Giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên tỉnh Nghệ An trong giai đoạn hiện nay

1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGUYỄN THỊ THƠM

GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ, TƯ TƯỞNG
CHO THANH NIÊN TỈNH NGHỆ AN
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Chuyên ngành: Chính trị học
Mã số: 60.31.02.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Đinh Thế Định

Nghệ An, 2015


2

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này ngoài sự cố gắng, nỗ lực của bản thân, tôi
luôn nhận được sự giúp đỡ tận tình của nhiều cá nhân và tập thể.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Đinh Thế Định –
Trường Đại học Vinh người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn giúp đỡ tôi thực
hiện và hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Ban giám hiệu, Phòng
Sau đại học, khoa Giáo dục chính trị trường Đại học Vinh đã tạo mọi điều
kiện thuận lợi nhất để giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành

đề tài này.
Xin cảm ơn gia đình, ban bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ, động viên tôi
trong suốt quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp.
Nghệ An, tháng 11 năm 2015.
Tác giả

Nguyễn Thị Thơm


3

MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG, BIỂU
A. MỞ ĐẦU
B. NỘI DUNG
Chương 1: Cơ sở lý luận của việc giáo dục chính trị, tư tưởng cho
thanh niên
1.1. Một số khái niệm liên quan
1.2. Nội dung giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên trong giai đoạn
hiện nay
1.3. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả công tác giáo dục chính trị,
tư tưởng cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay
Chương 2: Thực trạng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên
tỉnh Nghệ An giai đoạn hiện nay
2.1. Điều kiện kinh tế - xã hội và tình hình thanh niên Nghệ An hiện nay
2.2. Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên Nghệ An hiện nay
Chương 3: Quan điểm và một số giải pháp nhằm nâng cao chất

lượng giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên tỉnh Nghệ An
giai đoạn hiện nay
3.1. Quan điểm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, tư tưởng
cho thanh niên tỉnh Nghệ An hiện nay
3.2. Những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục
chính trị, tư tưởng cho thanh niên tỉnh Nghệ An giai đoạn hiện nay.
C. KẾT LUẬN
D. DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Trang
1
2
3
4
5
11
11
11
19
26
38
38
54
71

71
76
94
97

4

DANH MỤC BẢNG, BIỂU
Bảng 2.1: Cơ cấu thanh niên Nghệ An năm 2014
Bảng 2.2: Trình độ học vấn của thanh niên Nghệ An giai đoạn 2001 –
2014
Bảng 2.3: Trình độ chuyên môn của thanh niên Nghệ An giai đoạn
2001-2014.
Bảng 2.4: Nội dung, số lượng giáo dục chính trị tư tưởng cho thanh
niên tỉnh Nghệ An, từ năm 2011 đến nay


5

A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết số 25 - NQ/TW ngày 25/7/2008 của Ban Chấp hành Trung
ương về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ
đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đã chỉ rõ: “Thanh niên là lực lượng
xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận
mệnh dân tộc; là lực lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực, đảm nhiệm những
công việc đòi hỏi hy sinh, gian khổ, sức khỏe và sáng tạo. Thanh niên là độ
tuổi sung sức nhất về thể chất và phát triển trí tuệ, luôn năng động, sáng tạo,
muốn tự khẳng định mình. Song, do còn trẻ, thiếu kinh nghiệm nên thanh niên
cần được sự giúp đỡ, chăm lo của các thế hệ đi trước và toàn xã hội”. [1, tr.2]
Thực tế trong thời gian qua đã cho thấy sự quan tâm của các cấp uỷ
Đảng và chính quyền, sự vào cuộc của các ngành, đoàn thể, gia đình và xã
hội, sự nỗ lực của các cấp bộ Đoàn công tác giáo dục thanh niên nói chung,
giáo dục chính trị, tư tưởng nói riêng đã có những kết quả đáng ghi nhận, góp

phần to lớn vào sự nghiệp phát triển của đất nước. Từ trong tất cả các lĩnh vực
của đời sống kinh tế, văn hóa xã hội đã hình thành nên những lớp thanh niên
bản lĩnh chính trị vững vàng, sống có lý tưởng, ước mơ hoài bão, giỏi về
chuyên môn, tay nghề. Ngày càng xuất hiện nhiều tấm gương thanh niên làm
kinh tế giỏi, năng động, sáng tạo trong sản xuất; trong nghiên cứu khoa học
nhiều tài năng trẻ, ngày càng có nhiều thanh niên đạt giải thưởng cao trong
các kỳ thi quốc gia và quốc tế; trong lĩnh vực xây dựng và bảo vệ tổ quốc
nhiều thanh niên đã tích cực tham gia các phong trào "thanh niên tình
nguyện", "thanh niên đi đầu trong các phong trào phòng chống tệ nạn xã hội",
"tuổi trẻ giữ nước", "4 đồng hành, 5 xung kích"…
Song bên cạnh số đông thanh niên tiên tiến đó vẫn còn một bộ phận
thanh niên chưa theo kịp bước tiến của đất nước, thậm chí một số thanh niên
phai nhạt lý tưởng cách mạng, thiếu chí tiến thủ, chạy theo lối sống thực


6

dụng. Bước vào giai đoạn mới tình hình trong nước và quốc tế đang có nhiều
diễn biến phức tạp, sự bùng nổ của công nghệ thông tin, sự phát triển như vũ
bão của công nghệ cao có những tác động không nhỏ đến xã hội, con người
trong đó thanh niên là đối tượng dễ bị tác động nhanh và mạnh mẽ nhất.
Hơn lúc nào hết, bước vào giai đoạn mới, việc tăng cường bồi dưỡng
giáo dục về lý tưởng cách mạng nhằm hình thành một lớp thanh niên vững
vàng về chính trị, giỏi về chuyên môn, sống có nghĩa tình là nhiệm vụ hết sức
bức thiết. Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên là một trong
những nội dung quan trọng trong nhằm nâng cao nhận thức chính trị rộng rãi
cho thanh niên. Phải liên tục đổi mới tư duy, để nâng cao hiệu quả công tác
giáo dục chính trị tư tưởng và đạo đức cách mạng cho thanh niên.
Hiện nay công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên cả nước
nói chung và thanh niên Nghệ An nói riêng đang còn nhiều vấn đề cấp bách

