skkn một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh cá biệt

Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Mục tiêu giáo dục của bậc THCS là tiếp tục phát triển toàn diện về
đạo đức, trí tuệ, thể dục, thẫm mỹ và các kỉ năng cơ bản của nhân cách
con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa có trình độ học vấn THCS và
những hiểu biết ban đầu về kỉ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học
THPT, THCN, học nghề đặc biệt là đi vào cuộc sống. Về mặt đạo đức
hay nói khác là hạnh kiểm của học sinh phải được học sinh hình thành
trên cơ sở rèn luyện của bản thân học sinh ngay trên ghế nhà trường , đặc
biệt là ở lứa tuổi học sinh THCS. Đó là ý thức học tập chấp hành nội quy
của trường, lớp đặc biệt là chấp hành đúng pháp luật.
Nhưng thực tế hiện nay ở hầu hết các trường học đều xuất hiện một
số học sinh không chấp hành nội quy trường lớp, học tập không nghiêm
túc, gây gỗ, đánh nhau làm ảnh hưởng không nhỏ đến nề nếp chung của
trường và chất lượng học tập giảm sút. Số học sinh này được gọi là học
sinh cá biệt và số lượng học sinh cá biệt có xu hướng ngày càng tăng, nhà
trường cũng đã có nhiều biện pháp uốn nắn, giáo dục nhưng chưa đem
lại hiệu quả. Trước tình hình đó bản thân tôi là một giáo viên trực tiếp
đứng lớp và cũng là một trong những người làm công tác chủ nhiệm lớp,
tiếp cận với nhiều đối tượng học sinh, tìm hiểu được về hoàn cảnh gia
đình cụ thể của từng đối tượng học sinh do đó tôi nhận thấy rằng cần phải
có những biện pháp thích hợp, phù hợp với từng đối tượng cụ thể để có
thể cảm hóa được các em, giáo dục, uốn nắn các em để các em có suy
nghĩ chín chắn và có bước đi đúng hướng trong học tập cũng như trong
suy nghĩ để tương lai các em bước vào đời mà không phải bỡ ngỡ.Vì vậy
bản thân tôi đề xuất một số biện pháp để giáo dục học sinh cá biệt ở các
Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 1

Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

trường THCS nói chung và trường THCS Nguyễn Trãi nói riêng, mong
tìm ra những giải pháp để tháo gỡ vấn nạn học sinh cá biệt trong trường
học.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.
- Giúp học sinh cá biệt có những nhận thức đúng đắn trong học tập,
từ đó suy nghĩ đúng đắn hơn, hòa nhập hơn với bạn bè và đem lại
kết quả học tập tốt hơn.
- Giúp học sinh cá biệt có nhận thức đúng đắn hơn trong suy nghĩ và
hành vi, thái độ của mình đối với những người xung quanh.
- Góp phần cải thiện bớt tình hình học sinh cá biệt ở trường THCS
Nguyễn Trãi nói riêng và các trường THCS nói chung.
3. Đối tượng nghiên cứu
- Lớp 8A7 gồm những em học sinh cá biệt sau:
1. Em Hồ Thị Thanh Thảo
2. Phạm Minh Hoàng
3. Phạm Tiến Sơn
4. Bùi Tiến Việt
- Lớp 8A5 gồm những em học sinh cá biệt sau:
1. Lương Quyền Anh
2. Y Nguyên Niê
- Lớp 8A6 gồm những em học sinh cá biệt sau:
1.Trần Minh Hùng
2.Nguyễn Văn Tuấn
4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu.
Để thực hiện được đề tài này bản thân tôi đã nghiên cứu một số đối
tượng học sinh khối 8 của trường THCS Nguyễn Trãi.

Thời gian nghiên cứu: Năm học 2014-2015.
5.Phương pháp nghiên cứu
Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 2


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

- Phương pháp phân loại học sinh.
- Phương pháp phân tích đối tượng học sinh.
- Phương pháp tìm hiểu hoàn cảnh đối tượng học sinh.
- Phương pháp giáo dục, cảm hóa học sinh.
II. PHẦN NỘI DUNG
1.Cơ sở lý luận
- Học sinh cá biệt là thuật ngữ thường dùng của nhà trường, thầy cô
giáo khi nói về những học sinh chưa ngoan như: Gây gỗ, đánh nhau, bỏ giờ
trốn học, không nghiêm túc trong học tập và có thái độ vô lễ với thầy cô
giáo..vv không chấp hành nội quy của trường, lớp, xa hơn nữa là vi phạm
pháp luật.
Học sinh cá biệt là hiện tượng tâm lý ở lứa tuổi thanh thiếu niên, dễ bị
lôi cuốn, dễ bị tiêm nhiễm những thói hư tật xấu dẫn đến tình trạng bỏ học
giữa chừng và có nguy cơ phạm tội là nỗi day dứt, trăn trở của nhà trường,
gia đình và xã hội. Qua theo dõi và phát hiện trong những năm gần đây, học
sinh cá biệt có hiện tượng gia tăng ở nhiều cấp độ khác nhau, nó để lại
những hậu quả như những sự việc xảy ra ở các trường THPT là trò đánh lại
thầy, học sinh đánh nhau xé quần áo giữa đường, cướp của rồi giết người,
học sinh cá biệt mang dao đến trường học rồi khi xảy ra mâu thuẩn dẫn đến
giết người, những hành vi đó của thanh thiếu niên học sinh đang tác động
trực tiếp đến học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường.

