Thực trạng công tác thẩm định tín dụng doanh nghiệm ngắn hạn tại ngân hàng TMCP công thương việt nam chi nhánh đông sài gòn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HCM
KHOA KẾ TOÁN - TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH TÍN
DỤNG DOANH NGHIỆP NGẮN HẠN TẠI
VIETINBANK-CHI NHÁNH ĐÔNG SÀI GÒN
Ngành: Tài chính-Ngân hàng
Chuyên ngành: Tài chính-Ngân hàng

Giảng viên hƣớng dẫn: PGS. TS Phan Đình Nguyên
Sinh viên thực hiện: Phạm Thị Huyền Diệu
MSSV: 1154020169

Lớp: 11DTNH13

TP. Hồ Chí Minh, năm 2015
i


LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan bài luận văn tốt nghiệp này là do tự bản thân em thực hiện và không
sao chép các bài luận văn của ngƣời khác để làm bài riêng của mình. Các dữ liệu trong
bài có nguồn gốc và đƣợc trích dẫn rõ ràng. Em hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính xác
thực của bài luận văn này.
TP. HCM, ngày 10 tháng 08 năm 2015
Sinh viên thực hiện

Phạm Thị Huyền Diệu

ii


LỜI CẢM ƠN
Em xin chân thành cám ơn trƣờng Đại Học Công Nghệ TP.HCM nói chung và Khoa Kế
Toán-Tài Chính-Ngân Hàng nói riêng đã tạo cho em cơ hội để thực hiện bài luận văn
này.
Đặc biệt em xin chân thành cám ơn Thầy PGS. TS Phan Đình Nguyên vì sự giúp đỡ và
dìu dắt tận tình của Thầy trong suốt quá trình của em thực hiện bài luận văn.
TP. HCM, ngày 10 tháng 08 năm 2015
Sinh viên thực hiện

Phạm Thị Huyền Diệu

iii


CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
-----------

NHẬN XÉT CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP
Tên đơn vị thực tập: Ngân hàng TMCP Công Thƣơng Việt Nam-Chi nhánh ĐSG
Địa chỉ: số 35 Nguyễn Văn Bá, phƣờng Bình Thọ, quận Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh
Điện thoại liên hệ: 08.3896.0799
NHẬN XÉT VỀ QUÁ TRÌNH THỰC TẬP CỦA SINH VIÊN
Họ và tên sinh viên: Phạm Thị Huyền Diệu
MSSV: 1154020169

Lớp: 11DTNH13

Thời gian thực tập tại đơn vị: Từ……………………đến…………….………………
Tại bộ phận thực tập: …………………………………………………………………
Trong quá trình thực tập tại đơn vị sinh viên đã thể hiện:
1. Tinh thần trách nhiệm với công việc và ý thức chấp hành kỷ luật:
 Tốt

 Khá

 Bình thƣờng

 Không đạt

2. Số buổi thực tập thực tế tại đơn vị:
 >3 buổi/tuần

 1-2 buổi/tuần

 Ít đến công ty

3. Đề tài phản ánh đƣợc thực trạng hoạt động của đơn vị:
 Tốt

 Khá

 Trung bình

 Không đạt

4. Nắm bắt đƣợc những quy trình nghiệp vụ chuyên ngành Tài chính-Ngân hàng:

 Tốt

 Khá

 Trung bình

 Không đạt

TP. HCM, Ngày…..tháng…..năm 2015
Đơn vị thực tập

iv


DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT
VietinBank-CN ĐSG

Ngân hàng Công Thƣơng-Chi nhánh Đông Sài Gòn

NHCTVN

Ngân hàng Công Thƣơng Việt Nam

KHDN

Khách hàng doanh nghiệp

NHCT

Ngân hàng Công Thƣơng

KHCN

Khách hàng cá nhân

TCHC

Tổ chức hành chính

RR

Rủi ro

TMCP

Thƣơng mại cổ phần

TT

Thông tin

NHNN

Ngân hàng Nhà nƣớc

TTKQ

Tiền tệ kho quỹ

PGD

Phòng giao dịch

LN

Lợi nhuận

TCTD

Tổ chức tín dụng

TDNH

Tín dụng ngắn hạn

DN

Dƣ nợ

HĐTD

Hoạt động tín dụng

DSCV

Doanh số cho vay

DSTN

Doanh số thu nợ

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

v


DANH SÁCH CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Tình hình hoạt động của VietinBank-CN ĐSG từ năm 2012-2014 ................. 21
Bảng 2.2. Dƣ nợ TDNH theo loại hình DN của VietinBank-CN ĐSG từ 2012-2014 ...... 30
Bảng 2.3. Tỷ lệ dƣ nợ ngắn hạn/tổng dƣ nợ của VietinBank-CN ĐSG từ 2012-2014 ..... 31
Bảng 2.4. DSCV và DSTN của VietinBank-CN ĐSG từ 2012-2014 .............................. 32
Bảng 2.5. Hệ số thu nợ của VietinBank-CN ĐSG từ 2012-2014 .................................... 34
Bảng 2.6. Vòng quay vốn tín dụng của VietinBank-CN ĐSG từ 2012-2014 ................... 35
Bảng 2.7. Tỷ lệ dƣ nợ/vốn huy động của VietinBank-CN ĐSG từ 2012-2014 ................ 36
Bảng 2.8. Tỷ lệ nợ quá hạn ngắn hạn của Vietinbank-CN ĐSG từ 2012-2014 ................ 37
Bảng 2.9. Tỷ lệ nợ xấu của VietinBank-CN ĐSG từ 2012-2014 ..................................... 37
Bảng 2.10. Tỷ lệ lợi nhuận từ HĐTD của VietinBank-CN ĐSG từ năm 2012-2014 ....... 39

vi


DANH SÁCH HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ
Sơ đồ 2.1. Sơ đồ bộ máy tổ chức Vietinbank-Chi nhánh ĐSG ........................................ 19
Biểu đồ 2.1. Tình hình hoạt động của VietinBank-CN ĐSG từ năm 2012-2014 ............. 21
Biểu đồ 2.2. Dƣ nợ tín dụng ngắn hạn theo loại hình DN của VietinBank-CN ĐSG từ
2012-2014 ...................................................................................................................... 30
Biểu đồ 2.3. Dƣ nợ tín dụng ngắn hạn của VietinBank-CN ĐSG từ 2012-2014.............. 31
Biểu đồ 2.4. Doanh số cho vay và doanh số thu nợ của VietinBank-CN ĐSG từ 20122014 ............................................................................................................................... 33

Biểu đồ 2.5. Hệ số thu nợ của VietinBank-CN ĐSG từ 2012-2014 ................................ 34
Biểu đồ 2.6. Vòng quay vốn tín dụng của VietinBank-CN ĐSG từ 2012-2014 ............... 35
Biểu đồ 2.7. Tỷ lệ dƣ nợ/vốn huy động của VietinBank-CN ĐSG từ 2012-2014 ............ 36
Biểu đồ 2.8. Tỷ lệ nợ quá hạn ngắn hạn của Vietinbank-CN ĐSG từ 2012-2014 ............ 37
Biểu đồ 2.9. Tỷ lệ nợ xấu của VietinBank-CN ĐSG từ 2012-2014 ................................. 38
Biểu đồ 2.10. Tỷ lệ lợi nhuận từ HĐTD của VietinBank-CN ĐSG từ năm 2012-2014 ... 39

vii


MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH TÍN DỤNG DOANH
NGHIỆP NGẮN HẠN ..................................................................................................... 3
1.1.

Vai trò và tầm quan trọng của thẩm định tín dụng ............................................... 3

1.1.1.

Khái niệm thẩm định tín dụng ...................................................................... 3

1.1.2.

Vai trò và tầm quan trọng của thẩm định tín dụng ........................................ 3

1.2.