đặt ra. Với mong muốn tìm hiểu sâu hơn về công tác giáo dục chính trị, tư
tưởng cho thanh niên trên cơ sở lý luận và qua khảo sát thực tế tại tỉnh Nghệ
An, tác giả chọn đề tài: “Giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên tỉnh
Nghệ An trong giai đoạn hiện nay” làm đề tài nghiên cứu nhằm đánh giá thực
trạng, tình hình và đề ra những giải pháp khả thi nhất cho công tác giáo dục
chính trị, tư tưởng cho thanh niên tỉnh Nghệ An.
Xuất phát từ vị trí, vai trò, tầm quan trọng và yêu cầu thực tiễn của việc
giáo dục chính trị, tư tưởng cho thế hệ trẻ trong giai đoạn hiện nay. Đảng,
Nhà nước ta đã ban hành nhiều chỉ thị, nghị quyết về giáo dục chính trị, tư
tưởng nói chung và cho thế hệ trẻ nói riêng. Đã có rất nhiều công trình nghiên
cứu, bài viết, luận văn, luận án đề cập dưới nhiều góc độ, phạm vi khác nhau
về giáo dục chính trị, tư tưởng cho thế hệ trẻ như:
Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương (1999), Tiếp tục đổi mới và nâng
cao chất lượng, hiệu quả CTTT, văn hoá trong tình hình mới, Nhà xuất bản
Chính trị quốc gia (CTQG), Hà Nội; Nguyễn Đức Bình (2001), Một số vấn đề


7

về công tác lý luận, tư tưởng và văn hóa, NXB CTQG, Hà Nội; Hà Ngọc Hợi
- Ngô Văn Thạo (2002), Đổi mới và nâng cao chất lượng và hiệu quả CTTT,
NXB CTQG, Hà Nội; Đặng Đình Phú (2009), chuyên đề 36: “Về CTTT - Lý
luận của Đảng trong điều kiện mới”, tập bài giảng khối thứ 2 thuộc chương
trình cao cấp lý luận chính trị - hành chính, NXB CTHC. Với các lý luận chặt
chẽ và súc tích, các công trình đó tập trung trình bày một loạt vấn đề quan
trọng liên quan đến công tác tư tưởng, lý luận của Đảng ta trong bối cảnh hiện
nay. Những công trình trên không chỉ rút ra những bài học kinh nghiệm, thao
tác, kỹ năng công tác tư tưởng trong từng giai đoạn cách mạng, mà còn khái
quát được vai trò, vị trí của nhiệm vụ công tác tư tưởng của Đảng trong lịch
sử cách mạng Việt Nam.

Rất nhiều công trình của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu trong nước
đăng tải trên các tạp chí chuyên ngành và ngoài nước đăng tải trên các tạp chí
chuyên ngành đã đề cập đến đến niềm tin lý tưởng của thanh niên trong giai
đoạn cách mạng Việt Nam, các tác giả khẳng định đa số thanh niên hiện nay
tin tưởng vào đường lối lãnh đạo của Đảng, có tinh thần yêu nước nồng nàn,
có ý chí vươn lên lập thân, lập nghiệp, khẳng định được lập trường yêu nước
của thanh niên trong thời kỳ đổi mới; đồng thời nhấn mạnh đến tầm quan
trọng, nhiệm vụ hết sức nặng nề của công tác tư tưởng nói chung trong giai
đoạn hiện nay, tầm quan trọng của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho
thế hệ trẻ, tập trung chỉ ra các tồn tại trong giáo dục chính trị, tư tưởng cho
thế hệ trẻ để từ đó đề ra các giải pháp. Có thể kể đến một số công trình:
Nguyễn Phú Trọng (2005), Về cuộc đấu tranh tư tưởng trong tình hình hiện
nay, Tạp chí Cộng sản số 774, tháng 11; Đỗ Mười (1995), Lý tưởng cách
mạng của thanh niên Việt Nam trong thời kỳ đổi mới, NXB Thanh niên, Hà
Nội; Nguyễn Lương Bằng (2008), Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên
trong bối cảnh Việt Nam hội nhập quốc tế, Tạp chí lý luận chính trị, số
12.2008, tr.50; Lưu Thị Hường (2014), Tăng cường công tác giáo dục bồi


8

dưỡng thế hệ trẻ, Tạp chí Thanh niên số 27, tháng 7/2014; Đinh Thế Định,
“Giáo dục thanh niên "Trung với nước, hiếu với dân" theo tư tưởng và tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh”, tạp chí lý luận chính trị, số 6, 2007; Dương Tự
Đạm (2005), Đổi mới sự lãnh đạo của Đảng về công tác thanh niên trong sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, NXB Thanh niên, Hà Nội.
Một số đề án, đề tài, luận văn liên quan đến công tác giáo dục chính trị,
tư tưởng cho đoàn viên, thanh niên đã được các tác giả tập trung nghiên cứu,
tiêu biểu có: Ban Chấp hành Trung ương Đoàn, Đề án tăng cường giáo dục
đạo đức, lối sống, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho thanh thiếu niên giai

đoạn 2013 - 2020; Trần Văn Miều (chủ nhiệm), Tình hình tư tưởng thanh niên
và công tác giáo dục của Đoàn thanh niên giai đoạn hiện nay, Đề tài nghiên
cứu khoa học cấp Bộ năm 2002; Đoàn Minh Duệ và các cộng tác viên (2004),
Những giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục truyền thống cho thanh, thiếu
niên tỉnh Nghệ An; Đinh Thế Định (2005), Những giải pháp nâng cao chất
lượng giáo dục truyền thống cho sinh viên trường Đại học Vinh, Đề tài
nghiên cứu khoa học cấp Bộ; Diệp Minh Giang (2005), Vấn đề giáo dục đạo
đức cho thanh niên trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay, Luận
văn Thạc sỹ Triết học, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc
gia thành phố Hồ Chí Minh; TS. Phạm Tất Thắng, Đổi mới công tác tư tưởng,
lý luận trong tình hình mới, đề tài khoa học cấp Nhà nước; Nguyễn Thị Hà
(2010), Vai trò của Đoàn thanh niên đối với công tác định hướng giá trị cho
thanh thiếu nhi giai đoạn hiện nay, Luận văn Thạc sỹ, Hà Nội.
Các công trình này đã góp phần làm rõ thực trạng tư tưởng, đạo đức
của thanh niên, trình bày và phân tích những quan điểm cơ bản về giáo dục
thanh niên, từ đó đưa ra những phương hướng cơ bản nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục, đào tạo thanh niên nước ta hiện nay.
Về đối tượng trực tiếp khảo sát là thanh niên Nghệ An giai đoạn gần
đây đã có một số tác giả nghiên cứu. Tuy nhiên, các hướng nghiên cứu của


