các giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển tại công ty cổ phần giao nhận và tiếp vận quốc tế interlogistics

BỘ TÀI CHÍNH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH – MARKETING
KHOA THƯƠNG MẠI

NGUYỄN HOÀNG THỊNH
LỚP: 11DTM1

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
Tên đề tài:
CÁC GIẢI PHÁP NHẰM ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG KINH
DOANH DỊCH VỤ GIAO NHẬN HÀNG HÓA XUẤT NHẬP
KHẨU BẰNG ĐƯỜNG BIỂN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN
GIAO NHẬN VÀ TIẾP VẬN QUỐC TẾ INTERLOGISTICS

CHUYÊN NGÀNH: THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ

GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: ThS. PHẠM GIA LỘC

TP.HỒ CHÍ MINH, NĂM 2015


BỘ TÀI CHÍNH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH – MARKETING
KHOA THƯƠNG MẠI

NGUYỄN HOÀNG THỊNH
LỚP: 11DTM1

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
Tên đề tài:
CÁC GIẢI PHÁP NHẰM ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG KINH

DOANH DỊCH VỤ GIAO NHẬN HÀNG HÓA XUẤT NHẬP
KHẨU BẰNG ĐƯỜNG BIỂN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN
GIAO NHẬN VÀ TIẾP VẬN QUỐC TẾ INTERLOGISTICS

TP.HỒ CHÍ MINH, NĂM 2015


NHẬN XÉT ĐƠN VỊ THỰC TẬP
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
Ngày.......tháng……năm……
Xác nhận của đơn vị thực tập


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
Ngày.......tháng……năm……


MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG BIỂU
DANH MỤC ĐỒ THỊ
DANH MỤC VIẾT TẮT
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI..........................4
1.1.

Khái quát chung về giao nhận hàng hóa và người giao nhận .....................4

1.1.1.

Khái niệm ..................................................................................................4

1.1.1.1.

Giao nhận hàng hóa ...........................................................................4

1.1.1.2.

Người giao nhận .................................................................................5

1.1.2.

Vai trò của giao nhận ...............................................................................6

1.1.3.

Phân loại giao nhận ..................................................................................7

1.1.4.

Vai trò, quyền hạn và nghĩa vụ của người giao nhận ...........................8

1.1.4.1.

Vai trò ..................................................................................................8

1.1.4.2.

Quyền hạn của người giao nhận .......................................................9

1.1.4.3.

Nghĩa vụ của người giao nhận ..........................................................9

1.1.4.4.

Phạm vi trách nhiệm của người giao nhận ....................................10

1.2.

Khái quát chung về giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường

biển 11
1.2.1.

Khái niệm ................................................................................................11

1.2.2.

Cơ sở vật chất của vận tải biển .............................................................12

1.2.3.

Cơ sở pháp lý liên quan đến vận tải biển .............................................12

1.3.

Các loại hình giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển .....15

1.3.1.

Giao nhận hàng nguyên container: ......................................................15

1.3.2.

Giao nhận hàng lẻ: .................................................................................16

1.3.3.

Giao nhận hàng kết hợp ........................................................................17

1.4.

Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh dịch vụ giao nhận

hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển .........................................................18
1.4.1.

Các nhân tố bên ngoài............................................................................18


1.4.1.1.

Yếu tố tự nhiên .................................................................................18

1.4.1.2.

Yếu tố công nghệ ..............................................................................19

1.4.1.3.

Tỷ giá hối đoái ..................................................................................19

1.4.1.4.

Đối thủ cạnh tranh ...........................................................................19

1.4.2.

Các nhân tố bên trong............................................................................20

1.4.2.1.

Nguồn nhân lực ................................................................................20

1.4.2.2.

Cơ sở vật chất....................................................................................20

1.4.2.3.

Nguồn lực tài chính..........................................................................21

1.4.2.4.

Hoạt động marketing ........................................................................21

1.5.

Bài học kinh nghiệm của một số công ty kinh doanh dịch vụ giao nhận

hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển .........................................................22

1.5.1.

Tập đoàn FedEx .....................................................................................22

1.5.2.

NYK Logistics .........................................................................................23

CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG KINH DOANH DỊCH VỤ GIAO
NHẬN HÀNG HÓA XUẤT NHẬP KHẨU BẰNG ĐƯỜNG BIỂN TẠI CÔNG
TY CỔ PHẦN GIAO NHẬN VÀ TIẾP VẬN QUỐC TẾ INTERLOGISTICS26
2.1.

Giới thiệu sơ lược về công ty ........................................................................26

2.2.1.

Lịch sử hình thành và phát triển ..........................................................26

2.2.2.

Phạm vi hoạt động ..................................................................................27

2.2.3.

Chức năng và nhiệm vụ của công ty .....................................................27

2.2.4.

Bộ máy tổ chức của công ty ...................................................................29

2.2.

Quy trình kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu bằng

đường biển tại Công ty Cổ Phần Giao Nhận và Tiếp Vận Quốc Tế
Interlogistics.............................................................................................................31
2.2.1.

Quy trình kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất khẩu bằng

đường biển ...............................................................................................................31
2.2.1.1.

Nghiên cứu thị trường và tìm kiếm khách hàng.............................32

2.2.1.2.

Báo giá ..............................................................................................32

2.2.1.3.

Ký kết hợp đồng ................................................................................33


2.2.1.4.

Chuẩn bị giao hàng cho người vận tải ............................................33

2.2.1.5.

Làm thủ tục hải quan .......................................................................34

2.2.1.6.

Giao hàng cho người vận tải ...........................................................38

2.2.1.7.

Lập bộ chứng từ thanh toán và quyết toán .....................................41

2.2.2.

