CHỨC NĂNG PHẢN BIỆN XÃ HỘI CỦA BÁO CHÍ VIỆT NAM HIỆN NAY

H C VI N CHÍNH TR QU C GIA H

CHÍ MINH

NGUY N V N MINH

CHøC N¡NG PH¶N BIÖN X· HéI CñA B¸O CHÝ
ë VIÖT NAM HIÖN NAY
Chuyên ngành

: Chính tr h c

Mã s

: 62 31 20 01

LU N ÁN TI N S KHOA H C CHÍNH TR

Ng

ih

ng d n khoa h c:

1. PGS,TS LÊ MINH QUÂN
2. GS,TS NGUY N V N HUYÊN

HÀ N I - 2014


L I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a
riêng tôi. Các tài li u, s li u tham kh o, trích d n trình bày
trong lu n án là trung th c. Nh ng k t lu n khoa h c c a lu n
án ch a t ng

c ai công b trong b t k công trình nghiên

c u nào khác.
Tác gi lu n án

Nguy n V n Minh


M CL C
M

Ch

Trang
1

U

ng 1: T NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C U LIÊN QUAN
N

8

TÀI

1.1.

Tình hình nghiên c u n c ngoài liên quan n ch c n ng
ph n bi n xã h i c a báo chí
1.2. Tình hình nghiên c u trong n c liên quan n ch c n ng
ph n bi n xã h i c a báo chí
1.3.
ánh giá chung tình hình nghiên c u v ch c n ng ph n bi n
xã h i c a báo chí và nh ng v n
t ra cho lu n án
Ch ng 2: LÝ LU N V CH C N NG PH N BI N XÃ H I C A
BÁO CHÍ

2.1.
2.2.
Ch

VI T NAM

Ph n bi n xã h i và ph n bi n xã h i c a báo chí
Ch c n ng ph n bi n xã h i c a báo chí và các tiêu chí ánh
giá vi c th c hi n ch c n ng ph n bi n xã h i c a báo chí
ng 3: TH C TR NG VI C TH C HI N CH C N NG PH N
BI N XÃ H I C A BÁO CHÍ

VI T NAM HI N NAY

Nh ng y u t tác ng n vi c th c hi n ch c n ng ph n
bi n xã h i c a báo chí Vi t Nam hi n nay

3.2. Nh ng thành t u, h n ch và v n
t ra trong vi c th c hi n
ch c n ng ph n bi n xã h i c a báo chí Vi t Nam hi n nay ánh giá theo các tiêu chí c a ph n bi n xã h i c a báo chí
Ch ng 4: NH NG QUAN I M VÀ GI I PHÁP NH M NÂNCAO

8
18
32
36
36
65
93

3.1.

CH T L
NG VÀ HI U QU TH C HI N CH C
N NG PH N BI N XÃ H I C A BÁO CHÍ
VI T
NAM HI N NAY

4.1.

4.2.

Nh ng quan i m c b n v nâng cao ch t l ng và hi u qu
th c hi n ch c n ng ph n bi n xã h i c a báo chí Vi t Nam
hi n nay
Nh ng gi i pháp ch y u nh m nâng cao ch t l ng và hi u
qu th c hi n ch c n ng ph n bi n xã h i c a báo chí Vi t

Nam hi n nay

K T LU N
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH KHOA H C C A TÁC GI LU N ÁN
DANH M C TÀI LI U THAM KH O

93

104

138

138

147
171
173
174


DANH M C CÁC CH

VI T T T TRONG LU N ÁN

CNH, H H

:

Công nghi p hóa, hi n

CNTB

:

Ch ngh a t b n

CNXH

:

Ch ngh a xã h i

DLXH

:

D lu n xã h i

HTCT

:

H th ng chính tr

MTTQ

:

M t tr n T qu c

PBXH

:

Ph n bi n xã h i

QLCT

:

Quy n l c chính tr

QLNN

:

Quy n l c nhà n

XHCN

:

Xã h i ch ngh a

c

i hóa


1

M
1. Tính c p thi t c a

U

tài

Báo chí cách m ng Vi t Nam do Ch t ch H Chí Minh và
s n Vi t Nam sáng l p và lãnh
Chí Minh làm n n t ng t t

o, l y ch ngh a Mác - Lênin, t t

là công c ch y u trong vi c tuyên truy n ch tr
chính sách, phát lu t c a Nhà n

c ta

ng,

c xác

ng l i c a

nh
ng,

c, t p h p và oàn k t, nâng cao và b i

ng tri th c khoa h c và tình c m cách m ng trong qu n chúng nhân dân.

T khi ra

i, báo chí cách m ng n

và hi u qu vào s nghi p
n

c, xây d ng b o v và phát tri n

báo chí n
a

tn

c ta ã có nh ng óng góp to l n

u tranh giành

ngh a (XHCN). Trong công cu c

t n

i m i do

c l p dân t c, th ng nh t

t ng tr

ng xã h i ch

ng ta kh i x

ng và lãnh

c ta ã óng góp to l n vào nh ng thành t u chung c a
c ra kh i kh ng ho ng kinh t - xã h i, tr thành n

ng kinh t , c i thi n

tn

o,
c,

c ang phát
nh chính tr ,

i s ng nhân dân, phát tri n v n hoá - xã h i,

c ng c qu c phòng - an ninh và m r ng quan h
c vào th i k

t

c theo con

tri n v i m c thu nh p trung bình ( m c th p); gi v ng n

b

ng H

ng, l y vi c ph c v cách m ng, ph c v nhân

dân làm m c tiêu cao c c a mình. Báo chí cách m ng n

d

ng C ng

y m nh công nghi p hóa, hi n

i ngo i;

a

tn

c

i hóa (CNH, H H) và

h i nh p qu c t .
Trong th i k
c v s l

i m i, báo chí n

ng và ch t l

c ta phát tri n ngày càng m nh m

ng; ch c n ng, nhi m v c a báo chí ngày càng

c m r ng và nâng cao; báo chí không ch là c quan ngôn lu n c a
và Nhà n

c, mà còn là di n àn, là ti ng nói c a nhân dân; không ch

ng l i, chính sách c a

ng và Nhà n

c

c. So v i tr

ta ã có s

c th i k

n v i

ng và Nhà

i m i, ch c n ng và nhi m v c a báo chí n

i m i áng k . Tr

c

a

n v i nhân dân, mà còn ph n

ánh tâm t , nguy n v ng c a qu n chúng nhân dân
n

ng

i m i báo chí n

c

c ta ch th c hi n


2
ch c n ng là công c , ph

ng ti n tuyên truy n, giáo d c, c

tuyên truy n m t chi u,

ng l i chính sách t trên

ng; báo chí

a xu ng

nhân dân

ti p thu, th c hi n mà không c n và ít có ý ki n góp ý, ph n h i; nh n th c
chung c a xã h i cho r ng báo chí ph i ph n ánh úng quan i m
chính sách c a

ng và Nhà n

c a

ng và Nhà n

c

l p tr

ng, quan i m.

