Phương pháp montessori ngày nay

TU SACH PHATTRIEN GIAO Dl:JC
Do

Vi¢n IRED tuyen ch9n

vii

giai thi¢u

MONTESSORI

www.asach.com. vn

:\XII KHO:\ Ht)< X \ HOI

dtea[]f.s
A Member of PACE

IRCD
Institute
on
for Research

��d_u_l�a�o n�J_D�·yt�!opincnt


AS8ch

www.asach.com. vn

PHllC1NG PHAP

MONTESSORI NGAY NAY
Montessori foday

nay thu{lc "TU SACH PRAT TRIEN GIAO Dl)C"
(Tu sach do Virn IRED tuyen chc;m va giai thiru.
De biet them chi tiet vl Tu sach d"c birt nay, vui lon�
Sach

truy c/!.p: www.IRED.edu.vn ho"c www.SachHay.org)

IRED
Institute for Research on
Educational Development


PHUONG PIIAP MONTESSORI NGAY NAY
Dtch tu nguy�n ban ti�ng Anh: Montessori today: a comprehensive
approach to education from birth to adulthood
Tac gia: Paula Polk Lillard
Copyright © 1996 by Paula Polk Lillard
Photographs copyright © 1996 by Karin Olsen Campia
Charts copyright© 1996 by Denise Selhausen
This translation published by arrangement with
. Schocken Books,
an imprint of The Knopf Doubleday Group, a division of Random

House, Inc.
Ban quy�n ti�ng Viet© DT BOOKS - A member of PACE

PAULA POLK LILLARD

PHUONGPHAP
MONTESSORI
NGAY NAY
Mot phuong an giao dl,lc toan dien
danh cho tre tu tu6i so sinh d�n tu6i truong thanh

Nguoi dtch: Nguy�n Thuy Uy�n Phuong

NHA XUAT BAN KHOA HOC xA H(H

-

DT BOOKS



Sach giao d\lc - "Tuong ti�n phong"
trong cOng cu(>c cha:n hung giao d\lc

Lam th{ nao de chung ta c6 m()t d()i nga nhang nha giao
chdt lztQng qu6c tt? Lam th{ nao de chung ta co d()i nga nhang
nha lanh dq,o giao d{lc c6 t'tl,m voe? Lam th« nao de chung ta co
th� phat trien d11<1c nhang phuong phap giao d{lc uu viet? Lam
th{ nao de hQc sinh cua chung ta co the ti{p c(m dugt t6t nhdt de khai sang trt tue va nu6i duong t{Lm h'l>n? ... Nhang
cei.u hoi lgiao d71-c stlu r()ng, va trong c6ng cu()c nay kh6ng th� bO qua vai
tro cua "tzt

Trong c6ng cu(>c h(>i nh$.p va dua tranh toan c�u cua nguoi
Viet, co le di�m ma chung ta cM hl)i nh$.p d�u tien nh�t va
m�nh me nMt, do la h(>i nh$.p v� tri thllc. Va trong c6ng cu(>c
h(>i nh�p nay, linh Vl,tc cM phru hl)i nh�p truck nh�t va quy�t
liet nh�t chinh la linh Vl,tc giao d\lc.
Va ch�c hAn mQi nguoi d�u d�ng y, mu6n co ml)t nude Viet
Nam moi, ml)t nude Viet Nam thinh VUQng va van minh, thl
phru co nhilng con nguoi Viet Nam moi, nhilng con nguoi duQc
nu6i duang tAm h�n, duQc khai sang tri tue va duQc ren luyen
th� ch�t t6t. Di�u nay chi co dUQc khi chung ta co mc)t n�n giao
dl,lc mdi, mc)t n�n giao d\lc khai ph6ng con nguoi. Mu6n duQc
nhu v$.y thl phru dl,la vao nhi�u ylu t6, va m(>t trong nhilng y�u


t6 d�u ti�n va kh6ng th� thi�u, do la phru co tu duy mdi, nh$n
thtic mdi, t� nhln mdi, tri thtic mdi cho giao d(lc, C\l th� la cho
5 chu the quan tr<;>ng nha'.t cua n�n giao d\lc/he th6ng, do la: nha

nude, nha truong, nha giao, gia d'tnh va nguoi hqc.

Co ra'.t nhi�u each d� di;it duQc ml,lc ti�u nay. Gui ngUoi
di h<;>c t{).p, nghi�n ctiu o cac qu6c gia phat tr i�n Mai nhung
.