Quy trình kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hóa nhập khẩu bằng

đường biển ...............................................................................................................41
2.2.2.1.

Ký kết hợp đồng với khách hàng .....................................................42

2.2.2.2.

Nhận và kiểm tra chứng từ ..............................................................43

2.2.2.3.

Lập tờ khai hải quan hàng nhập khẩu ............................................44

2.2.2.4.

Chuẩn bị các chứng từ liên quan ....................................................48

2.2.2.5.

Nhận hàng tại cảng ..........................................................................49

2.2.2.6.

Giao hàng cho khách hàng ..............................................................54

2.2.2.7.

Quyết toán và bàn giao chứng từ cho khách hàng .........................54

2.3.

Phân tích tình hình kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập

khẩu bằng đường biển tại Công ty Cổ Phần Giao Nhận và Tiếp Vận Quốc Tế
Interlogistics.............................................................................................................54
2.3.1.

Doanh thu ................................................................................................54

2.3.2.

Chi phí .....................................................................................................61

2.3.3.

Lợi nhuận ................................................................................................66

2.3.4.

Phân tích khách hàng chính và thị trường kinh doanh dịch vụ giao

nhận hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển của công ty ...........................66
Đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hóa

2.3.5.

xuất nhập khẩu bằng đường biển của Công ty Cổ Phần Giao Nhận và Tiếp
Vận Quốc Tế Interlogistics từ 2010-2014 ..............................................................69
2.4.

Các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh dịch vụ giao nhận

hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển tại Công ty Cổ Phần Giao Nhận và
Tiếp Vận Quốc Tế Interlogistics ............................................................................72
2.4.1.
2.4.1.1.

Các nhân tố bên ngoài............................................................................72
Yếu tố tự nhiên .................................................................................72


2.4.1.2.

Yếu tố công nghệ ..............................................................................72

2.4.1.3.

Tỷ giá hối đoái ..................................................................................73

2.4.1.4.

Đối thủ cạnh tranh ...........................................................................74

2.4.2.

Các nhân tố bên trong............................................................................75

2.4.2.1.

Nguồn nhân lực ................................................................................75

2.4.2.2.

Cơ sở vật chất....................................................................................76

2.4.2.3.

Nguồn lực tài chính..........................................................................77

2.4.2.4.

Hoạt động marketing ........................................................................78

2.5.

Đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức đối với hoạt động

kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển tại
Công ty Cổ Phần Giao Nhận và Tiếp Vận Quốc Tế Interlogistics .....................79
2.5.1.

Điểm mạnh ..............................................................................................79

2.5.2.

Điểm yếu ..................................................................................................80

2.5.3.

Cơ hội ......................................................................................................80

2.5.4.

Thách thức ..............................................................................................81

CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP NHẰM ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG KINH
DOANH DỊCH VỤ GIAO NHẬN HÀNG HÓA XUẤT NHẬP KHẨU BẰNG
ĐƯỜNG BIỂN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN GIAO NHẬN VÀ TIẾP VẬN
QUỐC TẾ INTERLOGISTICS .............................................................................84
3.1.

Cơ sở đề xuất giải pháp ................................................................................84

3.1.1

Quan điểm, định hướng của Nhà nước ................................................84

3.1.2

Dự báo trong tương lai về ngành kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng

hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển ...................................................................86
3.1.3

Định hướng phát triển của công ty trong thời gian tới.......................86

3.1.4

Xây dựng ma trận SWOT .....................................................................87

3.2.

Một số giải pháp đẩy mạnh hoạt động kinh doanh dịch vụ giao nhận

hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển tại Công ty Cổ Phần Giao Nhận và
Tiếp Vận Quốc Tế Interlogistics ............................................................................90


3.2.1.

Giải pháp 1: Kết hợp S1+S6+O2: Phát triển kinh doanh dịch vụ theo

hướng ngày càng nâng cao chất lượng dịch vụ giao nhận ..................................90
3.2.2.

Giải pháp 2: Kết hợp W2+T4+T5 : Đào tạo nguồn nhân lực chuyên

nghiệp

92

3.2.3.

Giải pháp 4: Kết hợp S2+S4+S6+S7+O1: Mở rộng thị trường kinh

doanh giao nhận ......................................................................................................93
Giải pháp 5: Kết hợp S2+S3+T1: Xây dựng các tiêu chuẩn, qui định

3.2.4.

làm việc trong công ty .............................................................................................95
3.2.5.

Giải pháp 6: Kết hợp W4+T1: Xây dựng chiến lược giá dịch vụ hợp

lý

96

3.2.6.

Giải pháp 7: Kết hợp W2+W3+T2+T4+T5: Nâng cao công tác hạn

chế, phòng ngừa rủi ro trong hoạt động kinh doanh giao nhận hàng hóa xuất
nhập khẩu bằng đường biển...................................................................................97

3.2.7.

Giải pháp 8: Kết hợp S1+S4+S7+O1+O4: Mở rộng phạm vi dịch vụ

giao nhận 99
Giải pháp 9: Kết hợp S4+S6+T1: Ứng dụng công nghệ thông tin vào

3.2.8.

hoạt động kinh doanh giao nhận của công ty .....................................................100
Giải pháp 10: Kết hợp S1+S2+O1+O2: Tăng cường các công tác hỗ

3.2.9.

trợ phòng kinh doanh ...........................................................................................101
3.2.10.

Kết hợp W1+O1+O2: Đẩy mạnh công tác khảo sát nghiên cứu thị

trường

102

3.2.11.

Kết hợp S4+S6+O1+O2: Đẩy mạnh các hoạt động quảng cáo, giới

thiệu các dịch vụ của công ty ................................................................................103
3.3.

Một số kiến nghị ..........................................................................................104

3.3.1.