c, nh ng gì trái v i

ng l i,

ng l i, chính sách

u không th ch p nh n, th m chí còn b quy k t v

Trong i u ki n phát tri n n n kinh t th tr

ng

nh h

ng XHCN,

xây d ng và hoàn thi n n n dân ch XHCN và h i nh p qu c t , nhu c u v
t do, dân ch và thông tin trong xã h i ngày càng l n; các ch tr
sách c a

ng và Nhà n

c, nh ng quy t

nh liên quan

n

ng, chính
i s ng c a

nhân dân, quy n và ngh a v c a công dân, ch c n ng và nhi m v các t ch c
trong h th ng chính tr n

c ta, các quan h

l i ích qu c gia, dân t c ngày càng c n

i n i và

i ngo i liên quan

n

c công khai, minh b ch và tham gia

óng góp ý ki n c a nhân dân. Nhu c u óng góp ý ki n cho

ng và Nhà n

c

ngày càng l n, làm xu t hi n nhu c u chính áng c a nhân dân v ph n bi n xã
h i (PBXH). Và nhu c u báo chí ph n ánh ý ki n óng góp cho
n

ng và Nhà

c ngày càng l n c a nhân dân, c a xã h i làm xu t hi n ch c n ng PBXH

c a báo chí. T

ây báo chí n

c ta m t cách khách quan b t

u có ch c

n ng và nhi m v m i m , khó kh n và ph c t p là PBXH.
Th i gian qua,

n

c ta ã xu t hi n nhi u t ch c có các ch c n ng

ph n bi n xã h i, nh c a M t tr n T qu c (MTTQ) Vi t Nam và các t
ch c chính tr - xã h i, t ch c xã h i, t ch c ngh nghi p, v.v.. V i PBXH,
báo chí n

c ta ã và ang có nh ng óng góp to l n trong vi c ph n ánh góp

ý và ki n ngh c a nhân dân v i

ng và Nhà n

nh ng h n ch , b t c p trong ch tr

ng, chính sách. Do ó ch c n ng PBXH

c a báo chí ngày càng
ph

c xác

c trong vi c kh c ph c

nh và th a nh n. N i dung và hình th c,

ng pháp và k n ng PBXH c a báo chí n

c ta ngày càng

c hình


3
thành và phát tri n. Tuy nhiên, PBXH c a báo chí còn th p so v i yêu c u,
ch a k p th i và hi u qu còn h n ch .
Th c ti n công cu c

i m i ngày càng

nh hình và làm rõ nh ng

ch c n ng c a báo chí, trong ó có ch c n ng PBXH.
c các cá nhân, t ch c, th

ng xuyên

n ng ph n bi n c a báo chí .

n nay ch c n ng này

c p, s d ng

n thu t ng

ã có nhi u cu c h i th o, di n àn trao

n i dung này và các ý ki n t p trung cho r ng c n ph i kh ng
c

ng ch c n ng này trong ho t

còn là v n

ch c
iv

nh và t ng

ng báo chí. PBXH c a báo chí không ch

chính tr , pháp lý mà còn là v n

v n hóa (v n hóa chính tr ,

v n hóa dân ch , v n hóa pháp lu t, v n hóa

i m i, v.v.); là v n

dám

ngh và dám làm, dám tranh lu n và ph n bi n, dám ti p thu và s a ch a
tr

c yêu c u khách quan c a th c ti n
các n

c ph

ng

c.
ng chính tr và quy n

ng và uy tín trong xã h i a nguyên chính

i l p, PBXH c a báo chí có v trí và vai trò r t l n.

Trong xã h i dân ch t s n, ý ki n c a
h i

tn

ng Tây, v i s t n t i c a xu h

l c khác nhau, s tranh giành nh h
tr , a

im i

c coi là áp l c quan tr ng th m trí

i a s nhân dân và d lu n xã
i tr ng v i quy n l c nhà n

c.

S c m nh c a báo chí truy n thông chính là b t ngu n t s c m nh d lu n xã
h i. Do ó nói báo chí là quy n l c th t th c ch t là quy n l c c a nhân dân
c a d lu n xã h i mà báo chí là kênh truy n d n và liên k t s c m nh c a d

lu n xã h i [35, tr.56].
V i PBXH, báo chí
sát và

ây ã tr thành m t lo i quy n l c xã h i, giám

i tr ng v i chính quy n.
n

c ta, trong i u ki n m t

ng duy nh t c m quy n, lãnh

và trong i u ki n phát tri n n n kinh t th tr

ng

nh h

o xã h i

ng XHCN thì

PBXH, trong ó có PBXH c a báo chí càng tr nên c n thi t. PBXH nói chung
và c a báo chí nói riêng giúp cho các c p y

ng, chính quy n h n ch

c

nh ng b t c p và, th m chí, nh ng thi u sót, sai l m trong quá trình xây d ng và


4
th c hi n ch tr
ch s

ng, chính sách phát tri n kinh t - xã h i; ng n ch n và h n

c oán, chuyên quy n, n n quan liêu, tham nh ng; phát huy quy n làm

ch c a nhân dân xây d ng

ng, chính quy n trong s ch, v ng m nh.

Nghiên c u ch c n ng PBXH c a báo chí,
nghiên c u m t ph

ây, c ng có ngh a là

ng th c ki m soát quy n l c - quy n l c chính tr

(QLCT), quy n l c nhà n

c (QLNN). V i ch c n ng PBXH, báo chí t o

di n àn dân ch , r ng rãi

nhân dân tham gia ngày càng

vi c chính tr , công vi c nhà n

y

vào công

c; vào vi c ki m soát quy n l c công,; kh c

ph c các nguy c m t dân ch , l m quy n d n

n suy thoái quy n l c e d a

n s t n vong c a qu c gia dân t c.
Nghiên c u ch c n ng PBXH c a báo chí chính là gi i quy t nh ng c s
lý lu n và th c ti n. Nh ng v n

v quan ni m, khái ni m, b n ch t c a PBXH

c a báo chí, báo chí trong h th ng chính tr n

c ta, nh ng tiêu chí trong ho t

ng ph n bi n. Th c ti n hi n nay nhi u chính sách, pháp lu t còn g p nhi u
khó kh n, t d th o,

n ban hành và th c thi trong cu c s ng, do ó là òi h i

khách quan, c p thi t hi n nay ph i có ph n bi n c a báo chí. Nhân dân luôn
quan tâm, mong ch và cùng v i báo chí nh m th hi n ti ng nói, quan i m c a
mình tr

c chính sách c a c quan công quy n, liên quan

n l i ích c a nhân

dân. B n thân c quan công quy n - ch th ti p nh n ph n bi n c ng mong
mu n

c ph n bi n

l c qu n lý, ch

làm cho chính sách, pháp lu t úng

o c a nhà n

n h n giúp hi u

c có hi u qu .