9

các tác giả trên tập trung nghiên cứu ở góc độ về công tác quản lý, công tác
cán bộ đối với thanh niên ở Nghệ An. Còn nghiên cứu về giáo dục chính trị,
tư tưởng cho đoàn viên, thanh niên tỉnh Nghệ An trong giai đoạn hiện nay thì
chưa có nhiều tác giả tập trung đề cập đến. Vì vậy, chúng tôi chọn vấn đề
“Giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên tỉnh Nghệ An trong giai đoạn
hiện nay” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ.
2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở đánh giá đúng thực trạng công tác giáo dục chính trị, tư
tưởng cho thanh niên Nghệ An, luận văn sẽ đưa ra các giải pháp phù hợp với
tình hình, đặc điểm của địa phương nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo
dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên Nghệ An trong giai đoạn hiện nay
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ cơ sở lý luận về giáo dục chính trị, tư tưởng đối với thanh niên
- Khảo sát, đánh giá công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho thanh niên
ở tỉnh Nghệ An.
- Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, tư
tưởng cho thanh niên tỉnh Nghệ An hiện.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng
Công tác giáo dục thanh niên là một phạm trù có nội dung rất rộng, nó
bao gồm nhiều khía cạnh, góc độ và lĩnh vực, nội dung khác nhau. Vì vậy
trong phạm vi đề tài này tác giả tập trung nghiên cứu về vấn đề giáo dục
chính trị, tư tưởng cho đoàn viên, thanh niên tỉnh Nghệ An.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Để giải quyết tốt vấn đề trên, dưới góc độ chính trị học, đề tài tập trung
nghiên cứu công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho thanh niên trên địa bàn
tỉnh Nghệ An trong giai đoạn hiện nay.


10

5. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu: Dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cùng với những phương pháp
nghiên cứu khoa học cụ thể: Phân tích, tổng hợp, thống kê, điều tra cơ sở xã
hội học.
Ngoài ra, luận văn rất coi trọng các phương pháp nghiên cứu tài liệu

đối với các đề tài khoa học cấp Nhà nước, cấp Bộ, cấp tỉnh và các chuyên đề
khoa học về vấn đề này.
6. Đóng góp của đề tài
Góp phần làm rõ hơn vai trò và những nét đặc thù của giáo dục chính
trị, tư tưởng cho đoàn viên, thanh niên tỉnh Nghệ An. Bước đầu đề xuất một
số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, tư tưởng cho đoàn viên,
thanh niên tỉnh Nghệ An trong giai đoạn hiện nay.
Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể vận dụng vào việc giáo dục chính
trị, tư tưởng cho đoàn viên, thanh niên tỉnh Nghệ An nói riêng và ở nước ta
nói chung trong giai đoạn hiện nay .
7. Bố cục của đề tài
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ
lục, đề tài gồm 03 chương, 7 tiết


11

B. NỘI DUNG
CHƯƠNG I
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC GIÁO DỤC CHÍNH TRỊ,
TƯ TƯỞNG CHO THANH NIÊN
1.1. Một số khái niệm
1.1.1. Khái niệm chính trị, tư tưởng
- Khái niệm chính trị
Cho tới nay còn nhiều quan niệm khác nhau về chính trị. Theo nguyên
nghĩa tiếng Hy Lạp, Chính trị (politica) là công việc của Nhà nước, công việc
của xã hội liên quan tới vấn đề Nhà nước.
Theo cách nói của Tôn Trung Sơn :“Về ý nghĩa của hai chữ “chính trị”,
nói giản đơn thì “chính” là việc của dân chúng, “trị” là quản lý, quản lý việc
của dân chúng thì gọi là chính trị" [13, tr.163]

Theo V.I.Lênin, trong những hoàn cảnh cụ thể khác nhau cũng có
nhiều luận điểm khác nhau về chính trị. Khi nói về chính trị, Người nhấn
mạnh đến bốn khía cạnh:
Thứ nhất, “chính trị là vấn đề lợi ích, là quan hệ lợi ích là đấu tranh vì
lợi ích, mà trước hết là lợi ích giai cấp” [31, tr.325]
Thứ hai, cái căn bản nhất của chính trị là việc tổ chức bộ máy quyền
lực nhà nước (lập pháp, hành pháp, tư pháp); “là sự tham gia vào công việc
nhà nước, định hướng cho nhà nước, xác định hình thức, nội dung, chức năng,
nhiệm vụ của nhà nước” [31, tr.310].
Thứ ba, “chính trị là biểu hiện tập trung của kinh tế, là việc xây dựng
nhà nước về kinh tế, đồng thời chính trị không thể không chiếm vị trí hàng
đầu so với kinh tế” [31, tr.311].
Thứ tư, Chính trị là vấn đề phức tạp nhất, liên quan đến vận mệnh hàng
triệu người; “Chính trị vừa là khoa học vừa là nghệ thuật” [31, tr.318].


12

Chính trị là tất cả những hoạt động, những vấn đề gắn với quan hệ giai
cấp, dân tộc, quốc gia và các nhóm xã hội xoay quanh một vấn đề trung tâm
đó là vấn đề giành, giữ và sử dụng quyền lực Nhà nước.
Chính trị là toàn bộ những hoạt động có liên quan đến các mối quan hệ
giữa các giai cấp, giữa các dân tộc, các tầng lớp xã hội, mà cốt lõi của nó là
vấn đề giành chính quyền, duy trì và sử dụng quyền lực Nhà nước, sự tham
gia vào công việc của Nhà nước, sự xác định hình thức tổ chức, nhiệm vụ, nội
dung hoạt động của Nhà nước. Bất kì vấn đề chính trị nào cũng đều có liên
quan đến quyền lợi của các giai cấp và Nhà nước. Chính trị thuộc kiến trúc
thượng tầng, bao gồm hệ tư tưởng chính trị, Nhà nước, các đảng phái xuất
hiện khi xã hội phân chia thành các giai cấp dựa trên cơ sở hạ tầng kinh tế.
Chính trị "là sự biểu hiện tập trung nhất của kinh tế" [31, tr.311] đồng thời