Hiệp hội doanh nghiệp Logistics Việt Nam (VLA) ...........................104

3.3.2.

Các cơ quan ban ngành .......................................................................105

TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................109
PHỤ LỤC ...............................................................................................................111


DANH MỤC BẢNG BIỂU
STT

NỘI DUNG

TRANG

1

Bảng 2.1. Doanh thu từ các hoạt động dịch vụ giao nhận

55

hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển của công ty từ
2010-2014
2

Bảng 2.2 Doanh thu chia theo loại hình FCL và LCL

59

3

Bảng 2.3. Chi phí công ty từ 2010-2014

62

4

Bảng 2.4. Tỉ trọng các loại chi phí của công ty trong giai

64

đoạn 2010-2014
5

Bảng 2.5. Lợi nhuận hoạt động kinh doanh giao nhận hàng

66

hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển của công ty từ 20102014
6

Bảng 2.6. Tỷ suất lợi nhuận từ 2010-2014

70

7

Bảng 2.7. Danh mục máy móc sử dụng trong kho

77

8

Bảng 2.8. Danh mục máy móc sử dụng trong văn phòng

77

9

Bảng 3.1. Dự báo giá trị sản lượng ngành giao nhận vận

86

tải hàng hóa quốc tế Việt Nam đến năm 2020
10

Bảng 3.2. Ma trận SWOT

88

i


DANH MỤC ĐỒ THỊ

STT

NỘI DUNG

TRANG

1

Sơ đồ 2.1. Bộ máy tổ chức của Công ty Cổ Phần Giao

30

Nhận và Tiếp Vận Quốc Tế Interlogistics
2

Sơ đồ 2.2. Quy trình kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng

31

hóa xuất khẩu bằng đường biển
3

Sơ đồ 2.3. Quy trình kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng

42

hóa nhập khẩu bằng đường biển

4

Hình 2.1. Giao diện sử dụng phần mềm ECUS 5

35

5

Hình 2.2 Giao diện tờ khai xuất khẩu

35

6

Hình 2.3 Mẫu vận đơn hàng xuất

36

7

Hình 2.4 Mẫu thông tin container

37

8

Hình 2.5 Mẫu thông tin danh sách hàng xuất

37

9

Hình 2.6 Kết quả phân luồng hàng hóa

38

10

Hình 2.7. Giao diện tờ khai nhập khẩu

44

11

Hình 2.8. Mẫu vận đơn hàng nhập

45

12

Hình 2.9. Mẫu hóa đơn thương mại hàng nhập

46

13

Hình 2.10. Mẫu danh sách chi tiết hàng nhập

46

14

Hình 2.11. Thông báo kết quả thực hiện việc khai báo

47

15

Hình 2.12. Kết quả xử lý tờ khai nhập khẩu

48

16

Hình 2.13 Doanh thu các loại hình dịch vụ giao nhận của

57

công ty
17

Hình 2.14. Tỷ trọng cơ cấu khách hàng chính của công ty

67

18

Hình 2.15. Tỷ trọng cơ cấu thị trường kinh doanh dịch vụ

68

giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển

ii


DANH MỤC VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Tên tiếng Anh

Tên tiếng Việt

B/L

Bill of Lading

Vận đơn

C/O

Certificate of Origin

Giấy chứng nhận xuất xứ

CFS

Container Freight Station

Kho hàng lẻ

CY

Container Yard

Bãi chứa container

D/O

Delivery Order

Lệnh giao hàng

FCL

Full Container Load

Hàng nguyên container

FIATA

The International Federation

Hiệp hội vận tải giao nhận

of Freight Forwarders

quốc tế

Associations
LCL

Less than Container Load

Hàng lẻ

WTO

World Trade Organisation

Tổ chức Thương mại Thế
giới

iii


GVHD: ThS Phạm Gia Lộc

LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Từ sau công cuộc đổi mới nền kinh tế năm 1986 đến nay, các chính sách mở
cửa và hội nhập nền kinh tế thế giới đã góp phần tạo nên những bước chuyển biến
tích cực đối với nền kinh tế Việt Nam trên nhiều lĩnh vực: kinh tế, văn hóa, chính
trị, xã hội….. Về kinh tế, nước ta đã ký kết nhiều hiệp định quan trọng như Hiệp
định thương mại song phương với Hoa Kỳ (7/2000), hiệp định đối tác kinh tế Việt
Nam – Nhật Bản (2008), gia nhập WTO vào cuối năm 2006 và sắp tới là ký kết hiệp
định TPP …đã thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam luôn giữ mức tăng trưởng ấn tượng
và ổn định, đặc biệt là trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hằng năm. Có được các
kết quả trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu khả quan trên là nhờ ngành giao nhận
hay còn được gọi là Logistics Việt Nam đã phát triển và đóng góp rất nhiều vào thời
gian qua. Theo báo cáo, hằng năm Logistics đóng góp từ 20% đến 25% GDP của
đất nước và có tốc độ tăng trưởng bình quân (từ giai đoạn 1997 đến nay) là

24%/năm, đây là một con số không nhỏ đối với một ngành còn mới phát triển
không lâu tại Việt Nam. Dự báo trong thời kỳ 2014-2020, ngành Logistics có mức
tăng bình quân 27%/năm. Đến thời điểm hiện nay diện mạo của ngành logistics Việt
Nam không hề thua kém các nước trong khu vực, các doanh nghiệp dịch vụ
logistics Việt Nam đã trưởng thành và cùng hợp tác, cạnh tranh với các đối tác nước
ngoài; các doanh nghiệp chủ hàng Việt Nam đã bắt đầu tin cậy và giành quyền chủ
động về việc sử dụng dịch vụ giao nhận đối với các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ
trong nước.
Công ty Cổ Phần Giao Nhận và Tiếp Vận Quốc Tế Interlogistics là một
trong những doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực giao nhận và vận tải hàng hóa.
Được thành lập từ năm 2005, đến nay qua gần 10 năm xây dựng và phát triển,
Interlogistics trở thành một địa chỉ uy tín và tin cậy đối với khách hàng trong việc
cung cấp dịch vụ giao nhận. Với mong muốn tìm hiểu rõ hơn về quy trình kinh
doanh dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển tại Công ty Cổ
Phần Giao nhận và Tiếp Vận Quốc Tế Interlogistics, đồng thời đưa ra những giải