Nh ng gi thi t (nh ng câu h i nghiên c u) c a lu n án:
Cho

n nay

n

c ta có nh ng quan ni m khác nhau v PBXH c a

báo chí, v y âu là quan ni m có c s khoa h c, th c ti n và có th tr thành

khái ni m ph n ánh úng n i hàm và b n ch t PBXH c a báo chí? Có hay
không PBXH c a báo chí và PBXH qua báo chí hay ch là PBXH c a báo
chí? Hi n nay

n

c ta, ho t

ng PBXH c a báo chí ã di n ra - v i nh ng

k t qu , h n ch và khó kh n nh t

nh, nh ng PBXH không ch là nhi m v


5
khi c n thi t c a báo chí hay còn là và ph i là ch c n ng - ho t
c tính có tính b n ch t c a báo chí?
và c a báo chí
n

n

ng th hi n

ánh giá PBXH c a báo chí nói chung

c ta c n theo nh ng tiêu chí nào; PBXH c a báo chí

c ta có mang tính ph bi n (phù h p v i thông l qu c t ) và tính

(phù h p v i

c thù

c i m c a Vi t Nam) hay không? Quan i m và gi i pháp

th c hi n có hi u qu ch c n ng PBXH c a báo chí là c n thi t nh ng nh ng
quan i m và gi i pháp y là gì? v) PBXH c a báo chí c n
th nào v i tính cách m t ph

ng th c th c thi QLCT và QLNN

Tình hình trên làm cho vi c nghiên c u v n
xã h i c a báo chí

c xem xét nh
n

c ta?

Ch c n ng ph n bi n

Vi t Nam hi n nay , v i tính cách m t lu n án ti n s

chính tr h c, có ý ngh a lý lu n và th c ti n c p thi t.
2. M c ích và nhi m v c a lu n án
2.1. M c ích
Trên c s lý lu n v ch c n ng PBXH c a báo chí, lu n án làm rõ
th c tr ng v thành t u, h n ch và v n

PBXH c a báo chí

Vi t Nam hi n nay, nêu ra nh ng quan i m và gi i

pháp nh m nâng cao ch t l
báo chí

t ra c a vi c th c hi n ch c n ng

ng và hi u qu th c hi n ch c n ng PBXH c a

Vi t Nam hi n nay và nh ng n m t i.

2.2. Nhi m v
M t là, t ng quan tình hình nghiên c u có liên quan
rõ nh ng v n
làm ti n

ã

n

tài

c nghiên c u (c a các tác gi trong và ngoài n

làm
c),

cho vi c nghiên c u ti p theo c a lu n án này.

Hai là, làm rõ nh ng v n

lý lu n v khái ni m và ch c n ng c a báo

chí, c a PBXH và PBXH c a báo chí.
Ba là, làm rõ th c tr ng theo nh ng tiêu chí xác
n ng PBXH c a báo chí

nh th c hi n ch c

Vi t Nam.

B n là, nêu ra nh ng quan i m và gi i pháp nh m th c hi n có hi u
qu ch c n ng PBXH c a báo chí

Vi t Nam hi n nay và nh ng n m t i.


6
B n nhi m v này s
3.

it

3.1.
chí

ng ng v i 4 ch

ng c a lu n án.

ng và ph m vi nghiên c u

it

it

c th c hi n t

ng nghiên c u

ng nghiên c u c a lu n án là v n

ch c n ng PBXH c a báo

Vi t Nam hi n nay.
3.1. Ph m vi và gi i h n nghiên c u
Ph m vi nghiên c u c a lu n án là vi c xác

n ng PBXH c a báo chí trong th i k

nh và th c hi n ch c

i m i t n m 1986

n nay, t góc

c a Chính tr h c - môn khoa h c v quy n l c - QLCT và QLNN. Là
công trình

chí

u tiên nghiên c u v ch c n ng và th c hi n ch c n ng c a báo

Vi t Nam, nên lu n án t p trung h n vào nh ng v n

- khái quát lý lu n và th c ti n, nh ng ch ng minh m i

có tính khái quát
c khai thác

m c

c n thi t.
4. C s lý lu n và ph

ng pháp nghiên c u c a lu n án

4.1. C s lý lu n
Lu n án
t

c th c hi n trên c s lý lu n c a ch ngh a Mác - Lênin, t

ng H Chí Minh, quan i m c a

ng C ng s n Vi t Nam v báo chí và

ch c n ng, nhi m v trong ó có ch c n ng, nhi m v PBXH c a báo chí cách
m ng, v quy n l c và th c thi QLCT, QLNN và nh ng v n

4.2. Ph

có liên quan.

ng pháp nghiên c u

Lu n án s d ng các ph

ng pháp nghiên c u nh : k t h p l ch s và

lô gích, phân tích và t ng h p, so sánh, t ng k t th c ti n, v.v..
5. óng góp m i v khoa h c c a lu n án
Nh ng óng góp m i v khoa h c c a lu n án là: T góc
tr h c PBXH c a báo chí
thi (nh t là ph
nh ng v n

c xem xét v i tính cách m t ph

c a chính
ng th c th c

ng th c ki m tra, ki m soát) QLCT, QLNN lu n án ã làm rõ
sau ây: i) khái ni m và b n ch t c a PBXH c a báo chí; ii)

nh ng c n c khoa h c c a PBXH c a báo chí và ch c n ng PBXH c a báo
chí

Vi t Nam hi n nay; iii) nh ng tiêu chí ánh giá ch t l

ng và hi u qu


7
th c hi n ch c n ng PBXH c a báo chí
(nh ng y u t tác

Vi t Nam hi n nay; iv) th c tr ng

ng, thành t u, h n ch và v n

t ra) c a vi c xác

nh

và th c hi n ch c n ng PBXH c a báo chí

Vi t Nam hi n nay; v) nh ng

quan i m và gi i pháp nh m nâng cao ch t l

ng và hi u qu th c hi n ch c

n ng PBXH c a báo chí

Vi t Nam hi n nay và nh ng n m t i.

