PHƯƠNG PHÁP DẠY TẬP ĐỌC NHẠC Ở TRƯỜNG THCS

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN ...............
TRƯỜNG THCS ..............
=====***======

BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN

PHƯƠNG PHÁP
DẠY TẬP ĐỌC NHẠC Ở TRƯỜNG THCS

Họ và tên: ................

NĂM HỌC 2015 – 2016

=1 =


MỤC LỤC
Nội dung
A. Đặt vấn đề
I. Lí do chọ đề tài
II. Mục đích nghiên cứu
III. Biện pháp thực hiện
B. Nội dung
1. Kích thích sự tò mò cho học sinh
a. Phương pháp luyện cao độ
b. Phương pháp luyện tiết tấu
c. Phương pháp luyện tai nghe
d. Phương pháp luyện tập toàn bài
2. Cách hướng dẫn học sinh nhớ và thực hiện nhanh cách giải mã các
kí hiệu âm nhạc:

3. Hướng dẫn về nhà:
* PHỐI KẾT HỢP CÁC PHƯƠNG PHÁP TRONG TIẾT HỌC
C/ KẾT LUẬN :
D. KIẾN NGHỊ- ĐỀ XUẤT:
E/. KẾT QUẢ:
a) Giới thiệu bài Tập đọc nhạc:
b)Nói tên nốt nhạc :
c) Luyện tập cao độ:

Trang
1
1
5
6
6
6
7
7
8
8
9
11
11
17
18
19
12
14

d) Luyện tập tiết tấu:

e) Tập đọc từng câu
f) Tập đọc cả bài
g) Ghép lời ca
h) Củng cố, kiểm tra

15
16
17
18

BÁO CÁO KẾT QUẢ
=2 =


NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.
1.Lời giới thiệu: Trong thời kỳ đổi mới và phát triển mọi mặt về kinh tế- văn
hoá- chính trị và xã hội hiện nay Đảng và nhà nước ta luôn coi trọng vấn đề Giáo
dục con người phát triển toàn diện đặc biệt là thế hệ trẻ.
Giáo dục đã trở thành nhân tố tích cực, một động lực thúc đẩy sự phát
triển của sản xuất mà sản phẩm chính là nguồn nhân lực cho xã hội, mở đường
cho sự phát triển kinh tế khoa học công nghệ, văn hoá…vv. Đại hội VIII của
Đảng ta khẳng định: “Phát triển giáo dục và khoa học là quốc sách hàng đầu
nhằm xây dựng chiến lược con người trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại
hoá đất nước, đưa đất nước phát triển nhanh chóng và bền vững, mau chóng sánh
vai được với các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới” từ ý nghĩa và
tầm quan trọng ấy mà đòi hỏi ngành giáo dục phải đổi mới mục tiêu, nội dung,
hình thức, phương pháp đào tạo, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo một cách
toàn diện có hiệu quả cao, thiết thực. Đặc biệt là hệ thống giáo dục phổ thông,
một bậc học vô cùng quan trọng. Đây là bước tạo nên sự hình thành và phát triển
nhân cách của lớp trẻ Việt Nam. Một trong những môn học có ý nghĩa to lớn và

tích cực trong việc hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh đó
là môn âm nhạc. Âm nhạc là loại hình nghệ thuật quan trọng, gắn bó với cuộc
sống thường ngày của mỗi con người, phản ánh cuộc sống bằng các hình tượng
âm thanh cho con người từ lúc sinh ra cho đến hết cuộc đời.
2. Tên sáng kiến: “Phương pháp dạy tập đọc nhạc ở trường THCS”.
3. Tác giả sáng kiến:
- Họ và tên:
- Địa chỉ tác giả sáng kiến:
- Số điện thoại:
- Email:
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến:
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:
=3 =


Có thể áp dụng để giảng dạy cho phân môn âm nhạc các khối lớp 6,7,8,9
ở bậc học THCS.
6. Ngày áp dụng sáng kiến lần đầu (hoặc ngày dùng thử) :Tháng 9 năm
2013.
A/ ĐẶT VẤN ĐỀ:
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Trong thời kỳ đổi mới và phát triển mọi mặt về kinh tế- văn hoá- chính
trị và xã hội hiện nay Đảng và nhà nước ta luôn coi trọng vấn đề Giáo dục con
người phát triển toàn diện đặc biệt là thế hệ trẻ.
Giáo dục đã trở thành nhân tố tích cực, một động lực thúc đẩy sự phát
triển của sản xuất mà sản phẩm chính là nguồn nhân lực cho xã hội, mở đường
cho sự phát triển kinh tế khoa học công nghệ, văn hoá…vv. Đại hội VIII của
Đảng ta khẳng định: “Phát triển giáo dục và khoa học là quốc sách hàng đầu
nhằm xây dựng chiến lược con người trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại
hoá đất nước, đưa đất nước phát triển nhanh chóng và bền vững, mau chóng sánh

vai được với các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới” từ ý nghĩa và
tầm quan trọng ấy mà đòi hỏi ngành giáo dục phải đổi mới mục tiêu, nội dung,
hình thức, phương pháp đào tạo, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo một cách
toàn diện có hiệu quả cao, thiết thực. Đặc biệt là hệ thống giáo dục phổ thông,
một bậc học vô cùng quan trọng. Đây là bước tạo nên sự hình thành và phát triển
nhân cách của lớp trẻ Việt Nam. Một trong những môn học có ý nghĩa to lớn và
tích cực trong việc hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh đó
là môn âm nhạc. Âm nhạc là loại hình nghệ thuật quan trọng, gắn bó với cuộc
sống thường ngày của mỗi con người, phản ánh cuộc sống bằng các hình tượng
âm thanh cho con người từ lúc sinh ra cho đến hết cuộc đời.