Quy trình thẩm định tín dụng .............................................................................. 3

1.3.

Các loại hình thẩm định tín dụng ........................................................................ 4

1.3.1.

1.3.1.1.

Đối tƣợng thẩm định tín dụng ngắn hạn ................................................. 4

1.3.1.2.

Mục tiêu thẩm định tín dụng ngắn hạn ................................................... 4

1.3.2.

1.4.

Thẩm định tín dụng ngắn hạn ....................................................................... 4

Thẩm định tín dụng trung dài hạn ................................................................. 4

1.3.2.1.

Đối tƣợng thẩm định tín dụng trung dài hạn ........................................... 5

1.3.2.2.

Mục tiêu thẩm định tín dụng trung dài hạn ............................................. 5

Nội dung công tác thẩm định tín dụng doanh nghiệp ngắn hạn ............................ 5

1.4.1.

Thẩm định tƣ cách khách hàng vay vốn ........................................................ 5

1.4.2.

Thẩm định năng lực quản lý của ngƣời đứng đầu doanh nghiệp ................... 6

1.4.3.

Thẩm định tình hình tài chính doanh nghiệp ................................................. 6

1.4.4.

Thẩm định tính khả thi của phƣơng án vay vốn ............................................ 8

1.4.5.

Thẩm định biện pháp bảo đảm tín dụng ........................................................ 9

1.5.

Các chỉ tiêu đánh giá chất lƣợng hoạt động thẩm định tín dụng........................... 9

1.5.1.

Dƣ nợ tín dụng ........................................................................................... 10

1.5.2.

Doanh số cho vay ....................................................................................... 10

1.5.3.

Doanh số thu nợ ......................................................................................... 10

1.5.4.

Hệ số thu nợ ............................................................................................... 10

1.5.5.

Vòng quay vốn tín dụng ............................................................................. 10

1.5.6.

Tỷ lệ dƣ nợ trên vốn huy động.................................................................... 11

1.5.7.

Tỷ lệ nợ quá hạn ......................................................................................... 11

1.5.8.

Tỷ lệ nợ xấu ............................................................................................... 11

1.5.9.

Tỷ lệ lợi nhuận từ hoạt động tín dụng ......................................................... 12

1.6.

Các rủi ro trong hoạt động thẩm định tín dụng .................................................. 12
viii


1.6.1.

Rủi ro chủ quan .......................................................................................... 12

1.6.2.

Rủi ro khách quan ...................................................................................... 15

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH TÍN DỤNG DOANH
NGHIỆP NGẮN HẠN TẠI VIETINBANK-CN ĐSG ................................................... 18
2.1.

Khái quát về VietinBank-CN ĐSG ................................................................... 18

2.1.1.

Lịch sử hình thành của VietinBank-CN ĐSG ............................................. 18

2.1.2.

Cơ cấu tổ chức của VietinBank-CN ĐSG ................................................... 19

2.1.3.

Kết quả hoạt động kinh doanh của VietinBank-CN ĐSG từ 2012-2014 ...... 20

2.1.4.

Định hƣớng phát triển trong tƣơng lai ........................................................ 22

2.2. Thực trạng công tác thẩm định tín dụng doanh nghiệp ngắn hạn tại VietinBankCN ĐSG từ 2012-2014 ............................................................................................... 23
2.2.1. Quy trình thẩm định tín dụng doanh nghiệp ngắn hạn tại VietinBank-CN
ĐSG…. ................................................................................................................... 23
2.2.2. Nội dung công tác thẩm định tín dụng doanh nghiệp ngắn hạn tại
VietinBank-CN ĐSG ............................................................................................... 24
2.2.2.1.

Thẩm định tƣ cách khách hàng vay vốn ............................................... 24

2.2.2.2.

Thẩm định năng lực quản lý của ngƣời đứng đầu doanh nghiệp ........... 25

2.2.2.3.

Thẩm định tình hình tài chính của doanh nghiệp .................................. 26

2.2.2.4.

Thẩm định tính khả thi của phƣơng án vay vốn .................................... 27

2.2.2.5.

Thẩm định biện pháp bảo đảm tín dụng ............................................... 28

2.2.3. Các chỉ tiêu đánh giá chất lƣợng hoạt động thẩm định tín dụng doanh nghiệp
tại VietinBank-CN ĐSG .......................................................................................... 29
2.2.3.1.

Dƣ nợ tín dụng..................................................................................... 29

2.2.3.2.

Doanh số cho vay và doanh số thu nợ .................................................. 32

2.2.3.3.

Hệ số thu nợ ........................................................................................ 33

2.2.3.4.

Vòng quay vốn tín dụng....................................................................... 34

2.2.3.5.

Tỷ lệ dƣ nợ trên vốn huy động ............................................................. 35

2.2.3.6.

Tỷ lệ nợ quá hạn .................................................................................. 36

2.2.3.7.

Tỷ lệ nợ xấu......................................................................................... 37

2.2.3.8.

Tỷ lệ lợi nhuận từ hoạt động tín dụng .................................................. 39

2.2.4. Các rủi ro trong hoạt động thẩm định tín dụng doanh nghiệp ngắn hạn tại
VietinBank-CN ĐSG ............................................................................................... 40
2.2.4.1.

Rủi ro chủ quan ................................................................................... 40
ix


2.2.4.2.

Rủi ro khách quan ................................................................................ 40

2.2.5. Đánh giá chất lƣợng thẩm định tín dụng doanh nghiệp ngắn hạn tại
VietinBank-CN ĐSG ............................................................................................... 41
2.2.5.1.

Kết quả đạt đƣợc.................................................................................. 41

2.2.5.2.

Những mặt hạn chế và nguyên nhân .................................................... 41

CHƢƠNG 3: NHẬN XÉT VÀ ĐƢA RA MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO

CHẤT LƢỢNG THẨM ĐỊNH TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP NGẮN HẠN TẠI
VIETINBANK-CN ĐSG ............................................................................................... 44
3.1. Những thuận lợi và khó khăn ảnh hƣởng đến công tác thẩm định tín dụng tại
VietinBank-CN ĐSG .................................................................................................. 44
3.1.1.

Những thuận lợi ......................................................................................... 44

3.1.2.

Những khó khăn ......................................................................................... 44

3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng thẩm định tín dụng doanh nghiệp
ngắn hạn tại VietinBank-CN ĐSG .............................................................................. 45
3.2.1.

Đào tạo nâng cao trình độ cán bộ thẩm định tín dụng ................................. 45

3.2.2.

Tăng cƣờng khai thác thông tin từ khách hàng ........................................... 46

3.2.3.

Tổ chức điều hành công tác thẩm định ....................................................... 45

3.2.4.

Đẩy mạnh công tác huy động vốn ............................................................... 47

3.2.5.

Tăng cƣờng công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ ......................................... 47

3.2.6.

Tăng cƣờng công tác tiếp thị ...................................................................... 45

3.2.7.

Các giải pháp khác ..................................................................................... 48

3.3.

Kiến nghị .......................................................................................................... 49

3.3.1.

Kiến nghị với Nhà nƣớc và chính quyền địa phƣơng .................................. 49

3.3.2.

Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nƣớc ........................................................... 49

3.3.3. Kiến nghị với Ngân hàng TMCP Công Thƣơng Việt Nam-Chi nhánh Đông
Sài Gòn ................................................................................................................... 50
KẾT LUẬN CHUNG..................................................................................................... 51
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................. 52

x

LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tín dụng là lĩnh vực hoạt động chủ yếu của ngân hàng, chính vì vậy hoạt động này ít
nhiều sẽ ảnh hƣởng đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng, mà quan trọng nhất đó chính
là công tác thẩm định tín dụng. Mục đích của việc thẩm định tín dụng là đánh giá một cách
chính xác và trung thực khả năng trả nợ của khách hàng để làm căn cứ quyết định cho vay.
Thẩm định tín dụng giúp đánh giá đƣợc độ tin cậy của phƣơng án sản xuất hoặc dự án đầu
tƣ của khách hàng, ngoài ra còn đánh giá đƣợc mức độ rủi ro của dự án khi quyết định cho
vay, đồng thời giảm đƣợc xác suất sai lầm trong quyết định cho vay đó chính là đồng ý
cho vay một dự án tồi và từ chối cho vay một dự án tốt. Do tính chất quan trọng và thực tế
của việc thẩm định tín dụng nên em chọn đề tài “Thực trạng công tác thẩm định tín dụng
doanh nghiệp ngắn hạn tại VietinBank-Chi nhánh Đông Sài Gòn”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Phân tích, đánh giá tình hình hoạt động kinh doanh và hoạt động tín dụng của
VietinBank-Chi nhánh ĐSG.
Đánh giá hiệu quả công tác thẩm định tín dụng của VietinBank-Chi nhánh ĐSG.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
-

Đối tƣợng nghiên cứu là công tác thẩm định tín dụng doanh nghiệp ngắn hạn và
thực trạng về công tác thẩm định tín dụng doanh nghiệp ngắn hạn tại VietinBankChi nhánh ĐSG.

-

Đề tài nghiên cứu trong khoảng thời gian từ năm 2012 đến năm 2014.

4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Thu thập số liệu về tình hình thẩm định tín dụng trong những năm gần đây tại

VietinBank-Chi nhánh ĐSG, qua đó đánh giá về thực trạng chất lƣợng và mức độ rủi ro tại
chi nhánh, thông qua các chỉ số nhƣ: tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu, vòng quay vốn tín
dụng…Từ thực trạng đó, đƣa ra một số giải pháp và kiến nghị, nhằm nâng cao chất lƣợng
và đề phòng về rủi ro trong hoạt động thẩm định tín dụng doanh nghiệp ngắn hạn của
VietinBank-Chi nhánh ĐSG.
5. Kết cấu đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo thì bài báo cáo chia làm 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về công tác thẩm định tín dụng doanh nghiệp ngắn hạn.
1


Chƣơng 2: Thực trạng công tác thẩm định tín dụng doanh nghiệp ngắn hạn tại VietinBankChi nhánh ĐSG.
Chƣơng 3: Nhận xét và đƣa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng thẩm định tín
dụng doanh nghiệp ngắn hạn tại VietinBank-Chi nhánh ĐSG.

2


CHƢƠNG 1:

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC THẨM ĐỊNH TÍN DỤNG

DOANH NGHIỆP NGẮN HẠN
1.1.

Vai trò và tầm quan trọng của thẩm định tín dụng
1.1.1. Khái niệm thẩm định tín dụng
Tín dụng là một hoạt động có thể nói là quan trọng nhất của các ngân hàng nói riêng

và các tổ chức tín dụng nói chung, tạo thu nhập lãi lớn nhất và cũng là hoạt động mang lại

rủi ro cao nhất nên công tác thẩm định tín dụng khá là quan trọng trong quy trình tín dụng.
Thẩm định tín dụng là sử dụng các công cụ và kỹ thuật phân tích nhằm kiểm tra, đánh
giá mức độ tin cậy và rủi ro của một phƣơng án hoặc dự án mà khách hàng đã xuất trình
nhằm phục vụ cho việc ra quyết định tín dụng. Thẩm định tín dụng cố gắng phân tích và
hiểu đƣợc tính chất khả thi thực sự của dự án về mặt kinh tế đứng trên góc độ của ngân
hàng. Khi lập dự án, khách hàng do mong muốn đƣợc vay vốn nên có thể đã thổi phồng và
dẫn đến ƣớc lƣợng quá lạc quan về hiệu quả kinh tế của dự án. Do vậy, thẩm định tín dụng
cần phải xem xét và đánh giá đúng thực chất của dự án. Tuy nhiên, không phải vì thế mà
thẩm định tín dụng ƣớc lƣợng dự án một cách quá bi quan khiến cho hiệu quả của dự án bị
giảm sút đến nỗi quyết định không cho vay để bỏ lỡ đi một dự án tốt.
1.1.2. Vai trò và tầm quan trọng của thẩm định tín dụng
Thẩm định tín dụng giúp đánh giá một cách chính xác và trung thực khả năng trả nợ
của khách hàng để làm căn cứ quyết định cho vay. Thẩm định tín dụng là một trong những
khâu rất quan trọng trong toàn bộ quy trình tín dụng. Thông qua công tác thẩm định tín
dụng có thể giúp chúng ta hạn chế đƣợc những thông tin bất cân xứng. Đồng thời giúp
đánh giá đƣợc mức độ tin cậy của phƣơng án sản xuất kinh doanh hoặc dự án đầu tƣ mà
khách hàng đã lập và nộp cho ngân hàng khi làm thủ tục vay vốn. Bên cạnh đó qua công
tác thẩm định tín dụng giúp ta phân tích và đánh giá đƣợc mức độ rủi ro của dự án khi
quyết định cho vay. Hơn nữa còn giúp cho cán bộ tín dụng và lãnh đạo ngân hàng có thể
mạnh dạn quyết định cho vay và giảm đƣợc xác suất hai loại sai lầm quan trọng trong
quyết định cho vay đó chính là cho vay một dự án tồi và từ chối cho vay một dự án tốt.
1.2.

Quy trình thẩm định tín dụng
Công tác thẩm định tín dụng chỉ là một khâu trong toàn bộ quy trình tín dụng nói

chung, tuy nhiên khâu này vô cùng quan trọng vì nó giúp đánh giá một cách chính xác và
trung thực đƣợc khả năng thu hồi nợ trƣớc khi quyết định cho vay của ngân hàng. Chính vì
3

thế, các ngân hàng thƣờng tách riêng khâu này và chi tiết hóa thành một quy trình riêng
gọi là quy trình thẩm định tín dụng.
Mỗi ngân hàng có một quy trình thẩm định tín dụng riêng đƣợc tiến hành từ xem xét,
thu thập thông tin cần thiết cho đến khi rút ra đƣợc kết luận sau cùng về khả năng thu hồi
nợ khi cho vay. Toàn bộ quy trình thẩm định tín dụng về cơ bản có thể thực hiện qua các
bƣớc sau đây:
Bƣớc 1: Xem xét hồ sơ vay của khách hàng.
Bƣớc 2: Thu thập thông tin cần thiết bổ sung.
Bƣớc 3: Thẩm định khả năng thu hồi nợ thông qua thông tin có đƣợc.
Bƣớc 4: Ƣớc lƣợng và kiểm soát rủi ro tín dụng.
Bƣớc 5: Kết luận sau cùng về khả năng thu hồi nợ vay.
1.3.

Các loại hình thẩm định tín dụng
1.3.1. Thẩm định tín dụng ngắn hạn
1.3.1.1.

Đối tƣợng thẩm định tín dụng ngắn hạn

Tín dụng ngắn hạn là những khoản tín dụng có thời hạn dƣới 1 năm. Ngân hàng cấp
khoản tín dụng này cho khách hàng nhằm mục đích chủ yếu là bổ sung vốn đầu tƣ vào tài
sản lƣu động. Tín dụng ngắn hạn có thể thực hiện bằng nhiều hình thức nhƣ cho vay bổ
sung vốn lƣu động, chiết khấu giấy tờ có giá, hoặc tài trợ xuất nhập khẩu. Tuy nhiên phổ
biến nhất vẫn là cho vay ngắn hạn nhằm bổ sung thiếu hụt vốn lƣu động.
Thẩm định tín dụng ngắn hạn là việc phân tích và xem xét toàn diện đề nghị vay vốn
ngắn hạn của khách hàng nhằm đánh giá ý muốn và khả năng trả nợ của khách hàng làm
cơ sở ra quyết định cho vay.
Đối tƣợng của thẩm định tín dụng ngắn hạn chủ yếu là tƣ cách pháp nhân của doanh
nghiệp, tính chất khả thi của phƣơng án sản xuất kinh doanh làm căn cứ vay vốn và tài sản

đảm bảo nợ vay.
1.3.1.2.

