HIỆN TRẠNG HOẠT ĐỘNG sản XUẤT KINH DOANH của các DOANH NGHIỆP sản XUẤT NÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ cần THƠ đối đối CHIẾU với WTO, AFTA
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3.65 MB, 132 trang )
BOTAICHiNH
. TRUONG DAI
HOC
MARKETING
•
•
KHOA THAM DJNH GIA
~w~
DE TAI NGHIEN CUU KHOA HOC
CAP TRUONG
.
HIEN TRANG SAN XUAT KINH DOANH cAc
DOANH NGHIEP
. TRONG LINH vuc
. NONG
NGHIEP
VA PHAT TRIEN NONG THON TP.
•
cAN THO DOI CHIEU v61 v:Eu cAu ciJA
WTO, AFT A VA L<) TRINH PHA T TRIEN DEN
NAM 2020
Ma
sfi : 02- 2007 - DTCS
Chu nhiem Cl~ tai: Ths. NGUYEN THE PHlfONG
Th anh vie'n : Ths. TRAN TH! MUOI .
· Cn. LE MINH PHU.ONG MAI
0
TP. HO CHI MINH - NAlVf 2007
""""' ~.,"
·H IE..IJ -
B<) TAI CHINH
•
TRUONG DAI
HOC
MARKETING
•
•
KHOA THAM DJNH GIA
~w~
•
DE T Al NGHIEN CUu KHOA HOC.
CAP TRUONG
.
HIEN TRANG SAN XUAT KINH DOANH cAc
DOANH NGHIEP
TRONG LINH vuc
NONG
•
•
NGHIEP VA PHAT TRlEN NONG THON TP.
cAN THO e61 cH1tu vo1 vtu cAu ciJA
WTO, AFT A VA LQ TllINH PHAT TRIEN DEN
NAM 2020
Ma
sb : 02- 2007 - DTCS
Chu nhiem d~ tai: Ths. NGUYEN THE PHUONG
Th.anh vie'n : Ths. TRAN THJ MUOI .
Cn. LE MINH PHU'ONG MAI
TP. HO CHi MINH - NA!Vl 2007
-.
2: <..JZO
...
-~
cAc cHif VIET TAT
•
M~u
AFTA
: Asean Free Trade Arca - Khu V\rc
ASEAN
: Association of Southeast Asian Nations - Hi~p h9i cac mr6c
dich tv do ASEAN
Dong Nam A
CEPT
: Agreement on the Common Effective Preferential Tariff Chuang trinh uu diii thu~ quan c6 hi~u Ive chung
CHLB
: C(mg hoa Lien bang
CLB
: Cau i(lc b9
CNH
: Cong nghi~p h6a
DT
: Doanh thu
DBSCL
: Dfmg b~ng song Ciru Long
EU
: Europe Union - Lien minh chau Au
: Good Agricultural Practices - Chirng chi nong nghi~p an toan
GAP
Ha
: Hecta
HDH
: Hi~n d(li h6a
HTX
: Hqp tac xii
KHKT
: Khoa hQc ky thu~t
OECD
: Organisation for Economic Co-operation and Development T 6 chirc cac nu6c phat tri~n
PTNN-NT : Phat tri~n nong nghi~p - nong thon
PTNT
: Phat tri~n nong thon
QD-TTg
: Quy~t dinh- Thu tu&ng
: Nghien Clru va Phat tri~n
R&D
SXKD
: San xuiit kinh doanh
: Strengths (ThS m(lnh) - Weaknesses (Di~m y~u) - Opportunities
SWOT
(Ca h(>i) - Threats (Thach thuc)
Tp.
: Thanh phb
TW
: Trung uang
USD
: Do la My
WCED
: Hi)i d6ng Th~ gi&i v~ Moi trucmg va Phat tri~n
: World Trade Organization - T6 chuc Thuang m\li Th~ gi6i
WTO
MUCLUC
•
•
GQQ;}&)
Trang
MOf>AU ···················································································· 1
CHUONG 1- PHAT TRIEN SAN XUAT NONG NGHIJ!;P TH.ONG B6I
cA.NH TOAN cAu HOA vA H(H NH~P KINH TE THE GIOI........... 4
1. t. M(>T s6 KHA1 NIF:M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
1.1.1. T6 chuc Thuang m~i ThSgi&i (World Trade Organization - WTO).........
1.1.2. Khu VlJC M~u di ch TlJ do A SEAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...
1.1.3. Cong nghi~p h6a, hi~n d\li h6a nong nghi9p, nong thon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
1.1.4. 1-Iqp tac xii ................ : ................... _, ......................................
1.1.5. Mo hinh phat tri€n kinh t6 xii h(\i nong thon m&i ..............................
4
9
9
10
11
1.2. PHAT TRIEN NONG NGIIIEP, NONG THON BEN YUNG ............. 14
1.2.1. Khai ni9m phat tri~n b~n viing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.2. Duang !6i, quan di~m va chinh sach cua Dang va Nha nu&c Yi~t Nam
v§ phat tri€n bEn viing ...............................................................
1.2.3. Mµc ti cu phat tri~n b§n viing qu6c gia ................................ ; . . . . . . . . . ..
1.2.4. Phat tri€n nong nghi~p, nong thon b§n viing khi Vi~t Nam gia nh~p WTO,
th\rc hi~n AFT A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
14
14
14
15
1.3. PHAT TRIEN SXKD NONG NGHil~P CAC NUOC TREN THE GIOl
VA KHU VlfC - BAI HQC KINH NGHltM CHO VltT NAM ........... 16
1.3.1. Phat tri~n ho\lt d(\ng SXKD nong nghi9p cac mr&c tren thS gi&i va khu VlJC 16
1.3.2. Bai h<;>c kinh nghi~m cho Vi9t Nam .............................................................. 33
CHUONG 2- lIIjJ:N T~NG HO~ T D<)NG SXKD CUA CAC DOANH
NGHIEP
. NONG NGHIEP TP. CAN THO KHI VIET
. NAM GIA NHAP
.
\VTO, Tlll/C HI~N AFTA ............................................................................... 40
.
2.1. VAN f>E PHAP LY LIEN QUAN DEN SXKD CUA CAC DOANH
l'IGHIEP NONG NGHIEP TP. CAN THO KHI VIET NAM GIA
NH~P\VTO, THl/C HI:fN AFTA ........................... ~................................. 40
2.1.1. Chinh sach gia ca ......................................................................................... 40
2.1.2. Chinh sach c;:mh tranh .................................................................................. 40
2.2. NIIU'NG LQl iCH VA THACH THlJ°C DOI VOl N6NG NGHitP KHI
vrf,T NAM GIA NH~P WTO, TH~)C HitN AFTA .................................. 41
2.2.1. Nhung lqi ich ................................................................................................. 42
2.2.2. l\'hung thach thl'.rc .......................................................................................... 43
2.3. MO HINH PRAT TRIEN KINH TE XA H<)I NONG THON MOI VItT
NAM .................. ,............................................................................................. 44
2.4. HI.f,N T~NG HO~ T D<)NG SXKD CUA CAC DOANH NGHitP
NONG NGHitP TP. CAN THO .................................................................. 45
2.4.1. Nhung thanh tl!ll ........................................................................................... 45
2.4.2. M(>t s6 h\in ch~ .............................................................................................. 51
2.5. NIIU.l\G THUAN LOI VA KHO KHAN CUA CAC DOANH NGHIEP
NONG NGHIE°P TP." CAN THO KHI VIET NAM GIA NHAP WTO:
THT/C HitN AITA .................................-................................... :.................. 55
2.5.1. Thu?n lgi ............................................................... .'...................................... 55
2.5.2. Kh6 khan...................................................................................................... 56
2.6. DANH GIA CHUNG..................................................................................... 56
2.6.1. Nhfrng m?t d?t dugc..................................................................................... 56
2.6.2. Nhung m?t chua d?t duqc............................................................................ 57
CHU'ONG 3- GIA.I PHAP VA L(> TRINH PHAT TRIEN SXKD CUA
CAC DO ANH NGHIEP
. NONG NGHIEP
. TP. CAN THO KHI VIET
.
NAM GIA NH~P WTO, THT/C HIJ):N AFT A ............................................. 59
3.1. QUAN DIEM, MT.JC TIEU, CHIEN LU\1C PHAT TH.JEN SXKD CUA
cAc DO ANH NGHIEP NONG NGHU~P TP. CAN THO .....................
3.1.1. Quan di§m ................ :............................. : ......................................................
3.1.2.Mµctieu ........................................................................................................
3 .1.3. Chi~n I uqc phat tri§n ...... ............................................ ..................................