"bo oc" giao d\lC ldn cua th� gidi v� chia se voi chung ta. Tlm

each chuy�n giao nhung cOng nghe giao dl,lc hien d�, nhung
mo hlnh giao d\lc ti�n b¢ th6ng qua viec li�n k�t voi cac t6 chllc
giao dl,lC uy tfn . . . Tuy v{).y, nhllng each lam nay cung co mot s6

di�m kh6ng thu{).n lQi nhu la viec tri�n khai kh6ng d� dang va
kha t6n kem.
Co th� suy nghi d�n mot each lam nua, ddn gian hdn ma
cung khOng kem ph�n hieu qua, do la xm1t ban nhung d�u sach
giao d\lc thl,tc sl,l co gia trt. Dfiy cung la each dua trf tue va tu
tuong cua nhung "bO oc" hang d�u th� gidi v� giao dl,lc v� Viet
Nam mot each nhanh nha'.t, re nha'.t va d�n dUQc vdi nhi�u ngUoi

nha'.t. BAiig each nay, nhung con ngUoi trong gidi giao d\lc cua ta
co th� co cd hOi duQc chia se va h<;>c hoi tu nhang tac gia ldn, tu
nhung b�c thttc gia hang dhu th� gidi v� giao d\lc 6 bat cti ndi

dfiu, vao ba'.t cti hie nao .. .
Sach giao dl,lc duQc dtnh nghia la nhung pho sach duQc vi�t
ra boi nhung nha tu tuong giao dl,lc, nha cru each giao dl,lc, nha
lanh d�o giao d\lc, nha giao dl,lc h<;>c ... nhAm chuy�n tru nhung

tinh thhn, tu tuong, tri�t ly giao d\lc, nhung suy nghI mang
tinh khai phong, nhung phuong phap uu viet . cho xa hOi, cho
. .

ngUoi dE;ty, ngUoi h<;>·c, va cho ca nhllng nha nghi�n cttu va nha
quan ly giao dl,lc.


Sach giao dl)c khOng chi la nhung cu6n sach C\l th� thuong
thi1y d� hudng dfm ta each lam viec, each thuc hanh xU'. hay
nhung loi khuy�n d� m6i ngay l�n ldp t6t hon. Sach giao d\lc
du()c d� c$p a dAy la nhung cu6n sach dtnh ngh;;a l<;ii giao d'(lc,
dinh nghia l� vai tro cua cac chu th� trong n�n giao dl,lc; Ia

nhung cu6n sach gop phfill giup cac chu th� trong he th6ng giao
dl,lc hi�u ro va lam dung cling viec cua m:mh (tu:ng chu th� phai
gianh lay vai tro v6n dI la cua mlnh va phai tra l<;ii vai tro v6n

dI la clia cac chu thll khac nhung mlnh l� dang nAm giu nhung
vai tro do); la nhung cu6n sach cung c�p cho ngUbi doc cai n�n
tang, cai cOi ngu'bn v� each suy nghi, v� tu tuong va tri�t ly cua
vie<: lam giao dl)c. Ttl cai g6c nay, se khOng kho d� bi�t dU()c
each th1,1c hien, each cai bi�n va ti;to ra nhung thay d6i trong
t\lng ngUoi di;ty, nguoi hQc, va nhang thay d6i nay se ti;to ra sllc
m�mh thay d6i c¢ng dbng giao dl,lc va c¢ng dbng xa h()i.
Hillu theo mOt each nao d6, khi dua v� Viet

Nam nhung

cu6n sach giao dl,lc c6 gia tri nay, tuc la chung ta da "mbi"
duQC nhung tu tuong giao dl,lc each mli\Ilg nh�t, nhung suy nghi
giao dl,lc ti�n hO nhi1t, nhung phuong phap giao dl,lc quan trong
nh�t d�n t� m6i nha, m6i ngUbi d� truy�n di;tt nhung di�u ma
chung ta r�t c� nhung ll;ri dang thi�u. VI vf}.y ma ta cung c6
thll vl von "sach giao dl,lc" nhu la mot "vt tudng lanh 11n ti�n
phong" trong viec hien thl;lc hoa vai tro dAn d�u cOng cuOc hOi
nh�p tri thllc CUa linh V\tC giao dl,lC.
Va co.ng ttl nhung suy ngh! do, "Tu sach Phat triin Giao
d"l,lc" (bao gbm ca "Tu sach Ngh� giao") clia Vien Nghi�n cllu

Phat tri�n Giao d\lc (gQi tAt Ia "Vien IRED") va D'� Books du()C
ra doi. Tu sach nay se Hin lu<;jt gidi thieu tdi d¢c gia quan tam

d�n giao dvc, quan tAm d�n ngh� d�y h9c, quan tAm d�n c<'.'Jng
tac quan ly giao dvc nhung t$p sach giao dvc, nhung b(> sach
giao dvc duQc ch9n lQc ky cang, dUQc bi�n so�n hay bi�n dich
can trQng boi nhung nha nghi�n cllu, cac dich gia, cac chuy�n
gia tAm huy�t. Vi¢n IRED la m(>t vi¢n nghi�n cllu d<)c l�p va
phi lQi nhu$n ho�t d(>ng trong linh Vl,lc giao dvc, n�n duong
nhi�n, vi¢c xAy dl,lng va phat tri�n Tu sach chuy�n bi¢t nay
co.ng kh<'.'Jng nha.m mvc ti�u lQi nhu$n.
K� W nam 2012, Vi¢n IRED va DT Books da xua:t ban
nhung tl,la sach sau dAy:

1. John Dewey v� giao dl!c (John Dewey)
2. Kink nghiCm va giao diJc (John Dewey)
3. Nam tu du y cho tuong Lai (Howard Gardner)

4. Thay d6i tu du y (Howard Garner)
5. Ctmg d11-ng cua d<;ti hQc (Clark Kerr)
6. Gianh lg,i tri thllc (Michael F. D. Young)
7. Ngubi th'l'Ly gioi trong mQi ldp hQc (Linda Darling­

Hammond)
8. L6 h6ng giang dg,y (James Stigler and James Hieber)
9. Lank dg,o Sl,t thay d6i - Cfim nang cai t6 trubng hQC

(Tony Wagner va Robert Kegan)
Nam 2014, nhung tl,ta sach sau du<;le ti�p tl)c ra milt b� dQC:

1. Thu y(t Da th6ng mink (Howard Garner)
2. Phuong phap Montessori ngay nay (Paula Polk Lillard)

3. mn tang tu tl.t<'Jng va trifft hQc CUa gUw d1,IC (Gerald Gutek)

4. Gach b�t toan cau v� thanh qua giao d(lc (Tony Wagner)
5. Dao tg,o d()i nga nha giao trong m()t thl gioi dang thay d6i

(Linda Darling-Hammond)
6. Ghi chep v� t'f/, do (Nguy�n Van TrQng)
7. Giao d(lc Viet Nam & Phan Lan (MOt k�t qua nghien crtu

clia Vien IRED)
La nhang nguoi lam giao d\lc, �t hAn ai trong chung ta
cllng mong mu6n rti.ng m(>t ngay nao d6 trong tuong lai kh6ng
xa, gidi giao d\lc Viet Nam (ca giao d\lc ph6 th6ng, giao d\lc di;ti
hQc va giao d\lc ngh�) se co sl,1 blnh da.ng vdi gidi giao d\lc th�
gidi, nhdt la hlnh da.ng v� m�t chia se va �P nh�t tri thlic. Khi
d6, gidi giao dl,lc qu6c t� dUQc dQc nhung cu6n sach quy nao v�
giao d\lc, v� nghien cllu thl gidi giao d\lc o Viet Nam ta rung se
c6 co hOi duQc d9c va th� chi la duQc so huu nhllng cu6n sach
do (bti.ng ti�ng Viet han hoi). Vdi mong mu6n nhu v$.y, nhllng
tac ph&m c6 gia trt clla "Tu sach Phat tri#n Giao d(lc" (bao
�m ca sach bien dich va sach bien so�) se ti�p t\lc lAn luQt duQC
gidi thieu d�n d6ng dao b� dQC ca nude.
Vien IRED, ngay 01/10/2014

GIAN TU TRUNG



Danh tf;J,ng b6 va m<:,

voi teit ca s{t bieft on vz da truy�n cho chung con long dang cam,
tinh than phl,lng sif,,
long y�u doi va nhang bai hQc cu()c s6ng.


"Giao dl,lc dung ngh1a la thu ma se giup cho hlilll tra thanh
mot ca the d�c hiet chll khOng phai la mot ke va.ng loi; la thtl
se trao cho bt;m mOt tinh th'a.n v�n nguy�n de VUQt qua nhUng
thach thll.c to lon; la thll se cho phep bt;m tlrn tha'.y nhung gia
tr} la kim chi nam tr�n hanh trlnh cu()c doi cua bi;tn; la thtl
se giup cho bi;tn tra thanh mot nguoi giau co v� tinh th'a.n,
mot con nguoi bi�t y�u nhung viec mlnh lam, nhung noi ch6n
mlnh d�n, nhung nguoi mlnh g�n ho cung; la thu: se di;ty cho
bi;tn drnu gl la quan trQng, n�n s6ng th� nao va ch�t ra sao cho
xU:ng dang".
-Trfch tu sach "Dumbing Us Down" c:Ua John Taylor Gatto mot trong nhung nguoi dUQC bang New York trao �g
giai thuang danh cho giao vi�n.


M\lC L\lC

Sa.ch giao dl,lc - "Tuong ti�n phong" trong cCmg cu<)c
chali hung giao dl,lc

Loi cam tlil
Loi mo d�u

................................................... .............

............................................................................

. .... . .. . . . .

.... . .

.. ...

..

..

. . . . ......

.....

.

.....