1


GVHD: ThS Phạm Gia Lộc

pháp góp phần vào sự phát triển công ty, tác giả đã chọn đề tài “ Các giải pháp
nhằm đẩy mạnh hoạt động kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu
bằng đường biển tại Công ty Cổ Phần Giao Nhận và Tiếp Vận Quốc Tế
Interlogistics”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu nhằm mục tiêu tổng hợp các kiến thức liên quan đến quy
trình kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu trong hoạt động ngoại
thương, mà cụ thể là kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu bằng
đường biển. Đồng thời đánh giá dịch vụ kinh doanh giao nhận hàng hóa xuất nhập

khẩu bằng đường biển tại Công ty Cổ Phần Giao nhận và Tiếp Vận Quốc Tế
Interlogistics trong thời gian qua và từ đó đưa ra những giải pháp, đề xuất nhằm
phát triển hoạt động kinh doanh của công ty trong tương lai.
3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là quy trình kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hóa
xuất nhập khẩu bằng đường biển tại Công ty Cổ Phần Giao Nhận và Tiếp Vận Quốc
Tế Interlogistics.
4. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của đề tài:
-

Không gian: Công ty Cổ Phần Giao Nhận và Tiếp Vận Quốc Tế
Interlogistics

-

Thời gian: từ năm 2010 đến năm 2014.
5. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài được thực hiện bằng cách sử dụng các phương pháp nghiên cứu như

sau:
-

Phương pháp nghiên cứu định tính: sử dụng nguồn dữ liệu thứ cấp từ sách
báo, tạp chí, các số liệu thống kê liên quan đến đề tài.

-

Phương pháp quan sát thực tế: quan sát quy trình, thủ tục tại công ty, cảng.
Ghi nhớ vị trí địa lý của mỗi cảng cũng như các nơi làm thủ tục và vị trí các

kho hàng.

2


GVHD: ThS Phạm Gia Lộc

-

Phương pháp so sánh: so sánh giữa lý thuyết và thực tế; so sánh các quy trình
với nhau nhằm rút ra những khác biệt.
6. Kết cấu đề tài
Dựa trên những lý do chọn đề tài, mục tiêu, đối tượng, phạm vi và phương

pháp nghiên cứu, tác giả xây dựng đề tài có kết cấu gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở khoa học liên quan đến đề tài.
Chương 2: Phân tích thực trạng kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập
khẩu bằng đường biển tại Công ty Cổ Phần Giao Nhận và Tiếp Vận Quốc Tế
Interlogistics
Chương 3: Các giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động kinh doanh dịch vụ giao nhận
hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển tại Công ty Cổ Phần Giao Nhận và Tiếp
Vận Quốc Tế Interlogistics
7. Ý nghĩa thực tiễn
Với việc phân tích thực trạng và đề xuất các giải pháp nên áp dụng tại Công
ty Cổ Phần Giao Nhận và Tiếp Vận Quốc Tế Interlogistics trong thời gian tới sẽ
giúp công ty:
-

Đẩy mạnh được hoạt động kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập
khẩu bằng đường biển, từ đó góp phần gia tăng doanh thu và lợi nhuận cho

công ty.

-

Trở thành công ty giao nhận có dịch vụ tốt, được khách hàng tin tưởng và sử
dụng.

3


GVHD: ThS Phạm Gia Lộc

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
1.1.

Khái quát chung về giao nhận hàng hóa và người giao nhận

1.1.1. Khái niệm
1.1.1.1.

Giao nhận hàng hóa

Giao nhận hàng hóa là một dịch vụ đã xuất hiện từ cách đây khoảng 500
năm. Công ty đầu tiên hoạt động trong lĩnh vực giao nhận hàng hóa là hãng
VANSAI (Thụy Sĩ), làm công việc giao nhận và kiêm cả việc vận tải hàng hóa từ
quốc gia này sang quốc gia khác. Trải qua một lịch sử lâu dài, ngành giao nhận cho
đến nay đã đạt được nhiều bước tiến quan trọng, góp phần thúc đẩy nền kinh tế toàn
cầu. Hiện nay, định nghĩa về “giao nhận hàng hóa” là khá đa dạng, có thể liệt kê
một số khái niệm phổ biến như sau:
Theo Hiệp hội giao nhận kho vận quốc tế FIATA, đã định nghĩa giao nhận

