CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU VỀ VÁC PHƯƠNG PHÁP GIA CÔNG ÁP LỰC

ÂÄƯ ẠN TÄÚT NGHIÃÛP
TRỦC KHUU 60T

THIÃÚT KÃÚ MẠY ẸP
CHỈÅNG 1

GIÅÏI THIÃÛU VÃƯ CẠC PHỈÅNG PHẠP
GIA CÄNG ẠP LỈÛC
1.1 THỈÛC CHÁÚT , ÂÀÛC ÂIÃØM CA GIA CÄNG ẠP LỈÛC
1.1.1 Thỉûc cháút :
- Gia cäng kim loải bàòng ạp lỉûc l mäüt trong nhỉỵng phỉång phạp cå bn âãø chãú tảo
cạc chi tiãút mạy v cạc sn pháøm kim loải thay thãú cho phỉång phạp âục hồûc gia cäng
càõt gt.
- Gia cäng kim loải bàòng ạp lỉûc thỉûc hiãûn bàòng cạch dng ngoải lỉûc tạc dủng lãn
kim loải åí trảng thại nọng hồûc ngüi lm cho kim loải âảt âãún quạ giåïi hản ân häưi, kãút
qu s lm thay âäøi hçnh dảng ca váût thãø kim loải m khäng phạ hy tênh liãn tủc v âäü
bãưn ca chụng.
1.1.2 Âàûc âiãøm
- Kim loải gia cäng åí thãø ràõn, sau khi gia cäng khäng nhỉỵng thay âäøi hçnh dạng
kêch thỉåïc m cn thay âäøi c cå, l, họa tênh ca kim loải nhỉ : Kim loải mën chàût hån
hảt âäưng âãưu, khỉí cạc khuút táût (räø khê, räø co .....) do âục gáy nãn, náng cao cå tênh v
tøi bãưn ca chi tiãút.
- Gia cäng ạp lỉûc l quạ trçnh sn xút cao nọ cho phẹp ta nháûn cạc chi tiãút cọ kêch
thỉåïc chênh xạc, màût chi tiãút täút, lỉåüng phãú liãûu tháúp v chụng cọ tênh cå hc cao so våïi
cạc váût âục.
- Gia cäng kim loải bàòng ạp lỉûc cho nàng sút cao vç cọ kh nàng cå khê họa v tỉû
âäüng họa cao.
1.1.3 Cạc phỉång phạp GCKL bàòn g ạp lỉûc
- Chia lm hai nghnh chênh
+Ngnh luûn kim:bao gäưm cạn,kẹo,ẹp
+Ngnh cå khê :bao gäưm rn tỉû do,rn khn,dáûp táúm.

1.2 KHẠI NIÃÛM VÃƯ BIÃÚN DẢN G DO KIM LOẢI .
- Dỉåïi tạc dung ca ngoải lỉûc,kim loải tri qua 3 giai âoản
+ Biãún dảng ân häưi
+ Biãún dảng do
+ Biãún dảng phạ hy

SVTH:NGUÙN CAO MINH
TRANG 1


ÂÄƯ ẠN TÄÚT NGHIÃÛP
TRỦC KHUU 60T

THIÃÚT KÃÚ MẠY ẸP

ỉïng sút

σb

b

σσtl c

c
a

o

Chụ thêch:
oa-biãún dảng ân häưi

ab-biãún dảng do âäưng âãưu
bc-biãún dảng do củc bäü v phạ hy
δ -biãún dảng dỉ sau phạ hy

Biãún dảng δ

Hçnh 1.1:Âäư thë quan hãû ỉïng sút-biãún dảng
1.2.1 Biãún dản g do ca kim loải .
a. Biãún dản g do trong âån tinh thãø.
- Âån tinh thãø l khäúi kim loải cọ mang tinh thãø âäưng nháút khi ỉïng sút sinh ra
trong kim loải vỉåüt quạ giåïi hản ân häưi kim loải bë biãún dảng do do trỉåüt v song tinh.

a)

b)

Hçnh 1.2 Så âäư biãún dảng trong âån tinh thãø.
- Theo hçnh thỉïc trỉåüt, mäüt pháưn âån tinh thãø dëch chuøn song song våïi pháưn cn
lải theo mäüt màût phàóng nháút âënh, màût phàóng ny gi l màût trỉåüt (Hçnh a). Trãn màût
trỉåüt, cạc ngun tỉí kim loải dëch chuøn tỉång âäúi våïi nhau mäüt khong âụng bàòng säú
ngun láưn thäng säú mảng, sau dëch chuøn cạc ngun tỉí kim loải åí vë trê cán bàòng måïi,
båíi sau khi thäi tạc dủng lỉûc kim loải khäng tråí vãư trảng thại ban âáưu.
-Theo hçnh thỉïc song tinh, mäüt pháưn tinh thãø vỉìa trỉåüt vỉìa quay âãún mäüt vë trê måïi
âäúi xỉïng våïi pháưn cn lải qua mäüt màût phàóng gi l màût song tinh (Hçnh b) cạc ngun tỉí
kim loải trãn mäùi màût di chuøn mäüt khong t lãû våïi khong cạch âãún màût song tinh.
-Cạc nghiãn cỉïu l thuút v thỉûc nghiãûm cho tháúy trỉåüt l hçnh thỉïc ch úu gáy ra biãún
dảng do trong kim loải cạc màût trỉåüt l cạc màût phàóng cọ máût âäü ngun tỉí cao nháút.
Biãún dảng do do song tinh gáy ra ráút bẹ, nhỉng khi cọ song tinh trỉåüt s xy ra thûn låüi
hån.
b. Biãún dản g do trong âa tinh thãø.