Học sinh cá biệt tăng theo cấp, lớp: Ở lớp 6,7 có nhưng chưa bộc phát,
đến lớp 8, 9 học sinh có những biểu hiện và thái độ thiếu nghiêm túc trong
học tập, sinh hoạt, nếu chúng ta là những người trực tiếp làm công tác giáo
dục mà không uốn nắn kịp thời thì các em sẽ trở thành học sinh cá biệt.
Học sinh cá biệt tăng theo xu thế phát triển của xã hội ở nhiều khía
cạnh tiêu cực. Học sinh cá biệt biểu hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau và có
thể chia làm 4 nhóm như sau:
Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 3


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

Nhóm 1: Gây gỗ đánh nhau kết thành băng nhóm: nhóm này học sinh
có thể lực phát triển, phát sinh tâm lý đua đòi, làm anh hùng ở tuổi mới lớn
và thừng xuất hiện ở lớp 8,9.
Nhóm 2: Bỏ giờ trốn tiết dẫn đến kết quả học tập sa sút: Học sinh thiếu
điều kiện học tập, tiếp thu chậm, dẫn đến năng lực học tập hạn chế, thừơng
không thuộc bài, sợ bị kiểm tra nên thường xuyên trốn học, kết quả học tập
sa sút hoặc có khả năng bỏ học giữa chừng, bạn bè lôi kéo tham gia các trò
chơi điện tử mà bỏ giờ trốn tiết.
Nhóm 3: Quậy phá trong giờ học, thiếu nghiêm túc trong thi cử: Học sinh
không tập trung nghe giảng, tiếp thu hạn chế, không hiểu bài dẫn đến ý thức
học tập kém và hệ luỵ là thường xuyên quậy phá và không nghiêm túc.
Nhóm 4: Nhóm này học sinh có biểu hiện ngang ngạnh, bướng bĩnh,
không nghe lời thầy cô, bạn bè.
Tất cả các nhóm trên đều ảnh hưởng đến sự hình thành nhân cách và năng
lực học tập của các em. Hệ quả của việc tồn tại học sinh cá biệt là chính bản
thân các em trở nên hư hỏng, mất phương hướng và gây ra những vụ việc

đau lòng cho gia đình, nhà trường và xã hội. Dù ở nhóm nào nếu chúng ta
không giáo dục , uốn nắn kịp thời thì các em từ vi phạm nhỏ có thể dẫn đến
những việc làm không ý thức rồi bỏ học và có nguy cơ phạm tội.
2. Thực trang:
a. Thuận lợi, khó khăn:
* Thuận lợi: Khi thực hiện đề tài này bản thân tôi là một giáo viên đứng
lớp nhiều năm, là người tiếp xúc trực tiếp với các em học sinh, do đó việc
tìm hiểu tâm sinh lý của các em cũng dễ dàng hơn, đặc biệt với tư cách là
giáo viên chủ nhiệm lớp của các em thì việc nắm bắt thông tin về hoàn cảnh
gia đình cũng như tâm sinh lý của các em cũng thuận tiện hơn, từ đó có
những biện pháp thích hợp để uốn nắn kịp thời. Đây cũng là một trong
những điều kiện thuận lợi để tôi có thể hoàn thiện đề tài này.
Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 4


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

* Khó khăn: Bên cạnh những thuận lợi thì khi thực hiện đề tài này còn
vấp phải khó khăn đó là đối tượng học sinh đã gọi là cá biệt thì tâm sinh lý
của các em ở lứa tuổi này có sự khác biệt, một số em còn sống nội tâm, có
những khúc mắc trong cuộc sống gia đình cũng như một số vấn đề tế nhị các
em không muốn tâm sự cũng như chia sẻ đặc biệt là đối với thầy cô giáo, các
em chưa cởi mở thực sự do đó để tìm hiểu các em cũng khó khăn, từ đó việc
đưa ra các biện pháp thích hợp đối với các em còn chưa xác thực. Qua việc
tìm hiểu thêm một số đối tượng học sinh cá biệt ở lớp 8A5, 8A6 thì các em
còn ngần ngại chưa thổ lộ hết những suy nghĩ cũng như hoàn cảnh cụ thể
của gia đình , các em chưa có thái độ hợp tác với thầy cô giáo,đó cũng là
những khó khăn cho bản thân tôi.

b. Thành công, hạn chế:
* Thành công: Có thể nói rằng vận dụng đề tài này vào việc giáo dục đạo
đức cho học sinh đặc biệt là đối tượng học sinh các biệt tại lớp mình chủ
nhiệm, bản thân tôi xem đây là thành công nhất định của mình góp phần
tháo gỡ vấn nạn học sinh cá biệt trong trường học hiện nay của trường
THCS Nguyễn Trãi – Krông ana nói riêng và các trường THCS và THPT
nói chung. Những đối tượng học sinh đưa vào danh sách cần giáo dục cơ bản
đã thay đổi, nhìn nhận đúng đắn và sâu sắc hơn về vấn đề học tập, có ý thức
và thái độ đúng đắn hơn với thầy cô và bạn bè.
* Hạn chế: Đối với đối tượng học sinh cá biệt trong lớp mà trực tiếp làm
công tác chủ nhiệm thì cơ bản đã uốn nắn kịp thời để các em có thể hòa
đồng hơn, nghiêm túc hơn nhưng đối với nhưng đối tượng học sinh không
phải lớp mình chủ nhiệm thì bản thân các em cũng có phần e dè mà việc gần
gũi các em không được nhiều do đó việc nắm bắt tâm sinh lý cảu các em khó
khăn, đặc biệt là đối tượng học sinh cá biệt là người dân tộc thiểu số thì lại
càng khó khăn hơn, do đó việc hiệu quả của việc giáo dục các em không
được như ý.
Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 5