59
59
59
61
3.2. GIA.I PHAP PHAT TRIEN NONG THON...................................................
3.2.1. Giai phap phat tri6n nong thon dµa vao phat tri6n san xu~t ...........................
3.2.2. Giai phap phat tri6n nong thon dµa tren phat tri6n c(>ng d6ng .......................
3.2.3. Giai phap Phat triSn nong than theo kh6ng gian ............................................
62
62
63
64
3.3. GIAI PHAP PHAT TRIEN SXKD CUA cAc DOANH NGHitP NONG
NGHIJi;P TP. CAN THO .............................................................. 65
3.3.1. Nh6m giai phap nang cao nang lµc C?nh tranh cua cac doanh
nghi~p nong nghi~~ ......... ·:........ .... .. . . . . . .. .. . . . . . .. .. .. .. .. . .. .. .. ............ 65
3.3.2. Nh6m giai phap ve phat trien thi truirng..... .. . . .. .. .. .. .. .. .. . . .. .. ............... 67
3.3.3. Nh6m giai phap tai ctlu true i?i doanh nghi~p n6ng nghi~p pht1
hqp v6i ti~n trinh h(>i nh?p \VTO cua Vi~t Nam.................................. 69
3.3.4. :\ho1~ ·gi~i phap ~-/-: ~uy d(i;1g vtm dau nr de phat trien doanh
ngh1~p nong ngh1~p Ip. Can Tho ...................................................... 70
3.4. LQ TRINH PHAT TRIEN SXKD CUA CAC DOANH NGHitP NONG
NGHitP TP. CAN THO ............................................................ 71
3.4.1. L<) trinh phat tri~n SXKD tu 2006-2010 ........................................... 73
3.4.2. L<) trinh phat tri~n SXKD tu 2011-2015 ........................................... 73
3.4.3. L<) trinh phat tri~n SXKD tu 2016-2020 ........................................... 74
3.5. KJEN l\GHJ .................................................................................................... 74
3.5.1. D6i v6i Nha nu6c ........... :.............................................................................. 74
3.5.2. D6i v6i Tp. C~n Tho ..................................................................................... 76
KET LU~N .................................................................................. 81
PHl,J Ll)C
TAI LIJ):U THAM KIL.\O
1. S1.r din thi~t ciia d~ tai
Vi¢c gia nh~p WTO la m<)t XU huang t~t y~u ctia cac nuoc tren th& gioi, khu
v~rc va ca d6i voi nu&c ta. M6i nuoc c6 m<)t d(ic thu v~ kinh t& va dia ly khac
nhau nen 19 trinh ctia m6i nu&c trong ti&n trinh gia nh~p WTO se khac nhau.
Vi~t
Nam la m(it nuoc di len CNH, HDH tu nong nghi¢p; han niia, nong
thon v~n la nai sinh s6ng ctia han ba phbn tu dan s6. Vi v~y, trong chi&n luqc
qu6c gia, Vi¢t Nam da coi nong nghi~p la n~n m6ng cho sv phat tri&n 6n d!nh
cua dAt nu&c.
Vi~t Nam da gia nh~p WTO thang l l /2006; nhung chua c6 d~ tai Cl) th~ nao
ncu ra d?c thu phat tri~n kinh t~ rieng ctia Tp. Cbn Thad& tu d6 c6 19 trinh di
tung bu&c Cl} th& hqp ly. Mbi dia phuang c6 m9t le) trinh gia nh~p WTO Cl} th~
theo d?c di~m Cl) th~ CUa d!a phtrang Ya SC khai quat h6a !en le) trinh ctia ca
nuoc vii se d?t hi¢u qua cao trong ti&n trinh nu&c ta gia nh~p WTO.
Le) trinh gia nh~p WTO ctia cac doanh nghi~p Tp. Cbn Tha se chung le) trinh
v&i cac doanh nghi¢p trong ca nu&c. Tuy nhien do d?c thu ve dia ly va ti~m
nang ctia Tp. Cbn Tha nen se c6 nhiing bu&c di rieng bi~t. Ho\lt dc)ng nong
nghi~p trong ltia, nuoi thtiy san, chiin nuoi gia sue va gia cfim la th& m\lnh cua
Tp. Cftn Tha nen cfin c6 chi~n luqc phat triEn vii khai thac th~ m?nh nay.
Db tai nghicn ct'.ru 19 trinh gia nh?p WTO ctia cac doanh nghi¢p Tp. Cbn Tha
n6i chung va cac doanh nghi¢p nong nghi~p Tp. Cfin Tha n6i rieng se la ca sa
g6p phftn hinh thanh bu&c di chung ctia cac doanh nghi¢p trong ca nu&c, giup
cung c6 vi th~ cua cac do~nh nghi~p Vi~t Nam tren th! tnrimg khu vvc va th~
gi&i.
v oi y nghTa d6, nhu cfiu kinh t& va xa h<)i ctia d~ tai la r~t Ian nen vi~c l~p ra
m9t 19 trinh hgp iy cac doanh nghi~p n6i chung Ya doanh nghi~p nong nghi~p
n6i rieng tren dia ban ca ntroc ci:ing nhtr Tp. Cftn Tha cho ttrng buck di ttrng
giai do::m sc giup cac doanh nghi¢p c6 thE nhanh ch6ng h<)i nh~p kinh t~ khu
vvc vii th~ gili'i. Vi v?y chung t6i ch9n db tai: « Hi¢n tr\lng san xu~t kinh doanh
cac doanh nghi~p trong llnh V\TC n6ng nghi~p va phat triEn n6ng th6n Tp. Cftn
Tha d6i chi6u vO'i yeu cAu cua WTO, AFTA va I<) trinh phat trien d~n nam
2020 » lam n9i dung nghicn cuu.
2. Co- sfr khoa hQC va th1.rc ti~n cua d~ tai
Ap dt,mg k~t qua nghicn CULi vao vi~c phat tri&n cac doanh nghi~p n6ng
nghi¢p Tp. C~n Tho ngay cang c6 vi th~ tren th! tnrong trong nu6c va nu6c
ngoai, c6 th~ qrnh tranh lanh ffi\\nh va tham nh?p vao thi truong nu6c ngoai do
phat huy lgi th& cua ti~m nang nong nghi~p v6n c6 cua minh.
3. M1,1c dich nghien cuu
• Phan tich nhfrng tac d9ng d~n cac doanh nghi~p sim xufrt nong nghi~p Tp .
. CAn Tho khi Vi~t Nam gia nh~p WTO, AFTA.
• Phan tich nhfrng m(i.t m(lnh y~u trong SXKD cua cac doanh nghi~p san xufrt
n6ng nghi~p Tp. CAn Tho d6i v6i yeu cAu cua WTO, AFT A.
• D~ xufrt cac giai phap phat tri~n SXKD cua cac doanh nghi~p san xufrt nong
nghi~p Tp. C~n Tha d~n nam 2020.
.
• Dua ra 19 trinh phat tri~n SXKD cua cac doanh nghi~p san xufrt n6ng nghi~p
,.
Tp. CAn Tha tu 2006-201 O va tu 2011-2020, trong d6 chu y~u la giai do?n tu
2006-2010.
4. Ph:_im vi nghicn cuu
l\"ghien ClrU m(>t Sl~ hqp tac xa trong Lien minh HTX Tp. C~n Tha, nong
truong Ca Do, n6ng truong song H?u; tren ca sa d6 danh gia m(lt each khai
quat hi~n tr(lng ho?t d(mg san xufrt kinh doanh va d& xufrt m(lt s6 giai phap va 19
trinh phat tri&n san xufrt kinh doanh cua cac doanh nghi~p nong nghi~p Tp. cAn
Tho khi Vi~t Nam gia nh?p WTO, thµc hi~n AFT A.
5. Phu·o-ng phap nghiCn cU-u
Phuong phap duy v?t bi¢n chfrng, thu th?p thong tin tu thµc t~ nganh
nong nghi~p Tp. C~n Tho ti~n himh tbng hqp, dcSi chi~u, phan tich va d~ xufrt
cac giai phap va 19 trinh phat tri~n san xufrt kinh doanh d~n nam 2020 dcSi v6i
cac doanh nghi~p nong nghi~p Tp. C~n Tha khi Vi~t Nam la thanh vien cua
WTO, thµc hi~n AFTA.
6. Ngi dung, k~t c~u cua cl~ tai
Ngoai phAn ma d~u, k~t lu~n; k~t du clla d& tai g6m c6 3 chuang:
- Chuang I: Phat tri6n san xu~t nong nghi~p trong b6i canh toan c~u h6a
va h(li nh;lp kinh t~ th6 gi6i;
2
- Chuang 2: Hi9n tr?ng ho~1t d<)ng SXKD cua cac doanh nghi9p nong
nghi9p Tp. C~n Tho khi Vi9t Nam gia nh\ip WTO, th\!c hi~n AFT A;
- Chuang 3: Giai phap va I<) trinh phat tri&n SXKD cua cac doanh nghi~p
nong nghi~p Tp. C~n Tho khi Vi9t Nam gia nh~p WTO, th\!c hi~n AfTA.
3
CHL.0NG I
PHAT TRIEN SAN XlAT NONG NGHIEP TROI\G BOI
cA1'H TOAN cAu HOA VA H<)I NH~P Ki NH TE THE GIOI
I.I. MQT SO KHAI NitM
I.I.I. T8 chfrc Thrro-ng m:;ii Th~ gioi (\Vorld Trade Organization - WTO).
a) Kluii niefm
T 6 cht'.rc Thmmg m~li Th~ gi6i la m(it t6 cht'.rc qu6c t~ d~t tn,i s6
Gcneve, Th1,1y SI, co cht'.rc niing giam sat cac hi~p djnh thuang m?i gifra cac
nu&c thanh vien v&i nhau theo cac guy t~c thuang m?i.