SVTH:NGUÙN CAO MINH
TRANG 2


ÂÄƯ ẠN TÄÚT NGHIÃÛP
TRỦC KHUU 60T

THIÃÚT KÃÚ MẠY ẸP

-Biãún dảng do trong âa tinh thãø : Kim loải v håüp kim l táûp håüp ca nhiãưu âån tinh thãø
(Hảt tinh thãø ), Cáúu trục ca chụng âỉåüc gi l cáúu trục âa tinh thãø. Trong âa tinh thãø biãún
dảng do cọ hai dảng : Biãún dảng trong näüi bäü hảt v biãún dảng åí vng tinh giåïi hảt. Sỉû
biãún dảng trong näüi bäü hảt do trỉåüt v song tinh. Âáưu tiãn sỉû trỉåüt xy ra åí cạc hảt cọ màût
trỉåüt tảo våïi hỉåïng ca ỉïng sút chênh hồûc mäüt gọc bàòng hồûc xáúp xè 45 0 sau âọ måïi âãún
cạc màût khạc. Nhỉ váûy, biãún dảng do trong kim loải âa tinh thãø xy ra khäng âäưng thåìi
v khäng âäưng âãưu. Dỉåïi tạc dủng ca ngoải lỉûc, biãn giåïi hảt ca cạc tinh thãø ca bë
biãún dảng, khi âọ cạc hảt trỉåüt v quay tỉång âäúi våïi nhau. Do sỉû trỉåüt v quay ca cạc
hảt, trong cạc hảt lải xút hiãûn cạc màût trỉåüt thûn låüi måïi, giụp cho biãún dảng trong kim
loải tiãúp tủc phạt triãøn.
- Qụa trçnh biãún dảng do ca âa tinh thãø chëu nh hỉåíng r rãût båíi cáúu trục ca
âa tinh thãø
- Chênh vç váûy quạ trçnh biãún dảng do âa tinh thãø cọ cạc âàûc âiãøm sau
+ khi tạc dung ti trng lãn âa tinh thãø,cạc hảt s bë biãún dảng khạc nhau.hảt no
cọ phỉång mảng âënh thûn låüi cho sỉû trỉåüt s bë biãún dảng do trỉåïc våïi ỉïng sút tỉång
âäúi bẹ.Ngỉåüc lải hảt no cọ phỉång mảng âënh hỉåïng khan låüi cho sỉû trỉåüt s bë biãún
dảng do sau våïi ỉïng sút låïn hån
+ Sỉû biãún dảng do ca mäùi hảt ln cọ nh hỉåíng âãún hảt bãn cảnh v bë chụng
Cn tråí .Do váûy cạc hảt trong âa tinh thãø cọ thãø bë trỉåüt ngay theo hãû trỉåüt ngay theo
nhiãưu hãû trỉåüt khạc nhau.v xy ra âäưng thåìi sỉû quay ca cạc màût v phỉång trỉåüt

+ Vng biãn giåïi hảt cọ sàõp xãúp khäng tráût tỉû,do âọ sỉû trỉåüt ráút khọ phạt triãøn åí
âáy vç khäng hçnh thnh âỉåüc cạc màût trỉåüt v phỉång trỉåüt .
1.2.2 Cạc úu täú n h hỉåín g âãún tênh do v biãún dản g ca kim loải .
-Tênh do ca kim loải l kh nàng biãún dảng ca kim loải dỉåïi tạc dủng ca ngoải lỉûc
m khäng bë phạ hy. Tênh do ca kim loải phủ thüc vo hng loảt nhán täú khạc nhau :
Thnh pháưn v täø chỉïc ca kim loải, nhiãût âäü, trảng thại ỉïng sút chênh, ỉïng sút dỉ, ma
sạt ngoi, lỉûc quạn tênh, täúc âäü biãún dảng.
a. n h hỉåín g ca thn h pháưn v täø chỉïc kim loải .
-Cạc kim loải khạc nhau cọ kiãøu mảng tinh thãø, lỉûc liãn kãút giỉỵa cạc ngun tỉí khạc
nhau do âọ tênh do ca chụng cng khạc nhau , chàóng hản âäưng nhäm do hån sàõt. Âäúi
våïi cạc håüp kim, kiãøu mảng thỉåìng phỉïc tảp xä lãûch mảng låïn, mäüt säú ngun täú tảo cạc
hảt cỉïng trong täø chỉïc cn tråí sỉû biãún dảng do âọ tênh do gim. Thäng thỉåìng kim loải
sảch v håüp kim cọ cáúu trục mäüt pha. Cạc tảp cháút thỉåìng táûp trung åí biãn giåïi hảt, lm
tàng xä lãûch mảng cng lm gim tênh do ca kim loải.
b. n h hỉåín g ca nhiãût âäü.
-Tênh do ca kim loải phủ thüc ráút låïn vo nhiãût âäü háưu hãút kim loải khi tàng nhiãût
âäü tênh do tàng. Khi tàng nhiãût âäü, dao âäüng nhiãût ca cạc ngun tỉí tàng, âäưng thåìi xä
lãûch mảng gim, kh nàng khuúch tạn ca cạc ngun tỉí tàng lm cho täø chỉïc âäưng âãưu
SVTH:NGUÙN CAO MINH
TRANG 3


