Phân biệt vị trí, vai trò giữa tổ chức phát triển quỹ đất với Hội đồng bồi thường, giải phóng mặt bằng trong thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái địnhcư khi Nhà nước thu hồi đất

Đề 10:
Phân biệt vị trí, vai trò giữa tổ chức phát triển quỹ đất với Hội đồng bồi
thường, giải phóng mặt bằng trong thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư khi Nhà nước thu hồi đất?
- Việc ra đời tổ chức phát triển quỹ đất có ảnh hưởng như thế nào đối
với công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng trong thực hiện bồi thường, hỗ
trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở nước ta hiện nay?
- Đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ
chức phát triển quỹ đất?

1


A. ĐẶT VẤN ĐỀ.
Để thực hiện chính sách phát triển kinh tế, xã hội đất nước, Nhà nước đã
tiến hành thu hồi đất, giải phóng mặt bằng phục vụ cho các dự án phát triển.
Tuy nhiên vấn đề bồi thường và hỗ trợ và tiến hành tái định cư cho những diện
bị thu hồi đất ở nhiều địa phương gặp không ít khó khăn, vướng mắc. Việc ra
đời của tổ chức phát triển quỹ đất đã có ảnh hưởng lớn đối với công tác bồi
thường, giải phóng mặt bằng trong thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
khi Nhà nước thu hồi đất ở nước ta hiện nay
B. NỘI DUNG.
1. Phân biệt vị trí, vai trò giữa tổ chức phát triển quỹ đất với Hội
đồng bồi thường, giải phóng mặt bằng trong thực hiện bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất?
1.1. Vai trò, vị trí của Hội đồng bồi thường, giải phóng mặt bằng trong
việc bồi thường giải phóng mặt bằng:
Hội đồng bồi thường, giải phóng mặt bằng được thành lập cho từng dự án
và tự giải thể sau khi hoàn thành việc kiểm kê bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và
bàn giao mặt bằng cho tổ chức, cá nhân được Nhà nước giao đất, cho thuê đất.
Hướng dẫn thủ tục kê khai và lập hồ sơ phục vụ công tác bồi thường GPMB khi

có quyết định thu hồi đất hoặc có yêu cầu của Hội đồng bồi thường thiệt hại,
giải phóng mặt bằng của dự án đầu tư. Kiểm tra, kiểm kê thực tế so sánh với tờ
khai có sự tham gia của người được bồi thường và chủ sử dụng đất (người có
trách nhiệm bồi thường). Xác định tổng mức bồi thường cho diện tích phải thu
hồi, toàn bộ tài sản hiện có trên đất vá các khoản bồi thường khác. Xác định
mức bồi thường, trợ cấp, hỗ trợ cho từng đối tượng. Lưu trữ hồ sơ bồi thường,
hỗ trợ thiệi hại của dự án. Đồng thời, phối hợp với các ban, ngành, Uỷ ban nhân

2


dân cấp dưới và các đơn vị có liên quan trên địa bàn để nghiên cứu, đề xuất giải
quyết các trường hợp xin cứu xét hoặc khiếu nại về bồi thường giải phóng mặt
bằng, chịu trách nhiệm báo cáo, giải trình.
Tổng hợp, xây dựng kế hoạch triển khai công tác giải phóng mặt bằng;
Chỉ đạo, hướng dẫn tổ công tác phối hợp với đại diện của tổ chức, cá nhân được
nhà nước giao đất, cho thuê đất và UBND nơi có đất thu hồi. Căn cứ tình hình
thực tế, chủ trì phối hợp với tổ chức, cá nhân được nhà nước giao đất, cho thuê
đất đề xuất biện pháp giải quyết vứng mắc trong công tác bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư báo cáo Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cứ;
Chủ trì xây dựng quy chế bắt thăm bố trí tái định cư, chủ trì tổ chức thực
hiện công khai quy chế bắt thăm bố trí tái định cư đã được UBND quận phê
duyệt; tổng hợp kết quả bắt thăm bố trí tái định cư, trình UBND quận phê
duyệt;
Tiếp dân để giải quyết các vướng mắc trong tổ chức bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư giải phóng mặt bằng;
Lưu trữ, quản lý hồ sơ, tài liệu, phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư trên địa bàn theo quy định của pháp luật; Thực hiện các nhiệm vụ khác do
UBND giao.
1.2. Vị trí, vai trò của tổ chức phát triển quỹ đất