Mục tiêu thẩm định tín dụng ngắn hạn

Mục tiêu của thẩm định tín dụng ngắn hạn là xem xét tính hiệu quả và khả thi của
phƣơng án làm cơ sở cho việc ra quyết định cho vay. Đồng thời đánh giá một cách chính
xác và trung thực khả năng thu hồi nợ đối với khoản vay ngắn hạn. Bên cạnh đó qua việc
thẩm định, ngân hàng có thể tƣ vấn và giúp khách hàng đánh giá lại hiệu quả và xác suất
rủi ro của phƣơng án sản xuất kinh doanh, nhằm hạn chế rủi ro cho vay.
1.3.2. Thẩm định tín dụng trung dài hạn
4


1.3.2.1.

Đối tƣợng thẩm định tín dụng trung dài hạn

Tín dụng trung hạn là những khoản tín dụng có thời hạn từ 1 năm đến 5 năm. Tín dụng
dài hạn là những khoản tín dụng có thời hạn trên 5 năm. Ngân hàng cấp các khoản tín dụng
trung hoặc dài hạn cho khách hàng nhằm mục đích tài trợ cho đầu tƣ vào các dự án đầu tƣ.
Do vậy đối tƣợng cần thẩm định khi cho vay dự án đầu tƣ là tính khả thi của dự án về
mặt tài chính.
1.3.2.2.

Mục tiêu thẩm định tín dụng trung dài hạn

Mục tiêu thẩm định tín dụng trung dài hạn là đánh giá một cách chính xác và trung
thực khả năng sinh lợi của một dự án, qua đó xác định đƣợc khả năng thu hồi nợ khi ngân
hàng cho vay để đầu tƣ vào dự án đó.

1.4.

Nội dung công tác thẩm định tín dụng doanh nghiệp ngắn hạn
1.4.1. Thẩm định tƣ cách khách hàng vay vốn
Mục tiêu của việc thẩm định tƣ cách khách hàng vay vốn chính là đánh giá tƣ cách

pháp nhân, tính chất hợp pháp và mức độ tin cậy đối với những thủ tục vay mà khách hàng
phải tuân thủ.
Điều kiện vay vốn
Theo quy chế cho vay của các tổ chức tín dụng, khách hàng muốn vay vốn ngân hàng
phải thỏa mãn các điều kiện vay vốn sau đây:
- Có năng lực pháp lý nhân sự, năng lực hành vi dân sự và chịu trách nhiệm dân sự
theo quy định của pháp luật.
- Có mục đích vay vốn hợp pháp.
- Có khả năng về mặt tài chính đảm bảo trả nợ trong thời hạn cam kết.
- Có phƣơng án sản xuất kinh doanh khả thi và có hiệu quả.
- Thực hiện các quy định về bảo đảm tiền vay theo quy định của Chính phủ và hƣớng
dẫn của Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam.
Thẩm định điều kiện vay vốn chính là xem xét kỹ lại nhằm phát hiện xem khách hàng
có thỏa mãn các điều kiện vay vốn nhƣ đƣợc quy định trong quy chế tín dụng hay không.
Trong các điều kiện vay vốn trên đây, thẩm định mục đích sử dụng vốn vay, thẩm định khả
năng tài chính đảm bảo nợ vay và thẩm định tính khả thi của phƣơng án sản xuất kinh
doanh là quan trọng nhất.
Mức độ tin cậy của hồ sơ vay vốn
5


Khi có nhu cầu vay vốn, khách hàng sẽ gửi cho tổ chức tín dụng giấy đề nghị vay vốn
và các tài liệu cần thiết chứng minh khách hàng đủ điều kiện vay vốn. Khách hàng phải có
trách nhiệm trƣớc pháp luật về tính chính xác và hợp pháp của các tài liệu đã gửi cho tổ

chức tín dụng. Thông thƣờng bộ hồ sơ vay vốn gồm có:
- Giấy đề nghị vay vốn.
- Giấy tờ chứng minh tƣ cách pháp nhân của khách hàng, chẳng hạn nhƣ giấy phép
thành lập, quyết định bổ nhiệm giám đốc và kế toán trƣởng, điều lệ hoạt động.
- Phƣơng án sản xuất kinh doanh và kế hoạch trả nợ.
- Báo cáo tài chính của thời kỳ gần nhất.
- Các giấy tờ liên quan đến tài sản thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh nợ vay.
- Các giấy tờ liên quan khác nếu cần thiết.
Thẩm định hồ sơ vay nhằm xem xét tính chân thực và mức độ tin cậy của những tài
liệu mà khách hàng cung cấp cho ngân hàng khi làm hồ sơ vay vốn. Ở khâu này, nhân viên
tín dụng cần chú ý thẩm định xem các tài liệu quy định trong hồ sơ vay có đầy đủ và hợp
pháp hay không, còn nội dung chi tiết của các tài liệu quan trọng nhƣ báo cáo tài chính và
phƣơng án sản xuất kinh doanh sẽ thẩm định sau.
1.4.2. Thẩm định năng lực quản lý của ngƣời đứng đầu doanh nghiệp
Những ngƣời đứng đầu và điều hành doanh nghiệp chính là các chủ doanh nghiệp, hội
đồng quản trị, ban giám đốc, họ chính là những ngƣời hoạch định chính sách, thiết lập, lựa
chọn và chỉ huy việc thực hiện các phƣơng án, kế hoạch sản xuất kinh doanh, hay nói cách
khác họ chính là những ngƣời quyết định sự tồn vong, sự phát triển của doanh nghiệp. Do
vậy, thẩm định năng lực quản trị của doanh nghiệp đi vay là một khâu không kém phần
quan trọng trong công tác thẩm định tín dụng.
Các ngân hàng thƣờng đánh giá năng lực quản trị của ngƣời điều hành doanh nghiệp
dựa trên các tiêu thức sau:
- Thành tích trong quá khứ của doanh nghiệp.
- Cơ cấu tổ chức, quản trị nhân sự.
- Quản trị chiến lƣợc, tầm nhìn cho tƣơng lai.
- Trình độ của ban điều hành doanh nghiệp.
1.4.3. Thẩm định tình hình tài chính doanh nghiệp
Xem xét xem doanh nghiệp có khả năng tài chính để đảm bảo trả nợ trong thời hạn
cam kết hay không là một trong những điều kiện tiên quyết để cho khách hàng vay. Điều
6