ÂÄƯ ẠN TÄÚT NGHIÃÛP
TRỦC KHUU 60T

THIÃÚT KÃÚ MẠY ẸP

hån .mäüt säú kim loải åí nhiãût âäü thỉåìng täưn tải åí pha kẹm do, khi åí nhiãût âäü cao chuøn
biãún th hçnh thnh pha cọ âäü do cao.khi ta nung thẹp tỉì 20 âãún 100 0 C thç â do tàng
cháûm nhỉng tỉì 100 âãún 4000C âäü do gim nhanh, âäü gin tàng (âäúi våïi thẹp håüp kim âäü

do gim âãún 6000C),quạ nhiãût âäü ny thç do tàng nhanh,åí nhiãût âäü rn nãúu hm lỉåüng
cacbon trong thẹp cng cao thç sỉïc chäúng biãún dảng cng låïn.
c.n h hỉåín g ca ỉïn g sút dỉ .
-Khi kim loải bë biãún dảng nhiãưu,cạc hảt tinh thãø bë våí vủn,xä lãûnh mảng tàng
ỉïng sút dỉ låïn. Lm cho tênh do kim loải gim mảnh (Hiãûn tỉåüng biãún cỉïng) Khi nhiãût
âäü kim loải âảt tỉì 0,25 âãún 0,35 Tnc (Nhiãût âäü nọng chy), ỉïng sút dỉ v xä lãûch mảng
gim lm cho tênh do kim loải phủc häưi tråí lải (Hiãûn tỉåüng phủc häưi). Nãúu nhiãût âäü nung
âảt tåïi 0,4 Tnc trong kim loải bàõt âáưu xút hiãûn quạ trçnh kãút tinh lải, täø chỉïc kim loải sau
kãút inh lải cọ hảt âäưng âãưu v låïn hån, mảng tinh thãø hon thiãûn hån nãn âäü do tàng.
d. n h hỉåín g ca trản g thại ỉïn g sút chênh.
-Trảng thại ỉïng sút chênh cng nh hỉåíng âạng kãø âãún tênh do ca kim loải. Qua thỉûc
nghiãûm ngỉåìi ta tháúy ràòng kim loải chëu ỉïng sút nẹn khäúi cọ tênh do cao hån khi chëu
ỉïng sút nẹn màût, nẹn âỉåìng hồûc chëu ỉïng sút kẹo. Ụng sút dỉ ma sạt ngoi lm thay
âäøi trảng thại ỉïng sút chênh trong kim loải nãn tênh do trong kim loải cng gim.
e. n h hỉåín g ca täúc âäü biãún dản g.
-Sau khi rn dáûp, cạc hảt kim loải bë biãún dảng do chëu tạc dủng mi phêa nãn chai cỉïng
hån, sỉïc chäúng lải sỉû biãún dảng ca kim loải s låïn hån, âäưng thåìi khi nhiãût âäü ngüi dáưn
s kãút tinh lải nhỉ c. Nãúu täúc âäü biãún dảng nhanh hån täúc âäü kãút tinh lải thç cạc hảt kim
loải bë chai chỉa këp tråí lải trảng thại ban âáưu m lải tiãúp tủc biãún dảng, do ỉïng sút trong
khäúi kim loải s låïn, hảt kim loải bë dn v cọ thãø bë nỉït.
-Nãúu láúy hai khäúi kim loải nhỉ nhau cng nung âãún nhiãût âäü nháút âënh räưi rn trãn mạy
bụa v mạy ẹp, ta tháúy täúc âäü biãún dảng trãn mạy bụa låïn hån, nhỉng täúc âäü biãún dảng
täøng cäüng trãn mạy ẹp låïn hån.
1.3 CẠC PHỈÅNG PHẠP GIA CÄNG KIM LOẢI BÀỊN G ẠP LỈÛC
1.3.1 Giåïi thiãûu chung
- Gia cäng kim loải bàòng ạp lỉûc l mäüt trong nhỉỵng phỉång phạp cå bn âãø chãú
tảo cạc chi tiãút mạy v cạc sn pháøm kim loải âãø thay thãú cho phỉång phạp âục hồûc gia
cäng càõt gt
- Gia cäng kim loải bàòng ạp lỉûc thỉûc hiãûn bàòng cạch dng ngoải lỉûc tạc dung lãn
kim loải åí trảng thại nọng hay trảng thại ngüi lm cho kim loải âảt âãún giåïi hản ân

häưi,kãút qu s lm thay âäøi hçnh dảng ca váût thãø kim loải m khäng phạ hy tênh liãn tủc
v âäü bãưn ca chụng
a Âàûc âiãøm

SVTH:NGUÙN CAO MINH
TRANG 4


ÂÄƯ ẠN TÄÚT NGHIÃÛP
TRỦC KHUU 60T

THIÃÚT KÃÚ MẠY ẸP

- Kim loải gia cäng åí thãø ràõn,sau khi gia cäng khäng nhỉỵng thay âäøi hçnh dảng
kêch thỉåïc m cn thay âäøi c cå,l ,họa tênh ca kim loải nhỉ kim loải mën chàût hån,hảt
âäưng âãưu,khỉí cạc khuút táût,..do âục gáy nãn,náng cao cå tênh v tøi bãưn ca sn pháøm.
b Cạc hçnh thỉïc gia cäng kim loải bàòn g ạp lỉûc
* Gia cäng nọn g
- Gia cäng nọng:l hçnh thỉïc gia cäng ạp lỉûc thỉûc hiãûn åí nhiãût âäü låïn hån nhiãût âäü
kãút tinh lải
- Thỉûc tãú nhiãût âäü gia cäng nọng kim loải Tgcnong = (0,7 − 0,9)Tchay
- ÅÍ nhiãût âäü gia cäng nọng kim loải cọ tênh do cao,tråí lỉûc biãún dảng gim,do âọ
dãù gia cäng
- Gia cäng nọng cọ km theo quạ trçnh phủc häưi v kãút tinh lải nãn sau khi gia cäng
kim loải âỉåüc phủc häưi tênh do,khäng bë biãún cỉïng,phủc häưi cå l họa tênh
- Tuy nhiãn gia cäng nọng cọ nhỉåüc âiãøm:åí trảng thại nọng khọ gia cäng nhỉỵng chi
tiãút nh v mng vç dãù chạy hng.Kim loải nung åí nhiãût âäü cao dãù bë oxy họa tảo nãn låïp
vy oxit ph trãn bãư màût váût gia cäng lm âäü bọng v âäü chênh xạc tháúp,cháút lỉåüng låïp bãư
màût váût gia cäng tháúp
- Khi gia cäng åí trảng thại nọng,nãúu ngỉìng gia cäng åí nhiãût âäü cao,täúc âäü lm ngüi