Tổ chức phát triển quỹ đất được thành lập ở tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh) và ở huyện, quận, thị xã, thành phố
trực thuộc tỉnh (sau đây gọi chung là cấp huyện), có chức năng tổ chức thực
hiện việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; tạo quỹ đất để đấu giá quyền sử
dụng đất, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và ổn định thị trường bất động sản;
nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất; phát triển các khu tái định cư; đầu tư

3


xây dựng kết cấu hạ tầng trên đất; đấu giá quyền sử dụng đất; đấu thầu dự án có
sử dụng đất; quản lý quỹ đất đã thu hồi, đã nhận chuyển nhượng, đã tạo lập,
phát triển và thực hiện dịch vụ trong lĩnh vực bồi thường, giải phóng mặt bằng.
Tổ chức phát triển quỹ đất cấp tỉnh là đơn vị trực thuộc Sở Tài nguyên và
Môi trường, do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định thành lập theo đề nghị của
Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường và Giám đốc Sở Nội vụ. Tổ chức phát
triển quỹ đất cấp huyện là đơn vị trực thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện, do Ủy
ban nhân dân cấp tỉnh quyết định thành lập theo đề nghị của Chủ tịch Ủy ban
nhân dân cấp huyện và Giám đốc Sở Nội vụ.
Tổ chức phát triển quỹ đất là đơn vị sự nghiệp có thu tự bảo đảm một
phần hoặc toàn bộ chi phí hoạt động, có tư cách pháp nhân, có trụ sở và con dấu
riêng; được mở tài khoản tại Kho bạc nhà nước và các tổ chức tín dụng để hoạt
động theo quy định của pháp luật.
Tổ chức phát triển quỹ đất có trách nhiệm Lập phương án bồi thường,
thực hiện việc đền bù, hỗ trợ tái định canh, tái định cư để giải phóng mặt bằng
thực hiện các công trình trọng điểm ; Thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ, tái định
canh, tái định cư để giải phóng mặt bằng theo quyết định của UBND đối với
trường hợp thu hồi đất sau khi quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được xét duyệt
mà chưa có công trình, dự án cụ thể.
2. Ảnh hưởng của việc ra đời tổ chức phát triển quỹ đất đối với công

tác bồi thường, giải phóng mặt bằng trong thực hiện bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở nước ta hiện nay .
Trong lịch sử phát triển của mọi quốc gia việc giải phóng mặt bằng để
xây dựng các công trình phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng là việc làm
không thể tránh khỏi. Nhịp độ phát triển càng lớn thì nhu cầu giải phóng mặt
bằng càng cao và trở thành thách thức lớn đối với sự thành công không chỉ
4


trong lĩnh vực kinh tế mà cả trong lĩnh vực chính trị, xã hội trên phạm vi quốc
gia. Vấn đề giải phóng mặt bằng trở thành điều kiện tiên quyết của sự phát
triển, nó đòi hỏi phải có sự quan tâm đúng mức và giải quyết triệt để. Đó là nội
dung không thể né tránh của sự phát triển, là yếu tố quyết định sự tiến bộ và
thành công của sự phát triển. Tuy nhiên để công tác giải phóng mặt bằng khi
Nhà nước thu hồi đất phục vụ mục đích an ninh, quốc phòng, lợi ích công cộng,
lợi ích quốc gia được thành công thì việc đền bù thiệt hại cần phải đảm bảo
được lợi ích của những người dân phải di chuyển chỗ ở. Họ phải có chỗ ở ổn
định, có điều kiện sống hay tiện nghi cao hơn nơi cũ và chắc chắn phải tốt hơn
nơi cũ về mọi mặt.
Không nằm ngoài quy luật của sự phát triển, Việt Nam với đặc thù là
một nước đang phát triển, trong điều kiện hiện nay chúng ta đang tiến hành
công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, nhu cầu về xây dựng các
công trình phục vụ mục đích an ninh quốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích
công cộng ngày càng gia tăng. Vì vậy việc giải phóng mặt bằng, thu hồi đất
đang diễn ra ở mọi nơi, song đã gặp phải nhiều khó khăn vướng mắc, trong
đó ách tắc nhiều nhất là công tác đền bù thiệt hại, tái định cư.
Chính sách đền bù tái định cư qua các chặng đường phát triển đã có
những tiến bộ, đặc biệt là Nghị định 22/NĐ-CP đã giải quyết được phần nào
những vấn đề thực tiễn công tác đền bù giải phóng mặt bằng đặt ra song nó còn
nhiều điều chưa thật phù hợp đã làm ảnh hưởng đến tiến độ và thời gian thi