. . .
.

.

.

15

........

17

....................

29

.......

1 . Ngu'bn g6c va ly thuy�t giao dl,lc Montessori

. .

5

.

...

2. Khai quat v� nhung nam dhu doi .............. .................. ...... 55
3. Nhang thay d6i di�n ra o giai dof,Ul thll hai

......................

4. Nhung "Bai hQC ldn" va nhung "Bai hQC chinh"
5. Moi truong lop hQc . . . .
.

..

..

6. Nguoi giao vi�n ti�u hQC

7. T\1 do va trach nhiem .

.....

. . ..
.

.

.........

.

......

.

......

. ..... . . ...
..

...

.

9. Giai dof,Ul trUang thanh . .

. .

.....

. .
..

..

. .

..

10. Montessori: Hien ti;ri va tuong lai

.

.........

.. ..
.

.....

.

.....

. 155

...............................

.....................................

249

.... .

...

.

...

.

. .

.....

.....

.

..

....

.. .. ..

175
219

Phl,l h.ic: Chia se cua m<)t hQc sinh

. .

134

...

.....

.

....

93

... .. . .. 121

.......

...................................................

8. Nhllng quan sat til mOt ldp ti�u hQC

Ghi chu

. .

. . ...........

80

..

...... .....

.

. . . 262
...

...

.

..............................................................................

266



Loi cam

ta
.

Margaret Stephenson, giao vi�n Montessori va chuy�n gia hmfu

luyen qu6c W d�n tit Anh va My, la nguoi da truy�n cho tOi ngu�n
cam hU:ng va hudng dAn toi trong su6t qua trtnh vi�t v� ly thuy�t

va th�tc hanh phudng phap Montessori gful ha mudi n{lm qua.
Toi mu6n bay to long hi�t on sAu sAc nha'.t d�n ha, khong chi vl
nhung chi dAn va khfch le ba da. danh cho ca nha.n toi ma con
Mi nhung c6ng hi�n su6t ca cu¢c doi cua ha nham dam hao cha'.t
luong cao nha'.t cho giao dl,lc Montessori trtm toan th� gidi.
Toi mu6n cam dn ta'.t ca d�ng nghiep Montessori CU.a toi nhllng nguoi da khOng nglln nw giai dap thAc mAc cua toi v�
ly thuy�t Montessori cung nhu cung ca'.p cho tOi nhung thong
tin v� ho;;tt d¢ng nghi�n ctlu va sl,1 phat tri�n clia cac truong
Montessori ngay nay. Toi dl)c hiet bi�t on Marsilia Palocci,
thanh vi�n H¢i dbng Su ph;;tm cua Hiep h¢i Montessori vl ba da.
giup toi hi�u sa.u hdn khai niem v� cac thi�n hudng c6 tfnh ph6
quat o loai nguoi CU.a Montessori.
Du:oc tham gia vao qua trlnh giang d;;ty vdi cac tre em, ph\l
huynh va nha.n vi�n cua truong Forest Bluff la m¢t trai nghiem


16

P H UONG P HAP MONTESSORI NGAY NAY

dAy thu vi vdi tC>i. Cu6n sach nay da khC>ng thti duQc vi�t ra n�u
nhu khC>ng c6 tlnh y�u va s\l h6 trQ ma chung tC>i chia se cung
nhau trong ng6i truong d6. T6i dl)c biet mu6n cam on Laura
Earls vl da chia se vdi t6i ra:t nhi�u thoi gian va ca nhang ki�n
thrtc chuylm m6n cua cC> v� ldp h9c titiu h9c.
T6i mu6n bay t6 S\l trAn tr9ng danh cho Susan Jasper nguoi da giup tC>i sli.p x�p viec gia dlnh va ca nhan trong nhang
thang qua dti t6i c6 thti hoan thanh c6ng viec vi�t lach va giang

d�y cua m'i.nh.
T6i ra'.t may mli.n khi c6 Bonny Fetterman la bi�n t�p vilm
cho cu6n sach cua mlnh o Schocken Books. Ba da cho tC>i nhang
loi tu va:n th6ng thfil Va ca S\l tha'.u hitiu V� nhang th6ng diep
giao d\lc ma t6i mu6n truy�n d�t th6ng qua cu6n sach nay.
Vdi nhang nguoi la ditim tl,la trong cu(>c s6ng hAng ngay
cua t6i - nguoi chbng da d'Ong hanh cung t(>i trong gAn b6n
muoi lam nam, cac con gai, con r� cua t6i va cac chau - t6i bi�t
on hQ v� m9i di�u, dl)c hiet la sl,l ki�n nhfin, khfch le va h6 trQ
ma hQ da danh cho t6i trong qua trlnh vi�t cu6n sach nay.
T6i da. n6 ll,lc h�t srtc m'i.nh dti c6 thti di�n d�t l� m(lt each
trung thl,lc cac nguy�n Mc cua Maria Montessori va he th6ng
giao d\lc ma ha da t�o dl,tng n�n. T6i cam k�t chtu trach nhiem
ca nhan d6i vdi nhang hi�u bi�t cua ban than va nhang chia se
ma t6i tr'i.nh bay trong cu6n sach nay.