váût gia cäng quạ låïn dãù gáy biãún dảng,cong vãnh hồûc nỉït n
*Gia cäng ngüi
- Gia cäng ngüi l hçnh thỉïc gia cäng bàòng ạp lỉûc åí nhiãût âäü m tải âọ khäng xy
ra quạ trçnh kãút tinh lải
- Nhiãût âäü gia cäng ngüi xạc âënh theo biãøu thỉïc Tgcnguoi = Tkettinhlai
- Gia cäng ngüi âảt âäü chênh xạc,âäü bọng v cháút lỉåüng bãư màût cao hån gia cäng
nọng
- Gia cäng ngüi kim loải khäng bë oxy họa,khäng bë chạy nãn khäng hao phê kim
loải,váût gia cäng khäng bë hao hủt .
1.3.2 Cạn kim loải .
a. Thỉûc cháút ca quạ trçnh cạn .
- Quạ trçnh cạn l do kim loải biãún dảng giỉỵa hai trủc cạn quay ngỉåüc chiãưu nhau cọ
khe håí nh hån chiãưu cao ca phäi, kãút qu lm cho chiãưu cao phäi gim, chiãưu di v
chiãưu räüng tàng. Hçnh dảng ca khe håí giỉỵa hai trủc cạn quút âënh hçnh dạng ca sn
pháøm. Quạ trçnh phäi chuøn âäüng qua khe håí trủc cạn l nhåì ma sạt giỉỵa hai trủc cạn
våïi phäi.
- Cạn khäng nhỉỵng thay âäøi hçnh dạng v kêch thỉåïc phäi m cn náng cao cháút
lỉåüng sn pháøm.
- Mạy cạn cọ hai trủc cạn âàût song song våïi nhau quay ngỉåüc chiãưu nhau. Phäi cọ
chiãưu dy låïn hån khe håí giỉỵa hai trủc cạn, dỉåïi tạc dủng ca lỉûc ma sạt khi kim loải bë
SVTH:NGUÙN CAO MINH
TRANG 5


ÂÄƯ ẠN TÄÚT NGHIÃÛP
TRỦC KHUU 60T

THIÃÚT KÃÚ MẠY ẸP

kẹo vo giỉỵa hai trủc cạn, biãún dảng tảo ra sn pháøm. Khi cạn chiãưu dy phäi gim, chiãưu

di v chiãưu räüng phäi tàng.

R

α
βN

P

A

T

ho
A

l B
B

h

Hçnh 1.3:så âä ưcạn
- Khi cáưn dng cạc thäng säú sau âãø biãøu thë :
* T säú chiãưu di (Hồûc t säú tiãút diãûn) ca phäi trỉåïc v sau khi cạn gi l hãû säú kẹo
di

µ=

l 1 F0
=

l 2 F1

* Lỉåüng ẹp tuût âäúi : ∆h = ( h0 - h1) mm.
* Quan hãû giỉỵa lỉåüng ẹp v gọc àn : ∆h = D.( 1 - cosα) mm.
* Sỉû thay âäøi chiãưu di trỉåïc v sau khi cạn gi l lỉåüng gin di :
∆l = l1 - l0 .
* Sỉû thay âäøi chiãưu räüng trỉåïc v sau khi cạn gi l lỉåüng gin räüng :
∆b = b1 - b0 .
- Âiãưu kiãûn âãø kim loải cọ thãø cạn âỉåüc gi l âiãưu kiãûn cạn vo. Khi kim loải tiãúp
xục våïi trủc cạn thç chụng chëu hai lỉûc : Phn lỉûc N v lỉûc ma sạt T, nãúu hãû säú ma sạt
giỉỵa hai trủc cạn v phäi l f thç :
T = N.f
f = tgβ
vç β l gọc ma sạt nãn : T/N = tgβ = f.
Lỉûc N v T cọ thãø chia thnh hai thnh pháưn : Nàòm ngang v thàóng âỉïng :
Nx = N.sinα
Ny = N.cosα
SVTH:NGUÙN CAO MINH
TRANG 6


ÂÄƯ ẠN TÄÚT NGHIÃÛP
TRỦC KHUU 60T

THIÃÚT KÃÚ MẠY ẸP

Tx = T.cosα
Ty = T.sinα
- Thnh pháưn lỉûc thàóng âỉïng cọ tạc dủng lm kim loải biãún dảng, cn thnh pháưn nàòm
ngang cọ tạc dủng kẹo váût cạn vo hồûc âáøy ra.

