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục - đào tạo,
khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sang tạo của
người học”. Điều 4, Chương I, Luật giáo dục nước CHXHCN Việt Nam quy
định: “Hoạt động giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư
duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng lòng say mê học tập và chí vươn lên”.
Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI nêu rõ: “Để đáp ứng yêu
cầu về con người, nguồn nhân lực là nhân tố quyết định sự phát triển của đất
nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cần tạo chuyển biến cơ
bản, toàn diện về giáo dục và đào tạo…Đổi mới hoạt động dạy và học, phát
huy tư duy sáng tạo và năng lực tự đào tạo của người học, coi trọng thực
hành, thực nghiệm, ngoại khóa, làm chủ kiến thức, tránh nhồi nhét, học vẹt,
học chay”,[13,tr 201, 203].

Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng
sản Việt Nam (khóa XI) về: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào
tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã nêu rõ: “Đổi
mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt
lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương
pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ sự lãnh
đạo của Đảng, sự quan tâm của Nhà nước đến hoạt động quản trị của các cơ
sở giáo dục và đào tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và
bản thân người học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học” [1,tr 2]..
Đã từ lâu chất lượng dạy học nói chung, chất lượng dạy học môn Lịch
sử nói riêng bị xã hội phê phán. Đó là dạy học theo lối truyền thụ một chiều,


3
áp đặt tạo cho người học cách học bị động, hạn chế việc phát triển các phẩm
chất linh hoạt, độc lập sáng tạo của tư duy, khả năng ứng dụng những kiến
thức và kỹ năng thu nhận được áp dụng vào thực hiện của người học còn yếu.
Với điều kiện phát triển của các phương tiện truyền thông, trong bối cảnh hội
nhập, mở rộng giao lưu, đặc biệt là Internet, học sinh được tiếp thu nhiều
nguồn thông tin đa dạng, phong phú từ nhiều nguồn sử liệu khác nhau, các em
hiểu biết nhiều hơn, linh hoạt và thực tế hơn so với các thế hệ cùng lứa tuổi
trước đây, đặc biệt là học sinh Trung học phổ thông (THPT) thì những
phương pháp dạy học truyền thống càng tỏ ra không còn phù hợp. Trong học
tập, học sinh không thỏa mãn với vai trò của người tiếp thu thụ động, không
chấp nhận những hoạt động dạy học một chiều. Vì lẽ đó, đổi mới quản lý hoạt
động dạy học môn Lịch sử là điều hết sức cần thiết cùng với đổi mới mục
tiêu, nội dung chương trình sách giáo khoa, đổi mới cách kiểm tra, đánh giá
năng lực giáo viên, học sinh.
Trong những năm qua đã có những đề tài nghiên cứu đề cập đến đổi

mới quản lý dạy môn Lịch sử, nhưng các giải pháp theo hướng tích cực vẫn
chưa được phổ biến ở các trường THPT. Để xẩy ra điều này, có rất nhiều
nguyên nhân và một số trong những nguyên nhân là việc quản lý chỉ đạo đổi
mới nâng cao chất lượng môn Lịch sử chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới
chương trình giáo dục THPT hiện nay. Dẫn đến kết quả chất lượng dạy học,
kết quả thi tốt nghiệp THPT, điểm thi vào Đại học môn Lịch sử thấp.
Xuất phát từ góc độ vừa là Nhà giáo dạy học môn Lịch sử, vừa tiếp
cận từ góc độ quản lý, tác giả nhận thấy hiện tại các cán bộ quản lý (CBQL)
mới dừng lại ở những chủ trương đường lối chung cho tất cả các môn học
mà thiếu đi biện pháp cụ thể để tác động và tạo ra sự liên kết giữa người dạy
với người học, chưa tổ chức chỉ đạo quá trình dạy học một cách khoa học và
hữu hiệu trong từng môn học cụ thể. Vì thế chưa đủ để tạo nên một bước