Loi ma d�u

u6n sach nay la m()t cai nhln t6ng quan v� ly thuy�t va

C thv:c hanh tri�t ly giao d\lc Montessori danh cho cac ph\l
huynh, cac nha giao cung nhu btit ky ai quan tam d�n giao
dl,lc ngay nay, trong do di;tc biet chu tr9ng vao giai do�n giao

d\lc ti�u hQc cua tre em. T6i cam thtiy mlnh bi th6i thuc phai
viet cu6n sach nay. Hay d� t6i phan nao giai thfch y nay bA.ng
each k� l�i cho quy Vi mOt CU()C tro chuyen gan day Cua t6i.
Hom do t6i dang o tren may bay, ngbi ke hen mOt nguoi
dan ong trong c6 ve Ia cha cua mtly dlla con nh6. Qua tro

chuyen, toi biet rA.ng anh co hai c�u con trai, m()t c�u chin
tu6i va m()t c�u muoi mc)t tu6i. Ca hai d�u du<;>c glii di hQc
o m()t truong Montessori ldn cua Chicago tit khi ha tu6i. Vi

truong nay co cac ctip hQc tit ti�u hQc cho den ph6 thong
cd so, anh dinh van cho cac con hQc d do cho den muoi lam
tu6i. Sau do chung se tiep tl,lc hQc o m(>t truong c6ng hoi;tc
truong tu, anh van chua chQn truong nao va hy vQng rfing
con cua anh se cung tham gia trong quy�t dinh chQn truong
cho chung.


18

P H UONG P H AP MONTESSORI NGAY NAY

T6i hoi anh ly do khi�n anh chqn phuong phap giao d\lc
Montessori cho cac chau. Anh n6i: "Bo la quy�t djnh cla vQ Mi.
T6i b�n biu vdi c6ng viec su6t n�n d� cho ba xa toan quy'�n thoi.
Thl,1c ra hbi chung vao lop m(>t t6i cung khOng thfch cho chung
hQc o truong Montessori cho him. T6i lo rAng m6i truong do co
th� hoi go b6 qua. Nhung rbi qua thoi gian Mi da thay d6i. Toi
d�n tro n�n r!1t hU:ng thu".
Khi t6i hoi anh thfch di�m g1 o phuong phap Montessori,
anh tra loi rAng no giup cac con anh hlnh thanh y niem v� tinh
th�n dbng d<)i va s\{ tl,1 chu. Anh noi: "Chung r�t co tinh th�n
dua tranh! Tre con du:a nao cung vf).y, nhung di�m khac biet
o da.y la bQn tre r!1t hoa hc)p vdi nhau va r!1t tl,i tin. Chung th�
hien g�n nhu la ngUbi truong thanh trong thai d(> vdi nhung
ngUoi xung quanh. Chung quan tAm d�n th� gidi. Th�m chi

chung con keo t6i tham gia vao m(>t d\t an c(mg dbng danh cho
nhllng nguoi vo gia cu". Anh ngi.tng m<)t hie rbi n6i ti�p: "T6i
th!1y hlnh nhu nhung di�u toi dang n6i vdi chi kh6ng phai la
v� phuong phap Montessori. Toi dang k� cho chi nghe cac con
t6i da tro n�n nhu th� nao nho hQc o truong Montessori thl
dung hon!".
Rbi anh blnh lu�n v� nhllng dU:a tre hang x6m la b�n cua
cac con anh, nhi�u em trong s6 d6 theo hQc m<)t truong tu
thoi thuQng v6n n6i ti�ng v� thanh tfch hQc t�p. "T6i kh6ng
c6 y n6i x!1u m!1y dlla tre nay da.u", anh ti�p tl,tc. "Chung vAn
la nhang dU:a tre ngoan, nhung chung lu6n to ra la mlnh bi�t
r�t nhi�u. nhu th� chung la nhung thi�n tai bac hQc v$y.
T6i kh6ng cam th!1y chung dang ph!1n d!1u vi chfnh ban tha.n


LOI Md DAU

minh. Chung quan tam nhi�u hon d�n viec danh b;;ti nhung
ngUC1i khac".
Toi hoi anh lieu anh co lo Ia.ng khong khi con trai ldn cua
anh budc vao trung h9c. Khi a'.y chau se hQc chung vdi nhung
du:a tre hang xom nay hof).c nhung dU:a tre khac gi6ng nhu th�,
nhung each ma chung du()c giao dl,lc trong nhung na.m d�u dbi
thl. li;U ra'.t khac nhau. Anh tra lbi nhanh ch6ng: "Co chU:! Toi