chính trị có vị trí độc lập và có tác dụng to lớn đối với kinh tế. Việc hình
thành một quan điểm chính trị đúng về lĩnh vực kinh tế là điều kiện để giải
quyết có hiệu quả những nhiệm vụ kinh tế. Chính trị còn là sự biểu hiện tập
trung của nền văn minh, của hoạt động sáng tạo, của sự giải phóng. Trong
điều kiện xây dựng chủ nghĩa xã hội, nói tới chính trị thì trước hết là bảo đảm
vai trò lãnh đạo của đảng cộng sản, hiệu lực quản lí của Nhà nước, quyền làm
chủ của nhân dân lao động trên tất cả mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
Chính trị, xét về bản chất, là hoạt động có tính xã hội của con người
xoay quanh vấn đề giành, giữ, tổ chức, thực thi quyền lực nhà nước nhằm
thoả mãn lợi ích. Nói cách khác, chính trị là hoạt động thực tiễn của các giai
cấp, đảng phái, các tổ chức chính trị xã hội, của nhà nước nhằm hoạch định và
thực hiện đường lối chính trị nhằm bảo vệ chế độ chính trị, bảo vệ quyền
thống trị và lợi ích của giai cấp cầm quyền.
Đối với nước ta, chế độ ta, nhà nước là nhà nước của dân, do dân và vì
dân, quyền lực của nhà nước chỉ là biểu hiện tập trung quyền lực của nhân
dân; lợi ích của giai cấp công nhân, giai cấp lãnh đạo thông qua Đảng cộng


13

sản thống nhất với lợi ích của nhân dân lao động, bởi vậy, chính trị là sự tham
gia của nhân dân vào việc hoạch định và thực hiện chính sách của nhà nước
dưới sự lãnh đạo của đảng, nhằm xây dựng kiện toàn hệ thống chính trị, phát
triển kinh tế, thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, xây
dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiến tiến, đậm đà bản sắc dân tộc làm
nền tảng tinh thần cho xã hội bảo đảm sự phát triển bền vững của đất nước.
Chính trị được biểu hiện dưới nhiều hình thức: Những tư tưởng, quan
điểm, đường lối chính sách của đảng chính trị, của nhà nước - chính trị biểu
hiện dưới dạng tư tưởng lý luận; chủ thể chính trị, tập trung ở các thủ lĩnh
chính trị, các nhà hoạt động chính trị chuyên nghiệp và công dân- chính trị

biểu hiện dưới dạng con người chính trị; những thể chế chính trị, tập trung ở
các thể chế đảng, thể chế nhà nước và các thể chế chính trị - xã hội khác; các
dạng hoạt động chính trị, tập trung ở hoạt động bầu cử, hoạt động hoạch định
đường lối chính sách, hoạt động thực thi đường lối chính sách; các quan hệ
chính trị - chính trị biểu hiện dưới dạng thiết chế, hoạt động và quan hệ vật
chất; các giá trị chính trị mà biểu hiện tập trung ở văn hoá chính trị.
- Khái niệm tư tưởng
Theo từ điển triết học viết: Tư tưởng là hình thức phản ánh thế giới bên
ngoài, trong đó bao hàm sự ý thức về mục đích và triển vọng của việc tiếp tục
nhận thức và cải tạo thế giới bên ngoài. Tư tưởng khái quát hoá kinh nghiệm
của sự phát triển tri thức trước đó và được dùng làm nguyên tắc để giải thích
các hiện tượng”. V.I.Lênin cho rằng: “tư tưởng là hình thức cao của nhận
thức” [31, tr.176]
Tư tưởng là một hình thái ý thức xã hội thuộc thượng tầng kiến trúc, tư
tưởng là sự phản ánh của hiện thực trong ý thức, là biểu hiện của quan hệ của
con người với thế giới xung quanh. Tư tưởng bị quy định bởi tính chất của
chế độ xã hội, do điều kiện sinh hoạt vật chất của con người quyết định.
Trong xã hội có giai cấp, tư tưởng luôn mang bản chất giai cấp; tư tưởng là


14

biểu hiện lợi ích vật chất của các giai cấp; cuộc đấu tranh về tư tưởng thực
chất là một dạng thức của cuộc đấu tranh giai cấp.
Đi liền với khái niệm tư tưởng, là khái niệm hệ tư tưởng. Hệ tư tưởng
được nhận thức là hệ thống quan điểm, tư tưởng và khái niệm do một giai cấp
hoặc một chính đảng xây dựng, truyền bá. Hệ tư tưởng bao gồm những quan
điểm chính trị, triết học, nghệ thuật, tôn giáo...Bất kỳ một hệ tư tưởng nào
cũng chỉ là sự phản ánh chế độ kinh tế và cơ cấu xã hội do chế độ kinh tế đó
sinh ra trong một thời kỳ nhất định. Hệ tư tưởng luôn mang bản chất giai cấp,

phản ánh và bảo vệ lợi ích của giai cấp đã sinh ra nó. Trong xã hội có hệ tư
tưởng tiến bộ, cách mạng và hệ tư tưởng thoái bộ, phản cách mạng.
Hệ tư tưởng chính trị của một giai cấp phản ánh trực tiếp tập trung lợi
ích của giai cấp ấy. Hệ tư tưởng chính trị được thể hiện trong đường lối,
cương lĩnh chính trị của các chính đảng, của giai cấp khác nhau cũng như
trong luật pháp, chính sách Nhà nước, công cụ của giai cấp thống trị. Hệ tư
tưởng chính trị được hình thành một cách tự giác, nó được các nhà tư tưởng
của giai cấp xây dựng và truyền bá. Hệ tư tưởng chính trị thường gắn với các
tổ chức chính trị thông qua các tổ chức chính trị mà một giai cấp tiến hàng
cuộc đấu tranh về ý thức hệ vì lợi ích của giai cấp mình. Với đặc trưng như
vậy, tác động của ý thức chính trị phụ thuộc vào tính chất tiến bộ của giai cấp
mang hệ tư tưởng đó.
Chủ nghĩa Mác - Lênin, vũ khí tư tưởng của Đảng cộng sản và của giai
cấp công nhân, là hệ tư tưởng của giai cáp công nhân. Sức mạnh vô địch của
hệ tư tưởng của giai cấp công nhân bắt nguồn từ bản chất khoa học và cách
mạng của nó. Hệ tư tưởng đó phản ánh một cách trung thực các qui luật khách
quan của sự phát triển xã hội và biểu hiện những nhu cầu tất yếu của sự phát
triển lịch sử của thời đại ngày nay, thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ
nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới.
1.1.2. Khái niệm giáo dục chính trị, tư tưởng


15

- Khái niệm giáo dục
Theo nghĩa rộng, giáo dục là quá trình hình thành con người dưới ảnh
hưởng của tất các tác động bên ngoài, tức là của môi trường tự nhiên và môi
trường xã hội xung quanh con người và dưới ảnh hưởng của hoạt động
chuyên biệt có mục đích của các nhà giáo nhằm bồi dưỡng cho con người
những phẩm chất cần thiết để họ tham gia vào cuộc sống xã hội.