Âãø cọ thãø cạn âỉåüc, phi tha mn âiãưu kiãûn :
Tx > Nx
f.N.cosα > N.sinα.
tgβ > tgα hồûc β > α
- Nghéa l hãû säú ma sạt f phi låïn hån tang ca gọc àn α hồûc gọc ma sạt låïn hån
gọc àn.
- Khi váût cạn â vo giỉỵa hai trủc cạn thç gọc àn nh dáưn âãún khi váût cạn â hon ton
vo gia hai trủc cạn thi gọc àn chè cn bàòng 1/2. Hiãûn tỉåüng ny gi l ma sạt thỉìa.
- Âãø âm bo âiãưu kiãûn cạn vo cáưn tàng hãû säú ma sạt trãn bãư màût trủc cạn.
b. Sn pháøm cạn .
- Sn pháøm cạn ráút âa dảng, âỉåüc phán ra 4 nhọm chênh : Dảng hçnh, dảng táúm,
dảng äúng v dảng âàûc biãût.
+Dảng hçnh : Cạc sn pháøm âỉåüc chia ra dảng hçnh âån gin (a) gäưm cọ thanh, thi tiãút
diãûn trn, vng, chỉỵ nháût, lủc giạc, bạn nguût..... v dảng hçnh phỉïc tảp (b) cọ tiãút diãûn
chỉỵ V, U, I, T, Z...

a. Dảng hçnh âån gin

b. Dảng hçnh phỉïc tảp.
Hçnh 1.4
+Dảng táúm : cạc sn pháøm dảng táúm âỉåüc phán loải theo chiãưu dy ca táúm thnh :
* Mng : s = 0,2 âãún 3,75 mm ; b = 600 âãún 2200 mm.
* Dy : s = 4 âãún 60
mm ; b = 600 âãún 5000 mm.
L = 4000 âãún 12000 mm.
* Cün : s = 0,2 âãún 2
mm ; b = 200 âãún 1500 mm; l = 4000 âãún 60000 mm.
− Dảng äúng : Cạc sn pháøm dảng pháøm âỉåüc phán ra thnh hai loải : ÄÚng khäng cọ
mäúi hn v äúng cọ mäúi hn.
* ÄÚng khäng hn âỉåüc cạn tỉì phäi thi cọ Φ = 5 âãún 426 mm , chiãưu dy thnh äúng s =

0,5 âãún 40 mm.
SVTH:NGUÙN CAO MINH
TRANG 7


ÂÄƯ ẠN TÄÚT NGHIÃÛP
TRỦC KHUU 60T

THIÃÚT KÃÚ MẠY ẸP

* ÄÚng cọ mäúi hn âỉåüc chãú tảo bàòng cạch cún táúm thnh äúng sau âọ cạn âãø hn giạp
mäúi våïi nhau. Loải ny cọ âỉåìng kênh ngoi âãún 720 mm v chiãưu dy âãún 14 mm
- Dảng hçnh âàûc biãût : Cạc sn pháøm âàûc biãût gäưm cọ cạc loải cọ hçnh dạng âàûc biãût
theo u cáưu riãng nhỉ v ä tä v cạc loải tiãút diãûn thay âäøi theo chu k.

d. Så âäư mạy cạn

3

2

1

6

4 5

5

4

7

Hçnh 1.5: Så âäư cáúu tảo mạy cạn

1. Trủc cạn

2. Trủc cạc âàng

4. Khåïp näúi

5. Bạnh â

3. Häüp gim täúc

6. Häüp gim täúc

7. Âäüng cå

1.3.3 Kẹo kim loải .
a.Thỉûc cháút :Kẹo si l quạ trçnh kẹo phäi kim loải qua läù khn kẹo lm cho tiãút diãûn
ngang ca phäi gim v chiãưu di tàng.Hçnh dạng v kêch thỉåïc ca chi tiãút giäúng läù
khn kẹo
b.Âàûc âiãøm :
-Kẹo såüi cọ thãø tiãún hnh åí trảng thại nọng hồûc trảng thại ngüi
-Kẹo såüi cọ thãø cho ta sn pháøm cọ âäü chênh xạc cáúp 2÷4 v âäü bọng ∇7÷∇9
c.Cäng dủn g
-kẹo såüi dng âãø chãú tảo cạc thi,äúng såüi bàòng thẹp v kim loải mu
-kẹo såüi cn dng âãø gia cäng tinh bãư màût ngoi cạc äúng cạn cọ mäúi hn v mäüt säú
cäng viãûc khạc

-cọ kh nàng âảt âäü chênh xạc cao hån âục
-Váût liãûu sau khi kẹo bë cỉïng ngüi,âäü bãưn tàng,âäü do gim
-khn lm bàng håüp kim cỉïng hồûc kim cỉång âãø trạnh mi mn nhanh
1

2

1

3
P

SVTH:NGUÙN CAO MINH
TRANG 8

2

3
P


ÂÄƯ ẠN TÄÚT NGHIÃÛP
TRỦC KHUU 60T

THIÃÚT KÃÚ MẠY ẸP

4

a)kẹo si

b)kẹo äúng

Hçnh 1.6:så âäư kẹo kim loải
1.phäi 2.khn kẹo 3.sn pháøm 4.li sỉỵa läù
- Khi kẹo såüi phäi 1 âỉåüc kẹo qua khn kẹo 2 våïi läù hçnh cọ tiãút diãûn nh hån tiãút
diãûn phäi kim loải v biãn dảng theo u cáưu,tảo thnh sn pháøm 3.Âäúi våïi kẹo
äúng,khn kẹo 2 tảo thnh màût ngoi äúng cn läù âỉåüc sỉía âụng âỉng kênh nhåì li 4 âàût
åí trong
d.Quạ trçnh kẹo såüi :Ty theo tỉìng kim loải,hçnh dạng läù khn,mäùi láưn kẹo tiãút diãûn
cọ thãø gim xúng 15%÷35%. T lãû giỉỵa âỉåìng kênh trỉåïc v sau khi kẹo gi l hãû säú
kẹo di
d
σ
K = 0 = 1+
d1
P(1 + f cot gα )
d 0 , d1 :âỉåìng kênh såüi trỉåïc v sau khi kẹo (mm)
σ
:giåïi hản bãưn ca kim loải (N/ mm 2 )
α :gọc nghiãng ca läù khn

