Bài giảng tương tác người máy chương 3

CH
NG III: CÁC D NG
T
NG TÁC GI A CON
NG
I VÀ MÁY TÍNH

I. Mô hình t ng tác
II. Ph ng th c t ng tác
III. Ng c nh t ng tác
1


M đ u
• T ng tác đòi h i s tham gia c a
ng i dùng và h th ng
– Ng i dùng và h th ng s d ng ngôn ng
khác nhau
– C hai đ u r t ph c t p và khác nhau theo
cách th c mà chúng thu nh n, l u tr , x
lý và truy n tin

• Giao di n: th c hi n phép chuy n đ i
đ h th ng máy tính và con ng i có
th hi u nhau nh m th c hi n m t tác
nhi m

2


Khái ni m

• Mô hình là gì ?

– Mô t , bi u di n v m t đ i t
trình, v.v.
– Ví d :

• Mô hình t

ng tác là gì ?

– Mô t bi u di n v quá trình t
con ng i ND và máy tính

• Nghiên c u mô hình t
gì?

ng, quá

ng tác gi a

ng tác đ làm

– Hi u cái gì đang di n ra trong quá trình
t ng tác gi a ng i dùng và h th ng
– Xác đ nh các ngu n g c, nguyên nhân khó
kh n trong quá trình t ng tác
3


Phân lo i

• Theo quan đi m c a ng i dùng: Mô
hình chu trình th c hi n đánh giá
(execution-evaluation cycle)
– Mô hình do Donald Norman đ xu t (head
of the Apple Research Laboratories, and
Professor of Cognitive Science at University
of California, San Diego)

• Theo quan đi m c a t ng tác: Mô
hình khung làm vi c (framework)
– Mô hình do Abowd and Beale đ xu t (Prof
at Georgia Tech,)

4


1. Mô hình chu trình th c hi n - đánh
giá
• T ng tác g m 7
giai đo n:
– Thi t l p m c đích
– Hình thành ch ý
–

c t dãy hành đ ng

– Th c hi n hành đ ng
– C m nh n tr ng thái
c a h th ng
– Phân tích tr ng thái c a

h th ng
–

ánh giá tr ng thái c a
h th ng v i m c đích
5


1. Mô hình chu trình th c hi n - đánh
giá

6


1. Mô hình chu trình th c hi n - đánh
giá

7


Ví d : s d ng trình so n th o v n
b n đ c n ch nh m t b c th
intention-1

look better

evaluate-1

intention-2

block para

evaluate-2

intention-3

.pp->.sp

action
specification

execution

intention-4

evaluate-3

interpretation

perception

action
specification

execution

get
formatted
output

evaluate-4

interpretation

perception

printer


Ví d : s d ng trình so n th o v n
b n đ c n ch nh m t b c th
1. Mô t chu trình th c hi n – đánh giá t ng ng
v i nhi m v trên
2. Dùng chu trình th c hi n - đánh giá đ ki m
ch ng tính dùng đ c ?
–
–
–
–
–
–
–
–

How easily can a user:
determine the function of the system?
tell what actions are possible?
determine mapping from intention to selection?
perform the action?
tell what state the system is in?

determine mapping from system state to interpretation?
tell if system is in the desired state?

9


Bài t p
• Có 3 bài toán thi t k sau:
– Thi t k giao ti p ng i máy thông qua ti ng nói
– Thi t k giao ti p ng i máy thông qua c ch tay
– Thi t k giao ti p thông qua c m ng

• Hãy c th hóa t ng b c thƯo mô hình th c hi n
đánh giá c a m i bài toán trên

Gestures
Speech
Touch

10


1. Mô hình chu trình th c hi n - đánh
giá
• 

u đi m:

– G n g i v i s hi u bi t c a chúng ta v t ng tác ng i
dùng máy tính

– Ng i dùng hình thành k ho ch hành đ ng
– K ho ch hành đ ng đ c th c hi n b i máy tính
– Trong quá trình th c hi n, ng i dùng quan sát k t qu
tr v qua giao di n và quy t đ nh các hành đ ng ti p
theo
– Mô hình Norman là ph ng ti n h u ích đ hi u t ng
tác: đ n gi n, c th

•  Nh

c đi m:

– Ch xem xét h th ng theo quan đi m c a ng i dùng,
ch a chú ý đ n giao ti p v i h th ng qua t ng tác

11


2. Mô hình khung t

ng tác

• Cung c p mô t t ng tác h th ng – ng i dùng
hi n th c h n
• H th ng g m 4 thành ph n, m i thành ph n s
d ng ngôn ng riêng:
– H th ng (Core)
– Ng i dùng (Task)
–
u vào

–
u ra

12


2. Mô hình khung t

ng tác

13


Bài t p
• Các phép d ch chuy n ph i có nh ng tính ch t gì
đ vi c giao ti p là hi u qu ?