Ho?t d(ing cua WTO nh~m m1,1c dich lo?i bo hay giam thi~u cac rao can
thuang m?i d~ ti~n t6i tµ do thuang m?i. Tinh d~n ngay 27/07/2007, WTO co
151 thanh vien. M9i thanh vien cua WTO dugc yeu c~u phai cfrp cho nhfrng
thanh vien khac nhfrng uu dai nh§t djnh trong thuang m?i, vi dv nhfrng sµ
nhugng be) v~ thuang m?i dugc cfrp boi m(it thanh vicn cua WTO cho m(it qu6c
gia khac thi cling phai c~p cho mQi thanh vien ci:ia WTO.
a
b) Clzil-c niing
WTO co cac cht'.rc niing sau:
• Quan ly vi~c thµc hi~n cac hi~p djnh CLla WTO
• Di~n dan dam phan v~ thuang mi.Ii
• Giai quy~t cac tranh chap v€ thuang m?i
• Giam sat cac chinh sach thuang m?i cua cac qu6c gia
• Trg giup ky thu~t va hu§n luy~n cho cac nu6c dang phat trien
• Hgp tac v6i cac t6 cht'.rc qu6c t~ khac
c) Ctic nguyen tiic
•
•
•
•
Khong phan bi~t d6i xt'.r:
1. Dai ng9 qu6c gia: Khong ducyc d6i xu v6i hang h6a vii dich vv nu6c
ngoai cling nhu nhfrng nguai kinh doanh cac hang h6a Va dich YI,! d6
kem han mt'.rc d(l dai ng(l danh cho cac d6i tugng tuang tµ trong nu6c.
2. Dai ng9 t6i hu~ qu6c: Cac uu dai thuang m?i cua m(lt thanh vien danh
cho m9t thanh vien khac cling phai dugc ap d1,1ng cho tat ca cac thanh
vien trong WTO.
Tl! do m~u djch han nfra: d~n d~n thong qua dam phan
Tinh Dl! doan thong qua Lien k~t va \1inh b?ch: Cac quy djnh va quy ch~
thuang m?i phai dugc Cong b6 Cong khai va thlJC hi~n mqt each i'Jn dinh.
• U'u diii han cho cac nlIOC dang phat tri6n: Giimh nhfrng thu?n !qi va l!U
dai ban cho cac thanh vien la cac qu(\c gia dang phap ~ri~n trong khu6n
kh6 cac chi dinh Clla WTO.
• Thi6t l?p m6i trm'mg c;mh tranh binh d5ng cho thuang ITI\li gifra cac nuac
thanh vicn
d) Cir ctiu t1~ c/11/·c
Tfrt ca cac thanh vien WTO d&u c6 th~ tham gia vao cac h('>i dbng, uy ban
cua WTO, ngo?i trir Ca quan Phuc thfrm, cac Ban H('>i thfrm Giai quy~t Tranh
chfrp va cac uy ban d?c thu.
• Cdp cao nhdt.· H(Ji nghi B(J truang
Ca quan quy&n l\Tc cao nhfrt cua WTO la H('>i nghi Bi.'> truang di~n ra it
nhfrt hai nii.m m(\t l~n. H(\i nghi c6 S\T tham gia cua tfrt ca cac thanh vien
WTO. Cac thanh vien nay c6 th~ la m(\t nuac ho?c m(\t lien minh thu~ quan
(ch5ng h?n nhu C(mg dbng chau Au). H('>i nghi B(\ trm'mg c6 th6 ra quy~t
djnh d6i voi bfrt ky vfrn d~ trong cac th6a u&c thuang m?i da phuang cua
WTO.
• Cdp thu hai: Dt;1i Hr)i aJng
Cong vi~c hang ngay cua WTO duqc dam nhi~m bai 3 ca quan: D\li H(\i
dbng, H(>i dbng Giai quy~t Tranh chfrp va ·I l('>i dbng Ra soat Chinh sach
. Thuang nwi. Tuy ten g9i khac nhau, nhung th\Tc t~ thanh ph~n cua 3 ca
quan d6u gi6ng nhau, d&u bao gbm d?i di~n (thuang la cfrp d?i
ho?c
tuang duang) cua tfrt ca cac nu6c thanh vicn. Di~m khac nhau gifra chung la.
chung du9c nh6m h9P d~ thvc hi~n cac chuc nii.ng khac nhau cua WTO.
I. D?i I !(Ji dbng la ca quan ra quy~t djnh cao nhfrt.cua WTO t\li Geneva,
du9c nh6m h9p thuang xuyen. D?i H(\i dbng bao gbm d\li di~n (thuang
la ci\p d\li Slr ho?c ttrang dtrang) cua tfrt Ca cac ntrOC thanh vien Va CO
thfrm quy&n quy~t djnh nhan danh h('>i nghi b9 truang (v6n chi nh6m h9P
hai nii.m m(lt l~n) d6i voi tfrt ca cac c6ng vi~c cua WTO.
2. H('>i dbng Giai quy6t Tranh chfrp du9c nh6m h9P d€ xcm xet va phc
chufrn cac phan quy6t v6 giai quy~t tranh chfrp do Ban H('>i thfrm ho?c Ca
quan Phuc thAm d~ trinh. H(\i dbng bao gbm d\li di~n cua tfrt ca cac nuoc
thanh vi en (cfrp d\li
ho?c tuang duang).
3. H('>i dbng Ra soat Chinh sach Thuang m\li dugc nh6m h9P d~ tht,rc hi~n
vi~c ra SOat chfnh sach thuang ITI?i cua cac nuoc thanh vien theo CO' ch6
ra soat chinh sach thuang ITI\li. Dbi voi nhung thanh vien co ti&m l\TC kinh
su
su
5
t~ l&n, vi~c rii soat
• Cdp thfr ba.· Cac I f()i d611g Tlnrong n11;1i
Cac Hc)i d6ng Thuang m\li ho?t dc)ng du&i quy~n cua D?i H(>i d6ng. C6
· ba H9i d6ng Thuang m?i la: H9i d6ng Thuang m?i Hang h6a, H(Ji dc'lng
Thtrang m?i Dich Vl,l va H(li d6ng Cac khia C?nh cua Quy~n Sa hliu Tri tu~
lien quan d~n Thuang m?i. M(>i h9i d6ng dam tnich m(\t !Tnh vi.re rieng.
Cung tuang ll! nhu D?i H9i d6ng, cac h9i d6ng bao g6m d?i di~n cua t:it ca
cac nu&c thanh vien WTO. Ben C?Oh ba h(Ji diJng nay con c6 sau uy ban va
ca quan d(\c l~p khac chiu trach nhi~m bao cao len D?i H(ii d6ng cac vfm d~
rieng re nhu thuang m?i va phat tri~n, moi truang, cac thoa thu?n thuang
m?i khu VlJC, va cac v:in de quan ly khac. Dang chu y la trong sb nay c6
Nh6m Cong tac v~ vi~c Gia nh?p chiu trach nhi~m lam vi~c vai cac nu&c
xin gia nh~p WTO.
1. H(ii d6ng Thuang m?i Hang h6a chiu trach nhi~m dbi v&i cac ho?t d(ing
thu(ic ph?m vi cua Hi~p dinh chung vf: Thu6 quan va Thuang m?i
(GA.n"), tlic la cac ho?t d{Jng lien quan d~n thuang m?i qubc t~ v~ hang
h6a.
2. H(li d6ng Thuang nwi Dich Vl,l chiu trach nhi~m dbi v&i cac ho\jt di)ng
thui)c ph?m vi cua Hi~p djnh chung v~ Thuang m\J.i Djch Vl,l (GATS), tuc
la cac hO\l! d(lng lien quan d~n thuang m\J.i qubc t6 V~ dich Vl,l.
3. H(ii d6ng Cac khia C\lnh cua Quyen Sa hfru Tri tu~ lien quan d~n Thuang
m?i chju trach nhi~m dc'ii v&i cac ho\lt d(>ng thu(ic ph\lm vi cua Hi~p djnh
vE Cac khia C?nh cC1a Quy~n So hfru Tri tu~ lien quan d6n Thuang m?i
(TRlPS), cling nhu vi~c phbi hqp vai cac t6 chl!c qubc t6 khac trong linh
VlJC quy~n Sa hfru lrl tu~.
• Cdp thu· tu-: Cac Uy ban va Co· quan
Duai cac hi)i d6ng tren la cac uy ban va ca'quan ph1,1 trach cac !Tnh VlJC
· chuyen m6n rieng bi~t.
1. Du&i H(ii d6ng Thuang ITI\li Hang h6a la 11 uy ban, 1 nh6m c6ng tac, va
1 uy ban d~c thu.
2. Du&i !-!(ii dbng Thuang tn?i Djch Vl,l la 2 uy ban, 2 nh6m c6ng tac, va 2
uy ban d~c thu.
3. Du&i H(li d6ng Giai quy~t Tranh ch:ip (c:ip thl! 2) la Ban Hi)i th:im va Ca
quan Phuc th:im.