hàng hóa xuất nhập khẩu như sau: “Dịch vụ giao nhận là bất kì loại dịch vụ nào liên
quan đến vận chuyển (bao gồm vận chuyển đơn phương thức và đa phương thức),
gom hàng, lưu kho, bốc xếp, đóng gói hay phân phối hàng hóa, cũng như các dịch
vụ tư vấn có liên quan đến các dịch vụ kể trên, kể cả các vấn đề về hải quan, tài
chính, bảo hiểm, thanh toán, thu thập chứng từ liên quan đến hàng hóa. Dịch vụ
giao nhận hàng hóa cũng bao gồm các dịch vụ hậu cần sử dụng công nghệ truyền
thông và thông tin hiện đại trong việc vận chuyển, nâng dở và lưu trữ hàng hóa,
cũng như toàn bộ quá trình của chuỗi cung ứng”.
Theo điều 233, mục 4, bộ luật Thương mại Việt Nam năm 2005, “Giao nhận
hàng hóa, hay dịch vụ Logistics, là hoạt động thương mại, theo đó thương nhân tổ
chức thực hiện một hoặc nhiều công việc bao gồm nhận hàng, vận chuyển, lưu kho,
lưu bãi, làm thủ tục hải quan, các thủ tục giấy tờ khác, tư vấn khách hàng, đóng gói
bao bì, ghi ký mã hiệu, giao hàng hoặc các dịch vụ khác có liên quan đến hàng hoá
theo thoả thuận với khách hàng để hưởng thù lao”.
Theo Hiệp hội giao nhận và đại lý hải quan Bắc California, Hoa Kỳ đã định
nghĩa “Giao nhận hàng hóa là dịch vụ được sử dụng bởi các công ty hoạt động buôn
bán xuất khẩu và nhập khẩu đa quốc gia. Trong khi người giao nhận thực sự không

4


GVHD: ThS Phạm Gia Lộc

thể vận chuyển hàng hóa của chính họ, dịch vụ giao nhận hàng hóa đã đóng vai trò
trung gian liên kết giữa khách hàng và các dịch vụ vận chuyển hàng hóa. Vận
chuyển hàng hóa từ một quốc gia này sang một quốc gia khác có thể liên quan đến
các hãng tàu, các yêu cầu và các điều kiện pháp lý. Một dịch vụ giao nhận vận tải sẽ
xử lý các nhiệm vụ này cho khách hàng, làm giảm đi những gánh nặng sẽ làm khó
khăn cho các khách hàng”.
Từ một số định nghĩa trên, có thể rút ra được định nghĩa chung về giao nhận

hàng hóa ngắn gọn như sau: “Dịch vụ giao nhận là một tập hợp các công việc liên
quan đến quá trình vận tải nhằm tổ chức thực hiện việc vận chuyển hàng hóa từ nơi
nhận hàng đến nơi giao hàng”.
1.1.1.2.

Người giao nhận

Giống như với định nghĩa về giao nhận hàng hóa, “người giao nhận” cũng có
nhiều định nghĩa liên quan.
Theo Hiệp hội giao nhận kho vận quốc tế FIATA, đã định nghĩa rằng “Người
giao nhận là người thực hiện các công việc để hàng hóa được chuyên chở theo hợp
đồng ủy thác và hành động vì lợi ích của người ủy thác mà bản thân người giao
nhận không phải là người chuyên chở. Người giao nhận cũng đảm nhiệm thực hiện
mọi công việc liên quan đến hợp đồng như bảo quản, lưu kho trung chuyển, làm thủ
tục hải quan, kiểm hóa…”
Theo từ điển “Random House Unabridged Dictionary”, đã định nghĩa
“Người giao nhận, hay đại lý giao nhận, hay được biết đến như các nhà vận vải
nhưng bản thân không sở hữu tàu (NVOCC), là một cá nhân hay một tổ chức thực
hiện việc các đơn hàng cho cá nhân hoặc các tổ chức bằng cách nhận hàng hóa từ
nhà sản xuất hoặc nhà cung cấp và di chuyển tới khách hàng hoặc điểm đến cuối
cùng trong khâu phân phối”.
Theo Hiệp hội Thương mại Vương quốc Anh, đã cho rằng “Người giao nhận
hàng hóa là người thực hiện việc giám sát sự chuyển động của hàng hóa trên toàn
thế giới, cũng như thực hiện các công việc đóng gói, làm chứng từ, thu xếp thủ tục
hải quan thay mặt cho các nhà nhập khẩu và xuất khẩu”.

5


GVHD: ThS Phạm Gia Lộc

Như vậy, nói ngắn gọn “người giao nhận” là người thực hiện các dịch vụ
giao nhận theo sự ủy thác của khách hàng hoặc người chuyên chở.
1.1.2. Vai trò của giao nhận
 Đối với nền kinh tế
Giao nhận hàng hóa giúp phục vụ hoạt động sản xuất và góp phần hỗ trợ hoạt
động xuất khẩu và nhập khẩu của một quốc gia; qua đó tác động thúc đẩy nền kinh
tế của một quốc gia phát triển.
Ngoài ra, giao nhận hàng hóa giúp cho nền kinh tế của một quốc gia có thể
được mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm của quốc gia mình, đồng thời mở rộng
giao lưu hợp tác với các quốc gia khác.
 Đối với các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu
Giao nhận hàng hóa xuất hiện và phát triển cho đến ngày nay, đã trở thành
một cầu nối quan trọng, cần thiết trong mối quan hệ giữa người gửi hàng (các doanh
nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu) và người nhận hàng (khách hàng của họ). Điều
này thúc đẩy việc mở rộng buôn bán giữa các thị trường trên toàn thế giới, góp phần
vào sự phát triển chung của nền kinh tế “toàn cầu hóa”.
Dịch vụ giao nhận hàng hóa giúp cho các doanh nghiệp kinh doanh xuất
nhập khẩu có thể an tâm đưa hàng hóa của mình tới khách hàng một cách nhanh
chóng, an toàn. Vì những người giao nhận, hay các công ty giao nhận hàng hóa là
những người đã có kinh nghiệm trong việc thuê các phương tiện vận tải với các
công ty vận tải uy tín, ngoài ra họ luôn có các giá cước ưu đãi từ phía các công ty
vận tải này.
Đồng thời thông qua dịch vụ giao nhận, các doanh nghiệp kinh doanh xuất
nhập khẩu cũng có thể tiết kiệm được các chi phí và thời gian so với việc đứng ra
trực tiếp thuê các phương tiện vận tải nhằm vận chuyển hàng hóa ra nước ngoài.
Ngoài ra, khi xảy ra các các khiếu nại về xảy ra tổn thất hàng hóa như đổ vỡ,
bị phá hủy bởi thiên tai, chiến tranh,…. Các công ty hoạt động giao nhận sẽ đứng ra
thay mặt giải quyết các tranh chấp phát sinh đối với các công ty vận chuyển hoặc
thực hiện các yêu cầu đòi bồi thường đối với các cơ quan bảo hiểm.