=4 =


Bởi vậy những cá nhân tập thể và các cơ quan chức năng cần có những
biện pháp, trách nhiệm hướng dẫn cho tuổi trẻ thưởng thức âm nhạc, hiểu âm
nhạc một cách có hiệu quả cao nhất, thiết thực nhất.
Mục đích của giáo dục âm nhạc trong nhà trường THCS là vô cùng
quan trọng, bởi đã đưa âm nhạc vào đời sống của học sinh góp phần giáo dục
thẩm mỹ, đạo đức lối sống, phát triển trí tuệ, thể chất ở học sinh, khích lệ các em
có khả năng phát triển toàn diện để sau này trở thành những con người “Vừa
hồng vừa chuyên” xây dựng đất nước đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của cách mạng
dưới sự lãnh đạo của nước ta
Là một giáo viên dạy tại trường THCS, trực tiếp giảng dạy bộ môn âm
nhạc thông qua các phân môn: Dạy hát, nghe nhạc, tập đọc nhạc, âm nhạc
thường thức, chính vì vậy phải có tinh thần trách nhiệm cao, có kiến thức chuyên
môn giỏi, có tâm hồn và lối sống trong sáng lành mạnh, có tình thương yêu học
sinh để hướng các em vào học môn âm nhạc có hiệu quả cao nhất.
Với điều kiện hiện nay vừa là chủ quan vừa là khách quan, các phương
tiện và cơ sở vật chất dành cho giảng dạy âm nhạc còn gặp nhiều khó khăn. Cho

nên nhìn chung hiệu quả giáo dục môn âm nhạc, trong đó có phân môn học hát
còn hạn chế. Qua học tập và thực tiễn trong công tác giảng dạy môn âm nhạc ở
trường THCS . Tôi đã có những kết quả nghiên cứu để góp một phần nhỏ cho sự
nghiệp chung và có những bổ ích thiết thực cho bản thân nhằm nâng cao hơn nữa
hiệu quả giảng dạy phân môn học hát cho học sinh trường THCS nói chung và
trường THCS nơi tôi giảng dạy nói riêng nhằm góp phần tích cực cho ngành giáo
dục đào tạo nơi có nhiệm vụ cao cả là: “ Nâng cao trí tuệ, đào tạo nhân lực, bồi
dưỡng nhân tài cho đất nước” đó chính là đáp ứng được yêu cầu đòi hỏi ngày
một cao hơn của ngành giáo dục đào tạo từ trung ương, tỉnh và huyện đã luôn
luôn quan tâm, trực tiếp chỉ đạo, hướng dẫn cho giáo viên giảng dạy môn âm
nhạc ở các cấp học phổ thông đúng quy định, khoa học và thiết thực. Ở bậc học
sinh THCS học đủ 13 môn, riêng học sinh khối lớp 6 học 12 môn trong đó có cả
=5 =


môn âm nhạc. Ngoài nhiệm vụ cung cấp kiến thức, phương pháp đào tạo nhằm
nâng cao chất lượng đào tạo đối với đội ngũ giáo viên phổ thông nói chung giáo
viên âm nhạc noí riêng có khả năng đáp ứng được yêu cầu của ngành giáo dục
đào tạo trong giai đoạn cách mạng mới đó là: Cung cấp kiến thức và rèn luyện
kỹ năng về nghệ thuật âm nhạc và trước hết là ca hát cho học sinh. Riêng ở
trường THCS nơi tôi đang giảng dạy môn âm nhạc, tôi vẫn thực hiện 3 phân
môn: Học hát, Nhạc lý-tập đọc nhạc và âm nhạc thường thức có hiệu quả cao
được học sinh yêu thích âm nhạc, tập trung tiếp thu bài giảng có hiệu quả tốt
đẹp. Là giáo viên trực tiếp giảng dạy môn âm nhạc ở trường THCS một yêu cầu
được đặt ra cho bản thân tự rèn luyện phấn đấu, đó là làm thế nào để dạy tốt quả
là không đơn giản. Bởi vậy tôi luôn cố gắng vươn lên để học tập nghiệp vụ, lý
luận về chuyên môn thật giỏi. Gắn lý luận với thực tiễn, bám sát đường lối chủ
trương của đảng nhà nước về đường lối văn hoá văn nghệ của đảng, nắm vững
yêu cầu và sự đòi hỏi của ngành giáo dục đào tạo trong giai đoạn hiện nay cũng
như qua kinh nghiệm giảng dạy tôi đã chọn và nghiên cứu với tên đề tài:

Để hướng tới và đạt được mục đích cuối cùng của mục tiêu và nhiệm vụ của
môn Âm nhạc ở trường THCS là tạo nên một “ Trình độ văn hoá Âm nhạc nhất
định ” bao gồm sự hiểu biết, năng lực thực hành tối thiểu và năng lực cảm thụ
Âm nhạc của HS. Do đó, đòi hỏi người GV trực tiếp đứng lớp phải có sự đầu tư
thời gian thích đáng để tìm tòi, nghiên cứu nhằm tìm ra phương pháp tối ưu
trong quá trình tổ chức hoạt động học tập cho các em.
Với phương châm “ Học vui - Vui học ”, chương trình Âm nhạc ở trường
THCS có nhiều nội dung đa dạng, phong phú với các phân môn như : Học hát,
Nhạc lí–TĐN và Âm nhạc thường thức, qua đó mang lại cho các em nhiều niềm
vui và sự hứng thú đối với môn học. Riêng đối với phân môn TĐN, GV cần cho
HS biết rằng: tập đọc nhạc không phải như “ tập đọc chữ ”, tập đọc nhạc sẽ
=6 =


không thể đọc “ như nói ” mà phải đọc “ như hát ”. Tập đọc nhạc chính là cho
các em làm quen với chữ “ nhạc ”. Dạy TĐN ở trường THCS chỉ nhằm bước đầu
tập luyện “ giải mã ” các kí hiệu ghi chép nhạc và học các bài TĐN để cho các
em có ý thức hát đúng cao độ, trường độ, nhịp điệu, làm quen với các loại hình
tiết tấu...để giúp HS hát lời ca chính xác hơn. Qua những bài TĐN đồng thời
cũng giáo dục nhạc cảm và giúp các em phát huy khả năng sáng tạo Âm nhạc
của mình.
Ở trường THCS, TĐN không thể đạt được mục tiêu như ở trường Âm nhạc
chuyên nghiệp là “ đọc thông, viết thạo ” bản nhạc, vì thời lượng học quá ít và
đối tượng học sinh là đại trà. Vậy thì , là những GV trực tiếp đứng lớp , để thực
hiện được mục tiêu là “ Giáo dục văn hoá âm nhạc ” ở trường THCS , chúng ta
phải tổ chức như thế nào để cho các em tiếp thu nhanh bài đọc nhạc , nắm được
kỹ năng đọc nhạc kết hợp với gõ phách để từ đó tạo nên sự hứng thú, sự yêu
thích đối với môn học. Đó là vấn đề mà tôi luôn luôn suy nghĩ khi thực hiên giáo
án lên lớp và trong thực tế giảng dạy,bản thân luôn cố gắng học hỏi, tìm tòi, rút