6. Ý ngh a lý lu n và th c ti n c a lu n án
6.1. Ý ngh a lý lu n
Lu n án làm sáng t khái ni m và nh ng c s khoa h c v tính t t y u

và c ch th c hi n ch c n ng PBXH c a báo chí

Vi t nam. K t qu c a

lu n án có th s d ng làm tài li u ph c v nghiên c u và gi ng d y Chính tr
h c, Báo chí h c và nh ng b môn khoa h c có liên quan.
6.2. Ý ngh a th c th c ti n
Lu n án góp ph n vào vi c xây d ng và th c hi n ch tr
sách c a

ng và Nhà n

c. Thông qua vi c th c hi n ch c n ng PBXH c a

báo chí, quy n làm ch c a nhân dân ngày càng
c a nhân dân ngày càng

ng, chính

c phát huy, QLCT, QLNN

c ki m tra, ki m soát th c ch t h n. Lu n án góp

ph n cung c p nh ng c s lý lu n và th c ti n cho vi c xây d ng và hoàn thi n
ch tr

ng, chính sách và pháp lu t v ch c n ng PBXH c a báo chí.
7. K t c u c a Lu n án
Ngoài ph n m

g m 4 ch

ng, 9 ti t.

u, k t lu n và danh m c tài li u tham kh o, lu n án


8
Ch

ng 1

T NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C U
LIÊN QUAN
Cho

TÀI

n nay, ã có nhi u công trình khoa h c,

trong và ngoài n
báo chí d

N

tài, sách báo, bài vi t

c nghiên c u, bàn v ch c n ng, nhi m v PBXH c a

i nhi u góc

khác nhau.

pháp c b n, có giá tr , làm c s và

ó là nh ng v n
nh h

lý lu n và ph

ng

ng cho quá trình nghiên c u c a

lu n án.
1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U

N

C NGOÀI LIÊN QUAN

N CH C

N NG PH N BI N XÃ H I C A BÁO CHÍ

1.1.1. Tình hình nghiên c u v ph n bi n xã h i
M , trong các cu n sách: "The Governmental Proceses" (Các quá trình
chính ph ) c a David B.Truman [127] và "Dilemmas of Pluralistdemocracy"
(Nh ng nan gi i c a n n dân ch
tác gi c a nó - nh ng ng

a nguyên) c a Robert A.Dahl [139], các

i theo ch ngh a a nguyên ã t p trung phân tích

s hình thành c a các nhóm l i ích, các t ch c chính tr xã h i cùng v i các
quá trình chính tr nhà n

c. Theo ó, trong xã h i h u h t m i ng

i dân

u

tham gia vào các nhóm t ch c v i nh ng l i ích khác nhau, nên m i nhóm
l i ích

u có xu h

ng phân chia t bên trong

n m ch c m t ph n quy n

l c phù h p v i kh n ng và m c tiêu c a mình. Vì v y,

nh h

ng t ng th

i v i chính sách công là k t qu c a hàng lo t nh ng nh h

nhóm l i ích

n chính ph - mà không có m t nhóm nào nh h

i. Các tác gi
nh h
giác

ng

ng t các
ng tuy t

ánh giá cao vai trò to l n c a các nhóm l i ích trong vi c

n quá trình chính sách và ngay c b n ch t nhà n

c nhìn theo

này c ng chính là m t nhóm l i ích. Vì v y toàn b quá trình chính tr

là quá trình t

ng tác, ki m ch

i tr ng gi a các nhóm, t ng l p khác nhau

trong xã h i. Các tác gi th a nh n r ng, các t ch c và các th ch có xu

9
h

ng

cao l i ích làm cho chính sách công có th b kh ng ch b i m t vài

nhóm l i ích nào ó có s c m nh v t ch c và có ngu n l c; ho c nó c ng
có th b lôi kéo, gi ng co gi a các
trình ho ch

nh, quy t

nh, chính sách luôn b

s c nh tranh chính tr , các chi n l
ích qu c gia và PBXH

i th ngay trong khu v c nhà n
cv n

c hình thành t

nh h

c. Quá

ng b i nhi u y u t ;

ng tranh c , l i ích nhóm, l i

ây.

Trong cu n sách: "Interpetation and Social Criticism" (Chú gi i và
ph n bi n xã h i), c a Michael Walzer [136] ã phân tích làm sáng t ho t
ng PBXH,
m t ho t

ng th i

a ra m t khuôn kh tri t lý

phân tích PBXH là

ng xã h i. Cu n sách ph n ánh th c ti n ph n bi n xã h i, gi i

thích nó và vi c hình thành các chu n m c
cu n sách còn

c p

o

n tranh lu n quan ni m

c c a PBXH. N i dung
ng

i khác nhau v

PBXH, lý thuy t và vai trò c a trí th c trong vi c hình thành các PBXH và
t o nên s thay
c nhìn nh n

i xã h i thông qua PBXH. Trên n n t ng chung này, PBXH
nhi u c p

tri n các lý thuy t, h t t

khác nhau, c p v mô là s hình thành, phát

ng ang gi vai trò ch

vi mô là s phê bình, ph n ánh, ch trích
n

c ho c các ho t

ng c a nhà n

c,

o trong xã h i;

c p

ng l i chính sách c th c a nhà
ng chính tr , phong trào xã h i, trên

c s cách nhìn nh n xem xét, ánh giá và h

ng ti p c n khác nhau.

Trong cu n sách: "Interest Group Politis" (Chính tr c a các nhóm l i
ích), Ssecond edition c a Allan J. Cigler [125], các tác gi nghiên c u vai trò
c a các nhóm l i ích trong quá trình ho ch

nh chính sách công, t vi c cung

c p thông tin, d li u ph n ánh nhi u chi u, khía c nh khác nhau c a v n
chính sách

n s bình lu n, ch trích phê phán c a các nhóm, ph

ng ti n

truy n thông và d lu n. Các nhóm c ng t p trung s chú ý và thu hút ngày
càng ông

o s quan tâm c a các nhà nghiên c u, nhà khoa h c các h c gi

vào nh ng v n

c a mình v

i s ng xã h i. Tuy nhiên,

khía c nh khác

trong m i quan h gi a các nhóm l i ích và các y ban trong quá trình ho ch

10
nh chính sách c ng có th d n t i s
quan ch c nhà n

ng thu n gi a nhóm l i ích và các

c. Các nhóm l i ích có th cam k t ng h nh t

phi u c tri, s quyên góp tài chính cho ho t
c và

i l i các nhà l p pháp

ng phái, v n

ng tranh

các y ban có th ra nh ng quy t sách, quy t

nh thiên v cho l i ích c a nhóm này.
ph

ng

nh v

ây PBXH

c xem nh m t

ng th c gi i quy t m i quan h gi a các nhóm l i ích.
Nh ng công trình trên ây

u th hi n quan i m cho r ng, ph n bi n

xã h i là yêu c u khách quan c a b t k h th ng QLNN nào; n u quy n l c
không

c ki m soát thì d n

nhiên, v n
t

n l m quy n, quy n l c s b tha hóa. Tuy

PBXH, ch c n ng PBXH c a báo chí ch a

ng nêu lên trên c hai ph

ng di n: m t là,

h c v ph n bi n; hai là, các ho t

tv n

c các nhà t
nghiên c u khoa

ng th c ti n c a ph n bi n nói chung và

ch c n ng PBXH c a báo chí nói riêng. Do v y, ây còn là m t trong nh ng
v n

c n ti p t c nghiên c u, b sung làm sáng t .
1.1.2. Tình hình nghiên c u v ch c n ng ph n bi n xã h i c a báo chí
-