4
chuyển biến thực sự về chất lượng dạy học, đặc biệt là môn Lịch sử tại các
trường THPT.
Trong những năm gần đây, công tác quản lý hoạt động dạy học môn
Lịch sử ở các trường THPT Thị xã Hoàng Mai tuy đã có sự cải tiến, chất
lượng dạy học đã được nâng cao và đã có nhiều kết quả đáng ghi nhận. Tuy
nhiên, trước những yêu cầu mới của xã hội trong việc đào tạo nhân lực phục
vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng nền kinh tế
tri thức thì chúng tôi thấy cần phải có những giải pháp tốt hơn, hiệu quả hơn
trong quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử để đưa chất lượng giáo dục của
các nhà trường ngày càng cao hơn góp phần vào sự phát triển Giáo dục và
Đào tạo nước nhà.
Từ những lý do trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu khoa học: “Một số giải
pháp quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử ở các trường Trung học phổ
thông Thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An”
2. Mục đích nghiên cứu

Đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt động dạy môn Lịch sử ở các
trường THPT Thị xã Hoàng Mai, nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy
học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lý hoạt động dạy học môn
Lịch sử ở các trường THPT.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Một số giải pháp quản lý hoạt động dạy
học môn Lịch sử ở các trường THPT Thị xã Hoàng Mai.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu áp dụng đồng bộ những giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn
Lịch sử do chúng tôi đề xuất thì hiệu quả dạy học sẽ được nâng cao, đáp ứng
yêu cầu đổi mới giáo dục THPT hiện nay.


5
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Lịch
sử ở trường THPT.
5.2. Đánh giá thực trạng hoạt động dạy học môn Lịch sử và thực
trạng quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử ở các trường THPT Thị xã
Hoàng Mai.
5.3. Đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt động dạy môn Lịch sử ở các
trường THPT Thị xã Hoàng Mai.
6. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng hoạt động dạy học và công tác
quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử ở các trường THPT Thị xã Hoàng
Mai, tỉnh Nghệ An gồm: Trường THPT Hoàng Mai và Trường THPT Bắc
Quỳnh Lưu từ năm học 2012 - 2013 đến năm học 2014-2015.
7. Phương pháp nghiên cứu
Chúng tôi sử dụng các nhóm phương pháp sau đây:

7.1. Nhóm phương pháp lý luận
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ
Phương pháp thống kê toán học để xử lý số liệu thu thập được.
8. Đóng góp của luận văn
- Về mặt lý luận: Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy
học môn Lịch sử ở trường THPT.
- Về mặt thực tiễn: Phản ánh được thực trạng chất lượng dạy học môn
Lịch sử và thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử ở các trường
THPT Thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An. Luận văn đề xuất một số giải pháp
quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử ở các trường THPT Thị xã Hoàng
Mai, tỉnh Nghệ An.


6
9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo,
phụ lục, nội dung chính của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử
ở trường THPT
Chương 2. Thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử
ở các trường THPT Thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An
Chương 3. Một số giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử
ở các trường THPT Thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An.


7
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới
Để đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước, việc nâng cao chất lượng
dạy học trong nhà trường nói chung và nhà trường phổ thông nói riêng từ lâu
đã trở thành vấn đề quan tâm của các nước trên thế giới trong đó có Việt Nam.
Ngay từ thời cổ đại, tư tưởng về dạy học và quản lý dạy học đã được
thể hiện trong những quan điểm của nhiều nhà triết học đồng thời là nhà giáo
dục. Đức Khổng Tử (551- 479 TCN) đã giúp học trò phát triển bằng cách
khuyến khích sở trường và phê bình sở đoản, phương châm chính của dạy học
là khải phát (gợi mở). Socrates (469 - 399 TCN) đã đề xuất thực hiện phương
pháp dạy học và được sử dụng cho đến ngày nay. J.A.Komenxki (1592-1670)
đã phân tích các hiện tượng trong tự nhiên và hiện thực để đưa ra các biện
pháp dạy học buộc học sinh phải tìm tòi, suy nghĩ để nắm được bản chất của
sự vật hiện tượng. J.J.Rousseau (1717-1778) chủ trương giáo dục trẻ em một
cách tự nhiên và người học sẽ tự khám phá tích luỹ kiến thức thông qua chính
hoạt động của mình.
Nhiều nhà giáo dục tiêu biểu xuất hiện khoảng cuối thế kỷ XIX, đầu thế
kỷ XX như John Dewey (1859-1952), A.Macarenco (1888-1938), Jean Piaget
(1896-1980),… cũng có quan điểm hướng đến sự tích cực hóa hoạt động nhận
thức của người học.
Vào nửa đầu thế kỷ XX, T.Makiguchi (Nhật Bản) đã nêu lên quá trình
phát triển của giáo dục tương ứng với nó là sự thay đổi vai trò của người thầy
trong quá trình giáo dục, dạy học. Dạy học phải hướng vào người học, dạy