Sf) rang con toi se trOng co ve hdi l�p di trong mAt ma'.y dU:a tre
do. No hie nao cung nghi�n cu:u thu: nay thll nQ, tlm toi ca.u tra
loi cho nhung ca.u hoi cua ri�ng no". Nhung ngay l�p tU:c, anh
ll';li dao ngU()c ll';li nhung g1 da. noi: "Ma thl,tc ra thl khOng. Toi
khOng nghI d6 se la va'.n d� da.u boi no ra'.t tl,1 tin. N�u c6 bi tr�u

ch<;>c thi n6 cung chling mang. No ra'.t hoa dbng vdi m<;>i ngUoi
va c6 tfnh dOc l�p. Do chling qua cW la n6i lo lAng cua ri�ng toi
ma thoi!".
Anh k� cho toi nghe v� thbi di hQc clia anh. Anh da tting
hQC 0 ca trubng ti�u hQC lb trung hQC cOng l�p ti;i.i ml)t qu� ma
toi bi�t rang thu<)c lol';li t6t nha'.t cua rung ngo;;U o Chicago. Tuy
nhi�n, vdi anh do ll';li la m()t ky niem co don. "Chting giao vi�n
nao a d6 thl,tc S\l la ngUoi dlu dAt toi ca. MQi thll d�u c6 ve l�h
lung th� nao a'.y. Montessori qua thl,tc la m()t phudng phap giao
dl,lc ra:t giau s\( quan ta.m".
R6t cu()c, toi cung k� cho anh a'.y nghe v� nhung cOng viec
cua mlnh vdi phUdng phap Montessori. "N�u v�y thl cho phep
toi hoi chi m(>t ca.u ma lau nay toi van thubng thAc mile", anh
n6i ngay. "Khong phai ai cung bi�t v� Montessori. Ti;U sao th@.
N6 t6t v�y Cd ma?".

19


20

PH UONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY

T6i hi�u n6i thiic mile cua anh. Tht;tc s\{ la b6n muoi nam
da tr6i qua k� tu. khi t6i la m(>t giao vi�n di;ty lop hai t� m(>t
truong c6ng li;\.p cua Terrace Park, Ohio. Khi do, truong cua
chung t6i van chua th� ti;to dUQC m6i dl'.l.y li�n ket giua viec giao
d1,1.c tre em vdi sl,l phat tri�n cua chung nhu la nhung con nguoi,
theo nghia m6i tre la m(>t ca nhc'.l.n vdi nhung dong gop d�c
bi�t cha the gidi nay. Chilng nao chua lam duc;ic di�u nay, ngC>i

truong do se van chua th� giup cac em tro thanh nhung nguoi
h9c chu d()ng, giin ket voi xa h(li va duc;ic tiep sllc d� thanh c6ng
trong xa h(li d6.
Cac bi;\.c ph1,1 huynh trong dc;ii nha truong se giup chuftn
bi cha con em hQ budc vao the gidi khong ngilng thay d6i ma
chung ta dang s6ng. Thi;\.t khong may la hQ ell khang khflng di
tlm nhung he th6ng giao dl,lc thu(lc v� qua khll, v6n duQc xc'.l.y
dl,lng dl,la tr�n khen thuong va trtmg phi;tt, bang di�m va xep
hi;i.ng, hQc thu¢c long va ki�m tra. Cac em chu yeu ngbi y�n va
nghe giang, m6i em nhu m()t ca th� bi�t li;\.p o chiec ban cua
mlnh vdi rl1t it co h(li duQc phat tri�n cac ky nang xa h()i va giao
tiep clin co d� giai quyet nhung va:n d� trong the gidi thl,ic.
Th�m vao do, trong thi;\.p ky VU:a qua, nhung chuftn mt;tc
hanh vi va ky lui;\.t trong cac truong h9c cung khong ngilng di
xu6ng. Sl,i ng6 nghjch, tho 16 va cac cl1p de) bi;to ll,ic khac nhau
ngay cang tr6 n�n ph6 bien trong hQc sinh. Phv huynh con lo
lling rfing kh6ng khi ti�U Cl,{C 0 truong h9c se anh hUOng den cac
gia trf s6ng va thai d() cua con em mlnh.
Va theo thoi gian, nhung n6 11,{c cai each giao dvc da duc;ic
khoi phat. M(lt each tiep ci;\.n duQc dua ra vao nhung nam 1960,


LOI MO DAU

n6i tiep theo viec xul1t ban cu6n sach kinh dien "Tre e m that
bq,i nhu th( new" (How Children Fail) cua John Holt la m6

hlnh "ldp hoc mo". Cach tiep c�n nay giai phong nguoi giao
vi�n dung lop kh6i nhang phudng phap cung nhac cu.a giao an
truy�n th6ng, giup ho co the chu y nhi�u hdn den nhu ci1u cua