6


GVHD: ThS Phạm Gia Lộc

1.1.3. Phân loại giao nhận
Việc phân loại giao nhận được thực hiện dựa trên một số tiêu chí sau:
 Căn cứ vào phạm vi hoạt động:
 Giao nhận quốc tế: là hoạt động giao nhận diễn ra giữa người gửi hàng của
quốc gia này với người nhận hàng ở quốc gia khác. Giao nhận quốc tế
giúp cho việc cân bằng cung cầu giữa các quốc gia được đảm bảo và làm
cho nền kinh tế ngày càng phát triển hơn.
 Giao nhận nội địa: là hoạt động giao nhận diễn ra chỉ trên một đơn vị lãnh
thổ. Hàng hóa di chuyển trong phạm vi một quốc gia nhất định. Giao nhận
nội địa giúp cung ứng và phân phối các sản phẩm giữa các vùng miền
khác nhau được đảm bảo, cân đối nền kinh tế trong cả nước.
 Căn cứ vào nghiệp vụ kinh doanh:
 Giao nhận thuần túy: là hoạt động giao nhận chỉ bao gồm thuần túy việc
gửi hàng đi hoặc nhận hàng đến
 Giao nhận tổng hợp: là hoạt động giao nhận ngoài nhận thuần túy ra, còn
bao gồm cả việc xếp dở, bảo quản hàng hóa, vận chuyển đường ngắn và
hoạt động lưu trữ kho.
 Căn cứ vào phương thức vận tải:
 Giao nhận vận tải đơn phương thức: là hoạt động giao nhận mà hàng hóa
được vận chuyển chỉ bằng một hình thức nhất định như bằng đường biển,
đường sắt, đường hàng không, đường ống..
 Giao nhận vận tải đa phương thức: là hoạt động giao nhận kết hợp nhiều
phương thức vận tải với nhau.
 Căn cứ vào tính chất giao nhận:

 Giao nhận riêng biệt: là hoạt động giao nhận do người kinh doanh xuất
nhập khẩu tự tổ chức, không sử dụng lao vụ của Freight Forwarder (giao
nhận dịch vụ).

7


GVHD: ThS Phạm Gia Lộc

 Giao nhận chuyên nghiệp là hoạt động giao nhận được thực hiện bởi các
tổ chức, công ty chuyên kinh doanh dịch vụ giao nhận. Trong loại hình
này tính chuyên môn của dịch vụ giao nhận được thể cao hơn.
1.1.4. Vai trò, quyền hạn và nghĩa vụ của người giao nhận
1.1.4.1.

Vai trò

Người giao nhận đóng mỗi vai trò nhất định trong quá trình thực hiện các
nghiệp vụ phát sinh của mình.
Khi người giao nhận làm đại lý: lúc này người giao nhận hoạt động như một
cầu nối giữa người gửi hàng và người chuyên chở, như là một đại lý của người
chuyên chở hoặc của người gửi hàng
Khi người giao nhận là người môi giới hải quan: họ sẽ thực hiện việc làm thủ
tục hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu hoặc xuất khẩu khi có sự ủy thác của
người nhập khẩu hoặc người xuất khẩu. Bao gồm các công việc như: kê khai tờ khai
hải quan, tính thuế xuất, nhập khẩu, ….nhằm sắp xếp cho hàng hóa được thông
quan qua biên giới.
Khi người giao nhận là người gom hàng: lúc này người giao nhận đóng vai
trò như một đại lý giao nhận. Họ sẽ thực hiện việc gom các hàng lẻ (LCL) của nhiều
chủ hàng thành hàng nguyên (FCL) để tận dụng sức chở, sức chứa của một

container và giảm cước phí vận chuyển so với vận chuyển từng đơn hàng nhỏ lẻ.
Khi người giao nhận là người chuyên chở, họ sẽ trực tiếp ký kết hợp đồng
vận chuyển hàng hóa với chủ hàng và chịu trách nhiệm chính thức đối với lô hàng
đó khi nó được vận chuyển sang một quốc gia khác. Lúc này, người giao nhận có
thể là người trực tiếp chuyên chở hàng hóa đó, hay còn gọi là người chuyên chở
thực tế. Ngoài ra, người giao nhận có thể ký kết với một công ty vận tải khác để
thực hiện việc chuyên chở, gọi là người thầu chuyên chở theo hợp đồng.
Người giao nhận thực hiện việc lưu kho hàng hóa. Khi hàng hóa phải chuyển
tải hoặc quá cảnh qua nước thứ ba, người giao nhận sẽ làm thủ tục quá cảnh, hoặc tổ
chức chuyển tải hàng hóa từ phương tiện vận tải này sang phương tiện vận tải khác,
hoặc giao hàng đến tay người nhận.

8


GVHD: ThS Phạm Gia Lộc

Người giao nhận là người kinh doanh vận tải đa phương thức, trong trường
hợp người giao nhận cung cấp dịch vụ vận tải đi suốt hay còn gọi là “vận tải từ cửa
tới cửa (door to door)” thì người giao nhận đóng vai trò là người kinh doanh vận tải
liên hợp (CTO/MTO). MTO cũng là người chuyên chở và phải chịu trách nhiệm đối
với hàng hóa.
1.1.4.2.