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

c. Mặt mạnh:
* Mặt mạnh: Áp dụng đề tài giáo dục đối tượng học sinh cá biệt đặc biệt
là trong giai đoạn như hiện nay rất thiết thực bởi hầu như trong bất cứ
trường học nào cũng tồn tại nhiều học sinh cá biệt với nhiều dạng khác nhau,
học sinh cá biệt ngày càng tăng theo xu thế phát triển của xã hội, thời đại
công nghệ thông tin do đó việc tiếp thu thói hư tật xấu của một bộ phận học

sinh chưa ngoan đã gây nên những vấn nạn xã hội nóng trong trường học.
Trong thời gian gần đây nhất các phương tiện thông tin đại chúng cũng đã
đưa tin về trường hợp nhóm học sinh lớp 7A5 của trường THCS Lý Tự
Trọng - Trà Vinh đánh một bạn gái đã gây xôn xao trong dư luận và việc kỉ
luật hàng loạt giáo viên đã cho thấy hiện tượng học sinh cá biệt tăng không
ngừng về số lượng, do đó việc giáo dục và uốn nắn các em kịp thời là giải
pháp không bao giờ thừa.
* Mặt yếu: Đối tượng học sinh đa dạng, nhiều thành phần, con số học
sinh cá biệt tồn tại trong một trường học đặc biệt là ngôi trường lớn như
trường THCS Nguyễn Trãi thì con số học sinh cá biệt không hề nhỏ, do đó
bản thân tôi chỉ đưa ra những biện pháp chung và áp dụng cụ thể với một vài
đối tượng học sinh của lớp mình chủ nhiệm chứ không thể tìm hiểu và nêu
hết những đối tượng học sinh cá biệt trong trường.
d. Các nguyên nhân, yếu tố tác động:
- Thành công của đề tài này là do ý thức tiếp thu của các đối tượng học
sinh cá biệt, các em đã tiếp thu, lĩnh hội những gì thầy cô dạy bảo, từ đó thay
đổi cách nghĩ cũng như thái độ của mình đối với việc học tập và thái độ ứng
xử với thầy cô, bạn bè.
- Đề tài này thành công còn nhờ có sự góp ý, đóng góp của đồng nghiệp,
của chuyên môn và ban nề nếp nhà trường đã hổ trợ trong công tác nghiên
cứu, tìm hiểu đối tượng cũng như hoàn cảnh từng học sinh.
e. Phân tích, đánh giá các vấn đề mà thực trạng đặt ra:
Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 6


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

Có rất nhiều yếu tố làm cho học sinh trở thành học sinh cá biệt nhưng ở

đây chỉ nêu một số nguyên nhân tác động trực tiếp đến học sinh làm học
sinh nảy sinh những tư tưởng không lành mạnh ảnh hưởng đến sự hình thành
nhân cách và hạn chế năng lực học tập của các em.
+ Ảnh hưởng của sự phát triển xã hội theo cơ chế thị trường: Xã hội
phát triển là một điều đáng mừng nhưng khi phát triển theo cơ chế thị trường
nó kéo theo một số bộ phận không lành mạnh khác như dịch vụ giải trí
không lành mạnh, phim ảnh bạo lực, tình cảm đôi lứa..Hiện nay do sự quản
lý không chặt chẽ của một số cơ quan có chức năng nên các dịch vụ như
internet, bida được tổ chức kinh doanh gần các trường học đã lôi kéo các em
học sinh vào các trò chơi vô bổ dẫn đến việc bỏ giờ cúp tiết học và những vi
phạm khác. Đồng thời một số kênh truyền hình chiếu những bộ phim chứa
những hình ảnh bạo lực làm các em cũng dễ dàng bắt chước..vv

Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 7


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 8


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

+ Ảnh hưởng của sự giáo dục gia đình:
Ngoài thời gian học tập ở trường khoảng 4 đến 5giờ trên một ngày thì đa
số các em sinh hoạt tại gia đình, nếu gia đình không quản lý tốt được thời

gian cũng như cách giáo dục các em, không tạo điều kiện cho các em học
tập thì việc học của các em sẽ không đến nơi đến chốn, chất lượng học tập bị
ảnh hưởng, các em học thua sút bạn bè dẫn đến việc chán nản và bỏ học.
- Gia đình có hoàn cảnh kinh tế khó khăn: Từ những khó khăn về đời
sông kinh tế, cha mẹ phải lao động vất vả, không quan tâm đến việc học tập
của con em phó mặc cho nhà trường, một số gia đình còn bắt con phải lao
động do đó các em không có thời gian học tập ở nhà, khi đến lớp các em tiếp
thu bài mới một cách khó khăn, không làm được bài kiểm tra, lo lắng sợ sệt

Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 9


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

khi thầy cô giáo kiểm tra bài cũ từ đó thua sút bạn bè và dẫn đến tâm lí chán
học, bỏ giờ trốn tiết..vvv
- Gia đình có kinh tế khá giả lo làm ăn không quan tâm đến con cái:
Nhiều gia đình bố mẹ đi làm ăn xa để con cái cho ông bà chăm sóc hoặc là
anh chị em tự chăm sóc lẫn nhau, một số học sinh chưa tự giác và thiếu sự
quản lí chặt chẽ của người lớn nên nảy sinh những tư tưởng không lành
mạnh, từ đó ham chơi mà trốn học, bỏ học.
- Gia đình có cha mẹ bất hòa, không hạnh phúc: Lứa tuổi học sinh là lứa
tuổi rất nhạy cảm, những cuộc cãi vã của cha mẹ, sự to tiếng bạo lực của
người cha làm các em bị ảnh hưởng, từ đó nảy sinh những việc làm không
lành mạnh( nhóm 1), thích đánh nhau để giải tỏa tâm lí, bị ức chế, bỏ nhà đi,
bỏ nhà đi chơi và không thiết tha đến việc học, từ đó dẫn đến sa sút và chán
học.
Với môi trường giáo dục như vậy học sinh khó có thể trở thành con ngoan,