Ngoai ra, do yeu c5u dam phan cua Vong dam phan Doha, WTO da
thanh l?p Uy ban Dam phan Thuang m?i tn,rc thu(ic D?i Hi)i d6ng d~ thl!c
6
.
-
dtly Va t;;io di~u ki¢n thu?n lqi cho dam phan_ Uy ban nay bao gbm nhi~u
nhom lam Vi~C lien quan d~n CaC linh VVC chuycn mon khac nhau.
e) Dam plui11
Phfm Ian cac quy~t dinh ctia WTO d6u dva tren co sa dam phan va d6ng
thu?n. M6i thanh vien ctia WTO c6 m(>t phi6u b~u c6 gia tri ngang nhau.
Nguyen t.1c d6ng thu?n c6 uu diem la n6 khuy~n khich n6 Ive tim ra m(>t quy~t
dinh kha di' nh.it duqc tfrt ca cac thanh vicn ch.ip nh?n. Nhuqc di~m cua n6 la
t6n nhi~u thai gian va ngu6n Ive d~ c6 duqc m(>t quy~t dinh dbng thu?n. D6ng
thai, n6 dan d~n XU hu&ng SU di,mg nhfrng each dien d(lt chung chung trong hi~p
djnh dbi v&i nhfrng v.in d~ c6 nhi&u tranh cai, khi~n cho vi~c dien giai cac hi~p
djnh g~p nhi~u kh6 khan.
Tren thvc t~, dam phan cua WTO dien ra khong phai qua sv nh.it trf cua
t.it ca cac thanh vien, ma qua rn<)t qua trinh dam phan khong chinh thuc gifra
. nhfrng nh6m mr&c. Nhfrng cu(>c dam phan nhu v?y thuang duqc gQi la "dam
phan trong phong Xanh" ("Green Room" negotiations), l.iy theo mau cua phong
lam vi~c ctia T6ng giam d6c WTO t(li Geneva, Tht,Jy Sy. Chung con duqc gQi la
"H(>i nghi B(> tru&ng thu ht;p" (Mini-Ministerials) khi chung dien ra a cac nuac
khac. Qua trinh nay thuO-ng bi nhieu nu&c dang phat tri6n chi trfch vi hQ hoan
toan phai dung ngoai cac cu<)c dam phan nhu v?y.
Richard Steinberg (2002) l?p lu?n r~ng m(ic du mo hlnh d6ng thu?n cua
WTO dem l(li vi th~ dam phan ban dfiu dva tren n~n tang lu?t 1¢, cac vong dam
phan thuong m(li k~t thuc thong qua vi th6 dam phan dva trcn n&n tang sue
m;;inh c6 lqi cho Lien minh chau Au va Hoa Ky, va c6 th6 khong dem d&n sv
cai thi~n Pareto. Th.it b(li n6i ti~ng nh.it va cling g~n day nh.it trong vi~c d(lt
duqc m(>t s~r d6ng thu?n la t(li cac H<)i nghi B<) tru&ng dien ra a Seattle ( 1999)
va Cancun (2003) do m(>t s6 nuac dang phat tri6n khong ch.ip thu?n cac d~ xu.it
duqc dua ra.
WTO b~t dAu ti~n hanh vong dam phan hi9n t(li, Vong dam phan Doha,
t;;ii H(>i nghj B(> truang l~n th fr 4 di en ra t?i Doha, Qatar vao thang 11/200 I. Cac
CUQC dam phan dien ra ding th~ng Va chua d\jt duqc S\! nh.it tri, m(\c du dam
phan vdn dang ti~p di~n qua su6t H(>i nghi 89 tru&ng !An thu 5 t(li Cancun,
Mexico vao niim 2003 va H(>i nghi B(> tnrang l~n thfr 6 t(li H6ng Kong tu ngay
13/12 d&n ngay 18/12/2005.
j) Giiii quydt tranlz c/16p
Ngoai vi~c la dien dan dam phan cac quy djnh thuang m(li, WTO con
ho(lt d1;mg nhu rn<)t tr9ng tai giai quy6t cac tranh ch.ip gifra cac mr&c thanh vien
7
lien quan d~n vi~c ap di,mg quy dinh c~a WTO. Khong gi6ng nhtr cac t6 chuc
qu6c 16 kh
vien khong tuiin thu theo phan quy~t cua WTO. M(>t nuc'rc thanh vien c6 th~
ki~n len Ca quan Giai quy~t Tranh chAp cua WTO n~u nhu h<;> tin r~ng m9t
nuc'rc thanh vien khac da vi ph?m quy djnh cua WTO.
H~ thbng giai quy~t tranh chfip cua WTO bao glim hai cfip: sa-thAm vii
phuc th:im. 6 cfip sa th:im, tranh chfip se dugc giai quy~t boi m(>t Ban H(>i thfim
Giai quy~t Tranh chfip. Ban h(>i thfim nay thong thucmg glim 3 d~n 5 chuyen gia
trong llnh VlJC thuang m;ii lien quan. Ban hc)i thfim se nghe l?p lu(m cua cua cac
ben vii SOi).n thao m(>t bao cao trinh bay nhfrng I?p lu?n nay, kem theo Ia phan
quy~t cua ban h(>i thfim. Trong tru6ng hgp cac ben tranh chap khong d6ng y vc'ri
n(>i dung phan quy~t Cua ban h(>i thfim th] hQ CO th& thtJC hi~n thU tl}C khi~u m;1i
len Ca quan phuc th&m. Ca quan nay se xem xct don khi6u n?i va c6 phan
quy6t lien quan trong m(H ban bao cao giai quy~t tranh ch:ip cua minh. Phan
quy~t cua cac ca quan giai quy~t tranh chfip neu tren se dugc thong qua boi H(>i
d6ng Giai quy~t Tranh ch:ip. Bao cao cua ca quan giai quy~t tranh chap cap
phuc thfim se co hieu Ii,rc cu6i cling d6i vc'ri vfin d& tranh chfip n&u khong bi H(>i
dbng Giai quy~t Tranh ch:ip phu quy~t tuyet d6i (han 314 cac thanh vien H(>i
d6ng giai quy&t tranh ch:ip bo phi6u phu quy~t phan quy~t lien quan).
Trong truang hgp thanh vien vi ph?m quy dinh cua WTO khong c6 cac
bien phap sua chiia theo nhu quy6t djnh Cl!a H(li dbng Giai quy~t Tranh chap,
H(>i dbng c6 th~ uy quy&n cho thanh vien di ki~n ap d1,1ng cac "bi~n phap tra
dua" (trung ph::it thuang m::ii). Nhiing bi~n phap nhu v~y c6 y nghla rfit lc'rn khi
chung dugc ap di,mg boi m(>t thanh vien c6 ti~m Ive kinh t~ m::inh nhu Hoa Ky
hay Lien minh chau Au. Ngugc l::ii, y nghla cua chung giam di nhi~u khi thanh
vien di kien c6 ti~m lµc kinh t~ y~u trong khi thanh vien vi ph::im c6 ti~m lµc
kinh t~ m::inh hon, ch~ng h?n nhu trong tranh chfip mang ma s6 DS 267 v~ trg
dp bong trai phep cua Hoa Ky.
g) Ctic hiefp djnh
· Cac thanh vien WTO da ky k~t khoang 30 hi~p dinh khac nhau di~u chinh
cac vfin d~ v& thuong m::ii qu6c t~. Tat ca cac hiep dinh nay n~m trong 4 ph1,1 l1,1c
cua Hiep dinh v~ viec Thanh l?p T6 chtic Thuang m;ii Th~ gic'ri dugc ky k~t t;ii
Marrakesh, Maroc vao ngay 15/04/1994. I36n ph1,1 l\lc d6 bao gbm cac hiep dinh
quy dinh cac guy t~c lu?t le trong thuang m;ii qu6c t~, ca ch~ giai quy~t tranh
chap, CO ch~ ra soat chfoh sach thuang ITI\li CUa CaC nl!OC thanh Vien, CaC thoa
thu?n ti,r nguyen ct.la m(>t s6 thanh vien v6 m9t s6 vfin d& khong d::it dugc d6ng
8
thu?n t;:ii
M(lt s6 hi¢p d!nh cua WTO:
• Hi~p d!nh chung vb Thu6 quan va Thuong m;:ii 1994 (GA TT 1994)
• Hi¢p d!nh chung vb Thuong m?i Dich vµ (GATS)
• Hi~p dinh vb Cac khia C?nh lien quan d€n Thuong m?i cua Quy~n Sa
hfru Tri tu~ (TRIPS)
• Hi¢p dinh v~ cac Bi~n phap D~u tu lien quan d€n Thuong m\}i (TRIMS)
• Hi~p dinh v~ N6ng nghi¢p (AoA)
• Hi~p d!nh v~ Hang D~t may (ATC)
• Hi¢p dinh vb Ch6ng ban Pha gia
• I Ii~p
• Hi¢p dinh vb Thu tµc C§p phep Nh?p kh5u
• Hi~p dinh vb cac Bi¢n phap V¢ sinh va Ki~m dich (SPS)
• Hi~p dinh vb cac Rao can Ky thu?t d6i v6i Thuong m<;ii (TBT)
• Hi~p
• Hi~p dinh vb Xu§t xt'.r Hang h6a (ROO)
• Thoa thu?n v~ Co ch& Giai quy€t Tranh chJp.