8
học tích cực, biến quá trình dạy học thành quá trình tự học. Xu thế dạy học
hiện nay hoàn toàn phù hợp với tư tưởng này.
Trong những thập kỷ gần đây ở Liên xô (cũ) đã có một số công trình
nghiên cứu hệ thống các vấn đề về PPDH mà tiêu biểu là công trình của các

nhà khoa học: V.V.Davưdop, N.A.Menchinskaia, M.N.Statkin, I.Ia.Lecne,...
trong đó việc công nghệ hóa quá trình dạy học của Giáo sư Viện sĩ
V.V.Davưdop đã được tổ chức vận dụng tại Việt Nam.
Trong những công trình nghiên cứu của mình, các nhà quản lý giáo dục
Xô Viết đã cho rằng: “Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc
rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ
giáo viên” [26].
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam
Ở Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu chủ yếu về mặt lý luận
như quản lý và các chức năng quản lý, về tiêu chuẩn và các chức năng cần có
của người quản lý, về vai trò của Hiệu trưởng và đội ngũ CBQL, về sự liên hệ
giữa khoa học quản lý và các khoa học khác. Cũng có những công trình
nghiên cứu về chân dung người cán bộ quản lý nhà trường. Có thể kể đến các
công trình của các tác giả: Nguyễn Văn Lê, Nguyễn Ngọc Quang, Hà Sĩ Hồ,
Lê Tuấn... Trong các công trình đó, các tác giả đã nhấn mạnh vai trò của quản
lý trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục. Tác giả Hà Sĩ Hồ và Lê Tuấn cho
rằng: “Trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo, việc quản lý dạy và học là
nhiệm vụ trung tâm của nhà trường”. Đặc biệt với sự tâm huyết của mình với
công tác giáo dục (GD), các tác giả đã nhấn mạnh: CBQL phải là người “biết
kết hợp một cách hữu cơ sự quản lý dạy và học (theo nghĩa rộng) với sự quản
lý các quá trình bộ phận, hoạt động dạy và học các môn và các hoạt động
khác hỗ trợ cho hoạt động dạy và học nhằm làm cho tác động giáo dục được
hoàn chỉnh trọn vẹn”. Các tác giả Lê Ngọc Trà, Nguyễn Ngọc Thanh đã nhấn


9
mạnh vai trò công tác quản lý trong việc nâng cao chất lượng GD như sau:
“Các nhà làm công tác quản lý giáo dục phải không ngừng cải tiến nâng cao
chất lượng điều hành và quản lý của mình để qua đó tác động một cách hiệu
quả vào quá trình cải tiến chất lượng ở các khâu, các bộ phận của hệ thống