:hãû säú ma sạt
-Kẹo såüi cọ thãø qua mäüt hay nhiãưu läù khn kẹo nãúu t säú giỉỵa âỉåìng kênh phäi v
âỉåìng kênh sn pháøm vỉåüt quạ hãû säú kẹo cho phẹp.Säú lỉåüt kẹo cọ thãø âỉåüc tênh toạn nhỉ
sau
f

d0
d
d

d
d
; d 2 = 1 = 02 ; d n = n −1 = 0n
k
k
k
k
k
lg d 0 − lg d n
Ta cọ n =
lg k
d1 =

kn =

d0
⇒ n lg k = lg d 0 − lg d n
dn

Lỉûc kẹo såüi phi âm bo:
-Â låïn âãø thàõng lỉûc ma sạt giỉỵa kim loải v thnh khn,âäưng thåìi âãø kim loải biãún
dảng
-ỈÏng sút tải tiãút diãûn â ra khi khn phi nh hån giåïi hản bãưn cho phẹp ca váût liãûu
nãúu khäng såüi s bë âỉït
F

0
-Lỉûc kẹo såüi cọ thãø xạc âënh nhỉ sau: P = σ .F1 . lg F (1 + f cot gα ) (N)
1

σ :giåïi hản bãưn ca kim loải láúy bàòng trë säú trung bçnh giåïi hản bãưn ca váût liãûu trỉåïc v
sau khi kẹo
F0 , F1 :tiãút diãûn trỉåïc v sau khi kẹo ( mm 2 )
f :hãû säú ma sạt giỉỵa khn v váût liãûu

SVTH:NGUÙN CAO MINH
TRANG 9


ÂÄƯ ẠN TÄÚT NGHIÃÛP
TRỦC KHUU 60T

THIÃÚT KÃÚ MẠY ẸP

-Kẹo si dng âãø chãú tảo v cạc thi ,äúng såüi bàòng thẹp v kim loải m cọ âỉåìng kênh
tỉì vi mm âãún vi chủc mm.kẹo såüi cn âãø dng gia cäng tinh bãư màût ngoi äúng cạn cọ
mäúi hn v mäüt säú cäng viãûc khạc
e.Dung củ v thiãút bë kẹo såüi
-Khn kẹo :khn kẹo såüi gäưm khn 1 v âãú khn 2,biãn dảng läù hçnh ca khn
gäưm 4 pháưn,âoản cän I l pháưn lm viãûc chênh ca khn cọ gọc cän β= 24 0 ÷ 36 0 (thỉåìng
dng nháút la 26 0 ),âoản cän v II cọ gọc cän 90 0 l nåi âãø phäi vo chụa cháút bäi
trån,âoản thàóng III cọ tạc dủng âënh kênh âoản cän thoạt phäi IV cọ gọc cän 60 0 âãø såüi ra
dãù dng khäng bë xỉåïc
-Váût liãûu chãú tảo khn l thep cacbon dủng củ,thẹp håüp kim hồûc håüp kim cỉïng thỉåìng
dng cạc loải sau:CD80,CD100,CD130,30CrTiSiMo,Cr5Mo

1

2
II I

III
IV

Hçnh 1.7 :khn kẹo
f.Mạy kẹo såüi :
-Mạy kẹo såüi cọ nhiãưu loải,càn cỉï vo phỉång phạp kẹo cọ thãø chia lm 2 loải:mạy
kẹo thàóng hay mạy kẹo cọ tang cün:cng cọ thãø âỉåüc phán loải theo säú lỉåüng khn
kẹo,säú såüi âỉåüc kẹo âäưng thåìi
-Mạy kẹo thàóng dng khi kẹo cạc såüi hồûc äúng cọ âỉång kênh låïn khäng thãø cün
âỉåüc(∅6÷10 hồûc låïn hån).Lỉûc kẹo ca mạy tỉì 0.2÷75 táún ,täúc âäü kẹo 15÷45 m/ph
Ty theo kãút cáúu ca mạy m cọ thãø kẹo 1 hồûc 3 sn pháøm cng mäüt lục.Âãø tảo chuøn
âäüng thàóng cọ thãø dng xêch vêt v ãcu,thanh ràng,bạnh ràng,âáưu ẹp vv..
-Mạy kẹo såüi cọ tang cün dng khi kẹo såüi di cọ thãø cün trn âỉåüc.Mạy cọ tang
cün cọ thãø l mäüt khn kẹo a.Nhiãưu khn kẹo khäng trỉåüt b v nhiãưu khn kẹo cọ
trỉåüt c
-Trãn mạy kẹo 1 khn dng kẹo nhỉỵng såüi hồûc thi co ∅6÷10 m.khi tang kẹo 5
quay,såüi âỉåüc kẹo qua khn 2 âäưng thåìi cün thnh cün.Theo täúc âäü kẹo,tang cáúp såüi 1
liãn tủc quay âãø cáúp cho khn kẹo
-Trãn mạy kẹo nhiãưu khn b såüi âỉåüc kẹo láưn lỉåüt qua mäüt säú khn (5÷19 khn)v
nhåì tang kẹo trung gian 4,cạc rng rc càng såüi 3 nãn trong quạ trçnh kẹo khäng xy ra
hiãûn tỉåüng trỉåüt