1.1.2. Khu VlJC M~u djch T1.r do ASEAN
Khu vvc M?u dich Tµ do ASEAN - vi€t t~t la AFTA - ASEAN Free Trade
Area la m(lt hi¢p dinh thuang m;:ii tv do (FTA) da phuang gifra cac nu6c trong
kh6i ASEAN. Theo d6, sc tbvc hi¢n ti~n trinb giam d~n thu~ quan xu6ng 0-5%,
lo\}i bo ct.in cac hang rao phi thu6 quan d6i v6i da ph~n cac nh6m hang va hai
hoa h6a thu tµc hai quan gifra cac nu6c.
Mµc dich cua AFTA la niing cao nang lµc C\lnh tranh cua ASEAN v6i tu
each la m(lt ca
san xu§t trcn th~ giai, d6ng thoi tang cuong tfnh h§p d~n dbi
vai d~u tu trvc ti€p nuac ngoai.
sa
1.1.3. Cong nghi~p boa, hi~n d:_ii boa nong nghi~p, nong thon
Cong nghi~p hoa, hi9n d<;ii hoa nong nghi¢p la qua trinh chuy~n n~n n6ng
nghi~p truy~n th6ng chu y6u la tv cung, tv c§p sang n~n n6ng nghi¢p ca khi
hoa, hi~n d;:ii hoa c6 hi~u qua cao hon.
N6i each khac, c6ng nghi¢p boa, bi~n d;;ii hoa nong nghi¢p, nong thon la
qua trinh phat tri~n nong nghi~p, nong thon tlr tr\jng thai kinh t~ c6 truy~n
<)
thu~n n6ng thanh n~n kinli t& v&i ca cbu kirih t~ m&i bao gbm: nong nghi9p,
c6ng nghi~p n6ng th6n va djch Vl,J, phl,IC Vl,J cho san xuiit va dai s6ng. Hi¢n d?i
hoa ph Liang thuc San xufrt 0 nong lhon th\rC hi¢n Sau S~C phan cong l?i lµc
lugng lao d(>ng.
Thvc ch5t cua c6ng nghi¢p hoa, hi~n d?i hoa nong nghi¢p la hi~n d?i hoa
cac khau trong c6ng ngh¢ siin xubt nh?p gi6ng, lam d5t, thuy lgi, ch~ bi~n sau
thu hO?Ch ... hi¢n d?i hoa quan ly kinh doanh va hi~n d?i hoa Ivc Iugng san xufit
th\(C hi¢n S\f phan Cong l?i lao d(>ng trong cac linh V\fC cua nganh nong nghi~p.
Cong nghi¢p hoa, hi¢n d?i hoa n6ng nghi~p d6i v&i mr&c ta n<)i dung chu y&u
la chuy&n n~n san xuiit t\f cung, tv cfip dva chu y&u vao di~u ki¢n t\I' nhien ~&i
ky thu?t thu c6ng sang n~n n6ng nghi¢p san xuiit hang hoa v&i ky thu~t c6ng
nghi¢p tien ti~n trong di~u ki¢n hoa nh~p v&i phat tri&n cua kinh t& toan c~u va
dam biio sv phat tri~n fin djnh hu&ng t&i S\f phat tri~n b~n vfrng.
1.1.4. H'?"P tac xa
a) TllB gib"i
Nha kinh t& hQc Nga Tchayanov, Cht:1 tjch Lien hi¢p hgp tac xii Nga (sau
Cach m?ng thang Muoi) dii djnh nghia: "Hgp tac xii la hi~p h(>i cua cac h9
n6ng diin, trong hgp tac xii chi xii h9i h6a m9t phfm siin xufit, chfnh ph~ ma
san xufit Ion c6 LIU th~ han san xufit nho. Qua trlnh nay c6 th~ th\fC hi~n ma
kh<lng thay th~ 16 chtrc lao d(>ng cua h9 n6ng diin, b~ng each tach ra cac
nganh va cac ho?l d<)ng ma S\! Iien hi~p l?i tren nguyen t~c hgp tac se cho
hi¢u qua kinh t~. Do do, hgp tac xii n6ng nghi¢p la hinh thuc b6 sung cho cac
hQ nong dan t\I' chu, phl,IC V\J no, n~U khong CO no thi khong CO y nghia".
Cac nha nghien cuu hgp tac xii sau Tchayanov dii phat tri&n ly thuy&t
kinh t~ hgp tac xii trong khu6n kh6 phan tfch ly thuy&t thi truang. Cac quan
di&m chfnh v~ hgp tac xii trong nen kinh t~ thj truang:
- Theo E.Clarl ( 1952), hqp tac xii luon c6 vai tro lam giiim gia cua djch Y\J vii
kh6ng vi m\Jc dfch t6i da hoa !qi nhu?n, diiy la di~m khac bi~t ca ban so v&i
doanh nghi¢p tu nhan. Lqi ich cua hgp tac xii la lam sao d~ cac h<) gia dinh c6
lqi nhu?n tren m9t dan vj cao nhfit.
- Theo Aizsielnieks ( 1952), hqp tac xii va doanh nghi¢p tu nhiin c6 ca ch~
hm,it d(mg th! truong khong giEmg nhau; gia ban va mua, thu nh?p cua hgp tac
xii mang tinh chfit xii h(>i.
- Theo llelmberger (1964), doanh nghi¢p tu nhiin c6 ffi\IC dich t6i da hoa lgi
nhu?n, trong khi hgp tac xa c6 ffi\JC dfch t6i da hoa djch V\J phi thira.
h) Vift Nam
IO
Lu?t h~1p tac xa mai (2003) d!nh nghia hqp tac xa la "t6 chuc kinh t~ t?p
th~ do c<\c ca nhan, ·h(l gia dinh, phap nhan (g9i chung la xii vien) c6 nhu cfru,
[~Ji ich chung, tv nguy~n g6p v6n, g6p sue ... cung giup nhau thvc hi~n c6 hi~u
qua cac ho\lt d(mg san xuAt, kinh doanh ... "
Lu?t cling coi hqp tac xa la m(lt lo\li hlnh doanh nghi~p tv chu. Ban chfit
hqp tac xii la phi lqi nhu?n, hqp tac xii chi giup cac xii vicn kinh doanh va
thco nguyen t~c m<)t nguai m(lt phi~u.
1.1.5. l\16 hinh phat tri~n kinh t~ xii h(li nong thon mm
1. Mtl hinh trang lrfli san x11iit /rang ltoa
• Mo hlnh trang tr\li gia dinh la kinh t~ nong h<) hay "doanh nghi~p" gia dlnh
trong nong nghi9p, tbn t<;ii lau dai va ph6 bi€n trong n~n kinh t~ thi truang
hi~n d<;ii.
• Mo hlnh trang tr\li ca nhan la doanh nghi¢p ca nhan ho~c tu nhan kinh
doanh nong nghi~p, khong co cfip quan ly trung gian do guy mo nho.
• Trang tn:1i hqp danh la cong ty hqp danh kinh doanh nong nghi~p.
2. Mo lri11/t trang tr{li lt1i·11 '1{111, tra11g tr{li cJ pltfin, trang tr{li nlta nuuc vii
tnmg tr{1i d!f phfin
.
• Mo hinh trang tr<;ii trach nhi~m hfru h\ln - cong ty trach nhi9m hfru h\ln kinh
doanh nong nghi~p. trang tr\li c6 ph~n - cong ty c6 ph§n kinh doanh nong
nghi~p, trang tr\li nha nu&c - doanh nghi~p nong nghi<;!p nha nu&c; tbn t<;ii a
nhfrng vung kh6 khan, c§n d§u tu v6n l6n d€ xay dvng k~t cfiu h\I t§ng.
Do c6 guy mo l6n nen phai thi~t l?p cAp quan ly trung gian, cac lo<;ii
trang tr<;1i nay phai tai l?p trang tr\ji gia dinh, trang tr\ji ca nhan khong c6 cfip
quan ly trung gian d6 t?n d1,mg cac lqi th~ cua chung trong vi~c thvc hi~n
cac qua trinh san xufit mang tinh sinh hQC thong qua hlnh thuc trang tr\li d\f
· ph~n, con ban than chung thl chuy~n sang lam d!ch V\I d§u vao - d~u ra cho
cac trang tr<;ii nay.
• M6 hinh trang tr\li dv phfrn
Cong ty dv ph§n la cung m<)t qua trinh kinh doanh, hai lo\li chu th~ kinh
t€ cung d§u tu vtm d~ ki~m va phan chia lqi nhu?n theo ty l~ nao d6, khong
lam phat sinh m<)t chu th~ phap ly m&i ma chi d~ra vao chu th€ phap ly da
co, m6i chu th& kinh t~ chiu trach nhi¢m v6 h<;in v~ ho\lt d(mg cua minh.