kinh nghiệm để nhằm tìm cho mình một phương pháp tối ưu trong hoạt động
giảng dạy. Trên cơ sở chỉ mang tính thực nghiệm, tôi xin mạnh dạn trình bày
một số phương pháp mà tôi đã vận dụng có hiệu quả trong hoạt động giảng dạy
phân môn TĐN. Hi vọng rằng đây sẽ là những ý kiến bổ ích để cho các đồng
nghiệp có thể tham khảo trong hoạt động giảng dạy của mình.
Âm nhạc là loại hình nghệ thuật , gắn bó mật thiết với đời sống xã hội.
Âm nhạc trở thành nhu cầu không thể thiếu đối với mọi tầng lớp trong mọi lứa
tuổi. Tuy nhiên nghe âm nhạc thì rất dễ nhưng làm thế nào để hiểu được âm nhạc
, giải mã được những kí hiệu âm nhạc lại là một điều không dễ chút nào, đặc biệt
là học sinh trường THCS nói chung và ở trường THCS Thổ Tang nói riêng. Việc
học môn âm nhạc của các em còn gặp nhiều khó khăn do đa số học sinh của
trường ở vùng sâu, các em chưa từng được học nhạc . Vã lại môn âm nhạc là một

=7 =


môn mới đưa vào chương trình học ở phổ thông. Do đó, đối với các em còn quá
mới lạ, các em chưa nhanh chóng tiếp thu được hết.
Trong môn học âm nhạc ở Trường THCS mà Bộ giáo dục đưa vào các
trường giảng dạy gồm 3 phân môn: Học hát, nhạc lí – TĐN và âm nhạc thường
thức. Tong 3 phân môn thì mỗi phân môn có một nội dung và ý nghĩa riêng, có
cái hay riêng của nó. Theo nhận xét của tôi là một giáo viên dạy môn âm nhạc ở
trường THCS Thổ Tang có nhận xét đối với 3 phân môn trên thì các em thích
học nhất và tiếp thu nhanh nhất là phân môn học hát và âm nhạc thường thức.
Riêng môn học đọc nhạc thì các em tiếp thu còn chậm và nhận biết nốt nhạc
chưa linh hoạt, chưa biết cách giải mã các kí hiệu ghi âm nhạc.
Nhằm giúp các em giải quyết những khó khăn trong việc học phân môn
TĐN , tôi đã chọn đề tài này với mục tiêu là đưa các em học tốt hơn và ham học
hơn ở phân môn này , một phần giúp các em hiểu thêm về tác dụng của phân
môn TĐN.

II/. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:
Âm nhạc trong trường THCS là môn học mới, có mức độ nhất định về nội
dung. Âm nhạc ở trường THCS không phải là chuyên nghiệp mà chỉ giúp các em
biết hát và có thể giải toả tâm lý cho học sinh sau những tiết học nững môn học
khác căng thẳng. Âm nhạc trong trường THCS còn nhằm giáo dục văn hoá cho
các em , tạo cho các em có kiến thức cơ bản về âm nhạc và phát triển hơn đối với
những học sinh có năng khiếu . Đồng thời tạo cơ sở hình thành nhân cách đạo
đức, đưa các em hướng đến cái chân – thiện – mĩ.
Trên cơ sở vừa học hỏi , vừa giảng dạy bộ môn âm nhạc ở trường THCS
Thổ Tang. Tôi nhận thấy học sinh ở trường còn lúng túng trong phân môn TĐN.
Từ đó tôi đã rút kinh nghiệm cho bản thân về cách hệ thống hoá kiến thức , trật
tự thời gian, tiết học phân môn TĐN cho hợp lí, để truyền thụ kiến thức cho các
em một cách khoa học và hiệu quả .
=8 =


Ở lứa tuổi học sinh trường THCS là lứa tuổi ngây thơ. Do đó môn âm
nhạc đối với các em rất quan trọng, âm nhạc còn giúp cho các em nhận biết về
văn hoá dân tộc , hiểu biết sâu hơn về môn âm nhạc nước nhà. Muốn học tốt hơn
môn âm nhạc thì trước hết phải biết giải mã những kí hiệu âm nhạc. Từ đó để
dạy tốt môn TĐN cho có hiệu quả , khắc phục được điều kiện khó khăn hiện nay
đúng với phân phối chương trình , mà vẫn đảm bảo được tính khoa học thực hiện
theo phương pháp mới. sau đây tôi xin đưa ra một số biện pháp và vấn đề rút ra
được từ đồng nghiệp.
III/. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN:
Âm nhạc là phương tiện hiệu quả để giáo dục nhân cách, giáo dục thẩm
mỹ cho học sinh. Tuy nhiên âm nhạc trong trường THCS cũng có mức độ nhất
định về mục đích của nó. Dù không đào tạo các em thành ca sĩ chuyên nghiệp
nhưng phải làm sao cho các em biết thực hiện được những ca khúc thiếu nhi.
Muốn hát được những bài hát đơn giản đó đòi hỏi các em phải biết giải mã được