kiện này đặt ra vừa tốt cho khách hàng vừa tốt cho ngân hàng. Đối với khách hàng, có khả
năng tài chính đảm bảo trả nợ giúp cho khách hàng yên tâm rằng họ sẽ trả đƣợc nợ khi đến
hạn. Do đó, giữ đƣợc uy tín cũng nhƣ những cam kết đã thỏa thuận với ngân hàng. Còn đối
với ngân hàng, khả năng tài chính giúp ngân hàng yên tâm hơn về khả năng trả nợ của
khách hàng.
Tuy nhiên, do nhiều lý do khách quan cũng nhƣ chủ quan mà bản thân khách hàng
cũng không thể đánh giá chính xác đƣợc khả năng tài chính của mình. Vì thế, thẩm định
khả năng tài chính của khách hàng là rất cần thiết. Để làm điều này, khi làm thủ tục vay,
ngân hàng yêu cầu khách hàng cung cấp các báo cáo tài chính của các kỳ gần nhất. Dựa
vào các báo cáo tài chính này nhân viên tín dụng sẽ tiến hành phân tích nhằm thẩm định lại
khả năng tài chính của khách hàng.
Thẩm định mức độ tin cậy của báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính của doanh nghiệp là một bộ bao gồm bốn loại báo cáo: báo cáo kết
quả hoạt động kinh doanh, bảng cân đối kế toán, báo cáo lƣu chuyển tiền tệ và bảng thuyết
minh báo cáo tài chính. Nhƣng, trên thực tế cho chúng ta thấy rằng không phải tất cả các
doanh nghiệp đều có đủ năng lực để lập đầy đủ các loại báo cáo này. Nhƣng khi vay vốn,
ngân hàng yêu cầu doanh nghiệp ít nhất phải cung cấp đƣợc hai loại báo cáo: báo cáo kết
quả hoạt động kinh doanh và bảng cân đối kế toán của hai kỳ gần nhất so với thời điểm
vay vốn.
Các báo cáo tài chính mà doanh nghiệp cung cấp cho ngân hàng thƣờng đƣợc lập do
bộ phận kế toán tài chính của doanh nghiệp để cung cấp thông tin cho bên ngoài nhằm
mục đích vay vốn. Vì thế nên mục tiêu soạn thảo báo cáo tài chính có thể khác biệt so với
mục tiêu soạn thảo báo cáo tài chính phục vụ cho nội bộ trong doanh nghiệp. Do đó, mức
độ tin cậy của số liệu trong báo cáo tài chính doanh nghiệp cung cấp chƣa đƣợc đảm bảo.
Bởi thế, thẩm định mức độ tin cậy của báo cáo tài chính là rất cần thiết.
Để thẩm định mức độ tin cậy của các báo cáo tài chính, nhân viên tín dụng thƣờng
thực hiện các bƣớc sau:
-

Nghiên cứu kỹ số liệu của các báo cáo tài chính mà doanh nghiệp cung cấp. Đồng
thời sử dụng kiến thức kế toán tài chính và kỹ năng phân tích để phát hiện những
điểm đáng nghi ngờ hay bất hợp lý trong các báo cáo tài chính.

-

Mời khách hàng đến thảo luận và yêu cầu giải thích về những điểm đáng nghi ngờ
phát hiện đƣợc. Hoặc đến trực tiếp doanh nghiệp để quan sát và nếu cần thiết thì
7


nên tận mắt xem lại tài liệu kế toán và chứng từ gốc làm căn cứ lập các báo cáo tài
chính.
-

Kết luận sau cùng về mức độ tin cậy của các báo cáo tài chính do doanh nghiệp
cung cấp.

Phân tích báo cáo tài chính doanh nghiệp
Các tỷ số tài chính có liên quan đến khả năng trả nợ của doanh nghiệp đƣợc chú ý để
phân tích nhƣ: tỷ số đánh giá khả năng thanh toán, tỷ số đánh giá hiệu quả hoạt động của
tài sản, tỷ số đánh giá khả năng trả nợ và lãi, tỷ số đánh giá khả năng sinh lợi.
Việc tính toán và phân tích các tỷ số tài chính chƣa phải là mục tiêu sau cùng của công
tác thẩm định tình hình tài chính doanh nghiệp. Sau khi tính toán và phân tích là đánh giá
hay đƣa ra kết luận chung về tình hình tài chính của doanh nghiệp. Muốn đánh giá tình
hình tài chính doanh nghiệp, các cán bộ tín dụng thƣờng so sánh các tỷ số tài chính với
một số căn cứ để có thể rút ra đƣợc kết luận chung về tình hình tài chính công ty. Thông
thƣờng thì so sánh với các tỷ số của những thời kỳ trƣớc đó và so sánh với 1. Đồng thời so
sánh với các tỷ số của doanh nghiệp khác có hoàn cảnh tƣơng đồng và cuối cùng là so sánh

với các tỷ số bình quân ngành.
Xếp hạng tín dụng
Việc đánh giá, xếp loại tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp là một công tác đặc
biệt quan trọng nhằm cung cấp thông tin phục vụ cho công tác thẩm định tín dụng.
Việc xếp loại doanh nghiệp để có phƣơng pháp ứng xử phù hợp còn tạo sự hấp dẫn và
thu hút ngày càng nhiều khách hàng có uy tín gắn bó lâu dài, giúp cho hoạt động của ngân
hàng đƣợc thuận lợi và phát triển ổn định.
1.4.4. Thẩm định tính khả thi của phƣơng án vay vốn
Thẩm định thị trường và dự báo doanh thu
Thẩm định một phƣơng án sản xuất kinh doanh là phân tích thị trƣờng và qua đó dự
báo doanh thu là yếu tố quyết định đầu tiên. Để phân tích tốt tình hình thị trƣờng đòi hỏi
cán bộ tín dụng phải am hiểu về tình hình thị trƣờng của sản phẩm hoặc ngành mà khách
hàng đang hoạt động.
Qua phân tích và dựa vào kinh nghiệm am hiểu của mình về tình hình thị trƣờng của
ngành sản xuất kinh doanh mà mình đang xem xét, cán bộ tín dụng có thể phán quyết mức
độ tin cậy của phƣơng án sản xuất kinh doanh mà khách hàng đã lập. Từ đó đánh giá
8


chung về tính khả thi và hiệu quả của phƣơng án sản xuất kinh doanh mà khách hàng cung
cấp.
Thẩm định dự báo các khoản mục chi phí
Bên cạnh công tác thẩm định thị trƣờng và dự báo doanh thu thì công tác thẩm định dự
báo các khoản mục chi phí là không kém phần quan trọng. Để phân tích và đánh giá mức
độ tin cậy của các khoản mục chi phí một cách tối ƣu đòi hỏi cán bộ tín dụng phải am hiểu
về kế toán quản trị, kế toán chi phí và cách tính giá thành sản phẩm. Từ đó có thể phán
quyết các khoản mục chi phí nào là hợp lý và các khoản mục chi phí nào không hợp lý.
Ngoài kinh nghiệm và sự am hiểu về ngành, các cán bộ tín dụng nên tìm hiểu thông tin
về chi phí của những doanh nghiệp khác trong cùng ngành có quy mô tƣơng đƣơng để làm
cơ sở so sánh. Qua đó phán quyết về mức độ tin cậy của các khoản mục chi phí mà khách

hàng đã xây dựng trong phƣơng án sản xuất kinh doanh.
1.4.5. Thẩm định biện pháp bảo đảm tín dụng
Bảo đảm tín dụng hay còn đƣợc gọi là bảo đảm tiền vay là việc các tổ chức tín dụng áp
dụng các biện pháp nhằm phòng ngừa rủi ro, tạo cơ sở kinh tế và pháp lý để thu hồi đƣợc
khoản nợ đã cho khách hàng vay trƣớc đó. Bảo đảm tín dụng có thể thực hiện bằng nhiều
cách, bao gồm bảo đảm bằng tài sản thế chấp, bảo đảm bằng tài sản cầm cố, bảo đảm bằng
tài sản hình thành từ vốn vay, hoặc bảo đảm bằng hình thức bảo lãnh của bên thứ ba.
Nói chung bất kỳ tài sản hoặc các quyền phát sinh từ tài sản có thể tạo ra ngân lƣu đều
có thể dùng làm bảo đảm tiền vay. Tuy nhiên, để bảo đảm tiền vay thực sự có hiệu quả,
ngân hàng đòi hỏi tài sản bảo đảm phải có giá trị bảo đảm lớn hơn nghĩa vụ đƣợc bảo đảm.
Ngoài ra tài sản dùng làm bảo đảm nợ vay phải tạo ra đƣợc ngân lƣu. Hơn thế nữa là phải
có đầy đủ cơ sở pháp lý để ngƣời cho vay có quyền xử lý tài sản dùng làm bảo đảm tiền
vay.
Do đó, mục tiêu của thẩm định tài sản bảo đảm nợ vay là đánh giá một cách chính xác
và trung thực xem tài sản bảo đảm nợ vay có thỏa mãn các yêu cầu nêu trên hay không.
Nếu thỏa mãn thì khả năng thu hồi nợ đƣợc nâng cao. Nếu không thì tài sản bảo đảm nợ
vay không thể giúp ích gì thêm cho khả năng thu hồi nợ.
1.5.