Wng hoc sinh va ti;to ra m¢t m6i truong hoc t�p thoai mai, hllng
thu hdn. Tuy v�y, phong trao cai each nay va cac phong trao
tuong tl,l khac l?i thieu di cac c11u phi'.l.n hoc thu�t duQc dinh
nghia C\l the nhli.m giup cac em VUdn den nhung ti�u chuAn
cao trong cac m6n van, toan, cung nhu di;tt dUQc kha nang tu
duy va truy�n d?t m¢t each ro rang. Nhang each tiep c�n nay
co.ng khOng hieu duQc sl,l ci'.l.n thiet cua viec phai d�t c6ng cu¢c
giao d\lc tre em duoi m¢t goc nhin toan dien. Cac ml,lc ti�u va
phuong phap giao d\lc di;i.t ra cho tung d¢ tu6i phai la m¢t t6ng
the gan ket de m6i ca nhan hoc sinh d�u co the t6i uu hoa ti�m
nang phat trien CU.a mlnh. Chinh vi v�y, nhung n6 11,lc cai each
nay cling di1n h,J.i tan di va thl1t bi;ti.
Vao di'.l.u th�p ni�n 1960, toi duQc biet den m¢t triet ly giao
d\lc cho phep cfm ba.ng giua sl,l tl,l do va trach nhiem trong lop
hoc, dbng thoi cling huong tre em den nhung ti�u chmfo cao v�
phat trien tri tue va nang 11,lc xa h¢i. Quan trQng kh6ng kem,
triet ly nay cling chua dl,lng m¢t ti'.l.m nhln v� sl,l phat trien CU.a
con nguoi tu thuo 11u thd cho den khi truong thanh. Nho v�y,
no co.ng la mot phuong an giao d1,1.c 10-gic va nh11t quan, theo
sat sl,l phat trien cua tre em tu giai doi;tn nay den giai doi;tn
ke tiep. Ca.ch tiep c�n d¢c dao nay chinh la triet ly giao d\lc
Montessori.

21


22

PHUONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY

Th�t may mAn la tOi duQc ti�p c$n vdi tri�t ly Montessori
o trong moi truong ldp hQc ngay ti:l d�u. Trai nghi(lm d�u ti�n

do da d�n vdi toi trong h1c toi hoan to�m khOng bi�t trudc hay
nhln tha'.y duQc rang n6 co fch cho tre em nhu th� nao. Luc d6
t6i dang la trQ giang trong m(>t ldp h9c m�m non ma dtta thtt
ha trong s6 b6n du:a con cua tOi khi do dang theo h9c. Rbi trong
nam d�u ti�n, t6i d�n hi�u ro hon rang phuong phap Montessori
duQc dl).t tr�n n�n m6ng nghi�n cttu ra'.t vilng v� cac giai doi;:tn
phat tri�n cua tre em. Co ve nhu chfnh n�n m6ng nghi�n cttu
v� cac giai doi;m phat tri�n nay, cung vdi vi(lc giru ph6ng ngubn
nang lUQng t\l do CU.a con ngUOi va khoi gQi d(>ng 11,ic tinh th�n
la di�u da khi�n cho phuong phap Montessori nAng cao duQc
nhung thanh qua trf tu(! va xa h(>i cua cac em. Trong ldp hQc
nay, vi(lc gian ti�p chufui bi (ca v� ng<>n ngo. va s6 hQc) cho tre
em duQc ba.t d�u khi cac em mdi ha tu6i. Nho do ma m(>t em be
nam tu6i co th� dbng thoi bi�t dQc, bi�t vi�t va giru duQc cac bai
toan c(>ng, tii1, nhAn, chia vdi nhung ki�n thttc cua minh v� he
th�p phAn. Cac em da di;tt duQc S\l phat tri�n phi thuong nay
th6ng qua m(>t qua trinh tim hi�u, kham pha vdi cac hQc C\l cv
th� va mang tfnh th\lc hanh cao.
� ml).t phat tri�n nhAn each - m(>t khfa ci;tnh cling quan

trQng kh6ng kem, cac em d�u ra'.t d(>c l�p, t\l tin trong ldp h9c,
th� hi(ln qua S\l sang ti;to, ni�m hi;mh phlic, tinh y�u cua cac em
d6i vdi vi(lc hQc. T6i vAn nhd minh da ba'.t ngo th� nao khi nhin
tha'.y S\l tu t�, S\l quan tam ma cac em danh cho nhau m(>t each
ra'.t khac li;t, cung nhu s\l nAng niu ma cac em danh cho nhung
v�t dvng a quanh minh. Th\lC s\{ la, t6i chua tha'.y dtta tre nao a