trò giỏi nếu không có sự động viên kịp thời của bạn bè, nhà trường mà đặc
biệt là thầy cô giáo. Hiện nay khi công nghệ thông tin ngày càng phát triển
thì việc học sinh bị ảnh hưởng những thói hư tật xấu ngày càng nhanh và
càng nhiều.
MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ TÌNH TRẠNG HỌC SINH CÁ BIỆT

Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 10


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

Đây là hình ảnh học sinh đánh nhau trong lớp học do những mâu thuẩn
nhỏ từ việc tình cảm đôi lứa ở tuổi học trò.
Để giáo dục các em và khắc phục tình trạng này thì giáo viên chủ nhiệm là
người phải đi sâu tìm hiểu sự việc, gặp gỡ các em để các em trình bày và
trao đổi những vướng mắc sau đó chúng ta nên trao đổi, giải thích những
việc làm sai trái của các em để các em hiểu ra vấn đề, đồng thời kết hợp với
gia đình các em để trao đổi, uốn nắn và giáo dục để các em tốt hơn.

Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 11


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

Học sinh đánh nhau sau giờ tan học.

Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 12


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

Học sinh quay cóp trong giờ kiểm tra.

Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 13


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

Học sinh quay cóp trong giờ kiểm tra.

Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 14


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

Học sinh sử dụng Điện thoại trong giờ học.
3. Giải pháp, biện pháp
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp:
Học sinh cá biệt là nhân tố ảnh hưởng xấu đến hình ảnh của lớp,của
trường và hơn hết là ảnh hưởng đến chính bản thân của các em. Nhưng sâu

xa hơn nếu một học sinh cá biệt không được giáo dục kịp thời thì sẽ có thêm
một mảnh đời éo le, một gia đình bất hạnh, một địa bàn bất ổn, xã hội sẽ có
thêm một công dân không tốt. Và lẽ dĩ nhiên nhà trường tồn tại nhiều học
sinh cá biệt thì sẽ không thực hiện được phong trào “ An toàn trường học”.
Giáo dục học sinh cá biệt là cả một quá trình lâu dài chứ không phải
ngày một ngày hai, đòi hỏi sự kiên trì, sáng tạo của người giáo viên chủ
nhiệm. Mỗi trường hợp học sinh cá biệt giáo viên chủ nhiệm phải có cách
giải quyết riêng, cụ thể đối với các em. Đối với học sinh cá biệt chúng ta có
nên xử phạt hay không, có nên mắng các em trước tập thể hay không? Đó là
câu hỏi tôi luôn đặt ra trong quá trình làm công tác chủ nhiệm. Ông bà ta có
câu “ Yêu cho roi cho vọt. Ghét cho ngọt, cho bùi”, khi bàn về vấn đề giáo
dục học sinh cá biệt nhiều người cho rằng cần phải xử phạt các em thật
nghiêm. Tuy nhiên tôi cũng luôn đặt cho mình câu hỏi “ Có nên xử phạt
học sinh cá biệt hay không”. Đây là vấn đề vô cùng khó cho công tác giáo
dục trong giai đoạn hiện nay , xã hội, phim ảnh, những vụ học sinh tự tử
trước sự xử phạt của thầy cô giáo dù đó chỉ là một bản kiểm điểm hay một
câu nói của thầy cô đã ảnh hưởng khá nhiều đến học sinh. Với tôi học sinh
vi phạm tất nhiên là phải xử lí , người giáo viên chủ nhiệm không thể làm
ngơ trước những sai phạm của các em nhưng xử lí như thế nào cho hợp lí,
thỏa đáng có tính giáo dục cao nhất. Tôi vẫn tâm đắc nhất câu nói của ông
cha ta “Lạc mềm buộc chặt”. Vì vậy để giáo dục học sinh cá tôi đã thực
hiện một số biện pháp giáo dục học sinh theo cách của mình.
Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 15


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

b.Nội dung và cách thức thực hiện các giải pháp, biện pháp

Bước 1: Danh sách và Phân loại học sinh cá biệt
STT Họ và tên
01
Hồ Thị Thanh Thảo

Những biểu hiện
Hay nói leo, đi lại trong giờ học. Hay tụ

02

Phạm Minh Hoàng

tập, ,tụ tập đánh nhau, gây gỗ với các bạn.
Hay nói chuyện trong giờ học, hay ăn quà

Phạm Tiến Sơn

vặt trong giờ học.
Lười ghi bài trong giờ học môn Toán, ít

Trần Văn Hùng

thuộc bài cũ.
Lười ghi bài, không học bài và không soạn

Y Nguyên Niê

bài, thầy cô nhắc thì tỏ thái độ chống đối.
Hay nói chuyện trong giờ học, không làm

03
04
05

bài tập ,khi thầy cô nhắc thì có biểu hiện
vô lễ, không chịu nhận lỗi.
06

Nguyễn Văn Tuấn

Lười học bài cũ , không làm bài tập, không
nghiêm túc trong thi cử, thầy cô nhắc nhỡ

07

Lương Quyền Anh

thì có biểu hiện vô lễ
Lười học bài cũ , không làm bài tập, không
nghiêm túc trong thi cử, thầy cô nhắc nhỡ
thì có biểu hiện vô lễ