14


Bài t p
Thu nh n và x lý
các thông tin đ u vào
m t cách t i u

Tr c quan, thích
nghi, bi u di n các
nhi m v đ n gi n,
d hi u

D hi u,
d đánh giá

Phù h p v i vi c h c
và vi c hi u c a
ng i dùng

15


Nh n xét
• Khung t ng tác đ c th hi n nh m t công c
h u ích đ đánh giá tính hi u d ng c a m t h
th ng hoàn ch nh
• M i phân tích đ c g i ý trên khung t ng tác là
đ c l p trên t ng nhi m v
• Ch khi th c hi n nhi m v c th m i xác đ nh
đ c công c phù h p nh t s s d ng

16


CH
NG III: CÁC D NG
T
NG TÁC GI A CON
NG
I VÀ MÁY TÍNH

I. Mô hình t ng tác

II. Ph ng th Ơ t ng táƠ
III. Ng c nh t ng tác
17


M đ u
Vi c t ng tác đ c coi nh đ i tho i gi a
ng i dùng và máy tính
• Vi c ch n ki u giao ti p nh h ng sâu
s c đ n b n ch t c a quá trình đ i tho i
• Có nhi u d ng t ng tác đ c s d ng
trong thi t k giao di n
•

–
–
–
–
–
–

Giao ti p dòng
Giao ti p b ng
Giao ti p b ng
Giao ti p d ng
D ng ưorm
D ng WIMP

l nh
ch n

ngôn ng t nhiên
h i đáp và truy v n

18


1. Giao ti p dòng l nh
c s d ng s m nh t và đ n nay v n
còn khá ph d ng (môi tr ng VB).
• Cung c p ph ng ti n bi u di n l nh tr c
ti p cho máy tính thông qua các phím
ch c n ng, ký t đ n, t vi t t t hay đ y
đ .
• Ví d :
•

– Các l nh c a DOS hay UNIX th ng dùng các
đ ng t ti ng Anh vi t t t: Dir  ln c a UNIX
dùng đ xƯm n i dung đ a hay th m c.
– Có th có macro l nh. Truy nh p tr c ti p vào
H th ng.

19


1. Giao ti p dòng l nh

20

1. Giao ti p dòng l nh
• 

u đi m:

– Thích h p v i nhi m v có tính l p
– Thích h p v i ND có kinh nghi m do tính ng n g n,
nhanh và d hi u c a câu l nh.

•  Nh

c đi m:

– C n ph i đào t o.
– Sai sót cao.
– Khó x lý tình hu ng l i.

Làm th nào đ
giao ti p dòng l nh hi u qu ?
21


2. Giao ti p menu
• Menu là t p các l a ch n có th cho ND đ c
hi n trên màn hình và đ c ch n b i chu t, phím
s hay phím ch cái
single

extended
tree-structured

- hierarchical
- pull down
- pop-up
- circular

linear sequence

acyclic network

cyclic network

22


Ví d
PAYMENT DETAILS
Please select payment method:

1. Cash
2. Cheque
3. Credit card
4. Invoice

M t ki u giao ti p menu đ n gi n trong môi tr

ng Text

23

2. Giao ti p menu
• 

u đi m:

– D h c, d dùng và có nhi u l a ch n.
– Có h ng d n, ít nh . Thích h p v i ND không th
xuyên.

•  Nh

ng

c đi m:

– T n không gian nh trên màn hình
– Thông tin có th b che d u các menu con
– Ch m v i nh ng ng i s d ng thành th o

Làm th nào đ
giao ti p menu hi u qu ?
24


c thêm:
Khuy n cáo xây d ng menu tuy n tính
• Users should:
– be able to go back to previous screens
– be able to terminate or restart the sequence
– be presented with the choices in an order that matches

their expectations
– have a feeling for where they are in the sequence.