Bài giảng Kinh tế học vi mô 1: Chương 5.2 TS. Hoàng Khắc Lịch

11/24/2013

Chương 5.2

THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN
THUẦN TÚY

1

Nội dung chương 5.2







Thị trường độc quyền bán thuần túy
Tối đa hóa lợi nhuận của hãng độc quyền bán thuần
túy trong ngắn hạn
Tối đa hóa lợi nhuận của hãng độc quyền bán thuần
túy trong dài hạn
Thị trường độc quyền mua thuần túy

2

Đặc trưng của thị trường độc quyền
bán thuần túy









Chỉ có duy nhất một hãng cung ứng toàn bộ sản lượng
của thị trường
Hãng có sức mạnh thị trường (có khả năng tác động đến
giá cả và sản lượng trên thị trường)
Là hãng “định giá”
Sản phẩm hàng hóa trên thị trường độc quyền không có
hàng hóa thay thế gần gũi
Có rào cản lớn về việc gia nhập hoặc rút lui khỏi thị
trường
3

1


11/24/2013

Các nguyên nhân dẫn đến độc quyền







Quá trình sản xuất đạt được hiệu suất kinh tế tăng
theo quy mô (độc quyền tự nhiên)
Do kiểm soát được yếu tố đầu vào của quá trình
sản xuất
Do bằng phát minh sáng chế (patent, copywriter)
Do các quy định của Chính phủ …

4

Đường cầu của hãng độc quyền


Đường cầu của hãng chính là đường cầu của thị
trường


Là một đường có độ dốc âm tuân theo luật cầu

5

Doanh thu cận biên








Khi đường cầu là đường tuyến tính có phương trình:

P = a – bQ
Tổng doanh thu bằng
TR = P × Q = aQ – bQ2
Doanh thu cận biên bằng:
MR = a – 2bQ
Đường doanh thu cận biên cũng là đường tuyến tính,
cùng cắt trục tung tại cùng một điểm với đường cầu
và có độ dốc gấp đôi độ dốc đường cầu
6

2


11/24/2013

Đường cầu và đường doanh thu cận biên
của hãng độc quyền

7

Doanh thu cận biên và độ co dãn


Theo công thức
MR =

=

∆ ( PQ )
∆ TR

=
∆Q
∆Q
P∆Q Q∆P
Q ∆P 

+
= P 1 +

∆Q
∆Q
P ∆Q 



1 
⇒ MR = P  1 + D 
EP 

8

Doanh thu cận biên và độ co dãn

1 
MR = P  1 + D 
EP 


9

3


11/24/2013

Đường cầu và đường doanh thu cận biên
của hãng độc quyền

10

Tối đa hóa lợi nhuận trong ngắn hạn




Điều kiện lựa chọn sản lượng tối đa hóa lợi nhuận
trong ngắn hạn:
MR = SMC
Khả năng sinh lợi của hãng độc quyền:






Hãng có lợi nhuận kinh tế dương khi P > ATC
Hãng có lợi nhuận kinh tế bằng 0 khi P = ATC
Hãng bị thua lỗ nhưng vẫn tiếp tục sản xuất khi
AVC < P < ATC
Hãng ngừng sản xuất khi P ≤ AVC

11

Tối đa hóa lợi nhuận trong ngắn hạn

Khi P > ATC

12

4


11/24/2013

Thua lỗ nhỏ nhất trong ngắn hạn đối với
hãng độc quyền

13

Quy tắc định giá của hãng độc quyền




Hãng độc quyền để tối đa hóa lợi nhuận luôn sản
xuất tại mức sản lượng mà tại đó:
MR = MC
Mà ta đã chứng minh

1 
MR = P  1 + D 

EP 


1 
⇒ MC = P  1 + D 
EP 


⇒ P =

MC
1+ 1

E PD
14

Quy tắc định giá của hãng
độc quyền


Ta có:


P
P − MC = P −  P + D
EP





P
 = − D > 0
EP


Hãng độc quyền luôn đặt giá cho sản phẩm của
mình lớn hơn chi phí cận biên

15

5


11/24/2013

Đo lường sức mạnh độc quyền






Đối với hãng CTHH, giá bán bằng chi phí cận
biên
Đối với hãng có sức mạnh độc quyền, giá bán lớn
hơn chi phí biên
Để đo lường sức mạnh độc quyền, xem xét mức
chênh lệch giữa giá bán và chi phí cận biên