Bước 2: Tìm hiểu nguyên nhân học sinh trở thành học sinh các biệt:
Sau khi đã phân loại học sinh cá biệt, biết em đó thuộc loại “cá biệt” nào
thì giáo viên tìm hiểu nguyên nhân nào làm cho học sinh củ mình trở thành
cá biệt như vậy. Bản chất của một con người vốn rất tốt đẹp như Khổng Tử
từng nói “ Nhân chi sơ tính bản thiện” Vậy thì ai,cái gì đã biến học sinh
của mình trở thành cá biệt như vậy? Đó là công việc không hề đơn giản mà
cần đến cái tâm của người làm nghề giáo, giáo viên chủ nhiệm phải điều tra
tỉ mỉ, tìm gặp đến gia đình và nhiều người để tìm ra nguyên nhân sâu xa bên

Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 16


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

trong và có biện pháp hữu hiệu nhất. Việc giáo dục học sinh các biệt mỗi
người có mỗi cách khác nhau nhưng theo tôi sự gần gũi, yêu thương, vỗ về
các em là hữu hiệu nhất. Người giáo viên chủ nhiệm phải thật sự có tâm,
nhẫn nại, tỉ mỉ, yêu thương học sinh và cần có một phương pháp đứng đắn,
không vì sự hư hỏng của các em mà bỏ mặt các em được, hãy coi học sinh
cá biệt như một sự thử thách mà chúng ta cần phải vượt qua, đừng coi đó là
sự đen đủi khi chủ nhiệm lớp có học sinh cá biệt. Muốn thành công được thì
giáo viên phải có tâm huyết yêu nghề, yêu học trò, giáo dục các em từ học
sinh các biệt thành những con ngoan, trò giỏi, đó là thành tích cao nhất của
mình .
Hầu hết học sinh cá biệt không ý thức được nhiệm vụ học tập của
mình, không ý thức được vai trò của việc học tập đối với cuộc đời mình mà
chỉ đi học để vừa lòng cha mẹ, thầy cô, để được gặp bạn bè, để tránh việc
nhà, các em học cho có chứ chẳng có ý thức học để làm gì, có tác dụng như
thế nào cho cuộc sống sau này của mình. Vì vậy giáo viên chủ nhiệm phải
chỉ ra cho các em thấy tác dụng của việc học bằng những ví dụ cụ thể những
tấm gương gần gũi với các em về sự thành công và thất bại trong cuộc sống
do sự học mang lại.
Thứ nhất: Giáo viên chủ nhiệm cũng nên tránh có cái nhìn lí tưởng hóa về
lớp học của mình, lớp nào, trường nào cũng có học inh cá biệt, chỉ có điều là
nó khác nhau về biểu hiện của nó mà thôi, có em cá biệt về đạo đức, có em
cá biệt về học tâp và có em đặc biệt “cá biệt”.
Thứ hai: Không gọi các em là học sinh cá biệt, đặc biệt là trước lớp, trước

mặt người khác vì nếu chỉ trích các em trước tập thể các em sẽ bị xa rời với
bạn bè. Các em chỉ là “những học sinh chưa ngoan” những “học sinh có
hoàn cảnh đặc biệt”. Nếu chúng ta gọi các em là học sinh cá biệt vô tình
chúng ta đã tách các em ra khỏi lớp, cô lập các em trước lớp. Nhiệm vụ của
chúng ta là giáo dục các em từ những “học sinh chưa ngoan” thành những
Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 17


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

“học sinh ngoan” “Nếu bạn nhìn ai đó với ánh mắt yêu thương bạn sẽ
không nhìn thấy những nét xấu xa mà toàn những nét đẹp mà thôi”
Thứ ba: Đa số học sinh cá biệt cần một điểm tựa tinh thần tin cậy để được
chia xẻ tâm sự,để được bộc bạch những khó khăn, những nỗi niềm riêng tư
thầm kín, thầy cô trở thành người bạn của các em.Tìm cách cho các em thể
hiện cái tôi cá nhân của mình trước tập thể, không thẳng tay trừng trị các em,
đừng làm mất đi điểm tựa cuối cùng của các em. Hãy nhìn các em bằng sự
bao dung của người cha, sự nhân từ người mẹ, sự gần gũi, cảm thông của
người anh chị, sự thân thiết của một người bạn.
Thứ tư: Thầy cô hãy nhẹ nhàng phân tích ưu khuyết điểm, những đúng sai
trong nhận thức và hành động của các em, cố gắng giúp các em tự nhận ra
sai lầm của mình, lỗi lầm của mình mà không phải mang mặc cảm nặng nề
về lỗi lầm đó của mình, tạo cho các em thiện chí sửa chữa và không tái
phạm, không la mắng chửi bới các em, đừng biến lớp học thành địa ngục đối
với các em, đừng để các em nghĩ gặp thầy cô là sẽ bị la mắng...vv
Thứ năm: Học sinh cá biệt dù có khó giáo dục đến đâu thì bên trong các
em vẫn luôn tìm ẩn nhưng nhân tố, những phẩm chất tích cực nếu có phương
pháp đúng đắn chúng ta vẫn khơi gợi để làm thức tĩnh các em từ đó phát huy

làm điểm tựa cho các em, khôi phục lại niềm tin cho các em để các em thấy
rằng mình không hề kém cỏi, để các em vứt bỏ đi sự tự ti, mặc cảm mà tự
giác, chủ động hội nhập với các bạn. Hãy tìm ra điểm mạnh của các em để
các em có thể vượt qua sự tự ti mặc cảm để trở thành con ngoan, trò giỏi,
người có ích cho xã hội.
Thứ sáu: Thầy cô nhìn nhận vấn đề theo hướng tích cực, đừng nghiêm
trọng hóa vấn đề, tạo cho các em một lối thoát, một cơ hội sửa chữa,hãy tin
tưởng và chờ đợi sự thay dổi và chuyển biến của các em, thầy cô càng nóng
vội càng tạo áp lực cho các em, càng làm các em bối rối và càng sa vào đối
phó.
Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 18