Các chỉ tiêu đánh giá chất lƣợng hoạt động thẩm định tín dụng
Chất lƣợng tín dụng là kết quả của cả một quá trình tính từ khi khoản tín dụng đƣợc

ngân hàng xét duyệt, phát ra cho đến khi đƣợc thu hồi. Trong quá trình đó có rất nhiều
những tác động gây rủi ro dẫn đến việc ngân hàng không thu hồi đƣợc vốn và phải chịu
9


thua thiệt. Để quản lý chất lƣợng tín dụng đòi hỏi phải hiểu rõ về các nhân tố gây ảnh
hƣởng tới nó nhƣ: chiến lƣợc của ngân hàng, quy trình tín dụng, chính sách tín dụng, công
tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ, tính trung thực của khách hàng…Ngoài ra cần xem xét các

chỉ tiêu nhằm đánh giá chất lƣợng của hoạt động thẩm định tín dụng.
1.5.1. Dƣ nợ tín dụng
Dƣ nợ tín dụng nói chung, dƣ nợ ngắn hạn nói riêng là chỉ tiêu phản ánh số nợ mà
ngân hàng đã cho vay và chƣa thu đƣơc tại một thời điểm xác định nào đó. Chỉ tiêu này
càng cao chứng tỏ nhu cầu vay của khách hàng đƣợc mở rộng và ngân hàng cũng đã cho
vay nhiều hơn.
1.5.2. Doanh số cho vay
Hoạt động cho vay là hoạt động chính yếu và quan trọng nhất của bất cứ một ngân
hàng thƣơng mại nào. Doanh số cho vay là chỉ tiêu phản ánh tất cả các khoản tín dụng mà
ngân hàng đã phát ra cho vay trong một khoản thời gian nào đó, không kể món cho vay đó
đã thu hồi về hay chƣa. Doanh số cho vay thƣờng đƣợc xác định theo tháng, quý, năm.
Nhờ cho vay đã đem lại thu nhập chủ yếu cho ngân hàng. Tuy nhiên hoạt động cho vay là
hoạt động mang tính rủi ro lớn, vì vậy cần phải quản lý các khoản cho vay một cách chặt
chẽ thì mới có thể ngăn ngừa hoặc giảm thiểu rủi ro.
1.5.3. Doanh số thu nợ
Doanh số thu nợ là toàn bộ các món nợ mà ngân hàng đã thu về từ các khoản cho vay
của ngân hàng kể cả năm nay và những năm trƣớc đó. Hoạt động cho vay là hoạt động có
nhiều rủi ro, đồng vốn mà ngân hàng cho vay có thể thu hồi đúng hạn, trễ hạn hoặc có thể
không thu hồi đƣợc. Vì vậy công tác thu hồi nợ đƣợc ngân hàng đặt lên hàng đầu, bởi vì
một ngân hàng muốn hoạt động tốt, không phải chỉ nâng cao doanh số cho vay mà còn
phải chú trọng đến công tác thu nợ làm sao để đảm bảo đồng vốn bỏ ra và thu hồi lại đúng
hạn, tránh thất thoát và có hiệu quả cao.
1.5.4. Hệ số thu nợ
𝐻ệ 𝑠ố 𝑡ℎ𝑢 𝑛ợ =

𝐷𝑜𝑎𝑛ℎ 𝑠ố 𝑡ℎ𝑢 𝑛ợ
𝐷𝑜𝑎𝑛ℎ 𝑠ố 𝑐ℎ𝑜 𝑣𝑎𝑦

∗ 100%

Chỉ tiêu này phản ánh hiệu quả trong tác thu nợ của ngân hàng. Đồng thời nó phản ánh
trong một thời kỳ nào đó, với doanh số cho vay nhất định ngân hàng thu về bao nhiêu đồng
vốn. Và đối với một ngân hàng thì chỉ tiêu này càng cao càng tốt.
1.5.5. Vòng quay vốn tín dụng
10


𝑉ò𝑛𝑔 𝑞𝑢𝑎𝑦 𝑣ố𝑛 𝑡í𝑛 𝑑ụ𝑛𝑔 𝑡𝑟𝑜𝑛𝑔 𝑛ă𝑚 =

𝐷𝑜𝑎𝑛ℎ 𝑠ố 𝑡ℎ𝑢 𝑡𝑟𝑜𝑛𝑔 𝑛ă𝑚
𝐷ư 𝑛ợ 𝑏ì𝑛ℎ 𝑞𝑢â𝑛 𝑡𝑟𝑜𝑛𝑔 𝑛ă𝑚

Vòng quay vốn tín dụng thể hiện việc luân chuyển vốn cho vay nhanh hay chậm. Chỉ
tiêu này càng lớn càng tốt, nó chứng tỏ nguồn vốn của ngân hàng đã luân chuyển nhanh,
tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất kinh doanh. Đồng vốn quay nhanh cũng đồng nghĩa
với việc có nhiều ngƣời đƣợc hƣởng lợi ích từ vốn vay của ngân hàng hơn trong cùng một
thời gian.
1.5.6. Tỷ lệ dƣ nợ trên vốn huy động
𝑇ỷ 𝑙ệ 𝑑ư 𝑛ợ 𝑡𝑟ê𝑛 𝑣ố𝑛 ℎ𝑢𝑦 độ𝑛𝑔 =

𝐷ư 𝑛ợ 𝑐ℎ𝑜 𝑣𝑎𝑦
𝑉ố𝑛 ℎ𝑢𝑦 độ𝑛𝑔

∗ 100%

Chỉ tiêu này phản ánh ngân hàng cho vay đƣợc bao nhiêu so với nguồn vốn huy động,
nó còn nói lên hiệu quả sử dụng vốn huy động của ngân hàng, thể hiện ngân hàng đã chủ
động trong việc tích cực tạo lợi nhuận từ nguồn vốn huy động hay chƣa. Nếu ngân hàng sử
dụng vốn cho vay phần lớn từ nguồn vốn cấp trên thì không hiệu quả bằng việc sử dụng
nguồn vốn huy động đƣợc. Do vậy, tỷ lệ này càng gần 1 thì càng tốt cho hoạt động của

ngân hàng, khi đó chứng tỏ ngân hàng đã sử dụng một cách có hiệu quả đồng vốn huy
động đƣợc.
1.5.7. Tỷ lệ nợ quá hạn
𝑇ỷ 𝑙ệ 𝑛ợ 𝑞𝑢á ℎạ𝑛 𝑛𝑔ắ𝑛 ℎạ𝑛 =