16

Đo lường sức mạnh độc quyền


Hệ số Lerner (do Abba Lerner đưa ra vào năm
1934)
L=



P − MC
P

0≤L≤1

Hệ số Lerner càng lớn thì sức mạnh độc quyền
càng lớn

17

Đo lường sức mạnh độc quyền




Ta có

L=

P − MC

P

1

0 ≤ L = − E D ≤ 1
⇒
P
⇒ E D < −1

P

Nếu đường cầu của hãng càng kém co dãn thì
hãng càng có sức mạnh độc quyền và ngược lại




Điều này không có nghĩa rằng hãng độc quyền kinh
doanh tại miền cầu kém co dãn
Hãng độc quyền luôn quyết định sản lượng ở miền
cầu co dãn
18

6


11/24/2013

Độc quyền bán không có đường cung

19

Tối đa hóa lợi nhuận trong dài hạn


Để tối đa hóa lợi nhuận trong dài hạn, hãng độc
quyền lựa chọn sản xuất ở mức sản lượng có
MR = LMC





Hãng còn sản xuất nếu P ≥ LAC
Hãng ra khỏi ngành nếu P < LAC

Trong dài hạn, hãng độc quyền sẽ điều chỉnh quy
mô về mức tối ưu:


Quy mô tối ưu là quy mô mà tại đó đường ATC tiếp
xúc với đường LAC tại mức sản lượng tối đa hóa lợi
nhuận
20

Tối đa hóa lợi nhuận trong dài hạn

21

7

11/24/2013

Độc quyền mua thuần túy


Độc quyền mua thuần túy là thị trường trong đó
có nhiều người bán nhưng chỉ có một người mua
duy nhất.


Do là người mua duy nhất nên có sức mạnh độc
quyền (có khả năng tác động đến giá cả trên thị
trường)

22

Độc quyền mua thuần túy

23

CHƯƠNG 6

BÀI TẬP THỰC HÀNH

24

8

11/24/2013

Bài 1: Một hãng độc quyền sản xuất trong ngắn hạn có

hàm cầu là Q = 160 - 0,5P và chi phí cận biên là
MC = 4Q + 4, chi phí cố định là TFC = 25
1. Viết phương trình các hàm chi phí AVC, ATC, AFC,
TVC, TC.
2. Xác định TRmax của hãng. Tính độ co dãn của cầu
theo giá tại mức giá TRmax.
3. Xác định lợi nhuận tối đa của hãng. Tính độ co dãn
của cầu theo giá tại mức giá này..
4. “Khi doanh thu tối đa, hãng sẽ có lợi nhuận tối đa”,
câu nói này đúng hay sai? Vì sao?
5. Giả sử chính phủ đánh một mức thuế t = 6 trên mỗi
đơn vị sản phẩm bán ra, khi đó lợi nhuận tối đa của
hãng là bao nhiêu?
CHƯƠNG 6

25

CHƯƠNG 6

Bài 1:

Một hãng độc quyền sản xuất trong ngắn hạn có
hàm cầu là Q = 160 - 0,5P và chi phí cận biên là MC
= 4Q + 4, chi phí cố định là TFC = 25
1. Viết phương trình các hàm chi phí AVC, ATC, AFC,

TVC, TC.
TC = ∫ MCdQ + TFC = 2Q 2 + 4Q + 25

TVC = TC − TFC = 2Q 2 + 4Q
TC
25
ATC =
= 2Q + 4 +
Q
Q
TVC
TFC 25
AVC =
= 2Q + 4; AFC =
=
Q
Q
Q
26

CHƯƠNG 6

Bài 1:

Một hãng độc quyền sản xuất trong ngắn hạn có
hàm cầu là Q = 160 - 0,5P và chi phí cận biên là MC
= 4Q + 4, chi phí cố định là TFC = 25
1. Viết phương trình các hàm chi phí AVC, ATC, AFC,
TVC, TC.
2. Xác định TRmax của hãng. Tính độ co dãn của cầu

theo giá tại mức giá TRmax.
TRmax ⇐ MR = 0;
Q = 160 − 0,5 P ⇒ P = 320 − 2Q
MR = 320 − 4Q
MR = 0 ⇒ Q = 80; P = 160
TR max = 80 x160 = 12800
27