Mo hinh nay xufit hi~n phc'i bi€n trong cac lo<;ii doanh nghi~p nong nghi~p
c6 guy mo l&n, gQi la "khoan h(l", d6 tai l?p trang tr\li gia dinh ho~c trang
tr~1i ca nhan, trang tr<;ii hqp danhkhong c6 cfip quan ly trung gian. Day la ca
so kinh t~ cua vi~c hinh thanh vii phat tri~n cac doanh nghi~p nong nghi~p
11
quy mo Ion, g~n nong nghi~p voi cong nghi~p va th! tnrang trong va ngoai
nuoc, l<;IO ra VUng kinh t6 hang hoa phi lang Xa g~n voi ml,lC tieu bao V~ an
ninh, qubc phong.
mu
3. H9p tac Xva
11/lJ h/11/i nong t/ion phi fang X
hang h6a, duqc thanh l?p va ho(lt d(mg theo nguyen t~c m9t xa vien - m9t
la phi~U, d& Jam djch V\l dliu Yao - dflu ra cho CaC trang tr<;1i CUa xa Vien Va
mang nganh ngh& phi nong nghi~p, g6p phlin phat tri&n kinh t~ nong
ma
thon, t(IO them vi~c Jam cho diin CU nong thon
ma va mo hinh nong than phi Jang xa.
a Ca mo hinh phat tri~n lang
4. H(fp t1ic xii chuyen nganh
Mo hinh hqp tac xa chuyen nganh la t6 cht'.rc cua nhfrng ngt.rai san xui\t
cung m(>t san phlim, khong ph1,1 thu(>c nhi&u vao ranh gi&i hanh chinh. MQi
nong diin CO cung ml)C lieu Va di~u ki~n san xui\t mQt nong san nao do d~u
c6 th& lien k~t xiiy dvng hqp tac xa chuycn nganh.
l\6i each khac, hQp tac xii chuycn nganh la m9t t6 chuc kinh t~ t?p th~,
giup da cac nong h9 thanh vien h?ch toan kinh doanh. Hqp tac xa chi la m9t
t6 cht!c di&u ph6i cac ho<;1t d(mg kinh t~ t?p th& gifra cac nong h9 v~ san
xui\t, djch Vl,l dflu VaO, dliu ra, tin d1,1ng ... hQp tac Xii khong ban djch Vl,l cho
· cac xa vicn. Lqi ich tham gia hqp tac xa la do lqi ich tu cac ho<,it d9ng t?p
th& mang l<;1i.
Phat tri&n hgp tac xa chuycn nganh la m(>t qua trinh di tu hgp tac dan
gian d~n pht'.rc t<;1p: tu san xui\t guy mo nhc:i Jen guy mo Ion, tu lien k~t it d~n
· 1ien k~t nhi&u. Sv lien k&t b~t dliu tu quy mo nh6m t6, sau do d~n lien nh6m
va rbi la hqp tac xa. I li~n nay cac hgp tac xa dang lien k~t d& xay dvng lien
hi9p hqp tac xa ho?c hi~p h(li cac hqp tac xa chuyen nganh. Qua trinh nay
phu hgp voi trinh d(> san xu;it va nh?n tht!c cua nong diin.
Hgp tac xa chuyen nganh ci:ing la m9t th~ ch& t6 cht'.rc san xulit m6i trong
kinh t~ thi truang. N6 l<,lO di&u ki~n clin d& cong ngh~ ti~n b(l c6 th& ap dt,mg
vao san xui\t m(lt each b&n vfrng trong di&u ki~n kinh t~ h(l n6ng dan guy
1116 nho.
5. Mo li/11/i pluit triin 11B1111011g ngliifp liifn il!ii
Mo hinh san xui\t theo hgp dfJng - bao ticu n6ng san vii lien k~t gifra nha
nong v6i nha doanh nghi9p, nha khoa h9c du&i st,r quan ly cua nha nu&c
12
theo phap lu~t - Iie11 k~t 4 nha, la ca sa kinh t~ cua mo hinh phat tri~n q1m
Ling va ti&u vung nong than, phi lang xii.
Mo hinh phat tri~n n~n n6ng nghi9p hi9n d?i la mo hinh thvc hi~n m6i
lien k~t gii!a nha nong va cac nha doanh nghi9p, trong d6 doanh nghi~p ch~
bi~n - tieu th\! nong san la h?t nhan, Va cac nha khoa h9C, duai S\! quan ly
. cua nha nu&c theo phap lu~t.
Mo hinh nay giai quyet cling luc ba v~n d~ cua n~n nong nghi~p hi9n d?i
la "thi truemg, cong ngh~ va v6n", ma ban than nong clan va cac trang tr?i
k.hong th& tv giai quy~t dugc.
Theo mo hinh nay, cac thanh ph&n tham gia vai nhi~m V\J sau:
- Doanh nghi~p thu mua, ch~ bi~n, buon ban nong san tren thi truemg trong
va ngoai nu&c dung ra t6 chl!c l?i n&n nong nghi~p theo hu&ng chuyen
canh, t?p !rung guy mo Ian, ap d\lng cong ngh~ cao d~ l?O ra nong san
ch~t lugng cao, gia re, bao dam an toan thvc ph~m va bao v~ m6i truemg
sinh thai, thong qua vi~c cung l'.mg djch V\J d~u vao, d?c bi~t la cung c~p
gicSng Va khuy~n nong cho cac trang tr?i va djch V\J d~u ra - ch~ bi~n va
tieu th\! n6ng san tren thi trucmg trong va ngoai nu&c, xay dvng vii quang
ba thuang hi~u.
- Cac trang tr?i th~rc hi9n cac qua trinh san xu~t - sinh h9c, v~ phap ly c6
quy~n tµ chC1 kinh doanh, nhung v& m?t kinh t~, chi la dan vi san xu~t gia
cong cho cac doanh nghi~p ch~ bi6n, buon ban nong san.
- Ngan hang thuang ITI\li cung c~p v6n tin d\lng cho cac doanh nghi9p ch~
bi~n - tieu th\! nong san; cac
khac cho san xu~t nong nghi~p; cac nha khoa hQC cung dp cac ti6n b(> ky
thu?t c6 ham lugng cong ngh9 cao.
6. Mo hinlt tang nghB kit h!'P vo"i d11 lfc/1 ~·inh tluii - viin lu!a, nhan v1in con dll"itng Mm giizu Ctill 11/jng tlzon Vi?t Nllm
Phat tri&n nganh hang ti~u thu cong nghi9p truy&n thcSng, chuy~n h(>
thu~n nong thanh hQ kiem nghi~p hay h(l chuyen nganh ngh& ti&u thu cong
nghi~p, phat tri&n cac doanh nghi9p kinh doanh San xu~t, buon ban hang
ti&u thu c6ng va du ljch sinh thai lang ngh~ lam h?t nhiin lien k~t vai cac h(l
n6ng diin, cac ca sa san xwit ti&u thu c6ng nghi~p, cac khu c6ng nghi~p
Jang nghb, cling phai tuang l\! nhu trong nong nghi~p.
Day la mo hinh lam giau cho nong thon Vi¢t Nam. Lang masc cang ma
rc)ng han ra thi tru&ng trong va ngoai mr6c.
1:;
1.2. PHAT TRI EN NONG NGHI~P, NO:'llG THON BEN Vli'NG
1.2.1. Khai ni~m phat tri~n b&n vii'ng
Khai ni¢rn "ph~t trien bEn vfrng" chinh tht'.rc xufrt hi~n nam 1987 trong
Bao cao ''Tuong lai chung CLia cht'.mg ta" cua H<)i d6ng Th~ gi&i v~ Moi truerng
va Phat tri6n (WCED) la "s!r phdt tridn ddp ung du(Jc nhfrng yeu cdu cua
hi¢n tai, nhung kh6ng gay tro· 11g9i cho vi¢c ddp ung nhu cdu cua cdc
thd h? mai sau''.
Ml)C tieu t6ng quat cua phat trien b~n viing la d<;it duqc S\f d~y du ve v~t
chfrt, SI)' giau CO vf! tinh th~n Va Van hoa, S\f binh d~ng CUa cac Cong dan Va SI)'
d6ng thu~n cua xii h<)i, SIJ hai hoa giii'a con nguoi va tlJ nhien; phat tri~n
phai k~t hqp ch~t chc, hqp ly va hai hoa duqc ba m~t la phat tri~n kinh t~, phat
tri~n xii h(li va bao v~ moi truong. Phat tri~n ben vii'ng la nhu c~u cap bach va
XU the tat yeu trong ti~n trinh phat tri6n Cua xa h(>i loai nguoi.
1.2.2. Dm'rng 18i, quan di~m va chinh sach ciia Dang va Nha nU'&c Vi~t
Nam v& phat tri~n b&n vfrng
Phat trien b~n vfrng da tro thanh duang l6i, quan di~m va chinh sach cua
Dang va Nha nu&c ta. Chi thi s6 36-CT/TW ngay 25/06/1998 cua B(> Chinh
trj v~ tang cuang cong tac bao v¢ moi truang trong thai ky CNH, HOH dat
nu&c nhfrn m<;mh: "Bao v? m6i trzrang la m9t n9i dung ca ban kh6ng
thd tdch roi trong azrong /bi, chzi truang va kd hogch phdt tridn kinh td-xa
h9i cua tdt ca cac cdp, cdc nganh, la ca sci quan tr9ng bao dam phdt
tridn bJn vfrng, th!rC hihod adt 11ll'lfr".