Giáo dục theo nghĩa hẹp là công tác giáo dục chuyên biệt do Nhà giáo
dục tiến hành, chủ yếu trong thời gian giờ học.
Với cách tiếp cận theo nghĩa rộng, giáo trình Giáo dục học của nhà xuất
bản Đại học sư phạm cho rằng “Giáo dục là quá trình thống nhất của sự hình
thành tinh thần và thể chất của mỗi cá nhân trong xã hội. Giáo dục là một mặt
không thể tách rời của cuộc sống con người, của xã hội, nó là một hiện tượng
đặc trưng của xã hội loài người. Trong quá trình tiến hoá của nhân loại, giáo
dục xuất hiện cùng với sự xuất hiện của loài người, khi con người có quan hệ
với tự nhiên bằng công cụ và phương tiện lao động thì nhu cầu về sự truyền
đạt và lĩnh hội kinh nghiệm của thế hệ trước cho thế hệ sau mới xuất hiện.
Giáo dục như là một phương thức của xã hội đảm bảo việc kế thừa văn hoá,
phát triển nhân cách” [25, tr 14].
Ngoài ra, giáo dục còn mang tính phổ biến, vĩnh hằng. Giáo dục chỉ có
ở xã hội loài người, nó là một phần không thể tách rời của đời sống xã hội,
giáo dục có ở mọi thời đại, mọi thiết chế xã hội khác nhau. Nền giáo dục xã
hội chủ nghĩa ở nước ta phải thể hiện được bản chất của chế độ xã hội chủ
nghĩa, đó là tính công bằng xã hội, dân chủ, tiến bộ và khoa học trong giáo
dục và đồng thời hội nhập nền giáo dục tiên tiến trên thế giới.
Thông qua mục đích, tính chất của mình, giáo dục thể hiện vai trò rất
quan trọng đối với sự phát triển của xã hội loài người nói chung và đối với
quốc gia dân tộc nói riêng. Các nhà sáng lập ra chủ nghĩa Mác đều thừa nhận
rằng giáo dục có vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân


16

cách cá nhân, thông qua đó giáo dục góp phần quyết định sự vận động và phát
triển xã hội.
- Giáo dục chính trị, tư tưởng
Với nghĩa chung nhất, công tác giáo dục chính trị, tư tưởng là sự tác

động có mục đích, có hệ thống với các hình thức, biện pháp khác nhau của
một chủ thể đến khách thể nhằm nâng cao tri thức (kiến thức, kỹ năng, tình
cảm) của khách thể về hệ tư tưởng, đường lối chính trị, thực hiện tập hợp, tổ
chức, định hướng và giác ngộ họ tự giác trong hoạt động thực tiễn theo mục
tiêu đã đề ra.
Trong xã hội có giai cấp đối kháng, giai cấp nào cũng tiến hành công
tác giáo dục chính trị, tư tưởng. Xét về bản chất, công tác giáo dục chính trị
của giai cấp công nhân khác hẳn với công tác giáo dục chính trị của giai cấp
tư sản. Đó là sự tự giáo dục là chính. Nhân dân vừa là khách thể vừa là chủ
thể của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng. Hơn nữa, công tác giáo dục
chính trị tư tưởng của giai cấp công nhân là để hình thành thế giới quan khoa
học và nhân sinh quan Mác- xít, nhằm tập hợp, cổ vũ động viên mọi người tự
giác phấn đấu cho mục tiêu chung, vì lợi ích chung, trong đó có lợi ích của
chính mình.
Nhiệm vụ của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng ở nước ta: là giáo
dục lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cương lĩnh, đường
lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; giáo dục, tuyên truyền các
Nghị quyết, Chương trình, Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa
phương cơ sở. Mục tiêu của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng là nhằm
nâng cao trình độ lý luận chính trị, bản lĩnh và sự giác ngộ lý tưởng cách
mạng; nâng cao và tăng cường năng lực trong đấu tranh chống các trào lưu lý
luận, tư tưởng phản động, chống chiến lược “Diễn biến hoà bình” trên lĩnh
vực tư tưởng; góp phần xây dựng đạo đức, lối sống có văn hoá, văn hoá học
đường, văn hoá công dân...


17

Chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng
với mục tiêu không gì khác là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, là

lợi ích của nhân dân lao động. Do đó, vấn đề cốt lõi trong giáo dục chính trị,
tư tưởng cho thanh niên trước hết phải là ý thức về mục tiêu của dân tộc, của
Đảng, mục tiêu của nhân dân lao động.
Một trong những nhiệm vụ cơ bản và xuyên suốt trong quá trình xây
dựng, chỉnh đốn Đảng là phải tiến hành tốt công tác giáo dục chính trị, tư
tưởng trong thanh niên nhằm nâng cao nhận thức về quan điểm, đường lối,
chủ trương, chính sách, nghị quyết của Đảng; tạo sự thống nhất cao về chính
trị, tư tưởng, trên cơ sở đó quán triệt các tiêu chuẩn về xây dựng đội ngũ
thanh niên nhằm nâng cao năng lực, sức chiến đấu, tổ chức thực hiện thắng
lợi đường lối, chính sách, nghị quyết của Đảng.
1.1.3. Khái niệm thanh niên
Luật Thanh niên được Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam thông qua
tại kỳ họp thứ 8, khóa XI viết: “Thanh niên quy định trong Luật này là công
dân Việt Nam từ đủ mười sáu tuổi đến ba mươi tuổi” [34, tr.2]. Đây là thời kỳ
sung sức nhất của mỗi con người về thể chất, có sự phát triển mạnh về trí tuệ,
nhạy bén, năng động, sáng tạo, có nhiều ước mơ, hoài bão. Thanh niên nước
ta là một tầng lớp xã hội rộng lớn, luôn có những đóng quan trọng trong các
giai đoạn lịch sử phát triển của đất nước. Hiện nay thanh niên Việt Nam
chiếm 28,9% dân số cả nước và chiếm 36,4% lực lượng lao động của toàn xã
hội, là nguồn nhân lực dồi dào, có tiềm năng to lớn trong sự nghiệp đẩy mạnh
CNH, HĐH đất nước.
Thanh niên là đối tượng được nhiều bộ môn khoa học quan tâm nghiên
cứu trong đó đáng chú ý là sinh lý học, tâm lý học, xã hội học.
Các nhà sinh học coi tuổi thanh niên là một giai đoạn trong tiến trình
tiến hóa của cơ thể trong đó thấy rõ sự tráng cường về thể lực, sự phát triển về
trí tuệ, trưởng thành về sinh dục.