𝑁ợ 𝑞𝑢á ℎạ𝑛 𝑛𝑔ắ𝑛 ℎạ𝑛
𝑇ổ𝑛𝑔 𝑑ư 𝑛ợ 𝑛𝑔ắ𝑛 ℎạ𝑛

∗ 100%

Chỉ tiêu nợ quá hạn nói chung hay nợ quá hạn ngắn hạn nói riêng là một chỉ số quan
trọng để đo lƣờng chất lƣợng nghiệp vụ tín dụng. Các ngân hàng có chỉ số này thấp đã
chứng minh đƣợc chất lƣợng tín dụng cao của mình và ngƣợc lại.
Thông thƣờng thì tỷ lệ nợ quá hạn tốt nhất là ở mức <= 5%. Tuy nhiên, chỉ tiêu này
đôi khi cũng chƣa phản ánh hết chất lƣợng tín dụng của một ngân hàng. Bởi vì bên cạnh
những ngân hàng có đƣợc tỷ lệ nợ quá hạn hợp lý do đã thực hiện tốt các khâu trong quy
trình tín dụng, còn có những ngân hàng có đƣợc tỷ lệ nợ quá hạn thấp thông qua việc cho
vay đảo nợ, không chuyển nợ quá hạn theo đúng quy định…
1.5.8. Tỷ lệ nợ xấu
𝑇ỷ 𝑙ệ 𝑛ợ 𝑥ấ𝑢 =

𝑁ợ 𝑥ấ𝑢
∗ 100%
𝐷ư 𝑛ợ

11


Về cơ bản một khoản nợ đƣợc coi là nợ xấu khi quá hạn trả lãi hoặc gốc trên 90 ngày,
hoặc các khoản lãi chƣa trả từ 90 ngày trở lên đã đƣợc nhập gốc, tái cấp vốn hoặc chậm trả

theo thoả thuận, hoặc cũng có thể là các khoản phải thanh toán đã quá hạn dƣới 90 ngày
nhƣng có lý do chắc chắn để nghi ngờ về khả năng khoản vay sẽ không đƣợc thanh toán
đầy đủ.
Ngoài ra nợ xấu còn là vấn đề thƣờng trực trong ngân hàng, vì hoạt động tín dụng luôn
có rủi ro. Trong quá trình hoạt động, các tổ chức tín dụng luôn phát sinh những khoản nợ
xấu. Nợ xấu của hệ thống ngân hàng gia tăng không có nghĩa rằng chính hệ thống ngân
hàng là tác giả của những khoản nợ xấu này, bởi vì việc phát sinh những khoản nợ xấu này
là do khách hàng vay không trả đƣợc nợ dẫn đến nợ xấu. Nhƣng khi tỷ lệ này càng cao thì
chứng tỏ ngân hàng gặp nhiều rủi ro trong tín dụng và cần phải khắc phục.
1.5.9. Tỷ lệ lợi nhuận từ hoạt động tín dụng
𝑇ỷ 𝑙ệ 𝑙ợ𝑖 𝑛ℎ𝑢ậ𝑛 𝑡ừ ℎ𝑜ạ𝑡 độ𝑛𝑔 𝑡í𝑛 𝑑ụ𝑛𝑔 =

𝐿ã𝑖 𝑡ừ ℎ𝑜ạ𝑡 độ𝑛𝑔 𝑡í𝑛 𝑑ụ𝑛𝑔
𝑇ổ𝑛𝑔 𝑙ợ𝑖 𝑛ℎ𝑢ậ𝑛

∗ 100%

Không thể nói một khoản tín dụng có chất lƣợng cao khi nó không đem lại khoản thu
nhập cho ngân hàng tồn tại và phát triển. Lợi nhuận do tín dụng mang lại chứng tỏ các
khoản vay không những thu hồi đƣợc gốc mà còn có lãi, đảm bảo đƣợc độ an toàn của
đồng vốn vay.
Ta thấy rằng nếu ngân hàng thƣơng mại chỉ chú trọng việc giảm và duy trì một tỷ lệ nợ
quá hạn thấp mà không tăng đƣợc hoạt động tín dụng thì tỷ lệ nợ quá hạn thấp đó cũng
không có ý nghĩa gì. Chất lƣợng tín dụng đƣợc nâng cao chỉ thực sự có ý nghĩa khi nó góp
phần nâng cao khả năng sinh lời của ngân hàng.
1.6.

Các rủi ro trong hoạt động thẩm định tín dụng
Những rủi ro trong công tác thẩm định tín dụng khá là phổ biến thậm chí nó nhƣ một

điều tất yếu mà không ngân hàng nào có thể tránh khỏi.
Rủi ro này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, nhìn chung bao gồm: nguyên nhân chủ
quan từ phía khách hàng, Ngân hàng, hay nguyên nhân khách quan nhƣ ảnh hƣởng của nền
kinh tế, môi trƣờng kinh doanh, pháp lý…
1.6.1. Rủi ro chủ quan
- Rủi ro xuất phát từ ngân hàng
Vấn đề đạo đức của cán bộ quản lý trong ngân hàng: Mỗi khi nhắc đến rủi ro đạo
đức trong hoạt động tín dụng ngân hàng, chúng ta thƣờng nghĩ ngay đến rủi ro đạo đức của
12


cán bộ tín dụng mà ít ai nói đến rủi ro đạo đức của ngƣời quản lý. Chúng ta biết rằng một
nhà quản lý làm đúng chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình thì phòng ngừa đƣợc
sự phát sinh của rủi ro trong tín dụng rất cao. Nhƣng trên thực tế, vì lợi ích cá nhân hay
của một nhóm mà các cán bộ đã cố tình tạo ra khe hở cho rủi ro phát sinh. Chẳng hạn khi
nhà quản lý đã có quen biết và có lợi ích với khách hàng, mặc dù điều kiện khách hàng vay
vốn có thể chƣa tốt, chƣa đạt, thậm chí không đủ điều kiện và hơn thế nữa đã đƣợc cán bộ
tín dụng, thẩm định ghi rõ nguyên nhân trong báo cáo thẩm định là không phê duyệt cho
vay. Nhƣng vì một lý do nào đó nhà quản lý hay nhóm cán bộ quản lý đã bằng cách này
hay cách khác hƣớng dẫn khách hàng hợp thức hóa hồ sơ, thậm chí còn yêu cầu cán bộ tín
dụng, thẩm định phải thực hiện theo ý kiến chỉ đạo của mình.
Rủi ro xuất phát từ phía cán bộ trực tiếp làm công tác tín dụng: Chúng ta cần biết
rằng rủi ro trong hoạt động tín dụng là khó có thể tránh khỏi. Dù cán bộ tín dụng, những
ngƣời liên quan đến công tác thẩm định, cho vay đã rất tận tâm, nhiệt tình nhƣng cũng
không thể tránh đƣợc hoàn toàn rủi ro trong công tác thẩm định tín dụng. Vì một nguyên
nhân khách quan đó chính là không phải khách hàng nào vay vốn ngân hàng cũng kinh
doanh có hiệu quả.
Qua kết luận của kiểm tra kiểm toán nội bộ các ngân hàng, thanh tra và đoàn kiểm tra
của ngân hàng nhà nƣớc cho thấy nhiều món vay kém chất lƣợng tồn động tại các ngân
hàng hiện tại không có khả năng thu hồi và tƣơng lai có nguy cơ mất trắng đều có nguyên

nhân chung là do thẩm định sơ sài các hồ sơ có vấn đề, thiếu kiểm tra kiểm soát một cách
nghiêm ngặt. Điều đó một phần là do năng lực của cán bộ quản lý có liên quan bên cạnh
đó một phần không nhỏ gây nên tình trạnh đó chính là bộ phận cán bộ tín dụng, cán bộ
thẩm định đã lơ là trong công tác thẩm định tín dụng…
Công tác kiểm soát nội bộ các Ngân hàng còn lỏng lẻo: Kiểm soát nội bộ thông
thƣờng sẽ có điểm mạnh hơn so với thanh tra Nhà nƣớc ở tính thời gian vì nó nhanh
chóng, kịp thời ngay từ khi phát sinh vấn đề, do việc kiểm tra đƣợc thực hiện thƣờng
xuyên cùng với công việc kinh doanh. Nhƣng trong thời gian gần đây, công việc kiểm soát
nội bộ của các Ngân hàng hầu hết chỉ tồn tại trên hình thức và không đƣợc chú trọng dẫn
đến phát sinh nhiều rủi ro, đặc biệt trong công tác thẩm định tín dụng.
Thiếu sự giám sát và quản lý sau khi cho vay: Các Ngân hàng thƣờng tập trung quá
nhiều công sức vào việc thẩm định trƣớc khi cho vay mà nới lỏng quá trình kiểm tra, kiểm
soát đồng vốn của mình sau khi cho vay. Trong thời gian qua các Ngân hàng chƣa thực
13