công công trình, gây thiệt hại nhiều cho Nhà nước.
Từ khi ra đời đến nay, với vị trí, vai trò nêu trên Tổ chức phát triển quỹ
đất có chức năng tổ chức thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ tái định cư, tạo quỹ
đất để đấu giá quyền sử dụng đất, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và ổn định
thị trường bất động sản. Đặc biệt có sức ảnh hưởng lớn đối với công tác bồi
5


thường, giải phóng mặt bằng trong việc thực hiện bồi thường, hỗ trợ tái định cư
khi Nhà nước thu hồi đất ở nước ta hiện nay.
Được biết, kể từ 1/10/2009, Chính phủ đã cho phép các địa phương cấp
tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được lập Quỹ phát triển đất nhằm tạo
quỹ đất sạch để đấu giá quyền sử dụng đất, từ đó góp phần tăng nguồn thu cho
ngân sách Nhà nước. Nguồn vốn của Quỹ này sẽ là khoản trích từ 30% - 50%
từ nguồn thu hàng năm từ đất đai và sẽ được dùng vào các mục đích như: ứng
vốn cho tổ chức phát triển quỹ đất; ứng vốn tạo quỹ đất, quỹ nhà tái định cư;
ứng vốn cho công tác thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ đào
tạo nghề, hỗ trợ xây khu tái định cư, công trịnh hạ tầng,…
Bên cạnh đó, Quỹ cũng có chức năng quản lý những diện tích đất đã
được giải phóng mặt bằng, thu hồi, đất chuyển nhượng nhưng chưa có dự án
đầu tư hoặc chưa đấu giá quyền sử dụng đất. Các tổ chức cá nhân có nhu cầu
tìm hiểu về giá đất và quỹ đất ở địa phương có thể thông qua Quỹ để nắm bắt
thông tin.
Tổ chức phát triển quỹ đất góp phần đảm bảo thực hiện tốt việc thu hồi
đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; giúp công tác này diễn ra nhanh chóng hơn,
giải quyết phần lớn những khúc mắc trong công tác này, đảm bảo quyền lợi của
người dân cũng như nhà đầu tư khiến các dự án cũng sẽ tốt hơn.
Tuy nhiên trên thực tế, quỹ đất phục vụ cho việc đền bù giải phóng mặt
bằng và tái định cư của mỗi địa phương không giống nhau, đa số các địa
phương quỹ đất quỹ đất công ích còn lại không đáng kể nên không đáp ứng

được yêu cầu đền bù bằng đất và lập khu tái định cư. Mặt khác, với một số
lượng lớn các hộ phải di chuyển để giải phóng mặt bằng có hộ diện tích đất thu
hồi lớn nên việc đền bù cho họ một diện tích đất có cùng giá trị là rất khó. Vì
vậy tỷ lệ đền bù bằng đất của các dự án ở nước ta rất thấp. Hầu hết địa điểm
6


khu tái định cư và cơ sở hạ tầng khu tái định cư không thoả mãn yêu cầu của
người bị thu hồi đất như không thể kinh doanh, buôn bán, cách xa trung tâm thị
trấn, thị xã nên nhiều trường hợp người bị thu hồi đất lựa chọn phương án đền
bù bằng tiền.
Thực tế cho thấy chính sách đền bù bằng đất, đền bù bằng tiền chưa thật
công bằng giữa các loại đất với nhau như dự án Quốc lộ 18 (Chí Linh - Hai
Dương; Sóc Sơn – Hà Nội), giữa hộ gia đình với nhau và giữa 2 địa phương
liền kề. Trong cùng một khu vực đền bù giải toả, nhiều nơi có sự phân biệt giữa
2 đối tượng sử dụng đất có ngành nghề khác nhau. Mức đền bù quá thấp giữa 2
đối tượng sử dụng dất có ngành nghề khác nhau. Mức đền bù quá thấp so với
giá chuyển nhượng thực tế tại địa phương, tạo ra mức chênh lệch làm cho người
dân cảm thấy bị thiệt thòi, đòi tăng tiền đền bù, không bàn giao mặt bằng theo
kế hoạch, làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án.
3. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức
phát triển quỹ đất.
Một trong những bước đột phá trong công tác thực hiện bồi thường, giải
phóng mặt bằng là việc thành lập tổ chức phát triển quỹ đất. Việc ra đời tổ chức
này đánh dấu chuyển cơ chế thực hiện bồi thường từ cơ chế hành chính (do cơ
quan công quyền) sang cơ chế kinh tế (do doanh nghiệp thực hiện) cho phù hợp
với những đòi hỏi của công tác quản lý, sử dụng đất trong điều kiện kinh tế thị
trường. Tuy nhiên, các tổ chức này trên thực tế hoạt động chưa có hiệu quả, vai
trò và hoạt động của Tổ chức phát triển quỹ đất rất mờ nhạt, chưa để lại dấu ấn
đáng kể nào về sự tồn tại của Tổ chức này trong thực tiễn, bởi vì những khó