giáo dục ở cấp vi mô cũng như vĩ mô”.
Trong những năm gần đây, nhiều CBQL trường THPT trong cả nước
cũng đã tập trung nghiên cứu về các biện pháp quản lý nhà trường nhằm nâng
cao chất lượng dạy học, chẳng hạn như các Luận văn thạc sỹ chuyên ngành
quản lý giáo dục của các tác giả: “Biện pháp quản lý hoạt động dạy và giao
lưu thầy trò nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh THPT tỉnh Gia Lai”
của Trần Ngọc Chi (1997); “Các biện pháp quản lý hoạt động dạy của Hiệu
trưởng trường THPT tỉnh Thái Nguyên” của Đinh Thị Tuyết Mai (2002).
“Biện pháp quản lý chuyên môn của Hiệu trưởng trường THPT Ngô Gia Tự
tỉnh Bắc Ninh” của Nguyễn Hữu Hùng (2010),...
Luận văn của các tác giả trên đã nêu lên những biện pháp quản lý của
Hiệu trưởng trường THPT, đặc biệt là các biện pháp quản lý hoạt động dạy học
(HĐDH), đó là những công trình có giá trị về lý luận và thực tiễn, phù hợp với
công việc của các tác giả trong thực hiện chức trách Hiệu trưởng trường THPT,
đồng thời cũng giúp cho cho các CBQL nhà trường nói chung và các Hiệu
trưởng trường THPT tham khảo để vận dụng trong công tác quản lý của mình.
Song việc nghiên cứu hoạt động dạy học của CBQL nhằm thực hiện quản lý
hoạt động dạy học môn Lịch sử tại một trường THPT thì chưa có đề tài quản lý
giáo dục nào đề cập đến. Vì vậy, trong khuôn khổ luận văn này tác giả muốn
dựa vào cơ sở lý luận của công tác quản lý hoạt động dạy học, để tìm hiểu thực
trạng quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử của các trường THPT trên địa
bàn Thị xã Hoàng Mai, từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động này
nhằm thực hiện đổi mới GD theo yêu cầu hiện nay.


10
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Hoạt động dạy học
Theo Phạm Minh Hạc “Dạy học là một chức năng xã hội, nhằm truyền
đạt và lĩnh hội kiến thức, kinh nghiệm xã hội đã tích luỹ được, nhằm biến kiến

thức, kinh nghiệm xã hội thành phẩm chất và năng lực cá nhân” [20, tr18].
Theo Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt: “Quá trình dạy học là một quá trình
sư phạm bộ phận, một phương tiện để trau dồi học vấn, phát triển giáo dục
và giáo dục phẩm chất, nhân cách thông qua sự tác động qua lại giữa người
dạy và người học nhằm truyền thụ và lĩnh hội một cách có hệ thống những tri
thức khoa học, những kỹ năng, kỹ xảo, nhận thức và thực hành”[24, tr.25].
Theo Nguyễn Ngọc Quang: “Dạy học được nghiên cứu theo quan
điểm là một quá trình. Dạy học bao gồm hai quá trình đó là quá trình dạy
của thầy và quá trình học của trò. Hai quá trình này có mối quan hệ biện
chứng, tồn tại vì nhau, sinh ra vì nhau và thúc đẩy nhau phát triển. Nội
dung dạy học được tiến hành trong một môi trường hết sức thuận lợi đó là
nhà trường. Nội dung này được thiết kế phù hợp với đặc thù lứa tuổi thể
hiện qua các bậc học”.
Có thể khẳng định rằng HĐDH là hoạt động trung tâm chi phối tất cả
các hoạt động khác trong nhà trường. Do đó là con đường trực tiếp và thuận
lợi nhất để giúp học sinh lĩnh hội tri thức của loài người.
HĐDH làm cho học sinh nắm vững tri thức khoa học một cách có hệ
thống cơ bản, có những kỹ năng, kỹ xảo cần thiết trong học tập, lao động
và đời sống. Hoạt động này làm phát triển tư duy độc lập sáng tạo, hình
thành những năng lực cơ bản về nhận thức và hành động của học sinh, hình
thành ở học sinh thế giới quan khoa học, lòng yêu tổ quốc, yêu XHCN, đó
chính là động cơ học tập trong nhà trường và định hướng hoạt động của
học sinh.