và b n

Nga, Víchto Aphanaxép, tác gi c a cu n sách: "Quy n l c th t
i T ng bí th " [3] ã

báo chí, nêu s ra

c p và làm rõ khái ni m quy n l c c a c a

i c a báo chí, v trí, vai trò to l n c a báo chí trong các

th ch chính tr . Khái ni m ó có ý ngh a bi u tr ng cho s c m nh chi ph i,
tác

ng c a báo chí

vi c các nhà lãnh
m t quy n l c
n

iv i

i s ng xã h i. Cu n sách

c p và làm rõ h n

o ã s d ng báo chí trong x lý công vi c, coi ó nh là
lãnh

o kinh t , chính tr , xã h i. Tác gi ch ra,

c trên th gi i, th ch chính tr

nhi u

c xây d ng trên c s h c thuy t tam

quy n phân l p c a Môngtétxki . QLNN phân b cho h th ng các c quan
l p pháp, hành pháp, t pháp theo nguyên t c

c l p - ngang b ng - ch

c

l n nhau, nh m m c ích phòng ng a l m d ng quy n l c. Vì v y, quy n
c bi t c a công chúng tr thành h t nhân c a tri t lý báo chí t do và
h

ng

ng i cho báo chí trong quan h v i HTCT.

nh


11
A.A. Grabennhic p cho xu t b n cu n sánh: "Báo chí trong kinh t th
tr

ng" [48]. Tác gi

tr

ng; nh ng ph

ã

c p các

ng di n ho t

c tr ng c a báo chí trong i u ki n th

ng ch y u c a phóng viên, biên t p viên,

c ng tác viên trong tòa so n; c c u, ch c n ng c a tòa so n; quan h gi a
ban biên t p và

c gi - khán, thính gi ; quy trình t ch c in n, xu t b n

báo; nh ng th lo i báo chí, v.v.. Tác gi

ti n truy n thông
Mu n t n t i
v n

c p

n báo chí và các ph

ng

i chúng trong vi c qu n lý xã h i v m t chính tr - xã h i.
c trong n n kinh t , báo chí ph i bi n

là làm sao tìm

c cho mình m t h

ng i thích h p. Báo chí c n

trung th c, ph n ánh m t cách nhanh nh y chính xác và
c m bút ph i h t s c phòng, tránh tr
s ng. Cu n sách nêu t

ng

i theo nó, tuy nhiên
c bi t nh ng ng

i

c nh ng cám d và c m b y t cu c

i chi ti t nh ng ki n th c nghi p v làm báo,

giúp cho nh ng nhà báo nhanh chóng nâng cao nghi p v phát tri n ngh
nghi p c a mình.
M.I.Sotak (2003) ã xu t b n cu n sách: "Phóng s
nghi p và
h gi a

o
o

c" [97]. Tác gi

ã

c p

- tính chuyên

n tính th i s báo chí, m i quan

c nhà báo trong ngh vi t phóng s . Tác gi cho r ng, c n

m nh h n tính chuyên nghi p cho nhà báo,

ng th i nêu v n

giáo d c

y
o

c trong phóng viên c ng nh t ng nhà báo c n rà soát vi c th c hi n quy
nh v

o

c ngh nghi p; c n quan tâm nâng cao trình

b n l nh ngh nghi p,

c bi t là ph m ch t

v i phóng viên. Tác gi nh n m nh
so n ph i phát huy trách nhi m
c ab n

o

c c a ng

n b n thân m i ng

nâng cao ch t l

chuyên môn,
i làm báo

i

i làm báo, m i tòa

ng áp ng mong mu n

c.

A.A.Chert ch n i (2004) xu t b n cu n sách: "Các th lo i báo chí",
[28]. Cu n sách ã nêu và làm sáng t ph n lý lu n chung v các y u t hình
thành th lo i trong báo chí;

ng th i trình bày rõ h n nh ng khía c nh, n i

dung chính c a các th lo i báo chí

c phân theo tính ch t c a các th lo i


12
tin, th lo i phân tích, th lo i chính lu n - ngh thu t.
c minh h a b ng nhi u bài vi t h p d n ã
Nga nh m ng

i

c bi t, m i th lo i

ng t i trên báo và t p chí

c có th hình dung tr c quan v di n m o các th lo i báo

chí m t cách s c nét.
E.P. Prô kôr p (2004) cho xu t b n cu n sách: "C s lý lu n báo chí",
[86]. Cu n sách khái quát v lý lu n nghi p v báo chí,
ngh nghi p làm báo và

c thù c a ho t

a ra khái ni m v

ng báo chí. Cu n sách

a ra

nh ng quan ni m và cách ti p c n khái ni m báo chí; báo chí trong m i quan
h gia c p c m quy n và nhà n

c; vai trò c a báo chí

iv i

ng báo chí;

it

i s ng xã

h i;

c i m c a báo chí; b n ch t ho t

ng và c ch

ho t

ng c a báo chí; các ch c n ng c b n c a báo chí và t do báo chí

c xem là n n t ng lý thuy t báo chí. Trong cu n sách có th th y
trò c a báo chí

c vai

i v i xã h i trong ó có các ch c n ng c a báo chí, m c dù

báo chí ch u s chi ph i c a nhà n

c nh ng báo chí có tính

cl pt

i là k t l i s c m nh c a nhân dân và DLXH ây là v n

c

ng

tài r t

quan tâm.

-

Trung Qu c, n m 2005, Bùi Ph

tuyên truy n t t

ng trong th i k m i [34]. Cu n sách ch y u phân tích

khái ni m công tác t t
tác t t

ng Dung xu t b n cu n Công tác

ng, v n

xây d ng

i ng nh ng ng

ng, trong ó có l nh v c báo chí. Các nhà lãnh

Trung Qu c coi tuyên truy n t t

ng c a

ng là m t ph

o

i làm công

ng C ng s n

ng ti n giáo d c,

ng viên qu n chúng nhân dân và mang tính chính tr r t cao, có
công khai r ng rãi, k p th i, nhanh nh y, có th

a

c i m là

ng l i, ch tr

ng,

chính sách c a

ng vào trong qu n chúng nhanh nh y nh t, r ng rãi nh t và

bi n thành hành

ng th c t c a qu n chúng; có th ph n ánh m t cách r ng

rãi ý ki n, ti ng nói, ý chí, nguy n v ng c a qu n chúng; có th k p th i
truy n bá tin t c trong n
vi và xu h

c và th gi i, tr c ti p tác

ng chính tr c a qu n chúng, h

ng t i t t

ng d n, khích l ,

ng, hành
ng viên, t


13
ch c qu n chúng ph n
m nh công tác t t

n th c hi n l i ích c n b n c a mình. Tác gi nh n
ng, trong ó có báo chí ph i k p th i t ng k t kinh

nghi m và rút ra t th c ti n nh ng ho t
chí

iv i

ng l i chính sách c a

ng góp ý ki n, phê bình c a báo

ng và Nhà n

c.