Quyền hạn của người giao nhận

Theo điều kiện kinh doanh dịch vụ giao nhận của Hiệp hội giao nhận kho
vận quốc tế FIATA và theo điều 235, Bộ Luật Thương mại Việt Nam, người giao
nhận được thực hiện những quyền sau:
-

Người giao nhận được hưởng thù lao dịch vụ và các chi phí hợp lý khác.

-

Người giao nhận được tự do lựa chọn người ký hợp đồng phụ và tùy ý quyết
định sử dụng những phương tiện và tuyến đường vận tải thông thường.

-

Người giao nhận có quyền được cầm giữ hàng hóa để đảm bảo được thanh
toán những khoản tiền khách hàng nợ.

-

Trong quá trình thực hiện hợp đồng, nếu có lý do chính đáng vì lợi ích của
khách hàng thì người giao nhận có thể thực hiện khác với chỉ dẫn của khách
hàng, nhưng phải thông báo ngay cho khách hàng.

1.1.4.3.

Nghĩa vụ của người giao nhận

Đi kèm với quyền lợi nhận được, người giao nhận cần phải thực hiện các
nghĩa vụ sau theo điều kiện kinh doanh dịch vụ giao nhận của Hiệp hội giao nhận
kho vận quốc tế FIATA và theo điều 235, Bộ Luật Thương mại Việt Nam:
-

Thực hiện sự ủy thác của khách hàng với một sự quan tâm hợp lý nhằm bảo
vệ lợi ích của khách hàng.

-

Tổ chức và lo liệu vận chuyển hàng hóa được ủy thác theo sự chỉ dẫn của
khách hàng.

-

Khi người giao nhận là đại lý. Họ phải có trách nhiệm đối với khách hàng về
những mất mát hoặc hư hỏng vật chất về hàng hóa nếu mất mát hoặc hư
hỏng là do lỗi của người giao nhận hoặc người làm công cho người giao
nhận. Ngoài ra họ phải chịu những lỗi lầm về nghiệp vụ nếu xảy ra phát sinh.

9


GVHD: ThS Phạm Gia Lộc

-

Đối với cơ quan hải quan, người giao nhận phải chịu trách nhiệm trước cơ
quan hải quan về sự tuân thủ những quy định hải quan về sự khai báo đúng
với giá trị, số lượng, tên hàng hóa nhằm tránh thất thu cho chính phủ.

-

Khi xảy ra trường hợp có thể dẫn đến việc không thực hiện được một phần
hoặc toàn bộ những chỉ dẫn của khách hàng thì người giao nhận phải thông
báo ngay cho khách hàng để xin chỉ dẫn.

-

Trường hợp không có thoả thuận về thời hạn cụ thể thực hiện nghĩa vụ với
khách hàng thì phải thực hiện các nghĩa vụ của người giao nhận trong thời
hạn hợp lý.

-

Khi thực hiện việc vận chuyển hàng hóa, người giao nhận phải tuân thủ các
quy định của pháp luật và tập quán vận tải.

1.1.4.4.

Phạm vi trách nhiệm của người giao nhận

Trách nhiệm của người làm dịch vụ giao nhận hàng hóa trong mọi trường
hợp không vượt quá giá trị hàng hóa, trừ khi các bên có thỏa thuận khác trong hợp
đồng. Tùy theo vai trò của người giao nhận trong nghiệp vụ giao nhận hàng hóa
xuất nhập khẩu thì phạm vi trách nhiệm của họ cũng có sự khác nhau.
 Đối với trường hợp người giao nhận là đại lý:
-

Người giao nhận phải chịu trách nhiệm về những lỗi lầm hoặc sơ suất của họ
hay người làm thuê cho họ thực hiện các dịch vụ:


Giao hàng trái chỉ dẫn



Quên mua bảo hiểm hoặc sai sót trong việc bảo hiểm cho hàng hóa mặc
dù đã có chỉ dẫn

-



Lỗi lầm khi làm thủ tục hải quan



Giao hàng sai địa chỉ



Giao hàng mà không thu tiền của người nhận



Tái xuất không theo những thủ tục cần thiết hoặc không hoàn lại thuế…

Người giao nhận còn phải chịu trách nhiệm về những thiệt hại mất mát về
người hoặc tài sản đối với bên thứ ba do người giao nhận gây ra trong hoạt
động của mình.

10


GVHD: ThS Phạm Gia Lộc

-

Người giao nhận khi làm đại lý phải tuân thủ “Điều kiện kinh doanh tiêu
chuẩn” của riêng mình.

-

Tùy nhiên, người giao nhận sẽ không chịu trách nhiệm về hành vi lỗi lầm của
một bên thứ ba như người chuyên chở hoặc người giao nhận khác,… nếu
người giao nhận chứng minh được đã lựa chọn cẩn thận.
 Đối với trường hợp người giao nhận làm người chuyên chở chính:

-

Người giao nhận phải chịu trách nhiệm về những hành vi sơ suất của người
chuyên chở, của người giao nhận khác mà người giao nhận sử dụng để thực
hiện hợp đồng.

-

Trách nhiệm đối với bên thứ ba, quyền hạn và giới hạn trách nhiệm về quyền
thực hiện bắt giữ hàng cũng giống như khi thực hiện vai trò là đại lý.

-

Người giao nhận khi làm người chuyên chở chính, cung cấp các dịch vụ gom
hàng, dịch vụ vận tải đa phương thức hoặc tự vận chuyển hàng hóa bằng các
phương tiện vận tải khác nhau thì điều kiện kinh doanh tiêu chuẩn của công
ty nói chung không được áp dụng mà phải áp dụng công ước quốc tế hoặc
qui tắc do Phòng Thương mại quốc tế ban hành.