11
1.2.2. Quản lý nhà trường, Quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT
1.2.2.1. Quản lý
Quản lý (QL) hình thành và phát triển cùng với sự phát triển của xã hội
loài người. Nó bắt nguồn và gắn chặt với sự phân công, hợp tác lao động. QL

là một dạng hoạt động xã hội đặc thù, trở thành một nhân tố của sự phát triển
xã hội, một hoạt động phổ biến, diễn ra ở mọi lĩnh vực, ở mọi cấp độ và liên
quan đến mọi người. Có thể nói QL là một trong những loại hình lao động
hiệu quả nhất, quan trọng nhất.
Ngay từ khi con người bắt đầu hình thành nhóm đã biết phối hợp các
nỗ lực cá nhân để thực hiện mục tiêu duy trì sự sống. Từ khi xuất hiện nền sản
xuất xã hội, nhu cầu phối hợp các hoạt động riêng lẻ càng tăng lên. Bất cứ
một tổ chức, một lĩnh vực nào từ sự hoạt động của nền kinh tế quốc dân, hoạt
động của một doanh nghiệp, một đơn vị hành chính sự nghiệp,… đến một tập
thể thu nhỏ như tổ sản xuất, tổ chuyên môn bao giờ cũng có hai phân hệ:
Người quản lý và đối tượng được quản lý, sự cần thiết của quản lý được
C.Mác viết: “Tất cả mọi lao động trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành
trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo để điều
hoà những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung, phát
sinh từ vận động của toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự vận động của những
cơ quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm riêng lẻ tự mình điều khiển
lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng”[9, tr.34].
Như vậy, C.Mác đã chỉ ra bản chất quản lý là một hoạt động lao động
để điều khiển lao động, một hoạt động tất yếu quan trọng trong quá trình phát
triển của xã hội loài người. Quản lý trở thành một hoạt động phổ biến, mọi
nơi, mọi lúc, mọi lĩnh vực, mọi cấp độ và có liên quan đến mọi người. Đó là
một loại hoạt động xã hội bắt nguồn từ tính chất cộng đồng dựa trên sự phân
công và hợp tác để làm một công việc nhằm đạt một mục tiêu chung.


12
Theo Từ điển Tiếng Việt: “Quản lý là tổ chức, điều khiển và theo dõi
thực hiện như đường lối của chính quyền quy định” [22, tr.699].
Khi bàn đến khái niệm quản lý có nhiều cách tiếp cận khác nhau:
Theo giáo sư Hà Sĩ Hồ: Quản lý là một quá trình tác động có định hướng

(có chủ định) có tổ chức, lựa chọn trong số các tác động có thể có, dựa trên các
thông tin về tình trạng của đối tượng và môi trường nhằm giữ cho sự vận hành
của đối tượng được ổn định và làm cho nó phát triển tới mục đích đã định.
Theo Giáo sư Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý là tác động có mục đích,
có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung
là khách thể quản lý) nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến” [30,tr35].
Như vậy, quản lý phải bao gồm các yếu tố sau: Phải có mục tiêu đặt ra
cho cả đối tượng và chủ thể làm căn cứ định hướng cho mọi hoạt động của tổ
chức, phải có nội dung, phương pháp, phương tiện và kế hoạch hành động,
một môi trường nhất định.
1.2.2.2. Quản lý nhà trường
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý nhà trường là tập hợp
những tác động tối ưu của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, học sinh và
cán bộ khác, nhằm tận dụng các nguồn dự trữ do nhà nước đầu tư, lực lượng
xã hội đóng góp và do lao động xây dựng vốn tự có. Hướng vào việc đẩy
mạnh mọi hoạt động của nhà trường mà điểm hội tụ là quá trình đào tạo thế
hệ trẻ. Thực hiện có chất lượng mục tiêu và kế hoạch đào tạo, đưa nhà
trường tiến lên trạng thái mới” [31, tr.43].
Theo tác giả Phạm Viết Vượng: “Quản lý trường học là lao động của
các cơ quan quản lý nhằm tập hợp và tổ chức lao động của giáo viên, học sinh
và các lực lượng giáo dục khác, cũng như huy động tối đa các nguồn lực giáo
dục để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà trường” [35, tr.23].
Tóm lại: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối giáo dục của Đảng
trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo


13
nguyên lý giáo dục, để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với
ngành giáo dục với thế hệ trẻ và với từng học sinh”.
1.2.2.3. Quản lý hoạt động dạy học

Dạy học và giáo dục trong sự thống nhất là hoạt động trung tâm của
nhà trường. Mọi hoạt động đa dạng và phức tạp của nhà trường đều hướng
vào hoạt động trung tâm đó. Vì vậy, trọng tâm của việc quản lý trường học là
QL HĐDH và GD. Đó chính là quản lý hoạt động lao động sư phạm của
người thầy và hoạt động học tập, rèn luyện của trò mà nó được diễn ra chủ
yếu trong HĐDH.
QL HĐDH là quản lý một quá trình xã hội, một quá trình sư phạm đặc
thù, nó tồn tại như một hệ thống, bao gồm nhiều thành tố cấu trúc: Mục đích
và nhiệm vụ dạy học, nội dung dạy học, phương pháp dạy học và phương tiện
dạy học, thầy với hoạt động dạy, trò với hoạt động học tập, kết quả dạy học.
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử ở trường THPT
Hoạt động dạy học trong trường THPT bao gồm hoạt động dạy của
giáo viên và hoạt động của học sinh. Hai hoạt động này luôn gắn bó mật
thiết với nhau, quy định lẫn nhau bởi hai chủ thể dạy học (giáo viên và học
sinh) nhằm truyền thụ và lĩnh hội tri thức khoa học, những kỹ năng và kỹ
xảo hoạt động nhận thức và thực tiễn, để trên cơ sở đó hình thành thế giới
quan, phát triển năng lực sáng tạo và xây dựng các phẩm chất nhân cách cho
học sinh.
* Hoạt động dạy của giáo viên
Là truyền thụ tri thức, tổ chức, điều khiển hoạt động chiếm lĩnh tri thức
của học sinh, giúp học sinh nắm được kiến thức, hình thành kỹ năng, thái độ.
Hoạt động dạy có chức năng kép là truyền đạt và điều khiển nội dung học
theo chương trình quy định. Có thể hiểu hoạt động dạy là quá trình hoạt động
sư phạm của giáo viên, làm nhiệm vụ truyền thụ tri thức, tổ chức, điều khiển
hoạt động nhận thức của học sinh.


14
* Hoạt động học của học sinh
Học sinh làm việc tự giác, tích cực dưới sự điều khiển của giáo viên

nhằm chiếm lĩnh tri thức khoa học. Hoạt động học cũng có chức năng kép là
lĩnh hội và tự điều khiển quá trình chiếm lĩnh tri thức khoa học một cách tự
giác, tích cực nhằm biến tri thức của nhân loại thành học vấn của bản thân. Có
thể hiểu hoạt động học của học sinh là quá trình lĩnh hội tri thức, hình thành
hệ thống những kỹ năng, kỹ xảo, vận dụng kiến thức vào thực tiễn và hoàn
thiện nhân cách của bản thân. Hai hoạt động dạy và học có mối quan hệ chặt
chẽ với nhau, nó tồn tại song song và phát triển trong cùng một quá trình
thống nhất, chúng bổ sung cho nhau, kết quả hoạt động học của học sinh
không thể tách rời kết quả hoạt động dạy của giáo viên và kết quả hoạt động
dạy của giáo viên không thể tách rời kết quả học tập của học sinh.
Tóm lại, hoạt động dạy học có ưu thế tuyệt đối trong việc hình thành tri
thức phát triển năng lực tư duy thông qua việc dạy các môn học cơ bản, đồng
thời đặt nền móng cho sự phát triển nhân cách toàn diện. Vì thế, hoạt động
dạy học được hiểu một cách đầy đủ bao gồm toàn bộ việc giảng dạy, giáo dục
của giáo viên, việc học tập, rèn luyện của học sinh theo nội dung giáo dục
toàn diện nhằm đào tạo thế hệ trẻ thành những người làm chủ đất nước, có
giác ngộ xã hội chủ nghĩa, có văn hóa, kỹ thuật, có sức khỏe, để đáp ứng nhu
cầu xây dựng xã hội mới.
1.2.4. Giải pháp, giải pháp quản lý nhà trường, giải pháp quản lý
hoạt động dạy học môn Lịch sử
1.2.4.1. Giải pháp: Là cách thức, con đường, một phương tiện mang
tính điều kiện, do con người sáng tạo ra, nó có thể được sử dụng tiến hành
một hoạt động hướng đích nào đó nhằm đem lại hiệu quả cho người sử dụng.
1.2.4.2. Giải pháp quản lý nhà trường: Là tổ hợp các phương pháp tiến
hành của chủ thể quản lý, nhằm tác động đến đối tượng quản lý để các hoạt
động trong nhà trường đạt được hiệu quả cao nhất. Các giải pháp quản lý phải