những kí hiệu của âm nhạc.
B. NỘI DUNG :
1). Kích thích sự tò mò cho học sinh :
Sau khi học sinh học và nghe qua bài TĐN số 1 của chương trình phân
môn TĐN ở lớp 6. Sau khi giáo viên đọc xong bài TĐN số 1, giáo viên có thể
đặt câu hỏi để các em suy nghĩ :
- “Tại sao thầy có thể hát hoặc đọc được bài TĐN này?”
- Học sinh sẽ trả lời: “Vì thầy biết nhạc”.
Vì vậy muốn hát được một bài nhạc cho tốt thì các em phải biết đọc nhạc và phải
biết giải mã các kí hiệu về âm nhạc . Muốn giải mã được các kí hiệu đó
Ở các tiết học TĐN thì trước khi đi vào nội dung chính là đọc nhạc thì GV nên
đưa ra một số câu hỏi phù hợp, nhằm củng cố lại cho các em kiến thức về nhạc
lý cơ bản, giúp các em vừa đọc tốt bài TĐN, vừa cảm thấy có cơ sở để ghi nhớ
=9 =


các kí hiệu âm nhạc, vừa tăng thêm khả năng vận dụng những kiến thức lý thuyết
vào đọc nhạc ở những tiết học sau.
VD : Khi dạy bài TĐN số 3 – Lớp 7 (Đất nước tươi đẹp sao) GV đưa ra một số
câu hỏi phù hợp để HS trả lời :
? Bài TĐN viết ở nhịp mấy? Ô nhịp đầu tiên là ô nhịp gì? Đối với phân
môn TĐN, GV sử dụng và kết hợp các phương pháp luyện tập như : luyện tập về
cao độ, trường độ (tiết tấu), luyện tai nghe, luyện tập toàn bài (có ghép lời ca).
Khi phối kết hợp các phương pháp này, GV nhận thấy rằng HS tiếp thu bài
nhanh và đạt kết quả khả quan.Sau đây là một số phương pháp luyện tập cơ bản:
a. Phương pháp luyện tập cao độ:
Khi HS đã tìm ra cao độ bài TĐN thì GV sẽ đàn cho các em đọc thang âm và
các âm trụ. Nếu trong bài TĐN có những quãng khó hoặc luyến từ 3- 4 nốt nhạc
thì khi học đến những chỗ này GV phải đàn nhiều lần cho HS đọc chính xác.
VD: Khi dạy bài TĐN số 1- Lớp 9 (Cây sáo) viết ở giọng Son trưởng có các

quãng khó như: Rê-Pha-La-Rê hoặc Mi-La-Đô-Mi, ở những quãng này GV sẽ
hướng dẫn cho HS nghe đàn và đọc nhiều lần.
Ngoài ra, GV nên thỉnh thoảng sử dụng phương pháp đọc bạch thanh vì đây
cũng là một cách để các em tự cảm nhận về cao độ, tạo cho các em sự hứng thú,
sự tự tin khi tiếp xúc với môn học. Tuy nhiên, khi sử dụng phương pháp này GV
nên hướng vào đối tượng là HS khá, có cảm nhận âm nhạc tốt.
b. Phương pháp luyện tiết tấu:
Hầu hết những bài TĐN được viết dựa trên một âm hình tiết tấu chung, cho
nên trước khi vào đọc bài GV hướng dẫn HS tìm âm hình tiết tấu rồi tiến hành
luyện tiết tấu đó cho các em.
VD: Khi dạy bài TĐN số 2- Lớp 7 (Ánh trăng)
Ở loại hình tiết tấu này, GV hướng dẫn HS đọc theo các chữ đen, trắng, tròn và
vỗ tay theo từng nốt.
c. Phương pháp luyện tai nghe:
=10 =


Sau khi HS đã nhận xét xong toàn bài; nắm được cao độ, trường độ, tiết tấu
của bài TĐN thì GV có thể đàn qua giai điệu bài, sau đó đàn từng câu, HS lắng
nghe và đọc nhẩm theo. Đối với những câu nhạc khó, GV sẽ đàn nhiều lần và gọi
HS khá đọc mẫu.
VD: Khi dạy bài TĐN số 5- Lớp 8 (Làng tôi), sau khi HS đã đọc xong toàn
bài; ở phần củng cố GV sẽ đàn một câu nhạc bất kỳ; HS lắng nghe, nhận biết và
đọc câu nhạc đó.
Qua phương pháp này GV đã giúp các em luyện tai nghe và các em sẽ có thói
quen phản xạ nhanh với âm thanh trong âm nhạc. Đồng thời giúp các em khi
nghe một bài hát hoặc bài TĐN mới, thì các em sẽ cảm nhận giai điệu nhanh hơn
thể hiện tốt hơn.
d. Phương pháp luyện tập toàn bài:
Sau khi HS cơ bản đã đọc được bài thì GV cho HS ghép toàn bài trên đàn

(không có nhạc đệm). Khi các em ghép toàn bài thì kết hợp gõ phách và hát lời
ca.
VD: Dãy A: đọc nhạc + gõ phách
Dãy B : hát lời + gõ phách
Sau đó 2 nhóm đổi ngược lại nhận xét và ghi điểm nhằm khuyến khích các em.
chúng ta phải học và phải biết cách ghi nhớ những kí hiệu sao cho chính
xác , khoa học.
2). Cách hướng dẫn học sinh nhớ và thực hiện nhanh cách giải mã các
kí hiệu âm nhạc:
- Thường thì học sinh chỉ nghe và nhớ 7 kí hiệu âm nhạc theo thứ tự của
hàng âm tự nhiên
Đô

Rê

Mi

Fa

Sol

La

xi

Đô

Rê

Mi

Fa

Sol

La

Si

(Đố)
(Đố)
=11 =


&
¢====r====s=====t=====u======v=====w=====
x=====y====="

Nhưng nếu bảo các em viết hay đọc bất kỳ một nốt Sol hay Fa thì các em
sẽ lúng túng và không nhớ ngay được. Vậy phải làm sao sau thời gian suy nghĩ
và đúc kết , tôi đã đưa ra biện pháp ứng dụng để các em nhớ cách giải mã các kí
hiệu âm nhạc .
Bài ví dụ:
• Em hãy viết lại kí hiệu âm nhạc cho các nốt sau:
La trắng