Quan diem phat trien bEn vung da du 9 c tai kh~ng djnh trong cac van
ki~n cua D<;ti h(li IX cua Dang C(>ng san Vi¢t Nam va trong Chi~n luqc phat
tri6n kinh t~-xa h(>i 2001-2010 Ia: "Phdt tridn nhanh, hi¢u qua va bJn vfrng,
tang tnrong kinh t
thiefn moi lrzrong, bao ifam S!f hai hoa gifra moi tnrong nhan ((JO vai moi
truang thien nhien, gifr gin da dqng sinh hQc".
1.2.3. Mvc ticu phat tri~n b&n vfrng qu8c gia
D~ thvc hi~n mt,JC tieu phat trien b~n vl'mg va thvc hi~n cam k~t qubc t~,
nu&c ta da ban hanh "Djnh hu&ng chien luge phat tri~n b~n vfrng a Vi~t Nam"
theo Quyet dinh l 53/Q8-TTg ngay 17/08/2004 lam ca so cho vi¢c xay dvng
C~C chi6n Juqc, quy l10?Ch t6ng the Va ke hO;lCh phat tri~n kinh l~-xa h(lj Cua dat
J .j
Cung nhtr Ctla CaC nganh Ya dia phmmg, trong do CO nganh nong nghi~p
va phat tri6n nong thon.
Nhiim tlwc hi~n cac llll,IC lieu phat trien b~n vtlng qubc gia, nganh
Nong nghi¢p Ya PTNT SC t~p trung Yao cac llnh Yl!C then chbt sau:
nL!cJC
vJ kinlz rd
• Dfty m?nh qua trinh chuy~n dbi ru<_)ng dfrt a nhifng Yung ru(mg dfrt manh
· mun, phan tan biing bi¢n phap dbn di~n dc'ii thua; tiSn tai xay dl!llg cac
mo hlnh san xufrt c6 quy mo Ian hon phu hgp Y6i ycu cfiu san xufrt hang
hoa, phu hgp cho chuy6n giao ky thu(it cong ngh¢.
• Phat tri~n san xu~t gi\.n y
nghi¢p hoa, hi9n d\ii hoa.
• Chu tr9ng nang cao nang sufrt Ya chfrt lugng san ph§m, tang kha nang C?nh
tranh tren thi truang.
• Giai quy~t t6t quy ho?ch san XU~l nong nghi~p. quy ho?ch b6 tri khu
cong nghi¢p ya phat tri~n nganh ngh~, b6 tri c~p nuac Ya xii ly ch~t thai
san xufrt Ya chfrt thai sinh ho')t 6 nong thon d~ ngan ch~n 0 nhi&m.
vd xri lz{ji
• Ti~p t1,1c tang cuang h¢ th6ng h\l tfing nong thon, t(ip trung cling c6 h¢
th6ng tu6i ticu, tang cuang h¢ thbng de song, de bi~n Ya cac cong trinh
ph6ng chfmg thien tai.
• Nang cJp cai t(lO h¢ th6ng giao thong nong thon, h¢ thbng thong tin Ya
CaC djch YI,! Xii h<_)i khac dap Ung nhu cfiu ti~p c(in d~n Cac djch YI,! San XUfrt,
djch YI,! xa hoi CUa ngtrai dan nong thon.
• Tang cu(mg dao l?O ngubn nhan ll!C 6 nong thon, trtr6c h~t tang cuang
dao t\}O can b9 quan iy Ya can b(> chuycn mon ky thu(it, kinh t~ cho YUng
nong thon CO du nang ilJC dap Ung cho ti~n trinh dbi mai Ya h(\i nh(ip kinh
tc.
vJ moi trm}ng
• Tang cuang bi¢n phap ch6ng suy thoai d~t; sti d1,1ng ti6t ki~m, c6 hi¢u
qua va b~n Yung tai nguycn dfrt tren ca sa ap d1,1ng cac mo hlnh canh tac
hgp ly trcn tirng loai dia hinh, lo\li d~t y,~ tirng Yimg sinh thai.
• Tang cuang cong tac nghien ClrU thu th(ip ya bao tbn ngubn gen gi6ng
cay nong nghi¢p, cay lam nghi~p Ya cac Y(it nuoi a de dja phtrang nhiim
15
tang tinh da d<_rng sinh h9c.
• T~p trung thay d6i ch,\t lugng gi6ng C. san xuAt tien ti~n d0 lwn ch~ du lugng cac hoa chAt nang nghi~p. thu6c
phong trir sflu b~nh trong san ph~m nang nghi~p va trong mai truang ctAt,
nu6~.
1.2.4. Ph:lt tri~n nong nghi~p, nong thon b&n vfrng khi Vi~t Nam gia nh~p
\VTO, th1,rc hi~n AFTA
Phat tribn nong thon b~n vfrng a Vi~t Nam la m(it nhu du dp thi~t,
nh:1t la trong b6i canh h(ii nh~p kinh t& th~ gi&i vii toiln d.u h6a. Phat tribn
nang th6n bbn vfrng n6i chung dn dugc th\l'C hi¢n tren ca s& quy ho
nang nghi~p Vi¢t Nam. M\lc tieu phat tri&n nang than b~n vfrng phai g~n v&i
m\le ticu c6ng nghi~p h6a, hi~n d(li h6a nang nghi¢p, nang th6n, g6p phfm
phat tri~n bbn vfrng d:1t nu&c, s&m dua nuuc ta ra khoi tinh trlj.ng kem phat
tricn.
1.3. PHAT TRI EN SXKD NONG NGHIEP CAC NU'OC TREN THE GIOI
vA KHU vvc - BAI HQC KINH NGHitM CHO VItT NAM
1.3.1. Ph:lt tri~n ho:.it u{)ng SXKD nong nghi~p cac mr6'c tren th~ giO-i va
khu Yl!C
Phat tri~n n6ng nghi~p, nang than theo hu&ng hi~n d(li h6a va b~n vfrng la
buuc di thich hqp cua nhi~u nu&c tren th~ gi&i trong ehi~n luge phat tri~n kinh
l~. V& ly lu?n Va th\l'C tien d~U cho th~y, khang CO mQt Cang thtrC phat tri~n
ehung cho qua trinh hi~n d;ii h6a nang nghi¢p, nang than d6i v&i t:1t ca cae
nuoc. M6i nu&c c6 each di rieng, tuy theo nhfrng d~c di~m, di~u ki¢n C\J th~ cua
minh.
H~u h&t cac nu&c phat tri~n dii thanh cang trong vi¢c xay dvng chi~n luge
phat tri~n t6ng hgp n6ng th6n dbu lam t6t cac vi¢c sau:
- Khai thac tri~t d& lao d(ing, tai nguyen t\I' nhien b~g vi~c dao l\IO nhan l\l'c,
chuy&n giao vii ap d\lng cac ti~n be) khoa h9c ky thu~t;
Xac djnh tieu chu§n v& hi¢u qua quan ly va Slr dt,mg tai nguyen l\I' nhien;
Thi&t l~p cac t6 hqp cang-nang nghi~p d~ t(lo them vi~c lam va tang nang
suAt lao d9ng;
Dap t'.rng cac tieu chuan v~ C
xu~t, SLIC khoe, tri tu¢ v:l tinh thAn eho nong dan.
16
Hi¢n nay, a cac mroc chau A. vi¢c phi1t tri0n lang ngh~ truy~n th6ng ctuqc
coi la m9t trong nhfrng giai phap tich c\rc, g6p phrln giai quy&t nhfrng v&n d~
kinh t~-xii. h9i nong thon, t\jo them vi¢c lam cho nguai lao d(\ng v&i thu nh~p
cao han thu nh\lp tu nong nghi~p. Tuy nhien trong qua trinh phat tri~n, m6i
nUcJC d~u CO nhfrng chinh sach \'a giai phap ricng, phu hqp VcJi di~u ki~n th\IC t&
cua minh.
a) Th11y DiBn
Bi~n phap chinh Th1,1y Di&n ap d1,1ng la tfi-chfrc th~ ch~ nong thon. B~ng
each huy d<)ng quan chung & n6ng thon, Th1,1y Di&n da ti;io thanh grln 4.000
nh6m c<)ng d6ng dia phuang hoi;it d<)ng & dp lang ho(k c&p xii.
- Cac nhom dja phuang duqc t6 chuc theo nhi~u each khac nhau, nhu cac
h(ii, cac hqp tac xii ho(k cac mi;ing lu&i & d!a phuang.
- S\f hgp tac gifra cac limg cling ph6 bi&n va cac 1rn,mg lu&i vung c6 i:J h~u
h&t cac hi;it.
Phong trao Jang cung c6 dan chu va cai thi~n di~u ki~n s6ng & nong than.