-

Khi là người gom hàng cấp vận đơn FBL (FIATA Bill of Lading) thì người
giao nhận phải chịu trách nhiệm về những mất mát hay hư hỏng hàng hóa,
ngay cả khi hàng hóa còn nằm trong sự trông giữ của người chuyên chở thực
sự.

1.2.

Khái quát chung về giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường
biển

1.2.1. Khái niệm
Theo hiệp hội vận tải giao nhận hàng hóa quốc tế, giao nhận hàng hóa xuất
nhập khẩu bằng đường biển là tập hợp tất cả các nghiệp vụ liên quan đến quá trình
vận tải bằng đường biển nhằm thực hiện việc di chuyển hàng hóa từ nơi gửi hàng
tới nơi nhận hàng. Giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường biển thực chất
là tổ chức quá trình chuyên chở và giải quyết các thủ tục liên quan đến quá trình
chuỷen chở hàng hóa bằng đường biển.

11


GVHD: ThS Phạm Gia Lộc

Người thực hiện dịch vụ giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường
biển có thể là chủ hàng, các hãng vận tải, người giao nhận chuyên nghiệp hoặc bất
kỳ một cá nhân nào khác.
1.2.2. Cơ sở vật chất của vận tải biển

Cơ sở vật chất của vận tải đường biển bao gồm:
Các tuyến đường biển: là các tuyến đường nối hai hay nhiều cảng với nhau,

-

trên đó tàu biển hoạt động chở khách hoặc hàng hóa. Bao gồm: đường biển
quốc tế, đường biển ven bờ, các kênh đào.
Cảng biển: là nơi ra vào neo đậu của tàu biển, là nơi phục vụ công cụ vận tải

-

và hàng hóa trên phương tiện vận tải đó. Ngoài ra cảng biển còn có chức
năng là trung tâm công nghiệp phục vụ vận tải biển và là đầu mối giao thông
quan trọng của một quốc gia có biển.
Phương tiện vận chuyển: phương tiện vận tải biển chủ yếu là tàu biển, tàu

-

biển có hai loại: tàu buôn và tàu quân sự


Tàu buôn là những tàu biển được dùng vào mục đích kinh tế trong hàng
hải. Tàu chở hàng là một loại tàu buôn chiếm tỷ lệ cao nhất trong đội tàu
buôn.



Tàu quân sự là những tàu được trang bị khí nhằm phục vụ cho mục đích
quân sự.

1.2.3. Cơ sở pháp lý liên quan đến vận tải biển
Các điều ước quốc tế chính về vận tải bằng đường biển gồm:
-

Quy tắc Hague năm 1924, có tên gọi chính thức là công ước Brussels về
thống nhất một số quy tắc về vận đơn đường biển, được ký ngày 25/8/1924,
có hiệu lực ngày 2/6/1931. Công ước Brussels được sửa đổi sau đó bởi Nghị
định thư Visby, được ký ngày 23/2/1968, có hiệu lực ngày 23/6/1977.

-

Việc áp dụng thống nhất Quy tắc Hague và Nghị định thư Visby dẫn đến sự
ra đời của Quy tắc Hague-Visby.

12


GVHD: ThS Phạm Gia Lộc

-

Công ước Hamburg, hay được gọi tên chính thức là Công ước của Liên Hiệp
Quốc về chuyên chở hàng hóa bằng đường biển, được thông qua tại
Hamburg ngày 30/3/1978 và có hiệu lực từ ngày 1/11/1993.
Các công ước và quy tắc nêu trên có sự khác biệt nhau trong phạm vi áp

dụng. Ví dụ nếu như Quy tắc Hague-Visby được áp dụng khi nơi phát hành vận
đơn đường biển (Bill of lading-B/L) hoặc cảng xếp hàng nằm trên lãnh thổ của
nước thành viên, thì quy tắc Hamburg được áp dụng khi cảng xếp hàng hoặc
cảng dở hàng nằm trên lãnh thổ của nước thành viên. Như vậy, Quy tắc HagueVisby sẽ không được áp dụng đối với hợp đồng vận chuyển từ một cảng nằm

ngoài lãnh thổ của một nước thành viên đến một cảng nằm trên lãnh thổ của một
nước thành viên. Trong trường hợp tương tự, Quy tắc Hamburg lại được áp
dụng.
Hay một ví dụ khác, theo quy định của Quy tắc Hague, người chuyên chở chỉ
phải chịu trách nhiệm từ thời điểm hàng hoá được bắt đầu xếp lên tàu, cho đến
thời điểm hàng hoá được bốc dỡ xong khỏi tàu [2, Điều 1]. Theo quy định của
Quy tắc Hamburg, trách nhiệm này được mở rộng hơn, từ thời điểm hàng hoá
được giao cho người chuyên chở tại cảng xếp hàng, trong cả quá trình đi biển,
và tại cảng dỡ hàng [4, Điều 4].
Đối với Việt Nam, hiện nay đang là thành viên của Tổ chức hàng hải quốc tế,
đồng thời đã tham gia vào khá nhiều các điều ước quốc tế trong lĩnh vực hàng
hải như:
-

Công ước Vienne 1980 về hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế. Công ước
này được lập ra hệ thống chung cho các hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế
nhằm giảm thiểu những xung đột trong các giao dịch thương mại quốc tế.

-

Incoterms là bộ quy tắc do Phòng Thương mại Quốc tế ICC phát hành để
giải thích các điều kiện thương mại quốc tế. Incoterms cung cấp bộ quy tắc
quốc tế giải thích những điều kiện thương mại trong hoạt động ngoại thương,
phân chia rõ trách nhiệm, chi phí và rủi ro của các bên trong quá trình vận
chuyển hàng hóa.

13