9


11/24/2013

CHƯƠNG 6

Bài 1:

Một hãng độc quyền sản xuất trong ngắn hạn có
hàm cầu là Q = 160 - 0,5P và chi phí cận biên là MC
= 4Q + 4, chi phí cố định là TFC = 25
1. Viết phương trình các hàm chi phí AVC, ATC, AFC,
TVC, TC.
2. Xác định TRmax của hãng. Tính độ co dãn của cầu
theo giá tại mức giá TRmax.
3. Xác định lợi nhuận tối đa của hãng. Tính độ co dãn
của cầu theo giá tại mức giá này..
4. “Khi doanh thu tối đa, hãng sẽ có lợi nhuận tối đa”,
câu nói này đúng hay sai? Vì sao?
5. Giả sử chính phủ đánh một mức thuế t = 6 trên mỗi
đơn vị sản phẩm bán ra, khi đó lợi nhuận tối đa của

hãng là bao nhiêu?
28

CHƯƠNG 6

Bài 1: Một hãng độc quyền sản xuất trong ngắn hạn có

hàm cầu là Q = 160 - 0,5P và chi phí cận biên là
MC = 4Q + 4, chi phí cố định là TFC = 25
3. Xác định lợi nhuận tối đa của hãng. Tính độ co dãn của
cầu theo giá tại mức giá này.
MR = MC = 4Q + 4 = 320 – 4Q ⇒ Q* = 39,5; P = 241
π = TR – TC = 39,5 x 241 – (2 x 39,52 + 39,5 x 4 + 25)
π = 9519,5 - 3303,5 = 6216

EPD = (−0,5).

241
= −3, 05
39,5
29

Bài 2:

CHƯƠNG 6

Một hãng sản xuất trong ngắn hạn có hàm cầu là:
QD = 140 - 2P và chi phí bình quân không đổi bằng 10
ở mọi mức sản lượng
1.

2.
3.

Hãy viết các hàm chi phí: TC, TFC, AVC và MC. Xác định
doanh thu tối đa của hãng.
Hãy tìm lợi nhuận tối đa của hãng. Độ co dãn của cầu theo
giá ở mức giá tối đa hóa lợi nhuận này bằng bao nhiêu?
Nếu chính phủ đánh một mức thuế là 2 trên một đơn vị sản
phẩm bán ra thì lợi nhuận tối đa là bao nhiêu? Giải thích vì
sao hãng không thể có doanh thu cực đại tại điểm tối đa hóa
lợi nhuận.

30

10


11/24/2013

CHƯƠNG 6

Bài 3:

Một hãng sản xuất trong ngắn hạn có hàm cầu là:
QD = 192 – 0,25P và ATC = 20
1. Hãng đang bán với giá P = 18, doanh thu của hãng
là bao nhiêu? Tính hệ số co dãn của cầu theo giá tại
mức giá này và cho nhận xét.
2. Hãng đang bán với giá P = 20 hãng dự định tăng giá
để tăng doanh thu, dự định đó đúng hay sai, vì sao?

3. Hãng đang bán với giá P = 22, hãng dự định tăng
giá để tăng lợi nhuận, hãng có thực hiện được
không, vì sao?

31

CHƯƠNG 6

Cách 1
QD = 192 – 0,25P ⇒ P = 768 – 4Q ⇒ TR =
768Q – 4Q2 ⇒ MR = 768 – 8Q = 0 ⇒ Q
= 768/8 ⇒ Q = 96; P = 384
Dự định của hãng là đúng

32

CHƯƠNG 6

Cách 2:
1.



Hãng đang bán với giá P = 20 hãng dự định tăng
giá để tăng doanh thu, dự định đó đúng hay sai,
vì sao?
P = 20 ⇒ Q = 187 ⇒⇒

E PD = ( −0, 25).

20
<1
187
33

11


11/24/2013

CHƯƠNG 6

34

CHƯƠNG 6

MR = MC
MC = TC’(Q) = (20Q)’(Q) = 20 = 81 – Q
⇒ Q = 61 ⇒ P = 50,5
⇒ Hãng nên tăng giá bán thì lợi nhuận mới tối đa
được

35

Tác động của thuế t/sản
phẩm
MCt = MC + t

ATCt = ATC + t
AVCt = AVC + t

TCt = TC + t.Q

 t = TRt − TCt
36

12