N m 2007, trên T p chí H c t p và Nghiên c u lý lu n, s 8,

Trung M n có bài Bàn v

i m i công tác t t

i n

ng th i k m i [77],

c p

n vai trò quan tr ng c a báo chí trong công cu c xây d ng xã h i hài hòa,
kh ng

nh báo chí là th m nh chính tr quan tr ng c a

ng C ng s n Trung

Qu c,

c bi t là trong th i k xã h i ti n hành c i cách. Nh n m nh, báo chí là

m t ph n quan tr ng c a công cu c xây d ng xã h i hài hòa XHCN. Trong i u
ki n xã h i hi n nay, m r ng dân ch t do ti n b báo chí có s c m nh nh t
nh, báo chí là di n àn quan tr ng
Nhà n

c; t ng c

xã h i trao

ng tính tích c c, tính ch

qu n chúng nhân dân

xây d ng ch tr

i ph n bi n v i

ng và

ng, tính sáng t o c a ông

o

ng chính sách. Tác gi c ng nêu rõ

ch c n ng c a báo chí là ph i bám sát th c t , bám sát qu n chúng, bám sát cu c
s ng, l ng nghe ý ki n c a qu n chúng nhân dân, c g ng v n d ng nhi u hình
th c và c n t ng c

ng c i ti n công tác báo chí.

- N m 2009, trên T p chí Pháp ch Chính ph , s 31, Lý Di u Bác có
bài Công tác t t

ng c n t ng c

báo chí mu n giàu tính

i m i và tính th i

i [15], cho r ng,

i m i thì ph i t o d ng quan ni m m i, hình thành

c ch m i, ti n hành s p x p,
m i, ti n hành

ng

i m i ph

i m i m t cách t ng th ; v n d ng hình th c

ng th c, cách làm t do c i m i h n, sâu h n.

Qua nghiên m t s công trình nghiên c u trên, có th th y các tác gi
Trung Qu c ã

c p

n ho t

ng c a báo chí th hi n, vai trò v trí, nhi m

v ch c n ng c a báo chí. Nh m nâng cao ch t l
hình m i khi mà dân ch ngày càng

c m r ng, trình

c nâng nên báo chí Trung Qu c ang
c ch chính sách l n con ng

ng c a báo chí trong tình

c quan tâm

dân trí ngày càng
ut r tl nc v

i, c s v t ch t ph c v cho nhi m v truy n


14
thông b o

m nhanh nh t, úng

n

y

khách quan nh t. S ra

ic a

các t p oàn truy n thông có ý ngh a to l n trong vi c c nh tranh thông tin,
làm cho thông tin hay và h p d n và áp ng nhu c u b n

c. Trong quá

trình phát tri n, báo chí Trung Qu c c ng luôn quan tâm t i nâng cao ch t
l

ng báo chí b ng vi c t ng c

báo chí v nh ng v n
ng và Nhà n
ng

ng tính dân ch , t do ph n bi n xã h i c a

mà b n

c quan tâm nh t là nh ng chính sách c a

c, nh m m r ng dân ch thu hút s quan tâm chú ý c a

i dân v nh ng v n

b c xúc

-

Tây Ban Nha, nét n i b t c a báo chí là t do báo chí, báo chí t

nhân ra

i, thông tin trên báo chí nhanh nh y có s c nh tranh thông tin, tr

giúp c a Chính ph khi báo chí tuyên truy n cho Chính ph . T báo Mundo
Obrero (Báo Th gi i Công nhân) là c quan ngôn lu n c a c PCE và IU
(

ng C ng s n Tây Ban Nha), có tr s chính t i Th
i v i ông T ng biên t p

c bi t t báo ra

i cách ây g n 100 n m, Báo

Mundo Obrero có nhi u óng góp to l n cho cu c
nhân dân lao

ng d

i s lãnh

oc a

u tranh c a công nhân và

ng C ng s n Tây Ban Nha. Hi n

nay, Báo t p trung vào các nhi m v ch y u:

u tranh phê phán ch ngh a

t do m i; ch ng l i n n chuyên ch c a th tr
nh ng chính sách kinh t - xã h i làm nh h

lao

ô Madrid. Qua trao

ng; bình lu n, phê phán

ng tiêu c c

n

i s ng ng

ng; b o v công lý, dân ch , an sinh xã h i. Tuy nhiên trong quá trình

ho t

ng t báo khó ti p c n thông tin d n

c thông tin

y

n thi u thông tin hay không

.

T báo Elpaís, theo T ng biên t p, báo Elpaís, ra
n m, t báo l n có uy tín v i
ông

ob n

c gi . Báo Elpaís có ch t l

c trong và ngoài n

nào ng h chính ph

c ón nh n.

i cách ây ã 30
ng, uy tín,

c

Tây Ban Nha các t báo

c c p m t ph n kinh phí còn các báo khác

cc p

ít ho c không, t h ch toán. Nh ng không ph i báo chí nói hay cho chính ph
mà

i

c nhân dân ón

c vì t do c a ng

i dân là s l a ch n thu c v h


15
khi mà l i ích

cb o

m. Có th th y, t do báo chí c ng có m c

thu c vào chính ph , nh ng

, tùy

ng nhiên báo chí có tính ph n bi n cao.

Theo Arturo Escobar (1995), báo chí trong th c hi n các ch c n ng,
nh t là v ch c n ng ph n bi n xã h i là
nghiên c u này, báo chí
quá trình hi n

ng l c xây d ng

tn

c. Theo

c coi là nhân t quan tr ng trong vi c thúc

y

i hóa v n hóa và l i s ng. Trong các lo i hình thông tin và

gi i trí thì báo chí

c xem là ph

ng ti n quan tr ng

khách quan và nh ng phân tích liên quan

cung c p th c t

n th c ti n cu c s ng (Pye.L.W,

1963). Qua ây có th th y ch c n ng ph n bi n xã h i báo chí, có vai trò
quan tr ng trong vi c h

ng t i m c tiêu xây d ng và phát tri n xã h i t do,

dân ch . Th c ra, báo chí có ch c n ng ph n bi n xã h i m t cách m nh m
t o di n àn r ng rãi thu hút s tham gia c a xã h i v thông tin ph n h i
chính sách gi a ng
-

i dân và nhà n

c[91].