SVTH:NGUÙN CAO MINH
TRANG 10


ÂÄƯ ẠN TÄÚT NGHIÃÛP
TRỦC KHUU 60T

THIÃÚT KÃÚ MẠY ẸP

-Mạy kẹo såüi nhiãưu khn cọ sỉû trỉåüt c thç cạc khn kẹo cọ tiãút diãûn gim dáưn v
nhỉỵng khn kẹo l nhỉỵng con làn 3,sỉû quay ca träúng 5 âäưng thåìi tảo nãn täøng lỉûc kẹo
ca cạc khn

1

2

5

a
.
4

1

2 4

3

5

b.
1

2

3

4

c

Hçnh 1.8:Mạ
y kẹo cọ tang cün
.
a-Mạy kẹo mäüt khn
b-Mạy kẹo nhiãưu khn khäng trỉåüt
c-Mạy kẹo nhiãưu khn cọ trỉåüt
1.3.4 Ẹp kim loải

SVTH:NGUÙN CAO MINH
TRANG 11


ÂÄƯ ẠN TÄÚT NGHIÃÛP
TRỦC KHUU 60T

THIÃÚT KÃÚ MẠY ẸP

a.Thỉûc cháút : ẹp l phỉång phạp chãú tảo cạc sn pháøm kim loải bàòng cạch âáøy kim loải
chỉïa trong bưng kên hçnh trủ ,dỉåïi tạc dủng ca chy ẹp kim loải biãún dảng qua läù
khn ẹp cọ tiãút diãûn giäúng tiãút diãûn ngang ca chi tiãút.
b.Mäüt säú så âäư ẹp kim loải

1

3 4

2

1

2

4

3

1

2

3

4

5

Hçnh 1.9:så âäư ngun l ẹp kim loải
Khi ẹp thanh,thi ngỉåìi ta cọ thãø tiãún hnh bàòng phỉång phạp ẹp thûn hồûc ẹp
nghëch.Våïi ẹp thûn a khi pistong1 ẹp kim loải trong xilanh 2 bë ẹp qua läù hçnh ca
khn ẹp 4 chuøn âäüng ra ngoi,cng chiãưu chuøn âäüng ca pistong ep .Våïi ẹp nghëch
b pistong 1 ẹp kim loải trong xilanh 2 bë ẹp qua läù hçnh ca khn ẹp 4 chuøn âäüng ra
ngoi ngỉåüc chiãưu chuøn âäüng ca pistong ẹp.Våïi ẹp thûn kãút cáúu âån gin hån nhỉng
lỉûc ẹp låïn vç ma sạt giỉỵa kim loải v thnh xilanh lm tàng lỉûc ẹp cáưn thiãút,âäưng thåìi
pháưn kim loải trong xilanh khäng thãø ẹp hãút låïn 10÷12%. p nghëch lỉûc ẹp tháúp hån
lỉåüng kim loải cn lải trong xilanh êt hån 6÷8% Nhỉng kãút cáúu ẹp phỉïc tảp

-Så âäư hçnh c trçnh by ngun l ẹp äúng,åí âáy läù äúng âỉåüc tảo thnh nhåì li 5 .phäi ẹp
cọ li räùng âãø âàût li 5,khi pistong 1 ẹp kim loải bë âáøy qua khe håí giỉỵa läù hçnh ca
khn 4 v li tảo thnh äúng
S

0
-Hãû säú ẹp : µ = S Trong âọ S 0 , S1 l tiãút diãûn phäi trỉåïc v sau khi ẹp ,thäng thỉåìng
1
µ = 8÷50

c.Khn ẹp :vãư kãút cáúu khn ẹp cọ 3 dảng:hçnh cän a hçnh phãùu b v hçnh trủ c

a

b

c
Hçnh 1.10 :kãút cáúu khn ẹp

SVTH:NGUÙN CAO MINH
TRANG 12


ÂÄƯ ẠN TÄÚT NGHIÃÛP
TRỦC KHUU 60T

THIÃÚT KÃÚ MẠY ẸP

- Khn ẹp dảng hçnh cän,cọ gọc cän thnh bãn tỉì 20-30 âäü,chiãưu di âoản hçnh
trủ tỉì 5-8mm,âỉåüc sỉí dủng nhiãưu vç kãút cáúu tỉång âäúi âån gin .kãút cáúu hçnh phãøu ,kim

la biãún dảng âãưu hån nhỉng gia cäng khọ khàn hån,cn kãút cáúu hçnh trủ dãù gia cäng
nhỉng kim loải biãún dảng qua khn khọ hån
- Váût liãûu chãú tảo khn l thẹp håüp kim chỉïa W,V,Mo,Cr..vv.hồûc håüp kim cỉïng
d.Âàûc âiãøm v ỉïn g dủn g
-ẹp l phỉång phạp sn xt cạc thanh thi cọ tiãút diãûn âënh âënh hçnh cọ nàng sút cao
,âäü chênh xạc v âäü nhn bãư màût cao,trong quạ trçnh ẹp,kim loải ch úu chëu ỉïng sút
nẹn nãn tênh do tàng,do âọ cọ thãø ẹp âỉåüc nhỉỵng sn pháøm cọ tiãút diãûn ngang phỉïc
tảp.Nhỉåüc âiãøm ca phỉång phạp l kãút cáúu ẹp phỉïc tảp,khn ẹo u cáưu chäúng mn
cao.phỉång phạp ny âỉåüc ỉïng dủng räüng ri âãø chãú tảo cạc thi kim loải mu cọ âỉåìng
kênh tỉì 5÷200 mm,cạc äúng cọ âỉåìng kênh ngoi âãún 800 m,chiãưu dy 1.5÷8 mm v mäüt
säú profil khạc.
e.Mäüt säú sn pháøm ẹp .