Cong vi¢c do cac nh6m cua d!a phuang lam c6 tac d1,1ng thuc dtly n~n kinh t& vi
ti;io tang tru&ng kinh t~ tren kh~p dtlt nuac Th1,1y Di&n.
h) Ha Lan
Nhin chung, Ha Lan kh6ng c6 19i th~ t\f nhien cho san xufit nong nghi~p
ngoai th~ mi;inh duy nhJt la tiii nguyen con nguai. D&t th&p, sat bi&n, co t&i 30%
di9n tich bi uy hi&p bai nu&c m?n xam nh?p va ng\lp ling.
La m(lt nu&c nh6, di~n tich va dan s6 chi b~ng vung d6ng b~ng song Ctru
Long, I !a Lan gi6ng Vi~t Nam la binh quan d&t n6ng nghi~p tren d&u nguai r&t
th&p (dtlt canh tac 0,058 ha/nguai, thtlp nhtlt th& gi&i), nhung !\Ii la m<)t nuoc
xu&t khfiu mi;inh n6ng san.
Ha Lan phat tri~n san xuftt va cai ti~n t6 chfrc nong thon. Chi&n luge va
giai phap phat tri~n n6ng nghi~p n6ng than cua Ha Lan r&t hi~u qua:
• T\lp trung vao nhfrng nganh co lq·i th~.
- Do dtlt it, di~u ki~n anh sang, nhi~t d<) hi;in ch&, !i;ii n~m a trung tam chau
Au, lrn)t thi truc'Yng co thu nh\lp cao, can nhi&u hang n6ng san cao ctlp. Ha
Lan t\lp trung sang hoa, cay canh va chan nu6i, ho?c chuy~n sang san xufit
phi nong nghi~p nhu du lich ho~c phat tri~n khu hiio tbn t\r nhien, nong
nghi¢p hfru ca, ...
- Chan nu6i la nganh san xu~t quan tr9ng nhtlt cua n~n n6ng nghi~p Ha Lan.
J\ganh san xutlt s(ra gitlp phat tri~n hqp tac xa va c6ng nghi~p ch~ bi&n, la
ngimh gil'.1p n6ng dfm ta11g thu nh\lp. Ha Lan la nu&c san xutlt sfra va ch&
17
•
•
•
•
pham siia bo 16n nhfit th~ gi6i. Kim ng\)ch xufit kh:iu san ph:im siia hang
nam cua Ha Lan d;tt 2,5 ti Euro, trong dC1 cac san phAm chi&m toi 116 thi
ph:1n th& gioi.
Chan nu6i lqn phat tricn m9nh, quy m6 trang tr9i ngay cang Ian. Chan
nuoi ga phat tri~n rftt m9nh. Ha Lan con nuoi ga tay, vit.
- I la Lan la mc)t trong tam mroc san xu:it 16n v~ thuy san aChau Au.
Kim ng9ch xufrt khfru thuy san cua Ha Lan nam 1996 d;tt 1,48 ti USO,
dung thCr 11 th& gioi, nh?p kh:iu 1,14 ti USO, xu:it sieu 337 tri~u USO.£)~
bao v~ tai nguyen, vi¢c danh b~t h~i sari ven bo dii- bi h(ln ch&, tir d6 ngh~
nuoi tr6ng thuy san mroc ng9t dii phat tri~n nhanh.
D~ tang nang sufrt va chftt lm;mg san phfrm, Ha Lan t?p trung dftu tu nghien
ClrU Va ap dt,mg khoa hQC, Cong ngh¢.
6 lla Lan, ngh~ tr6ng rau-hoa-cay canh chu y&u san xufit trong nha kinh,
chi&m 25% t6ng di~n tich nha kinh th& gioi, 11.000 ha. San xu:it ngoai troi
chi chi6m 6% di~n tich
Phuong thCrc san xu:it ga de trCrng, lqn thit ding duqc cai ti&n d~ bao v~
moi truong, dam bao yeu cfiu SlrC khoc d(>ng V~l Va Va chftt luqng qu6c t&.
Nam 1996, Nha mr&c tiii trq cho "Khoa hQc va truy~n ba ki6n thtrc", khoang
830 tri¢u USD, chi6m 41,5% kinh phi tai trq cua Chinh phu cho n6ng nghi~p,
binh quiin la 3000 USD/trang tr;ti, ho~c 420 USO/ha.
San xuftt nong nghi~p l:iy v6n thay lao d(>ng.
Phat tri~n cong nghi¢p che bi&n tang gia tri nong san.
Ha Lan c6 nganh cong nghi¢p ch~ bi&n nong san hung h?u, hi~n d(li, g6m
ch& bi~n sfra, thit, thuy san, trl!ng, khoai tay, rau qua, kt;o banh, dfiu an, ngii
cbc, d6 u6ng, gia vi, ph1,1 li¢u thvc phfrm, thCrc an nhanh.v.v ...
£)~ c6 nguycn li~u cho ch& bi~n, Ha Lan nh?p khfru mc)t luqng Ian nguyen
li~u kh6ng co lqi th& san xu:it, thong qua ch& bi&n d~ nang cao gia tri gia
tang. Hang nam chi 1,3 ti USO, nh?p toan be) d?u tuong d~ tieu dung trong
mr&c, va ch~ bi6n xufrt khfru, xufrt sieu 800 tri¢u USO.
I-Ia Lan la cuong qu6c san xu~t, xufrt khfru bia ma toan be) nguyen li~u san
xu:it nh?p khfru, xu:it sieu 1997 la 810.000 t:in.
Ova vao C
c6c, d?u, h(lt c6 dfiu, nhftt la thtrc an chan nuoi. Muc nh?p kh§u thuc an
chfrn nu6i trong l 9 nam ( 1980-1989) la 6,84 ti CSO, du cung cho chan nuoi
phat tri&n m(lnh.
- v oi nhiJ-ng san phi\m trong mr&c khong tv san xufrt duqc ~hu ca cao, ca
IS
phe, che, quthanh hang hn{1 xu~t khau c6 gia tri km.
H
bia, d~ xu
d:iu th~ gi&i.
v ai nhung m("lt hang co th~ tv san xuAt nhiEu, nhung khong dam bao nhu
du nguyen li~u che bi~n nhu sfra bo, thit. .. thl nh~p cho tieu dung.
Tinh chung l\li, tu 1980-1990, luqng sfra nh~p kh:iu 200 tri¢u USO,-nhung
kim ng\lch xu5.t sieu vE pho mat tir 700 tri~u USO tang len 1,7 ti USO vao
nam 1995.
• N~n n6ng nghi¢p Ha Lan la n6ng nghi~p xu:it kh:iu, ca chua, ba, sfra b9t,. ..
xu:it khfru 100% san luqng.
Ha Lan dung d~u th~ gioi v~ xufrt khAu boa tuai cfit, cay canh trong ch~u,
ca chua, khoai tay, hanh tily, trung ga con v6, pho mat kh6, sfra di,ic, bia d\li
m(lch, banh vii dbu ca cao vii dung tht'.r nhl th& gicri v~ thit lgn, sim phfrm
s6c6la, thu6c la.
Hang niim m6i nguai t\lo ra gia tri xu:it kh:iu 140.600 USO, vuqt xa cac
mroc khac (Phap 39.200 USO, Australia 35.300 USO, My 19.900 USO).
Yiuc xu:it khfru tren mt)t don vi di~n tich canh tac d:,it 18570 USO/ha, kh6ng
k~ thuy san. 1li¢u suAt san xu:it cua dfrt a Ha Lan nam 1991 d\lt 2468
USO/ha, hi¢u sufrt lao d(}ng d:,it 44339 USO/nguai, han h5n cac nuoc tren th~
gioi.
• Phat tri~n trang tr\li Ion.
Ca sa CLla n~n niing nghi~p I la Lan la cac trang tr:,ii gia dlnh, ti 1¢ lao
d9ng lam thue rfrt it. Cac h<) gia dinh ti~u n6ng w c:ip, tv tuc, truac day nha
tich luy v6n dil chuy~n sang san xu:it hang hoa nh6, ti~p d6 chuy~n sang h(>
san xu:it chuyen mun hoa, dfrn dfrn chuy~n thanh trang tr\li Ian hi~n d\li, san
xufrt vi lqi nhu~n, t(lo nen d\lng kinh t~ t6 hgp "n6ng-c6ng-thuang".
Cac trang tr::ii duqc khuy&n khich tich t1,1 rui)ng d:it d~ c6 quy mo du Ian,
g5n li~n voi qua trinh t\jO Vi~c (am phi n6ng nghi~p, Va giai th~ cac trang tr:,ii
nh6, lam an kem hi~u qua. Bin &.j u
UI 1110 :ang ~\li-H.a-L-an nam 1997 la
18 ha.
'¥ THU VI~N /
.
Nha nuac ap d~mg chfnh sa · ·
~-~tH~tlil.iimgJB/ i phap mua dat
tu va thue dAt cong.
• Chuyen mon hoa, chuyen nghi~p hoa ngh~ n6ng.
s6 trang tr;ii kinh doanh da ngimh ngh~ - kinh doanh h6n hqp ngay cang
giam. Nam 200 I, trang tr?i chuyen m6n boa c6 trinh d(\ tri thuc, ky niing cao
19