Sol đen

xi đơn

&
¢==========g==============V===========
=====H=========="===
Vậy muốn viết các kí hiệu trên cho chính xác thì các em phải kẻ khuông nhạc
phụ (nháp)và viết lại hàng âm tự nhiên để so sánh và ghi lại tên nốt.
Đô
Đô

Rê

Rê

Mi
Mi

Fa
Fa

Sol
Sol

La
La

xi
Si

(Đố)
(Đố)
&

¢====r====s=====t=====u======v=====w=====
x=====y====="

Yêu cầu các em đọc lại tên nốt và xem các nốt nhạc cần thực hiện nằm ở vị trí
nào, nhớ và viết lại nốt ấy.
Tóm lại:

Khuông nhạc chính gồm:
=12 =


*Khuông

nhạc

&

chính:

¢==========g==============V============
====H=========="===
Đô

Rê

Mi

Fa

Sol

La

*Khuông

xi

nhạc

(Đố)
&

phụ:

¢====r====s=====t=====u======v=====w=====
x=====y====="
Tuy nhiên khi viết trở lại khuông nhạc chính các em cần lưu ý hình nốt nhạc
có sự thay đổi . Vì ở khuông nhạc phụ là nốt tròn, còn khuông nhạc chính cần
viết là hình nốt trắng, đen và đơn.
*Lưu ý: Các em vẽ phần nháp, thường nhiều em viết sai nốt nhạc ví dụ như:
các em viết 1-2 nốt trùng dòng hoặc các em viết nhảy dòng,… Các em cần phải
xác định chính xác các kí hiệu âm nhạc trên khuông nhạc bằng mắt nhìn , từ đó
các em sẽ học phân môn TĐN tốt hơn.
Đối với một tiết tập đọc nhạc giúp các em biết đọc được các kí hiệu âm nhạc
và vị trí các nốt nhạc trên khuông nhạc , biết đọc các kí hiệu thành điệu thức .
Qua đó giáo viên giải thích cho học sinh hiểu được nhờ phân môn TĐN mà mỗi
khi gặp một bảng nhạc mới lạ , ta có thể đọc và hát lên đúng nhạc điệu.
Trong tiết TĐN tôi đã chọn ra một số bài dân ca quen thuộc mang sắc thái địa
phương để dẫn chứng và minh hoạ cho tiết dạy. Vì vậy tiết học TĐN không

nhàm chán, không đơn điệu , đem lại cho các em sự thích thú trong tiết học.
Thông qua biện pháp ứng dụng mà tôi đã đưa ra cho các em thực hiện để giải mã
các kí hiệu âm nhạc thì hầu hết các em kể cả học sinh yếu kém đều thực hiện
được và đều giải mã được các kí hiệu âm nhạc.
3. Hướng dẫn về nhà:
Muốn cho HS đọc tốt bài TĐN thì việc các em tìm hiểu bài trước khi đến lớp
và xem bài sau khi học xong là rất quan trọng. Và để cho các em thực hiện có
=13 =


hiệu quả với nhiệm vụ này, GV cần phải có một phương pháp hướng dẫn về nhà
phù hợp.
VD: - Hướng dẫn trước khi học bài mới:
+ Yêu cầu HS nhận biết tên nốt nhạc
+ Yêu cầu HS nhận xét bài TĐN (nhịp, cao độ, trường độ, ÂHTT, các kí
hiệu dsã học...)
- Hướng dẫn sau khi học xong bài trên lớp:
+ Về nhà đọc lại bài TĐN (ghép lời + gõ phách)
+ Chép bài TĐN vào vở chép nhạc
+ Thể hiện đúng cao độ, trường độ, tiết tấu và các kí hiệu...có trong bài
+ Tập đặt lời mới với chủ đề tự chọn.
* PHỐI KẾT HỢP CÁC PHƯƠNG PHÁP TRONG TIẾT HỌC:
Ở trường THCS, phân môn TĐN chủ yếu giúp HS áp dụng những lý thuyết đã
học vào bài đọc nhạc; qua đó HS biết đọc cao độ, ngân dài trường độ, gõ đúng
phách, hát đúng nhịp, thực hiện đúng các kí hiệu...Và khi dạy, GV phải thông
qua tiếng đàn, giọng hát và tác phẩm cùng những hiện tượng âm nhạc cụ thể để
HS cảm nhậnđược âm thanh. Muốn thực hiện được điều đó, GV không chỉ sử
dụng một phương pháp mà cần phải có sự phối hợp giữa nhiều phương pháp. Sự
phối hợp đó được GV lựa chọn khi áp dụng vào từng dạng bài và tuỳ vào đối
tượng HS. Cụ thể là phương pháp trực quan:

Trong các giờ học âm nhạc việc sử dụng phương pháp trực quan là rất cần
thiết. Đây cũng là phương pháp chính mà GV sử dụng khi dạy phân môn này.
Khi nhận thức sự vật, con người thường đi từ “trực quan sinh động” đến “tư duy
trừu tượng”. Đối với môn âm nhạc, muốn các em tiếp thu nhanh bài học cần phải
đảm bảo 2 yếu tố “nghe” và “nhìn”. Khi được nghe, nhìn và được hướng dẫn cụ
thể, các em có thể tự mình rút ra được những kiến thức đã học và áp dụng vào
việc thực hành.
=14 =