Hçnh 1.11:sn pháøm ẹp
1.3.5 Rn tỉû do
a.Thỉûc cháút : Rn tỉû do l mäüt phỉång phạp gia cäng ạp lỉûc m kim loải biãún dảng
khäng bë khäng bë khäúng chãú båíi mäüt màût no khạc ngoi bãư màût tiãúp xục giỉỵa phäi kim
loải våi dủng củ gia cäng(bụa v âe).Dỉåïi tạc âäüng ca lỉûc P do bụa 1 gáy ra v phn lỉûc
N tỉì âe 3,khäúi kim loải 2 biãún dảng,sỉû biãún dảng chè khäúng chãú båíi hai màût trãn v
dỉåïi,cn cạc màût xung quanh hon ton tỉû do

1
2
3

P

P

N

N

Hçnh 1.12:så âäư rn tỉû do
b.Âàûc âiãøm :
- Âäü chênh xạc v âäü bọng bãư màût khäng cao,nàng sút tháúp
SVTH:NGUÙN CAO MINH
TRANG 13


ÂÄƯ ẠN TÄÚT NGHIÃÛP
TRỦC KHUU 60T

THIÃÚT KÃÚ MẠY ẸP

- Cháút lỉåüng v tênh cháút kim loải tỉìng pháưn ca chi tiãút khọ âm bo giäúng nhau nãn
chè gia cäng cạc chi tiãút âån gin hay cạc bãư màût khäng âënh hçnh
-Cháút lỉåüng sn pháøm phủ thüc vo tay nghãư cäng nhán
-Thiãút bë v dủng củ rn tỉû do âån gin
-Rn tỉû do âỉåüc dng räüng ri trong sn xút âån chiãúc hay hng loảt nh.Ch úu dng
cho sỉỵa chỉỵa v thay thãú
c.Dủn g củ
- Nhọm 1:l nhỉỵng dủng củ cäng nghãû cå bn nhỉ cạc loải âe,bụa,bn l,bn tọp,sáún
chàût,mi âäüt
- Nhọm 2:l nhỉỵng dủng củ kẻp chàût nhỉ cạc loải kãưm,ãtä v cạc cå cáúu kẻp chàût khạc
- Nhọm 3:l nhỉỵng dủng củ kiãøm tra âo lỉåìng:ãke,thỉåïc càûp(âo trong,âo ngoi,âo chiãưu
sáu,cạc loải compa
d.Mạy rn tỉû do:Mạy bụa håi
1.3.6 Dáûp thãø têch
a.Thỉûc cháút : dáûp thãø têch l phỉång phạp gia cäng ạp lỉûc trong âọ kim loải biãún dảng

trong mäüt khäng gian hản chãú båíi bãư màût lng khn.,dng lỉûc ẹp kim loải â nung nọng
(800-1000 0 C ) âiãưn âáưy vo khn kên tảo hçnh dạng phỉïc tảp,dảng khäúi

Hçnh 1.13: så âäư dáûp kim loải
b.Âàûc âiãøm
- Âäü chênh xạc v cháút lỉåüng bãư màût cao hån âục,rn tỉû do,gim hao hủt kim loải v
gim gia cäng bãư màût chi tiãút
-Khn phỉïc tảp v màõc tiãưn nãn chè thêch håüp cho sn xút hng loảt
-Êt phủ thüc vo tay nghãư cäng nhán,dãù cå khê họa v tỉû âäüng họa
c.Mạy dáûp thãø têch:mạy dáûp trủc khuu hay mạy dáûp thy lỉûc
1.3.7 Dáûp táúm
SVTH:NGUÙN CAO MINH
TRANG 14


ÂÄƯ ẠN TÄÚT NGHIÃÛP
TRỦC KHUU 60T

THIÃÚT KÃÚ MẠY ẸP

a.Thỉûc cháút :Dng chy ẹp cạc táúm kim loải mng qua khn tảo ra chi tiãút våïi hçnh
dạng mong mún
-Dáûp táúm l mäüt phỉång phạp gia cäng ạp lỉûc tiãn tiãún âãø chãú tảo cạc sn pháøm hồûc
chi tiãút bàòng váût liãûu táúm thẹp bng hồûc thẹp di.
-Dáûp táúm âỉåüc tiãún hnh åí trảng thại ngüi (Trỉì thẹp cacbon cọ S > 10 mm). Nãn cn
gi l dáûp ngüi.
-Váût liãûu dng trong dáûp táúm : Thẹp cạcbon, thẹp håüp kim mãưm, âäưng v håüp kim
âäưng, nhäm v håüp kim nhäm, niken, thiãúc, chç...v váût liãûu phi kim nhỉ : Giáúy cactäng,
ãbänêc, fip, amiàng, da....
b. Âàûc âiãøm :

-Nàng sút lao âäüng cao, dãù tỉû âäüng họa v cå khê họa .
-Chuøn âäüng ca thiãút bë âån gin, cäng nhán khäng cáưn trçnh âäü cao, âm bo âäü
chênh xạc cao.
-Cọ thãø dáûp âỉåüc nhỉỵng chi tiãút phỉïc tảp v âẻp cọ âäü bãưn cao ...
c. Cäng dủn g
-Dáûp táúm âỉåüc dng räüng ri trong cạc ngnh cäng nghiãûp, âàûc biãût ngnh chãú tảo mạy
bay, näng nghiãûp, ä tä, thiãút bë âiãûn, dán dủng....

SVTH:NGUÙN CAO MINH
TRANG 15