hiện tốt công tác theo dõi nợ. Nguyên nhân một phần do yếu tố tâm lý ngại gây phiền hà
cho khách hàng, một phần do hệ thống thông tin quản lý phục vụ kinh doanh tại các doanh
nghiệp còn lạc hậu, không cung cấp đầy đủ các thông tin mà Ngân hàng yêu cầu.
Ngân hàng quá chú trọng đến lợi nhuận: Hiện nay các Ngân hàng quá chú trọng đến
lợi nhuận, đặt chỉ tiêu lợi nhuận cao hơn mức độ an toàn của các khoản vay hoặc vì yếu tố
cạnh tranh. Vì thế ngân hàng đã không cân đối và xem xét cẩn thận giữa hai yếu tố an toàn
và hiệu quả nên sẽ làm rủi ro dễ xảy ra và khó có thể kiểm soát đƣợc.
Những sai lầm trong nghiệp vụ: Đó chính là trƣờng hợp cho vay quá mức so với khả
năng trả nợ vay của khách hàng. Do không phân tích, thẩm định kỹ khách hàng dẫn đến
không đánh giá chính xác thực trạng khả năng tài chính, khả năng trả nợ của khách hàng.
Xác định kỳ hạn trả nợ các khoản vay không đúng với thực tế, vì định hạn nợ rất quan
trọng, thời điểm trả nợ phải là thời điểm có thu nhập. Nếu xác định kỳ hạn sai sẽ xảy ra hai
trƣờng hợp:
 Thứ nhất, khách hàng có thu nhập sớm hơn thời điểm trả nợ nên số tiền có đƣợc sẽ

sử dụng vào mục đích khác, nên khi đáo hạn khách hàng không có tiền trả nợ cho
Ngân hàng, dẫn đến nợ quá hạn hoặc nợ xấu.
 Thứ hai, khách hàng có thu nhập sau thời điểm trả nợ, thì trong trƣờng hợp này tất
nhiên khách hàng không có tiền trả nợ cho Ngân hàng và khi đến hạn dẫn đến phải
gia hạn hoặc chuyển nợ quá hạn, gây phiền hà và rắc rối cho Ngân hàng.
- Rủi ro xuất phát từ khách hàng vay vốn
Rủi ro đạo đức: Rủi ro đạo đức trong kinh doanh của các ngân hàng không phải chỉ do
cán bộ quản lý, cán bộ tín dụng của ngân hàng mà còn do một số đối tƣợng là những ngƣời
vay vốn. Đã có không ít khách hàng để đạt đƣợc mục tiêu vay vốn của mình đã giả tạo hồ
sơ hợp đồng mua bán nhằm vay vốn ngân hàng. Điều đó đòi hỏi ngân hàng thƣơng mại nói
chung, cán bộ tín dụng, thẩm định nói riêng phải làm tốt và thật chính xác việc phân loại
đối tƣợng vay vốn từ đó có các biện pháp kiểm tra, đôn đốc, giúp đỡ và hƣớng dẫn nhằm
phòng ngừa rủi ro một cách hữu hiệu nhất.
Sử dụng vốn sai mục đích, không có thiện chí trong việc trả nợ vay: Đa số các doanh
nghiệp khi vay vốn Ngân hàng đều có các phƣơng án kinh doanh cụ thể, khả thi. Có hai
trƣờng hợp rủi ro từ phía khách hàng:
Trƣờng hợp thứ nhất, khách hàng là doanh nghiệp sử dụng vốn sai mục đích, cố ý lừa
đảo Ngân hàng để chiếm đoạt tài sản. Đây là trƣờng hợp tồi tệ nhất trong các nguyên nhân
14


chủ quan dẫn đến rủi ro trong công tác thẩm định tín dụng của Ngân hàng. Họ tìm cách
làm giả mạo giấy tờ, chữ ký, con dấu, hoặc điều chỉnh các báo cáo tài chính, hay làm các
hóa đơn, chứng từ mua bán khống…để vay đƣợc vốn của Ngân hàng và sau đó họ sử dụng
tiền vay không đúng mục đích, không trả nợ. Trƣờng hợp này không nhiều lắm, tuy nhiên,
khi việc này phát sinh lại ảnh hƣởng hết sức nặng nề, Ngân hàng khó lòng thu hồi đƣợc nợ,
có nguy cơ bị mất vốn hoàn toàn hoặc chỉ thu hồi đƣợc một phần, làm ảnh hƣởng đến uy
tín của các cán bộ tín dụng, toàn thể ngân hàng và các doanh nghiệp khác.
Trƣờng hợp thứ hai, khách hàng có ý muốn trả nợ nhƣng đang gặp khó khăn về tài
chính tạm thời do những yếu tố khách quan ngoài ý muốn của khách hàng. Có rất nhiều

nguyên nhân dẫn đến tình trạng này nhƣng chủ yếu vẫn là do khả năng quản lý kinh doanh
kém hiệu quả. Quy mô kinh doanh mà doanh nghiệp tƣởng tƣợng quá lớn so với khả năng
quản lý là nguyên nhân dẫn đến sự phá sản của phƣơng án sản xuất kinh doanh đầy khả thi
mà lẽ ra nó phải thành công trên thực tế.
Thêm vào đó, do không nắm bắt kịp thời sự thay đổi về thị trƣờng cung cấp nguyên
vật liệu, giá cả nguyên vật liệu lên xuống thất thƣờng, thay đổi có chiều hƣớng bất lợi cho
doanh nghiệp. Máy móc thiết bị, kỹ thuật lạc hậu, không phù hợp với sự phát triển hiện
nay nên doanh nghiệp đã sản xuất ra những sản phẩm không phù hợp với thị hiếu ngƣời
tiêu dùng, không đạt tiêu chuẩn thị trƣờng dẫn đến sản phẩm không bán đƣợc. Khi thị
trƣờng tiêu thụ giảm thì doanh nghiệp phải giảm sản lƣợng, nếu không sẽ làm gia tăng
hàng tồn kho. Sản lƣợng giảm, chi phí không giảm, giá thành nguyên vật liệu tăng, đến
một lúc nào đó doanh nghiệp sẽ bị thua lỗ nặng nề.
Tình hình tài chính yếu kém, thiếu minh bạch: Các doanh nghiệp thƣờng có thói
quen làm đẹp sổ sách của mình bằng những con số không thật. Do đó sổ sách kế toán mà
các doanh nghiệp cung cấp cho Ngân hàng hầu nhƣ chỉ mang tính chất hình thức hơn là
thực chất. Khi cán bộ Ngân hàng phân tích tài chính của doanh nghiệp dựa trên số liệu do
các doanh nghiệp cung cấp thƣờng thiếu tính thực tế và xác thực. Đây cũng là nguyên
nhân vì sao Ngân hàng vẫn luôn xem nặng phần tài sản thế chấp, tài sản đảm bảo nhƣ là
một chỗ dựa cuối cùng để phòng chống rủi ro tín dụng.
1.6.2. Rủi ro khách quan
- Môi trường kinh tế không ổn định
Sự biến động liên tục và khó dự đoán được của nền kinh tế Thế giới: Việc gia nhập
vào tổ chức WTO đã đem đến cho Việt Nam nhiều cơ hội và thách thức. Nhƣng không ít
15