18

Các nhà tâm lý học quan tâm tới các quy luật phát triển tâm lý của lứa
tuổi thanh niên mà đặc trưng là sự tự ý thức, tự khẳng định, sự hăng say hoạt
động và sáng tạo…
Các nhà xã hội học coi thanh niên là một giai đoạn của quá trình xã hội
hóa, chuyển biến từ tuổi thơ lệ thuộc sang giai đoạn hoạt động độc lập, từng
bước hình thành ý thức trách nhiệm công dân, chuẩn bị và tự nâng cao kiến
thức để lao động, cống hiến.
Về mặt kinh tế - chính trị, các nhà nghiên cứu nhìn nhận thanh niên là
một lực lượng lao động xã hội hùng hậu, là nguồn lực thường xuyên bổ sung
cho đội ngũ lao động trên mọi lĩnh vực, là bộ phận quan trọng cấu thành lực
lượng sản xuất, rất năng động, nhạy cảm, gắn bó với tiến trình phát triển xã
hội, đi đầu trong cuộc đấu tranh sáng tạo mới, tham gia xây dựng giai cấp
công nhân, xây dựng các lực lượng vũ trang.
Đặc điểm về cơ cấu xã hội của thanh niên là họ có mặt ở trong tất cả
các tầng lớp, các giai cấp trong xã hội, là một nhóm xã hội - nhân khẩu đặc
thù.
Những nét đặc trưng của thanh niên hoàn toàn không giống với các
nhóm xã hội khác. Thanh niên được phân chia theo độ tuổi, gắn với giai cấp,
các tầng lớp xã hội. Tùy thuộc vào hoàn cảnh lịch sử cụ thể mà ở mỗi nước
cách tính độ tuổi thanh niên có khác nhau. Ở nước ta tuổi thanh niên hiện nay
là 16 - 30.
Tùy theo môi trường hoạt động, đặc điểm nghề nghiệp, người ta chia
thanh niên thành các nhóm đối tượng khác nhau: thanh niên công nhân, thanh
niên nông thôn, thanh niên học sinh - sinh viên, thanh niên tri thức, thanh niên
các lực lượng vũ trang…
Thanh niên là lớp người có sự phát triển cao về thể chất, được coi là lứa
tuổi phát triển hoàn thiện về thể chất. Sự hoàn thiện về thể chất của lứa tuổi
thanh niên thể hiện trên tất cả các mặt: chiều cao, cân nặng, sự hoàn thiện về

19

hệ xương, hệ cơ, hệ thần kinh cũng như các chức năng sinh lý khác. Sau tuổi
thanh niên, giai đoạn kế tiếp là trung niên. Trong thực tế giai đoạn trung niên
không còn sự phát triển nào đáng kể mà con người có những mặt đã dần đi
vào thời kỳ lão hóa (về sinh học). Khoa học đã kết luận là sự phát triển của
các nơ - ron thần kinh ở lứa tuổi thanh niên đạt tới đỉnh cao nhất.
Như vậy, có thể hiểu thanh niên là một nhóm xã hội nhân khẩu đặc thù
bao gồm những người trong một độ tuổi nhất định, có sự phát triển nhanh
chóng về thể chất, tâm lý, trí tuệ, có mặt trong mọi lĩnh vực hoạt động của xã
hội; có mối quan hệ gắn bó mật thiết với tất cả các giai cấp, tầng lớp trong xã
hội; là lực lượng xã hội to lớn đóng vai trò quyết định đối với sự phát triển
trong tương lai của mỗi quốc gia, dân tộc.
1.2. Nội dung giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên trong giai
đoạn hiện nay
1.2.1. Giáo dục cho thanh niên về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh.
Giáo dục cho thanh niên về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng, đạo đức
và phong cách Hồ Chí Minh, nhằm xây dựng cho thanh niên thế giới quan,
phương pháp luận đúng đắn để giải quyết những vấn đề do thực tiễn đặt ra.
Chú trọng giáo dục làm cho thanh niên nhận thức đúng các giá trị chân, thiện,
mỹ, những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Nhà trường, gia đình, các
tổ chức, đoàn thể, đặc biệt Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh phải
thường xuyên quan tâm bồi dưỡng cho thanh niên những tình cảm cao đẹp về
tình yêu quê hương, đất nước. Giáo dục cho thanh niên về chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, thông qua đó từng bước nâng cao nhận thức
của thanh niên về tính khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, đặc
biệt là vị trí và vai trò của tư tưởng Hồ Chí Minh đối với sự nghiệp cách mạng
Việt Nam.

20

Giáo dục cho thanh niên gắn với việc thực hiện và làm theo tư tưởng,
tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Các cấp bộ Đoàn, đoàn viên,
thanh thiếu nhi cả nước có nhiều mô hình phong phú để giáo dục thanh thiếu
nhi như viết “Nhật ký làm theo lời Bác”; “Sổ vàng học tập và làm theo lời
Bác”, “Sổ tay tự rèn”, cuộc thi “Tôi yêu Tổ quốc tôi, tôi yêu đồng bào tôi”,
mô hình “Quỹ đồng đội”, khẩu hiệu “Mỗi ngày một việc tốt vì nhân dân”... ;
xây dựng các tiêu chí về chuẩn mực đạo đức, lối sống cho các đối tượng đoàn
viên thanh niên; gắn liền với chương trình rèn luyện đoàn viên và tuyên
dương, biểu dương các điển hình.
Giáo dục thanh niên học tập theo gương Bác Hồ là một quá trình giáo
dục lí tưởng, là một quá trình rèn luyện gian khổ của bản thân thanh niên. Đó
là một quá trình giáo dục lâu dài, bền bỉ. Bên cạnh đó, người thanh niên phải
tự vươn lên, phấn đấu, rèn luyện để thật sự là những người chủ của đất nước,
là đội quân chủ lực của cách mạng nước nhà.
Giáo dục cho thanh niên về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh nhằm trang bị cho thanh niên những ý thức hệ cơ bản, theo quan điểm,
đường lối của Đảng và con đường xây dựng đất nước mà chúng ta đã lựa chọn.
Từ những nội dung cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh để mỗi thanh niên thấm nhuần, tiếp thu các nội dung, để tổ chức
đoàn cụ thể hóa thành các phong trào cách mạng hướng thanh niên, giáo dục
thanh niên các nội dung phù hợp.
1.2.2. Tuyên truyền các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách
pháp luật của Nhà nước; các sự kiện chính trị quan trọng của đất nước, các
ngày lễ lớn của dân tộc.
Tuyên truyền các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp
luật của Nhà nước; các sự kiện chính trị quan trọng của đất nước, các ngày kỷ
niệm quan trọng của Đảng, Đoàn và các đoàn thể chính trị - xã hội; các thành
tựu kinh tế - xã hội đạt được trong sự nghiệp đổi mới. Trên cơ sở đó hình