15
có mục tiêu xác định rõ ràng, cụ thể, có cơ sở khoa học và tính thực tiễn, có

tính khả thi và đạt được mục tiêu đề ra.
1.2.4.3. Giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử: Là tổ hợp
những cách thức cụ thể của người phụ trách chuyên môn tiến hành để tác
động đến đội ngũ giáo viên, học sinh trong nhà trường nhằm mục tiêu quản lý
hoạt động dạy học môn Lịch sử của nhà trường đề ra. Người phụ trách chuyên
môn phải có những giải pháp quản lý mang tính đồng bộ thì mới đảm bảo
chất lượng dạy học, giáo dục học sinh trong nhà trường.
1.3. Một số vấn đề về hoạt động dạy học môn Lịch sử ở trường THPT
1.3.1. Chương trình giáo dục THPT
Cấp THPT nối tiếp cấp THCS và có trách nhiệm hoàn thành việc đào
tạo tiếp thế hệ trẻ đã qua các cấp học trước đó của nhà trường phổ thông. Cấp
học này một mặt, cần chuẩn bị cho HS những tri thức và kỹ năng về khoa học
xã hội, nhân văn, toán học, khoa học tự nhiên, kỹ thuật để họ có thể tiếp tục
được đào tạo ở bậc học tiếp theo, mặt khác cần hình thành và phát triển cho
họ những hiểu biết về nghề phổ thông cần thiết cho cuộc sống, tham gia lao
động sản xuất, xây dựng xã hội và khi có điều kiện tiếp tục học lên.
Nội dung chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) phải đạt được các
yêu cầu sau:
- Đảm bảo giáo dục toàn diện; phát triển cân đối, hài hòa về đạo đức, trí
tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản; hình thành và phát triển những
phẩm chất, năng lực cần thiết của con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu của
sự nghiệp CNH - HĐH đất nước.
- Bảo đảm tính phổ thông, cơ bản, hiện đại, hướng nghiệp và có
hệ thống; chú trọng thực hành, gắn với thực tiễn cuộc sống, phù hợp với tâm
sinh lý lứa tuổi của học sinh, đáp ứng mục tiêu GDPT. Tạo điều kiện thực
hiện phương pháp giáo dục phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo
của học sinh, bồi dưỡng năng lực tự học.