Tuy nhiên, lưu ý khi vận dụng phương pháp này GV cần phải chuẩn bị trước
các đồ dùng, thiết bị dạy học thật chu đáo như: nhạc cụ, bảng phụ, máy nghe,
sưu tầm một số bài hát ; và các thao tác sử dụng thiết bị dạy học.
VD: Khi dạy bài TĐN số 7 – Lớp 7 (Em là bông hồng nhỏ), GV cần chuẩn
bị trước bảng phụ bài TĐN, để qua phương pháp trực quan HS quan sát bản nhạc
và trả lời câu hỏi. Điều này giúp các em khắc sâu hơn những kiến thức đã học.
Hoặc khi dạy bài TĐN số 1 – Lớp 8 (Chiếc đèn ông sao), ngoài đồ dùng
dạy học là nhạc cụ, bảng phụ ra thì GV còn phải sưu tầm và cho HS nghe toàn
bộ bài hát này qua máy để các em thấy rằng muốn hát được một bài hát thì điều
trước tiên là phải tự xướng âm được các nốt nhạc.
Như vậy với phương pháp trực quan, phân môn TĐN không bị coi là nhàm
chán khi chúng ta sử dụng và kết hợp một trong những phương pháp nói trên. Vì
các em sẽ không những được nghe giai điệu, âm thanh trên đàn, trên máy cát-sét
mà còn được xem những bản nhạc có hình vẽ minh họa đẹp mắt (ở các bài TĐN
lớp 9). Chính những điều này là khởi nguồn để tạo nên sự hứng thú đối với môn
học, hình thành ở các em sự yêu thích và cảm nhận tốt hơn với bộ môn mang
tính nghệ thuật này.
Khác biệt đặc trưng giữa dạy hát và dạy Tập đọc nhạc là khi dạy hát, giáo viên
phải cung cấp giai điệu cho học sinh thông qua tiếng đàn và hát mẫu để các em
hát đúng giai điệu, lời ca. Còn khi dạy Tập đọc nhạc, học sinh cần tự giải mã và

khám phá được giai điệu của bản nhạc. Giáo viên chỉ nên hướng dẫn học sinh
luyện tập cao độ, luyện tập tiết tấu và phần nào đó là dùng nhạc cụ giúp các em
đọc đúng giai điệu. Giáo viên không nên đọc mẫu, vì đó là dạy truyền khẩu,
giảm tính tích cực của học sinh và cũng không nên sử dụng đàn quá nhiều, làm
giảm đi sự khám phá của các em.
Khác biệt đặc trưng giữa dạy hát và dạy Tập đọc nhạc là khi dạy hát, giáo
viên phải cung cấp giai điệu cho học sinh thông qua tiếng đàn và hát mẫu để các
em hát đúng giai điệu, lời ca. Còn khi dạy Tập đọc nhạc, học sinh cần tự giải mã
=15 =


và khám phá được giai điệu của bản nhạc. Giáo viên chỉ nên hướng dẫn học sinh
luyện tập cao độ, luyện tập tiết tấu và phần nào đó là dùng nhạc cụ giúp các em
đọc đúng giai điệu. Giáo viên không nên đọc mẫu, vì đó là dạy truyền khẩu,
giảm tính tích cực của học sinh và cũng không nên sử dụng đàn quá nhiều, làm
giảm đi sự khám phá của các em.
a) Giới thiệu bài Tập đọc nhạc:
- Giáo viên treo bài Tập đọc nhạc lên bảng.
- Giáo viên giới thiệu ngắn gọn về tên, tác giả bài Tập đọc nhạc.
Dạy bài hát thì có thể mở rộng thông tin về tác giả nhưng dạy bài Tập đọc nhạc
thì không nên. học sinh chỉ cần biết bài Tập đọc nhạc do ai sáng tác, trích từ bản
nhạc nào, không cần những thông tin mở rộng về tác giả, vì không có nhiều thời
gian để làm việc đó.
b)Nói tên nốt nhạc : (Tiểu học)Tìm hiểu về bài Tập đọc nhạc (Trung học cơ sở)
Yêu cầu của bước này ở Tiểu học thấp hơn so với ở Tập đọc nhạc, học
sinh Tiểu học chỉ cần nắm vững và nói đúng tên các nốt nhạc. Giáo viên có thể
thực hiện bằng cách chỉ vào từng nốt trong bài Tập đọc nhạc để cả lớp đồng
thanh nói tên nốt hoặc chỉ định một vài học sinh nói tên nốt trong từng khuông
nhạc. Nói tên nốt khác với đọc nhạc ở chỗ, học sinh chỉ cần biết tên nốt nhạc là
Đô, Rê, Mi, Pha, Son… mà không cần thể hiện đúng cao độ của chúng.

Ở Trung học cơ sở, khi tìm hiểu về bài Tập đọc nhạc, học sinh cần trả lời
một vài câu hỏi như: Bản nhạc viết ở nhịp nào? Có dùng nhịp lấy đà không? Bản
nhạc có những kí hiệu âm nhạc nào? Có những hình nốt nào? Bản nhạc có thể
chia thành mấy câu? Quãng rộng nhất giữa hai nốt nhạc gần nhau là quãng
mấy?... Đôi khi cũng có thể cho học sinh tập nói tên nốt nhạc trong từng câu nếu
giáo viên nhận thấy các em chưa thật sự nắm vững tên nốt nhạc.
c) Luyện tập cao độ:
- Giáo viên hỏi học sinh về cao độ các nốt trong bài Tập đọc nhạc từ thấp
lên cao, giáo viên viết lên bảng thành thang âm.
=16 =


- Giáo viên dịch giọng cho phù hợp với giọng của học sinh.
- Giáo viên đàn để học sinh đọc cao độ các nốt từ thấp lên cao rồi theo
chiều ngược lại. Đôi khi giáo viên cũng nên hướng dẫn các em tập đọc các quãng
trong thang âm.
Luyện tập cao độ và tiết tấu là hai hoạt động rất cần thiết khi dạy Tập đọc
nhạc. Tâm lí của học sinh là muốn khám phá tên nốt nhạc trong bài Tập đọc
nhạc, vì vậy giáo viên nên hướng dẫn học sinh đọc cao độ vì hoạt động này vừa
giúp các em nắm vững tên nốt, vừa đọc cao độ của bài.
d) Luyện tập tiết tấu:
- Giáo viên viết tiết tấu của bài Tập đọc nhạc lên bảng (thông thường là
tiết tấu câu đầu tiên). Nếu không viết lên bảng, giáo viên cần chỉ vào bài Tập đọc
nhạc để học sinh nhận ra âm hình tiết tấu đó.
- Giáo viên gõ tiết tấu làm mẫu.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh luyện tập tiết tấu.
Những lưu ý khi luyện tập tiết tấu:
+ Có nhiều cách luyện tập, trong đó có 4 cách khá phổ biến mà giáo viên
thường áp dụng, đó là: đọc tiết tấu, gõ tiết tấu, đọc kết hợp gõ tiết tấu, đọc tiết
tấu kết hợp gõ phách. Tuy nhiên, trong mỗi bài Tập đọc nhạc, chỉ nên chọn 1-2

cách luyện tập thích hợp. Ví dụ với tiết tấu:

Cách thứ nhất, giáo viên đọc: đen đơn đơn đen đen đen đơn đơn trắng. Cách thứ
hai, chỉ gõ tiết tấu mà không đọc. Cách thứ ba, giáo viên vừa đọc vừa gõ tiết tấu.
Cách thứ tư, đọc tiết tấu kết hợp gõ phách.
+ Thời gian luyện tập tiết tấu không nên kéo dài, chỉ thực hiện trong
khoảng 2-3 phút. Bởi nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng tới thời gian của các bước khác.