21

thành niềm tin, lý tưởng của thanh niên vào đường lối đổi mới mà Đảng, nhân
dân đã lựa chọn.
Đoàn viên, thanh niên được tuyên truyền, phổ biến về Luật thanh niên,
Luật Giao thông đường bộ, Luật hôn nhân gia đình, Luật lao động, Luật bảo
vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em...; nhiều mô hình phổ biến, giáo dục pháp
luật, mô hình điểm về chấp hành pháp luật có hiệu quả được nhân rộng góp
phần xây dựng ý thức pháp luật, lối sống tuân thủ pháp luật trong thanh niên.
Tổ chức Đoàn và các đoàn thể chính trị - xã hội cũng tích cực vận động và tổ
chức cho đoàn viên, thanh niên tham gia xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở,
thực hiện nếp sống văn minh; giáo dục nâng cao nhận thức của người công
dân trẻ khi đến tuổi trưởng thành, có ý thức vươn lên trong lập thân, lập
nghiệp, sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội.
1.2.3. Giáo dục truyền thống yêu nước, tự hào dân tộc, nâng cao ý thức
chính trị, tinh thần cách mạng cho thanh niên.
Giáo dục truyền thống yêu nước, tự hào dân tộc, nâng cao ý thức chính
trị, tinh thần cảnh giác cách mạng cho thanh niên, qua đó phát huy vai trò của
thanh niên trong đấu tranh phản bác, làm thất bại âm mưu “diễn biến hòa
bình” của các thế lực thù địch.
Giáo dục tinh thần đoàn kết, làm cho thanh niên nhận rõ được vai trò
của khối đại đoàn kết toàn dân tộc và đoàn kết quốc tế trong lịch sử dân tộc
cũng như trong công cuộc đổi mới đất nước. Giáo dục lý tưởng cách mạng,
đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ là nhiệm vụ chiến lược, lâu dài, quan
trọng, đòi hỏi phải có sự quan tâm, đầu tư thích đáng. Đầu tư cho giáo dục,
trong đó có giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế
hệ trẻ là đầu tư cho tương lai của đất nước. Đây là nhiệm vụ của toàn Đảng,
của các cấp, các ngành, đoàn thể, gia đình và toàn xã hội; tạo điều kiện tối đa

cho thế hệ trẻ học tập, lao động, cống hiến, là lực lượng xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc, kế tục xứng đáng sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc.


22

Nội dung giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh
niên phải đảm bảo hướng đến các chuẩn mực xây dựng con người Việt Nam
trong giai đoạn cách mạng hiện nay, bao gồm:
- Có tinh thần yêu nước, tự cường dân tộc, phấn đấu vì độc lập dân tộc
và chủ nghĩa xã hội, có ý chí vươn lên đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn lạc
hậu, đoàn kết với nhân dân thế giới trong sự nghiệp đấu tranh vì hoà bình, độc
lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
- Có ý thức tập thể, đoàn kết, phấn đấu vì lợi ích chung.
- Có lối sống lành mạnh, nếp sống văn minh, cần kiệm, trung thực,
nhân nghĩa, tôn trọng kỷ cương phép nước, quy ước của cộng đồng; có ý thức
bảo vệ và cải thiện môi trường sinh thái.
- Lao động chăm chỉ với lương tâm nghề nghiệp, có kỹ thuật, sáng tạo,
năng suất cao vì lợi ích của bản thân, gia đình, tập thể và xã hội.
- Thường xuyên học tập, nâng cao hiểu biết, trình độ chuyên môn, trình
độ thẩm mỹ và thể lực.
Nhà nước ta đặc biệt coi trọng việc giáo dục truyền thống văn hoá, văn
hiến, đoàn kết cộng đồng, rèn luyện ý chí tự lực tự cường, lòng tự tôn dân tộc,
khát vọng vươn lên chiếm lĩnh đỉnh cao trí tuệ, không cam chịu nghèo nàn lạc
hậu; giáo dục tinh thần xung kích, tình nguyện vì cộng đồng và sự phồn vinh
của đất nước cho thanh niên.
Giáo dục truyền thống cách mạng vẻ vang của Đảng, của dân tộc, của
Đoàn. Giáo dục pháp luật và ý thức công dân, xây dựng lối sống “sống và làm
việc theo Hiến pháp và pháp luật”, tuân thủ nội quy, quy định của tổ chức, tập
thể và cộng đồng. Giáo dục tinh thần cảnh giác cách mạng, ý thức quốc phòng

toàn dân, trách nhiệm và nghĩa vụ công dân tham gia xây dựng nền quốc
phòng toàn dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, bảo vệ Tổ quốc xã hội
chủ nghĩa; nhận thức đầy đủ về thời cơ và thách thức của đất nước trong quá


23

trình hội nhập kinh tế thế giới; âm mưu “diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đổ
của các thế lực thù địch.
Giáo dục rèn luyện truyền thống yêu nước, đạo đức cách mạng cho
thanh niên trong giai đoạn hiện nay có ý nghĩa hết sức quan trọng, góp phần
đào tạo, giáo dục thế hệ thanh niên có trình độ kiến thức, nghiệp vụ chuyên
môn cao, bản lĩnh chính trị vững vàng, xứng đáng là chủ nhân tương lai đưa
nước nhà sánh vai cùng các dân tộc tiên tiến trên thế giới, xứng đáng với
mong ước của Bác Hồ kính yêu.
Giáo dục bồi dưỡng có hiệu quả, cần tổ chức tốt các phong trào hành
động cách mạng của thanh niên mà tiêu biểu là phong trào: “Thanh niên lập
nghiệp và tuổi trẻ giữ nước”, “Thanh niên tình nguyện”, “Chiến dịch mùa hè
xanh”, “Thi đua, tình nguyện xây dựng và bảo Tổ quốc”, “xung kích phát
triển kinh tế xã hội và bảo vệ tổ quốc”' và “đồng hành với thanh niên lập thân,
lập nghiệp”…
1.2.4. Giáo dục tinh thần đoàn kết, làm cho thanh niên nhận rõ được
vai trò của khối đại đoàn kết toàn dân tộc và đoàn kết quốc tế
Tinh thần đoàn kết dân tộc là sản phẩm của những giá trị tinh hoa văn
hóa dân tộc được xây dựng, bồi đắp qua mấy nghìn năm lịch sử dựng nước và
giữ nước trở thành giá trị thiêng liêng cao quý, là hồn thiêng của sông núi,
bản anh hùng ca bất diệt mãi mãi sáng trong, đẹp đẽ ăn sâu vào trong đường
gân, thớ thịt, con tim khối óc của con người Việt Nam. Chủ nghĩa yêu nước
mạch nguồn của sức mạnh, tinh thần đoàn kết đã giúp dân tộc Việt Nam
trường tồn mãi mãi băng qua những khúc quanh của lịch sử, làm nên những