16

- Bảo đảm tính thống nhất của chương trình GDPT trong phạm vi
cả nước, đồng thời có thể vận dụng cho phù hợp với đặc điểm các vùng
miền, nhà trường và các nhóm đối tượng HS. Tiếp cận trình độ GDPT của các
nước có nền giáo dục phát triển trong khu vực và trên thế giới.
1.3.2. Thực hiện chương trình môn Lịch sử ở trường THPT
Chương trình dạy học là pháp lệnh của nhà nước do Bộ Giáo dục ban
hành. Người quản lý phải nắm vững và làm cho toàn thể giáo viên cùng nắm
vững. Với tư cách là người lãnh đạo và chịu trách nhiệm về chuyên môn trong
nhà trường, người quản lý phải điều khiển hoạt động dạy của thầy và hoạt
động học của trò theo những yêu cầu nội dung, hướng dẫn của chương trình
dạy học. Việc nắm vững chương trình dạy học của người quản lý là một đảm
bảo đầu tiên để quản lý giáo viên thực hiện chương trình dạy học. Muốn được
như vậy, ngay từ đầu năm học người cán bộ quản lý phải xem lại tất cả các
văn bản hướng dẫn chỉ đạo của các cấp, về việc chi đạo thực hiện chương
trình biên chế năm học, Phân phối chương trình các môn học, nội dung giảm
tải ở các khối lớp....
CBQL nhà trường thường xuyên theo dõi và có nhận xét đánh giá tình
hình thực hiện chương trình dạy học từng bộ môn, từng khối, từng lớp thông
qua lịch báo giảng và sổ đầu bài của từng lớp, kể cả các đồng chí giáo viên
dạy môn cơ bản và tự chọn....Từ đó CBQL nhận xét phát hiện những vấn đề
cần uốn nắn.
Chỉ có thực hiện đúng, đủ chương trình dạy học thì những cơ sở khoa
học, tính chất giáo dục toàn diện, mục đích đào tạo mới trở thành hiện thực.
Như ý kiến của đồng chí Lê Duẩn: “Yêu cầu cơ bản nhất, quan trọng bao
trùm toàn bộ chương trình giảng dạy là đào luyện con người toàn diện về
đức, trí, thể, mỹ, là xây dựng cho học sinh thành những con người mới, có
tình cảm tốt đẹp, có tri thức đầy đủ để đáp ứng được những đòi hỏi của việc
xây dựng chế độ mới của chúng ta”.

17
Muốn làm tốt được việc này CBQL cùng với các tổ trưởng chuyên môn
phân công nhau theo dõi, nắm tình hình thực hiện chương trình dạy học hằng
tuần, hằng tháng. Sử dụng các biểu bảng, lịch kiểm tra nội bộ trường học, sổ
thăm lớp dự giờ, sổ đầu bài...v.v...để nắm tình hình có liên quan đến việc thực
hiện chương trình dạy học. CBQL phải biết dùng thời khoá biểu để điều khiển
và kiểm soát tiến độ thực hiện chương trình dạy học của tất cả các môn, các lớp
sao cho đồng đều, cân đối. Nếu chương trình dạy học là “bản thiết kế” của một
công trình thì hoạt động dạy học của thầy là việc “thi công” mà người quản lý
là “chủ công trình” phải điều khiển thi công đúng thiết kế. Với những biện
pháp đó sẽ mang lại tính hiệu quả cao trong quản lý thực hiện chương trình.
Trên những định hướng đó, nội dung dạy học môn Lịch sử cấp THPT
gồm: Kiến thức cơ bản về Lịch sử thế giới và Lịch sử dân tộc từ thời nguyên
thuỷ đến năm 2000.
Cụ thể phần nội dung Lịch sử thế giới:
- Sự xuất hiện loài người;
- Các đặc trưng của các mô hình xã hội: xã hội nguyên thuỷ, xã hội cổ
trung đại phương đông và phương Tây.
- Lịch sử thế giới cận đại hiện đại với sự nảy sinh, phát triển của chủ
nghĩa tư bản về kinh tế chính trị - xã hội và những mâu thuẫn vốn có của nó.
- Sự ra đời, phát triển và những khủng khoảng, đổi mới thành công
hoặc thất bại của Liên xô và các nước xã hội chủ nghĩa từ sau 1945 đến nay.
- Quan hệ quốc tế trước và sau chiến tranh thế giới thứ hai và xu thế
của quan hệ quốc tế hiện nay.
Phần lịch sử dân tộc: Môn Lịch sử cấp THPT cung cấp cho học sinh
những kiến thức cơ bản sau:
- Sự xuất hiện của người Việt cổ và các quốc gia cổ đại trên đất nước
Việt Nam.
- Thời Bắc Thuộc.