LOI MO DAU

dO tu6i nho nhu cac em ma li;ri co th� cu xli vdi mot mllc dO ky
lu$t va trach nhiem cao nhu v$y.
Nhong nam sau do, toi hoan tt{t chuong trlnh Th�c si giao
dl,lC 0 Di;ri hQC Xavier, Cincinati, Ohio va lam tlnh nguyen vien
cho cac d\1 an cOng dC>ng Montessori, bao gC>m viec tham gia cac
chuong trinh Head Start (Chuong trznh cua BV{l Nh{J,n sinh My nham h6 trQ cac vfi,n � v� giao dT.tc mhm

non, y t{, szlc kh6e danh cho cac tre em va gia dznh c6 thu nhf;Lp
thfi,p - ND) va m()t d\1 an nghien cllu v� Montessori ctia Di;ri hQc

Cincinati. Vao cu6i giai do� nay, toi da vi�t m()t cu6n sach co
tl,la la "Montessori: M<:>t each titp cf;Ln hiCn dc;ii" (Montessori -A
Modern Approach) nhlim gidi thieu cho cac phl,l huynh co con a

tu6i mlim non v� phuong phap nay.
D�n nam 1981, toi tro thanh mOt giao vien Montessori
dUQc chllng nh$n Mi Hi�p h()i Montessori Qu6c t� (Association
Montessori Internationale)1. Trong nam do, toi da tham gia
khoa dao t�o qu6c t� - mllc dO can ban ti;ri Vien Montessori
Milwaukee. Cung hie do, toi cung hoan thanh git{c mo mo mOt
truong Montessori cua rieng toi. Cung vdi nguoi con thtt hai
trong s6 nam nguoi da truong thanh cua toi la Lynn Jensen
- m()t giao vien Montessori giau kinh nghiem, va Jane Linari mot nguoi b� va cung la dC>ng nghiep giang d�y. toi da tham
gia sang 1$p truong Forest Bluff ti;ri Lake Bluff, Ilinois.
Ldp d�u tien cua truong do Lynn dttng d�y, gC>m muoi lam
em trong de) tu6i ha va b6n. Nam k� ti�p, s6 lu<;mg hQc sinh ldp

ml:Un non nay tang thanh hai muoi lam em, va Jane bAt d�u d�y
mot ldp ti�u hQC. Truong phat tri�n dM ttl do va d�n nay da co

23


24

P H VONG PHAP MONTESSORI NGAY NAY

khoang m()t tram nam muoi em hQc sinh ttl muoi tam thang
d�n muoi lam tu6i. Cac em d�n ttl cac c()ng dbng da.n cu trong
khu vv:c Chicago, m()t s6 em phai ma:t chtlng m()t ti�ng dbng
hb d� di d�n truong. Chung toi co chin giao vi�m Montessori va
tam trQ giang, m()t phv trach kinh doanh va m()t trQ ly. M6i giao
vien d�u tham gia chia se cac cOng vi�c hanh chinh cua truong.
Chfnh viec chia se trach nhiem nay da giup chung toi xa.y d\ing
duQc m()t tinh th�n dbng d()i vang chl).c va 101;ti bo di ca:u true t6
chU:c ruom ra v6n la ganh nQ.ng cua nhi�u truong hQc ngay nay.
Di�u nay cung cha phep chung toi dua ra cac quy�t dinh hanh
chfnh la'.y mvc tieu giao dvc lam trung ta.m, va luon dQ.t nhang
yeu c�u cua ca hQc sinh, phv huynh Um giao vien len d�.u.
T6i da d1;1.y m()t trong s6 cac lop cua truong cho tre ttl ba
d�n sau tu6i su6t muoi nam qua. Do la m¢t trai nghiem ma n�u
khOng tfnh vi�c k�t hon va lam m� thl da.y la di�u ma toi tra.n
quy hon ca trong su6t cu<)c doi mlnh. Ngbi tren san, may mo
m¢t ta:m ghep moi co hlnh ban db cha.u A, h9c each phat a.m cac
ten nude Kazakhstan, Azerbaijan, Kyrgyzstan va Tajikistan
cung voi cac em - nhung nguoi da tham gia cac ho�t d<)ng do
con hao hU:ng hon ca t6i. Toi tha:y mlnh dUQc bao b9c trong S\1

nhiet thanh kham pha th� gidi cua eac em.

Cu6n sach nay chuy�n tai m¢t each baa quat v� tri�t ly giao dvc
Montessori trong vi�c giup tre em phat tri�n thanh nhung nguoi
lon hoan thien. No cung trtnh bay each ma tri�t ly Montessori
k�t hQp giua tfnh t\1 do va tfnh trach nhiem, vai tro chu d¢ng cua