chiến thắng vang dội viết nên bản lĩnh về ý chí, sức mạnh của con người Việt
Nam.
Trong giai đoạn hiện nay, tinh thần đoàn kết dân tộc vẫn luôn là thước
đo phẩm giá để đánh giá thái độ, tình cảm và trách nhiệm của mỗi con người.
Vì vậy, việc bồi dưỡng tinh thần đoàn kết cho thanh niên sẽ góp phần quan


24

trọng vào việc đào luyện ra những lớp người sống có bản lĩnh trí tuệ, có tình
thương trách nhiệm với bản thân, gia đình và đất nước.
Giáo dục tinh thần đoàn kết trước hết là nâng cao nhận thức trong thanh
niên về vai trò, vị trí của chủ nghĩa yêu nước Việt Nam. Chủ nghĩa yêu nước
Việt Nam là cái vốn có tồn tại hiện thực khách quan trong lòng dân tộc, chỉ
khi nào thanh niên nhận thức được vai trò của chủ nghĩa yêu nước thì mới tạo
động lực cho họ làm việc phấn đấu vươn lên ngang tầm thời đại. Mỗi thanh
niên phải thấy được chủ nghĩa yêu nước Việt Nam không phải là sản phẩm
riêng có của ai. Có nhận thức như vậy, thì họ mới thấy được trách nhiệm của
mình trong tham gia những hoạt động xã hội, biết gạn đục, khơi trong để chắt
lọc, giữ lại những gì là tinh túy nhất, tiêu biểu nhất để xây dựng hình mẫu
người thanh niên trong thời đại mới: tâm trong, trí sáng, hoài bão lớn.
1.2.5. Giáo dục cho thanh niên tinh thần yêu lao động, phát huy truyền
thống hiếu học, chuyên cần và sáng tạo
Thanh niên là lực lượng trẻ, chủ nhân tương lai của Đất nước bởi vậy
cần giáo dục cho thanh niên tinh thần yêu lao động, hăng say trong lao động,
khơi dậy trong thanh niên nhiệt huyết của tuổi trẻ phát huy truyền thống hiếu
học, chuyên cần, sáng tạo để lao động một cách có hiệu quả trên các lĩnh vực.
Với dân tộc ta, nhân dân ta yêu lao động, hăng hái trong lao động là
một truyền thống quý báu có từ ngàn đời, chính vì vậy thanh niên cần được
giáo dục một cách hiệu quả để phát huy truyền thống, khẳng định bản thân

mình trong lao động.
Bước vào giai đoạn mới, thanh niên cần phát huy và xung kích trong
lao động sáng tạo, làm chủ khoa học - công nghệ, có nhiều sản phẩm phục vụ
phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh. Mỗi thanh niên cần được giáo
dục để thấm nhuần phương châm “Ở đâu có thanh niên ở đó có lao động sáng
tạo”. Tiếp tục phát huy mạnh mẽ vai trò xung kích, khơi dậy tiềm năng to lớn
của thanh niên thực hiện thành công công cuộc đẩy mạnh công nghiệp hoá,


25

hiện đại hoá quê hương, đất nước và hội nhập quốc tế. Cổ vũ, động viên thanh
niên toàn tỉnh hăng hái tham gia thực hiện các chỉ tiêu kinh tế - xã hội và
nhiệm vụ quốc phòng an ninh, đẩy mạnh phong trào "sáng tạo trẻ" trong từng
lĩnh vực, từng đối tượng; cổ vũ họ nghiên cứu khoa học, phát huy sáng kiến,
cải tiến kỹ thuật, ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ vào sản xuất và sinh
hoạt, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Chủ động tham mưu
với Đảng, Nhà nước xây dựng, ban hành chính sách bồi dưỡng, sử dụng và
phát huy nguồn nhân lực trẻ, tài năng, nhằm phát hiện, thu hút, tập hợp và tạo
môi trường thuận lợi để họ cống hiến, đóng góp tích cực cho sự nghiệp
CNH,HĐH, hội nhập quốc tế, xây dựng và BVTQ.
Trong giai đoạn hiện nay giáo dục tinh thần yêu lao động, phát huy
truyền thống hiếu học, chuyên cần và sáng tạo phải được cụ thể hóa việc thực
hiện phong trào trong từng đối tượng thanh niên:
Thanh niên nông thôn xung kích thực hiện cuộc vận động “Tuổi trẻ
chung tay xây dựng nông thôn mới” với các tiêu chí, phần việc cụ thể, như:
đoạn đường "An toàn - Văn minh – Xanh – Sạch - Đẹp”, "Thắp sáng đường
quê”...
Thanh niên đô thị đi đầu thực hiện cuộc vận động "Thanh niên xây dựng
văn minh đô thị”, "Thanh niên với văn hoá giao thông”...

Thanh niên trường học thi đua dạy tốt, học tốt, góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện trong các nhà trường, và mục tiêu đào tạo, phát triển
nguồn nhân lực của tỉnh, tích cực tham gia cuộc thi "Sáng tạo trong thanh
thiếu niên nhi đồng" hàng năm, khối các trường đại học, cao đẳng quyết tâm
thực hiện tốt cuộc vận động "Sinh viên 5 tốt”; khối các trường trung cấp
chuyên nghiệp và dạy nghề thực hiện tốt phong trào "Ba rèn luyện”
Thanh niên công nhân viên chức triển khai có hiệu quả phong trào "Sáng
tạo trẻ", khuyến khích thanh niên không ngừng sáng tạo, xây dựng ý tưởng
mới, các hoạt động, mô hình thanh niên tham gia cải cách hành chính, sáng