Anh, Theo BBC News, làm gì thì làm, BBC không i kh i các

nguyên t c ã thành lu t
M t c a Hoàng gia Anh

nh trong Hi n ch

ng Hoàng gia, lu t Vi n C

t ra làm n n t ng cho ngh báo BBC. ó là tính b t

thiên v , chính xác và không có ngh trình chính tr (ti ng Anh, ó là 'no
political agenda'). V n theo James Harding, chính trong th i

i ch y tin qua

các kênh liên t c, tr c ti p, các trang web, trang Twitter nhanh chóng, thì
"cách làm tin ch m, có k lu t và i u tra k càng (meticulous investigations),
c ng nh cách phân tích kiên trì l i càng làm tin bài n i b t lên". Trên lý
thuy t, BBC không ph i c nh tranh v khán thính gi nh báo chí th
nên không ph i v i vã r
công chúng

ng m i

t u i theo tin t c gi t gân, nóng h i. M t khác,

n v i BBC là vì s tin c y và ch t l

ng ch không ph i vì t c

. M t s bài vi t g i tham gia Di n àn c a BBC th hi n quan i m riêng
c a tác gi ,

ây th hi n tính khách quan trong th c hi n ch c n ng c a báo

chí. S n ph m c a BBC là bao g m các ch

ng trình và thông tin trên ti vi,

trên ài phát thanh và trên internet, wikipedia.

ây có th nói là t báo có


16
ch c n ng ph n bi n cao

m b o khách quan khoa h c thu hút nhi u

PBXH c a báo chí Anh, c ng nh

các n

nhiên và không m i. Dân ch ph
ch

c ph

c gi .

ng Tây, là v n

ng Tây phát tri n t

ng

hi n

i s m và dân

ã tr thành máu, th t c a th ch chính tr . H không bàn và nói
ph n bi n xã h i c a báo chí.

m i trong PBXH c a báo chí ph
cách m ng n

nv n

có th k th a nh ng y u t h p lý, cái
ng Tây, ph c v cho phát tri n n n báo chí

c ta, c n nghiên c u sâu h n v s ph n bi n ó trên c s c

ch và lu t pháp.
-

Myanmar, báo chí ã có nh ng b

C quan

c ti n v

t b c v t do báo chí.

ng ký và Giám sát Báo chí Myanmar cho bi t, t ngày 20/8/2012,

Myanmar s bãi b ki m duy t báo chí, các phóng viên không còn ph i n p
bài cho c quan ki m duy t nhà n

c tr

c khi

ng n a, v.v.. Tháng 9/2012,

Th tr

ng B thông tin Myanmar Ye Htut th a nh n trong quá kh , báo chí

nhà n

c ch

ng tin m t chi u c a chính ph và qu c h i. Nh ng r i ây,

báo chí Myanmar s

c phép ch trích chính sách c a nhà n

ng th i cho phép các nhà báo vi t các ch

chính tr xã h i gây tranh cãi -

m t i u ch a t ng th y trong th i gian quân
Kho ng 300 t báo và t p chí

ng t i các v n

phép in mà không c n ki m duy t tr

i c m quy n

c này.

ít nh y c m h n c ng

ng c a

tn

c m r ng và

l ng nghe, ti p thu là i u ki n t t nh t

c
ct

c, trong ó có vi c

chuy n t i các chính sách k c ch trích chính sách c a nhà n

i dân

n

c. Nh v y, báo chí Myanmar

do h n trong vi c tham gia vào các ho t
t do báo chí quy n c a ng

c. Myanmar

c. Thông qua

cao, và vi c chính ph

xây d ng và i u ch nh, s a

i

chính sách t t h n.
châu Á

Malaysia, theo John Lent (1976), t t c chính ph c a các qu c gia
u cho r ng c n ph i h n ch t do c a báo chí. H n m t th p k

sau, c u th t

ng Malaysia, Mahathir Mohamad ã nh n m nh

n trách

nhi m xã h i c a báo chí trong s so sánh v i t do c a h ; r ng t t

ng


17
ph

ng Tây v t do báo chí tuy t

i không th t n t i trong th c t . Báo chí

c n có t do, nh ng t do c n ph i g n v i trách nhi m, trong ch ng m c nào
ó báo chí
ho t

c xem là s

e d a ti m n c a dân ch thì nó c n

c phép

ng mà không có s can thi p c a chính ph . Tuy nhiên khi báo chí có

bi u hi n l m quy n l c thì m t chính ph dân ch c n có trách nhi m i u
ch nh nó cho úng. Chính ph
nh t, tránh

ã có 3 yêu c u

c p hay kh i g i nh ng v n

dân t c; th hai, th n tr ng khi ph n ánh

i v i báo chí Malaysia: th

có th gây kích
nv n

liên quan

ng

n tình c m

n tôn giáo; th

ba, báo chí ph i tham gia vào ch quy n lãnh th v m t a lý qu c gia.
Tóm l i, v i cách ti p c n khác nhau,

n

c ngoài nhi u tác gi

ã

cao vai trò c a báo chí, coi báo chí là quy n l c th t trong các quy n l p
pháp, t pháp và hành pháp

cao t do báo chí trong s phát tri n c a xã

h i. Nh ng th c ch t, báo chí không ph i là t t c , mà báo chí luôn b chi
ph i, ki m soát b i chính ph , nhà n

c, chính i u này ã làm h n ch ch c

n ng ph n bi n c a báo chí. Tuy nhiên, v m t lu t pháp

m ts n

c, h

th ng lu t pháp ã có nhi u i u rõ ràng, và dân ch quy n t do c a công
dân

c qui

nh khá

y

; v t do báo chí, t do ngôn lu n

c tôn

tr ng. Nh ng c s chính tr , pháp lu t và xã h i ã t o i u ki n cho báo chí
th c hi n ph n bi n chính sách m t cách có hi u qu . Bên c nh ó, chính ph ,
nhà n

c c ng l ng nghe, ti p thu nh ng ý ki n ph n bi n c a báo chí

i u

ch nh chính sách, pháp lu t cho phù h p v i th c ti n l i ích c a các giai c p
trong xã h i.
Khái ni m PBXH c a báo chí

c các nhà nghiên c u, các nhà báo

a ra v i các lý thuy t khác nhau không
PBXH c a báo chí, mà

c p tr c ti p vào ch c n ng

ó m i quan i m có cách ti p c n và lý gi i khác

nhau d a trên các quan ni m khác nhau v dân ch , vai trò và t do báo chí
trong

i s ng xã h i nói chung và PBXH c a báo chí nói riêng. T do báo

chí và s phát tri n c a báo chí chính là m t trong nh ng y u t quan tr ng


18
ol
v n

ng s phát tri n c a xã h i và dân ch trong xã h i. Ng

i ta th y m t

có tính quy lu t là, báo chí phát tri n nh tích c c tham gia vào quá

trình PBXH, nh t là ph n bi n

ng l i và chính sách qu c gia.