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

Thứ bảy: Thầy cô nhìn nhận sự tiến bộ của các em không quá khắt khe,
nên có cái nhìn bao dung, độ lượng, chân tình, vị tha, trân trọng sự tiến bộ,
thay đổi của các em dù là việc nhỏ nhất vì đó là cả một sự nổ lực và cố gắng
rất lớn từ các em, mạnh dạn biểu dương các em trước tập thể, đừng tiết kiệm
lời khen ngợi với các em vì một lời động viên khen ngợi có giá trị hơn rất
nhiều những bản kiểm điểm.
Thứ tám: Hãy tôn trọng sự lựa chọn và quyết định của các em trong phạm
vi cho phép, cùng nhau xây dựng nội quy của lớp, các em sẽ tự giác thự hiện
vì đó là nội quy chính các em đưa ra. Tôn trọng cả sự cá biệt của các em vì
mỗi con người một tính cách độc đáo cần được tô trọng. Xin đừng áp đặt thô
bạo đối với các em, không xúc phạm làm tổn thương danh dự của các em
trước tập thể, cố gắng thận trọng khi phát ngôn vì học sinh cá biệt rất nhạy
cảm.

Thứ chín: Thầy cô hãy cố gắng điềm tĩnh, biết tự kiềm chế vì học sinh cá
biệt là thử thách rất lớn đối với đức tính điềm tĩnh, tự kiềm chế của mỗi giáo
viên, không nên nóng vội, không nên khắt khe với các em, không nên đe dọa
và thành kiến với các em. Đừng nhắc đi nhắc lại lỗi của các em vì như thế sẽ
tạo nên sự xấu hổ và dần dần sẽ chai lì.
Thứ mười: Phải kiên quyết cứng rắn, lời nói đi đôi với việc làm,đừng nói
suông, đã nói phải thực hiện, vận dụng linh hoạt như câu nói “ Lạc mềm
buộc chặt”. Dù gần gũi với các em nhưng vẫn giữ khoảng cách thầy trò.
Thứ mười một: Đối với những học sinh cá biệt có biểu hiện chơi bời bỏ bê
việc học thì giáo viên nên phối hợp với công an xã để nắm bắt những vi
phạm của các em. Từ đó kết hợp với chính quyền địa phương và gia đình để
giáo dục các em ngày một tốt hơn.
Giáo dục đúng, thích hợp với từng đối tượng học sinh là yếu tố quan trọng
tạo nên sự thành công trong việc giáo dục học sinh trong tình hình hiện
nay.Chẳng hạn với 4 học sinh của lớp tôi chủ nhiệm, bản thân tôi thường
Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 19


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

xuyên gặp gỡ giáo viên bộ môn và gia đình em để theo dõi sự thay đổi của
em mà có phương pháp giáo dục thích hợp.
Em Hồ Thị Thanh Thảo lớp tôi: Từ năm lớp 1 đến lớp 6 đều là học sinh
tiên tiến, có năng khiếu đặc biệt là múa, tham gia nhiệt tình các hoạt động
tập thể nhưng đến năm lớp 7 thì việc học tập có biểu hiện đi xuống, đến
năm học lớp 8 thì em có biểu hiện vi phạm về đạo đức, học tập sa sút, trong
giờ học hay nói chuyện và đi lại nhiều lần, chửi mắng và đánh bạn không có
lí do dù theo lời giải thích của em đó chỉ là đùa thôi, em thay đổi tính cách

làm cho gia đình phải lo lắng. Qua tìm hiểu hoàn cảnh gia đình em tôi được
biết, vào đầu năm học lớp 8 bố và mẹ của em ly dị sau đó bố em đi lấy vợ
khác bỏ mặt mẹ con em, không chu cấp tiền bạc cho em ăn học,từ đó em
chán nản, đua đòi và đi chơi với bạn bè, tụ tập dẫn đến gây gỗ đánh nhau
mặt dù em là con gái. Qua nhiều lần gặp gỡ với mẹ em tôi được biết em có
hoàn cảnh gia đình phức tạp, từ ông nội đến bố đều có máu bạo lực, đánh
nhau nên e ít nhiều cũng bị ảnh hưởng, mẹ em vì tất bật ngược xuôi kiếm
tiền nuôi con nên để em ở nhà ông bà ngoại chăm sóc, vì vậy em đua đòi
theo chúng bạn. Ngoài ra tôi còn nhiều lần gặp gỡ em tâm sự, em chia sẻ
những suy nghĩ của mình với tôi, tôi rất mừng vì em đã nói thật, tôi động
viên, an ủi mong em hãy cố gắng và em cũng hứa với tôi nhiều điều. Vì vậy
trước lớp dù em phạm lỗi nhưng tôi chỉ nhắc nhỡ nhẹ nhàng mà không la
mắng em, tôi quan tâm nhiều đến em hơn, tôi hiểu với lứa tuổi của em cần
có sự quan tâm chăm sóc đầy đủ của cả bố và mẹ nhưng bây giờ em đã
thiếu thốn tình cảm của người bố, không còn sự quan tâm của bố nữa đó là
sự thiệt thòi lớn đối với em. Trong quá trình học tập theo dõi tôi thấy em có
tiến bộ, hăng hái phát biểu xây dựng bài, trong phong trào e đã nhiệt tình
tham gia đặc biệt em có năng khiếu múa và rất tự tin trên sân khấu,e đã góp
sức của mình vào thành tích cho phong trào của lớp, đó là sự cố gắng và nổ
lực của em,tập thể ghi nhận và tôi ghi nhận, tôi thầm mừng vì mình đã thay
Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 20


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

đổi được một phần ở em để em được ngoan hơn. Vì vậy trong tiết sinh hoạt
lớp tôi đã tuyên dương em trước tập thể, đó là động viên tinh thần nhưng vô
cùng có ý nghĩa đối với em.