=17 =


+ Chỉ nên hướng dẫn học sinh luyện tập tiết tấu câu mở đầu trong bài Tập
đọc nhạc, tuy nhiên khi tập đọc từng câu, nếu xuất hiện những tiết tấu khó, giáo
viên có thể hướng dẫn các em luyện tập thêm.
+ Việc đọc hoặc gõ tiết tấu rất khó thể hiện đúng với nốt nhạc ngân dài, vì
vậy giáo viên cần qui ước với học sinh bằng động tác mở rộng hai bàn tay (nếu
là nốt ngân dài) hoặc úp hai bàn tay (nếu là dấu lặng)…
+ Nếu bài Tập đọc nhạc có tiết tấu khó, giáo viên nên sử dụng cách luyện
tập tiết tấu đơn giản (đọc tiết tấu hoặc gõ tiết tấu), ngược lại bài có tiết tấu dễ, có
thể áp dụng cách luyện tập phức tạp (đọc kết hợp gõ tiết tấu hoặc đọc tiết tấu kết
hợp gõ phách).
+ Cần cho học sinh sử dụng tiết tấu đã luyện tập khi tập đọc từng câu.
e) Tập đọc từng câu
Nếu chỉ qua bước luyện tập cao độ và luyện tập tiết tấu mà học sinh tự
đọc được giai điệu bài Tập đọc nhạc thì đó là điều lí tưởng, vì như vậy các em đã
thật sự khám phá được giai điệu của bản nhạc. Tuy nhiên đó là nhiệm vụ không
khả thi, vì 3 khó khăn: rất hiếm học sinh phổ thông có khả năng tự đọc nhạc; bài
Tập đọc nhạc mới lạ nên không dễ đọc; thời gian học ngắn (20-30 phút). Để
khắc phục 3 khó khăn đó, sau khi học sinh đã luyện tập cao độ và tiết tấu, giáo
viên có thể dạy các em tập đọc từng câu theo cách sau:

- Giáo viên đàn giai điệu cả bài một lần để học sinh bước đầu hình dung ra
giai điệu, đồng thời giúp các em thấy tự tin hơn.
- Giáo viên dùng nhạc cụ để lấy âm thanh mẫu rồi chỉ từng nốt của câu 1
để cả lớp đồng thanh đọc (sẽ có rất ít học sinh đọc đúng giai điệu theo cách này,
nhưng đây là điều cần làm để tạo cơ hội cho các em được khám phá giai điệu của
bản nhạc). Khi học sinh không đọc được, giáo viên nên đàn giai điệu câu 1 vài
ba lần, nhắc học sinh vừa lắng nghe, vừa quan sát nốt nhạc và đọc nhẩm theo.
- Giáo viên chỉ nốt nhạc cho tất cả cùng đọc câu 1 vài ba lần.
- Giáo viên chỉ định một số học sinh đọc lại.
=18 =


- Giáo viên giúp các em sửa chỗ sai (nếu có).
- Cả lớp tiếp tục đọc câu 1 sau khi sửa sai.
- Đọc các câu tiếp theo tương tự, nếu câu nào giống câu trước thì để học
sinh tự nhận biết và tự đọc.
Nếu giáo viên dạy Tập đọc nhạc theo cách kết hợp 2-3 bước lại với nhau
thì có thể thực hiện:
- Chỉ nốt nhạc trong câu 1 để cả lớp đồng thành nói tên nốt nhạc (thường
áp dụng ở Tiểu học).
- Luyện tập cao độ câu 1: giáo viên đàn một vài âm để làm chỗ dựa cho
học sinh đọc cao độ các nốt nhạc.
- Luyện tập tiết tấu câu 1.
- Giáo viên đàn giai điệu rồi chỉ nốt nhạc để cả lớp tự đọc câu 1 (kết hợp
cao độ và tiết tấu vừa luyện tập).
- Học sinh khá xung phong đọc lại.
- Giáo viên đàn giai điệu để tất cả tự kiểm tra và sửa sai.
- Đọc câu 2 và các câu tiếp theo tương tự, nếu có câu giống câu trước thì
để học sinh tự nhận biết và tự đọc.
f) Tập đọc cả bài

- Giáo viên dùng thước chỉ vào bài Tập đọc nhạc để học sinh tập đọc cả
bài.
- Giáo viên đàn giai điệu, học sinh đọc cả bài hoà với tiếng đàn, vừa đọc
vừa gõ tiết tấu.
- Giáo viên chỉ định một vài học sinh khá đọc bài, làm mẫu cho các bạn.
- Giáo viên lắng nghe học sinh đọc (không nên sử dụng nhạc cụ) để phát
hiện chỗ sai, hướng dẫn các em sửa chữa.
g) Ghép lời ca
- Giáo viên đàn giai điệu, nửa lớp đọc nhạc đồng thời nửa kia tập ghép lời
(hoặc giáo viên đàn, học sinh tự hát).
=19 =


- Giáo viên chỉ định học sinh hát lời.
- Giáo viên sửa chỗ sai.
- Giáo viên hướng dẫn học sinh hát lời và gõ phách.
h) Củng cố, kiểm tra
- Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc nhạc, ghép lời kết hợp gõ phách hoặc
đánh nhịp.
- Hướng dẫn học sinh đọc nhạc kết hợp thể hiện cường độ của phách
mạnh, phách nhẹ.
- Học sinh trình bày bài Tập đọc nhạc theo tổ, nhóm hoặc cá nhân.
- Học sinh xung phong lên bảng, quan sát bài Tập đọc nhạc, chỉ nốt kết
hợp đọc nhạc, hát lời.
C/. KẾT QUẢ:
Sau khi được học phương pháp dạy tích cực theo chương trình đổi mới và
thực hiện một cách chính xác khoa học để truyền đạt lại cho học sinh theo
phương pháp trên tôi nhận thấy:
• Tiết học TĐN trở nên sinh động.
• Các em phát huy được năng khiếu cảm nhận âm nhạc của bản thân.