khăn chủ yếu như:
- Về cơ cấu tổ chức, không có sự thống nhất. Có tỉnh, tổ chức phát triển
quỹ đất trực thuộc Uỷ ban nhân dân tỉnh. Có tỉnh tổ chức này lại trực thuộc Sở
7


tài nguyên và môi trường. Có tỉnh, tổ chức phát triển quỹ đất thuộc Ban chỉ đạo
bồi thường giải phóng mặt bằng cấp tỉnh;
- Về lực lượng, cơ sở vật chất, cơ chế hoạt động: Tổ chức phát triển quỹ
đất với một trong những chức năng là thực hiện việc chi trả bồi thường thiệt hại
cho người bị thu hồi đất, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất của tổ chức,
cá nhân thuộc khu vực quy hoạch thu hồi đất nhưng Nhà nước chưa ra quyết
định thu hồi. Tuy nhiên, trên thực tế, một số tổ chức phát triển quỹ đất được
thành lập ở một số tỉnh cơ sở vật chất, phương tiên làm việc còn nhiều thiếu
thốn, đặc biệt là không có nguồn vốn dồi dào để thực hiện việc cải tạo đất.
Trong khi đó, cơ chế hỗ trợ, cho vay vốn đối với tổ chức phát triển quỹ đất còn
chưa quy định cụ thể, rõ ràng.
Ngoài ra, hiện nay, ngoài tổ chức phát triển quỹ đất còn có các đơn vị
khác được hoạt động trong lĩnh vực bồi thường, giải phóng mặt bằng đó là Ban
bồi thường giải phóng mặt bằng và Công ty Đức Khải (được Chính Phủ cho
phép thành lập, hoạt động trong lĩnh vực đền bù giải phóng mặt bằng, tạo quỹ
đất sạch). Ban bồi thường giải phóng mặt bằng sẽ giải phóng mặt bằng cho
những dự án đã có chủ đầu tư. Công ty Đưc Khải là đơn vị tư nhân có thể giải
phóng mặt bằng thuê cho những doanh nghiệp khác. Ranh giới, phạm vi thực
hiện bồi thường giải phóng mặt bằng giũa tổ chức phát triển quỹ đất, các ban
giải phóng mặt bằng và Công ty Đức Khải chưa được pháp luật đất đai hiện
hành quy định cụ thể, rõ ràng nên việc thực hiện các hoạt động của các tổ chức
này trên thực tế gặp không ít khó khăn. Chính những tồn tại này đã làm cho tổ
chức phát triển quỹ đất ra đời hoạt động rất khó khăn và không có hiệu quả. Để
khắc phục những bất cập này, chúng ta cần có những giải pháp nhằm nâng cao

hiệu quả hoạt động của tổ chức phát triển quỹ đất trong thực tiễn:

8


- Thứ nhất, cần nâng cao năng lực của Tổ chức phát triển quỹ đất để từ
đó phát huy được vai trò của tổ chức này trong việc chủ động giải phóng mặt
bằng sau khi quy hoạch được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xét duyệt, tạo
sẵn quỹ đất cho các nhà đầu tư. Có như vậy mới khắc phục có hiệu quả tình
trạng ách tắc, chậm trễ giải phóng mặt bằng.
- Thứ hai, cần ban hành quy chế cụ thể, rõ ràng về cơ chế hoạt động của
Tổ chức phát triển quỹ đất. Thành lập Tổ chức phát triển quỹ đất ở tất cả các
tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, mở rộng việc thành lập tổ chức phát triển
quỹ đất ở cấp huyện, quận và có lộ trình chuyển giao thực hiện bồi thường, giải
phóng mặt bằng cho Tổ chức phát triển quỹ đất thực hiện. Hiện nay, theo số
liệu của văn phòng Chính phủ cho biết, tính đến ngày 20/1/2011, đã có 58/63
tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thành lập tổ chức phát triển quỹ đất cấp
tỉnh (5 tỉnh chưa thành lập là Bắc Kạn, Tuyên Quang, Lào Cai, Nghệ An,
Quảng Trị). Tại cấp huyện, cả nước đã có 131 tổ chức phát triển quỹ đất được
thành lập. Việc mở rộng thành lập và chuyển giao việc thực hiện bồi thường
giải phóng mặt bằng cho Tổ chức phát triển quỹ đất sẽ giúp cho công tác bồi
thường, giải phóng được nhanh chóng, thúc đẩy các dự án được tiến hành nhanh
chóng, từ đó thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển.
- Thứ ba, củng cố và kiện toàn về biên chế, tổ chức, đào tạo, phát triển
đội ngũ cán bộ, đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật, kinh phí, trang thiết bị, trụ sở
làm việc.... cho các Tổ chức phát triển quỹ đất thành lập nhằm đáp ứng yêu cầu
nhiệm vụ, nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức này. Các yếu tố trên đều có
tác động quan trọng tới hiệu quả hoạt động của các tổ chức phát triển quỹ đất.
Việc đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất sẽ tạo điều kiện cho việc tổ chức giải phóng
được nhanh chóng, thuận lợi.

9


- Thứ tư, cần ban hành quy chế xác định rõ cơ chế huy động vốn của Tổ
chức phát triển quỹ đất để giúp tổ chức này đảm đương nhiệm vụ được giao. Để
có thể thực hiện được các nhiệm vụ, Tổ chức phát triển quỹ đất phải huy động
vốn từ rất nhiều kênh khác nhau. Theo quy định hiện hành thì Tổ chức phát
triển quỹ đất được vay vốn từ các tổ chức tín dụng; liên doanh, liên kết để thực
hiện các chương trình, phương án, dự án, đề án đã được cấp có thẩm quyền phê
duyệt (quy định tại khoản 4, khoản 5 Điều 5 Thông tư liên tịch số
01/2010/TTLT-BTNMT-BNV-BTC ngày 08/ 01/2010 của Bộ Nội vụ và Bộ Tài
chính hướng dẫn về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức và cơ chế
tài chính của Tổ chức phát triển quỹ đất). Tuy nhiên, hiện nay chưa có hướng
dẫn cụ thể về hình thức vốn vay từ các tổ chức tín dụng; liên doanh, liên kết để
thực hiện các dự án; do đó đã hạn chế về nguồn tài chính cho phát triển quỹ đất.
Việc xác định rõ cơ chế huy động vốn của Tổ chức phát triển quỹ đất có vai trò
rất quan trọng, mang tính quyết định đến hiệu quả hoạt động của tổ chức này.
C. KẾT LUẬN.
Tổ chức phát triển quỹ đất có chức năng tổ chức thực hiện việc bồi
thường, hỗ trợ tái định cư, tạo quỹ đất để đấu giá quyền sử dụng đất, phục vụ
phát triển kinh tế - xã hội và ổn định thị trường bất động sản. Với vai trò to lớn
đó, tổ chức phát triển quỹ đất đang thực sự là công cụ hữu hiệu của Nhà nước
để giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện bồi thường, hỗ
trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.

10


TÀI LIỆU THAM KHẢO

• Trần Thị Quỳnh Trang, Các vấn đề pháp lý về hỗ trợ khi Nhà nước thu
hồi đất đối với hộ gia đình, cá nhân, Khóa luận tốt nghiệp, 2011
• Nguyễn Thị Bích Anh, Các vấn đề pháp lý về bồi thường thiệt hại về đất
khi Nhà nước thu hồi đất, Khóa luận tốt nghiệp, 2007
• Đỗ Phương Thùy, Pháp luật về bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi
đất nông nghiệp – Thực trạng và giái pháp hoàn thiện, Khóa luận tốt
nghiệp, 2011
• Tạp chí cộng sản.
• Một số trang web:
/> /> />
11