Em Phạm Minh Hoàng: So với các bạn trong lớp thì em Hoàng là một
học sinh khá cá tính, em học thuộc loại khá của lớp,và có thể nói là thông
minh, nhanh nhẹn, hoạt bát. Nhưng em cũng có hoàn cảnh đặc biệt: Bố mẹ
em cũng đã chia tay và cả bố và mẹ đều có gia đình riêng mới, em sống với
mẹ và bố dượng, những năm học trước em là một học sinh rất ngoan, chăm
chỉ nhưng từ khi sự cố gia đình em xảy ra em đã thay đổi tính nết, đó cũng
là điều dễ hiểu bởi lứa tuổi của em là tuổi đăng ăn đang lớn mà gặp phải sự
cố như vậy chắc không tránh khỏi những hụt hẩng. Vì vậy bắt đầu từ năm
học trước em thay tính đổi nết hẳn đi, hay nói chuyện trong giờ học, cười nói
vô tư với bạn bè mà không cần biết có thầy cô trong lớp, khi thầy cô nhắc
nhỡ thì em biện minh cho hành động của mình, môn học nào, thầy cô nào
em không thích thì trong tiết học ấy em cứ nói chuyện, mặc dù được nhiều
thầy cô nhắc nhỡ nhưng em vẫn không sửa chữa. Qua sự trao đổi của một số
giáo viên bộ môn, với tư cách là một giáo viên chủ nhiệm và tôi cũng xem
như mình là một người mẹ thứ hai của em, tôi đã gặp riêng em và hỏi thăm
em về mọi chuyện, em đã trao đổi với tôi về hoàn cảnh gia đình mình, dù
chưa thể nói là bi đát nhưng hoàn cảnh này ít nhiều đã ảnh hưởng rất lớn đến
em, em giận bố mẹ đã bỏ nhau để tìm hạnh phúc mới, em chán nản và nghe
lời bạn bè, đi chơi theo đám bạn bè, ăn nói ngang bướng hơn. Một lần trao
đổi giữa tôi và em, tôi khuyên em nhiều điều nhưng cũng chưa làm em thay
đổi được vì cái gì cũng có thời gian, phải kiên trì, phải chờ đợi, mặc dù trong
các tiết học tiếp theo em không bị thầy cô nhắc nhỡ và ghi vào sổ đầu bài
nữa nhưng tôi vẫn luôn nhắc nhỡ em thường xuyên, trao đổi với gia đình em
về tình hình học tập ở trường của em,tôi không lo về học tập của em nhưng
tôi lo rằng sự thay đổi tính nết dần dần làm em suy thoái về đạo đức bởi
Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 21

Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

trong xã hội thời bây giờ cái tốt học lâu nhưng những tệ nạn xấu trong học
đường thì xâm nhập rất nhanh đặc biệt đối với những em học sinh cá biệt.Và
qua một thời gian sau tôi đã thấy được sự thay đổi dần trong em, em ít nói
leo hơn, em ít nói chuyện hơn trong giờ học những môn như Toán hay Tiếng
Anh nữa,tôi thiết nghĩ sự động viên , an ủi ,vỗ về của tôi đối với em đã đạt
hiệu quả dù chưa cao nhưng tôi nghĩ mình cần phải kiên trì, phải cần nhiều
thời gian hơn nữa để cảm hóa các em để các em thay đổi suy nghĩ lệch lạc
của mình. Tùy theo những trường hợp khác nhau mà chúng ta có những biện
pháp khác nhau để giáo dục các em, với tôi những trường hợp đặc biệt thì
chúng ta có biện pháp nhẹ nhàng, an ủi, vỗ về sẽ đem lại hiệu quả cao.
Tuy nhiên trong những trường hợp đặc biệt, để giáo dục đạo đức cho
học sinh khi cần thiết chúng ta có thể dùng phương pháp trách phạt. Trách
phạt là phương pháp tác động đến nhân cách học sinh biểu hiện thái độ
không tán thành của thầy cô giáo, buộc học sinh từ bỏ hành vi có hại cho
bản thân, cho lớp, trường và điều chỉnh sự ứng xử cho đúng mực. Tùy theo
hành vi và việc làm sai trái mà ta có hình thức trách phạt khác nhau: Nhận
xét của giáo viên, phê bình trước tổ, trước lớp, phê vào sổ liên lạc. Sau khi
trách phạt các em thì giáo viên và tập thể lớp phải theo dõi để giúp đỡ học
sinh sửa chữa khuyết điểm.
Đối với trương hợp các em:Phạm Tiến Sơn, Bùi Tiến Việt, Trần
Minh Hùng, Nguyễn Văn Tuấn, Y Nguyên: Các em đều là con trong
những gia đình có điều kiện, có lẽ do công việc làm ăn nên bố mẹ ít quan
tâm , không có thời gian để theo dõi các em một cách sát sao hơn trong học
tập, do đó các em bị buông lỏng nên từ chỗ ham chơi đến chán học, các em
đến trường là chỉ để đối phó với bố mẹ ,để khỏi bị đánh đòn chứ không có ý
thức trong việc học tập,trong giờ học các em không ghi chép bà, hay nói
chuyện, khi thầy cô nhắc nhỡ thì các em tỏ thái độ không thích hoặc chỉ
chép đối phó.vv. Sau khi tìm hiểu nguyên nhân tôi đã phân tích cho các em

Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 22


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

thấy phải trái để các em nhận ra lỗi lầm của mình mà có cách sữa chữa. Tôi
đã gặp và trao đổi với gia đình các em để nói rõ những khuyết điểm của các
em .Kết hợp với giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn tìm ra hướng giáo
dục mới,đề nghị gia đình thường xuyên quan tâm kiểm tra việc học tập và
sinh hoạt của các em.
Cho các em viết bản kiểm điểm có sự cam kết của gia đình, nếu tái
phạm không xử lý trong phạm vi của lớp mà đưa lên nhà trường xử lý kỉ
luật. Giờ đây hầu hết các em đã hòa nhập được với bạn bè, thầy cô trong
trường, các em không còn nghĩ mình là học sinh cá biệt như trước nữa.
Trong học tập các em đã có ý thức hơn trong quá trình học tập của mình, các
em lắng nghe thầy cô giảng bài, không còn cúp tiết hay đi chơi như trước
nữa và quan trọng hơn là các em đã nhận thấy được những sai sót mà bản
thân cần sửa chữa.

Các em học sinh cá biệt đã hòa nhập với lớp, trường cùng thầy cô, bạn bè.
Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 23


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

c. Điều kiện để thực hiện các biện pháp trên

- Xuất phát từ thực tế học sinh cá biệt xuất hiện ngày càng nhiều, đa dạng
và phức tạp đặc biệt là trong những ngày cuối năm, bản thân tôi nghĩ rằng
cần phải theo dõi chặt chẽ, quán triệt các em để các em thực hiện tốt nhiệm
vụ học tập của bản thân,tuyên truyền, giáo dục đối với các em nhiều hơn,
đừng vì nản lòng khi các em chưa có sự tiến bộ mà bỏ bê không quan tâm
đến các em bởi các em là những phần tử đặc biệt và các em cần có sự quan
tâm đặc biệt từ các thầy cô giáo của mình, để làm được điều đó giáo viên
phải có kế hoạch, biện pháp cụ thể đối với từng em.
- Tham khảo các biện pháp giáo dục của đồng nghệp.
- Tham khảo và nghiên cứu cổng thông tin điện tử.
d. Mối quan hệ giữa các biện pháp
Các biện pháp nêu trên có tác dụng và ý nghĩa sâu sắc bởi nó đã làm các
em học sinh thay đổi được phần nào cho dù đó chưa phải là tuyệt đối, song
Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 24


Một số biện pháp giáo dục học sinh cá biệt ở trường THCS Nguyễn Trãi

cũng giúp các em nhận thức được về những hành vi và suy nghĩ không chín
chắn của mình trong thời gian trước, đã làm ảnh hưởng đến tập thể lớp, bạn
bè và cả thầy cô giáo của mình và hơn hết là ảnh hưởng đến chính bản thân
các em.
e. Kết quả khảo nghiệm giá trị của vấn đề nghiên cứu.
+ Đối với giáo viên: Qua thực tế bản thân tôi có thể tiếp cận đối với nhiều
học sinh cá biệt hơn, tìm hiểu hoàn cảnh của các em nhiều hơn và thông cảm
đối với các em hơn , tôi đã không giận, không ghét mà càng thương cho các
em hơn bởi đáng lẻ ra các em không phải chịu những thiệt thòi như vậy,các
em cần được gia đình quan tâm nhiều hơn nữa, động viên nhiều hơn nữa để

các em có suy nghĩ chín chắn trong học tập và chuẩn bị cho tương lai của
mình. Qua đó bản thân tôi cũng rút ra được nhiều bài học cũng như kinh
nghiệm trong quá trình giáo dục học sinh của mình.
+ Đối với học sinh: Qua việc nghiên cứu đề tài này tôi đã đạt được kết quả
khả quan: những em học sinh cá biệt lớp tôi đã thay đổi, từ việc hay nói
chuyện trong giờ học, lười học thì ngược lại các em đã có ý thức học tập
hơn, có tinh thần phát biểu xây dựng bài khi học trên lớp, một số em khác thì
bớt nói leo trong giờ học. Riêng đối với em Thảo có thể nói là đã thay đổi,
em không gây gỗ với bạn bè nữa, chuyên tâm vào việc học và không còn nói
leo nhiều như trước nữa. Đối với những em học sinh tôi không chủ nhiệm thì
các em cũng đã thay đổi, từ chỗ lười học, không chép và học bài thì đến nay
đã có tiến bộ, bài vở ghi chép đầy đủ, trong giờ học nghiêm túc không quậy
phá nữa, mặc dù tiến bộ nhưng các em cần phải cố gắng nhiều hơn.
Để áp dụng thành công đề tài này vào thực tiễn, giáo viên cần phải thực sự
hiểu rõ hoàn cảnh của từng em học sinh, đặc biệt là học sinh lớp mình từ đó
có cách giáo dục thích hợp.
STT

Họ và tên

Những biểu hiện tiến bộ

Giáo viên : Nguyễn Thị Tài - THCS Nguyễn Trãi

Trang 25