• Học sinh hiểu và nhớ lâu hơn cách giải mã các kí hiệu âm nhạc .
• Tự rèn luyện khả năng quan sát, phán đoán một cách chính xác.
Tóm lại: Khi thực hiện chương trình mới, phương pháp mới nếu chúng ta
không có một phương pháp thích hợp, không kích thích sự đam mê của học sinh
thì thiết nghĩ tiết học sẽ không hiệu quả cao. Tuy nhiên mỗi giáo viên đều có một
phương pháp thích hợp với từng đối tượng học sinh khác nhau.
Trên đây là vấn đề rút ra được từ việc dạy phân môn TĐN ở trường THCS Thổ
Tang. Tôi đưa ra để cùng trao đổi với đồng nghiệp , mong được sự đóng góp , bổ
sung thêm để việc giảng dạy đạt hiệu quả cao hơn nữa.

=20 =


D/ KẾT LUẬN :
Qua thực tế giảng dạy bộ môn Âm nhạc ở trường THCS, cùng với những kiến
thức đã học và những ý kiến đóng góp của bạn bè đồng nghiệp, bản thân tôi đã
rất cố gắng để tìm ra những phương pháp tối ưu khi giảng dạy. Từ đó mà tôi đã
rút ra được một số kinh nghiệm sau đây:
1. Trước khi dạy 1 bài TĐN, GV cần chuẩn bị các phương tiện liên quan đến tiết
học như: nhạc cụ, bảng phụ và một số câu hỏi về nhạc lý. Trong đó nhạc cụ là
phương tiện không thể thiếu trong mỗi bài học, nhằm giúp HS phát triển tai nghe
qua âm thanh trên đàn.
2. Đối với những tiết học có 2 nội dung trọng tâm (TĐN-ÂNTT) thì GVcần
hướng vào đối tượng HS khá-Tb để phân chia thời gian hợp lý.
3. Trong các tiết học, GV cần phải tránh tình trạng “dạy chay” để thu hút sự chú
ý của học sinh. Các em sẽ tham gia hoạt động học tập tích cực nếu GV biết cách
phối kết hợp các phương tiện và phương pháp dạy học.
Đây mới chỉ là cách nhìn nhận chủ quan của tôi trên một số đối tượng HS nhất
định, chắc chắn còn nhiều thiếu sót và hạn chế cần được chuyên môn, đồng
nghiệp góp ý, bổ sung để khắc phục.

Qua các tiết dạy, khi áp dụng các phương pháp trên ở các lớp đã được phân
công giảng dạy tôi nhận thấy rằng:
- Đa số HS nắm vững bài TĐN và có nhiều phương pháp để đọc bài.
- Qua mỗi bài học giúp các em nhớ lâu hơn những kiến thức nhạc lý có
trong bài.
-

Đồng thời giúp các em mở rộng thêm một số kiến thức âm nhạc, từ đó

các em phát huy khả năng sáng tạo như: đặt lời mới cho bài TĐN, tập dịch giọng
cho một đoạn nhạc...
Và cụ thể là qua các lần kiểm tra đã đạt được những kết quả như sau:
* Kiểm tra lần 1:
Đọc tốt:

15%
=21 =


Đọc khá:

30%

Đọc được (TB):

35%

Không đọc được (Y)

20%

* Kiểm tra lần 2:
Đọc tốt:

30%

Đọc khá:

40%

Đọc được (TB):

20%

Không đọc được (Y)

10%
E. KIẾN NGHỊ- ĐỀ XUẤT:

1. Các ban nghành cần quan tâm đến bộ môn âm nhạc nhiều hơn nữa.
2.Thường xuyên tổ chức cho các em giao lưu văn nghệ, thi hát…để
các em làm quen với biểu diễn, từ đó các em sẽ mạnh dạn hơn.
3.Thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn, nâng cao kiến thức cho giáo
viên âm nhạc.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

G : CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Trong quá trình nghiên cứu đề tài tôi đã sử dụng các tài liệu sau:
1, Sách giáo khoa Âm Nhạc và Mỹ Thuật 6 – Hoàng Long (Tổng chủ biên kiêm
chủ biên phần âm nhạc). Lê Minh Châu- Hoàng Long- Ngô Thị Nam.

2, Sách giáo khoa Âm Nhạc và Mỹ Thuật 7 – Hoàng Long (Tổng chủ biên kiêm
chủ biên phần âm nhạc). Lê Minh Châu- Hoàng Long- Ngô Thị Nam.
=22 =


3, Sách giáo khoa Âm Nhạc và Mỹ Thuật 8 – Hoàng Long (Tổng chủ biên kiêm
chủ biên phần âm nhạc). Lê Minh Châu- Hoàng Long- Ngô Thị Nam.
4, Sách giáo khoa Âm Nhạc và Mỹ Thuật 9 – Hoàng Long (Tổng chủ biên kiêm
chủ biên phần âm nhạc). Lê Minh Châu- Hoàng Long- Ngô Thị Nam.

ĐÁNH GIÁ NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC TRƯỜNG THCS
THỔ TANG
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................

=23 =


................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
...

.........................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
.

.........................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................................
...............

CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
TRONG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

Viết tắt

Không viết tắt
=24 =


THCS
HS
GV
TĐN
TB
Y
ÂNTT
VD

Trung học cơ sở
Học sinh
Giáo viên
Tập đọc nhạc
Trung bình
Yếu
Âm nhạc thường thức
Ví dụ

ĐÁNH GIÁ NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC TRƯỜNG THCS
THỔ TANG
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
=25 =