M c dù ã có m t s công trình nghiên c u v PBXH c a báo chí v i
nh ng ti p c n khác nhau, nh ng v n ch a có công trình nào nghiên c u
chuyên bi t v ch c n ng PBXH c a báo chí d
1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U

i góc

Chính tr h c.

TRONG N

C LIÊN QUAN

N

CH C N NG PH N BI N XÃ H I C A BÁO CHÍ

1.2.1. Nhóm công trình nghiên c u liên quan
M t s bài t p chí liên quan

n ph n bi n xã h i

n ph n bi n xã h i:

1) Tháng 12/2006, trên T p chí Xây d ng
Th

ng, tác gi

Duy

ng có bài: "Ph n bi n xã h i c a MTTQ và các oàn th nhân dân trong

quá trình xây d ng lu t, pháp l nh" [109]. Tác gi cho r ng, ph n bi n trong
quá trình xây d ng lu t, pháp l nh có th

c hi u là ho t

ánh giá, bình lu n, th m nh và ki n ngh b ng v n b n
pháp l nh c a các c quan Nhà n

c khi

ng nh n xét,

i v i các d án lu t,

c yêu c u. S ph n bi n làm gi m

thi u nh ng thi u sót, s h trong vi c xây d ng, ban hành các v n b n lu t.
2) Trên T p chí C ng s n s 17/2006, ti n s (TS)Tr n

các bài vi t: "Ph n bi n xã h i: M t s v n
bi n xã h i" [114].

ó tác gi quan ni m PBXH là

tích nh m phát hi n, ch ng minh, kh ng
(ph

chung và bài Ph

ng án, d án) xã h i ã

ng Tu n có
ng th c ph n

a ra các l p lu n, phân

nh, b sung ho c bác b m t

c hình thành và công b tr

án

c ó. Ph n bi n

xã h i d a vào các l p lu n, phân tích t m t góc nhìn, m t h th ng công c
v i góc nhìn và h th ng công c

ã dùng

ch y u

i v i các d th o ch tr

hai tr

ng h p: m t là,

án xã h i. PBXH th c hi n
ng, chính sách;

hai là, phát hi n các i m ch a hoàn thi n, th m chí sai sót, ho c không còn
phù h p v i
trong th c t ,

ng l i chính sách, quy
l cl

chính sách cho phù h p.

nh pháp lý, v.v. ang

ng c m quy n có i u ch nh, s a

c th c hi n
i ho c thay

i

19
3) N m 2006, trên T p chí M t tr n s 37, TS.Hoàng H i có bài: "Phát
huy vai trò c a MTTQ trong ph n bi n xã h i và giám sát xây d ng

ng"

[50]. Tác gi cho r ng, n i dung PBXH mà M t tr n T qu c Vi t Nam th c
hi n là ph n bi n nh ng ch tr

ng, chính sách, pháp lu t có liên quan

quy n, ngh a v và l i ích chính áng c a các t ng l p nhân dân,

n

n t ch c

b máy và cán b ch ch t trong h th ng chính tr , nh ng chính sách c th
v i gia c p, các t ng l p xã h i, các dân t c, các tôn giáo và ng
n

c ngoài.

it

ng nh n

i

i Vi t Nam

c ph n bi n c a M t tr n T qu c, các t ch c

chính tr - xã h i và nhân dân là c quan t ch c c a HTCT.
M t s sách liên quan

n ph n bi n xã h i:

1) Cu n sách: "Th c hi n ch c n ng giám sát và ph n bi n xã h i c a
MTTQ Vi t Nam" [5]. TS.Nguy n Th Ánh cho r ng: Giám sát PBXH là yêu
c u khách quan, mang tính ph bi n trong vi c v n hành quy n l c chính tr
nhà n

c dân ch . Nó là m t trong nh ng b ph n c u thành h th ng ki m

soát quy n l c nh m kh c ph c xu h
n

c. Ho t

ng giám sát

trong ho t
h i

n

ng l m quy n, tha hóa quy n l c nhà

c ta cho

n nay, v th c ch t, ch y u n m

ng c a các c quan quy n l c nhà n

ng nhân dân các c p. Ho t

ng, ho t

ng này cùng v i ho t

ng ki m tra c a

ng thanh tra c a chính quy n làm thành h th ng ki m soát

quy n l c t bên trong h th ng chính tr . Ho t
h i tuy

c mà c th là Qu c h i và

c

ng và Nhà n

c qui

ng giám sát ph n bi n xã

nh nh ng nhìn chung ch a phát huy tác

d ng góp ph n ki m soát quy n l c. H th ng giám sát và PBXH
g m nhi u ch th , trong ó M t tr n t qu c có vai trò quan tr ng
T cách

tv n

và i

th y trong h th ng PBXH

1) Trong

c ta
c bi t.

n n i dung c a tác gi Nguy n Th Ánh, có th
n

c ta còn có báo chí tham gia PBXH và nó

c ng n m trong h th ng ki m soát quy n l c t
M ts

n

tài khoa h c liên quan

bên trong HTCT.

n ph n bi n xã h i:

tài khoa h c: 01X-11/02-2009-1 do PGS,TS. Ph m Xuân

H ng làm ch nhi m: "Xây d ng c ch ph n bi n xã h i c a M t tr n T


20
qu c thành ph Hà N i nh m phát tri n kinh t xã h i c a Th
gi c a
ho t

ô" [51]. Tác

tài ã nêu khái ni m PBXH và phân bi t gi a PBXH và m t s
ng xã h i khác; khái ni m c ch PBXH; các nguyên t c PBXH. Tác

gi ch ra th c tr ng PBXH c a MTTQ thành ph Hà N i th i gian qua, h n
ch và nguyên nhân. Tác gi cho r ng PBXH th c ch t là phát huy n ng l c
sáng t o quy n làm ch c a nhân dân th hi n qua vi c tham gia ho ch
và th c hi n các ch tr

ng chính sách c a

ng và Nhà n

nh

c. Th c hi n

PBXH là góp ph n m r ng dân ch ; nhân dân tham gia PBXH v i t cách

v a là ng

i ch u s lãnh

v a là ng

i th h

o, v a là ng

i làm ch , v a là ng

i th c hi n

ng.

M t s lu n v n, lu n án liên quan

n ph n bi n xã h i:

1) Lu n án ti n s c a V Th Nh Hoa: "Nâng cao ch t l
bi n xã h i c a MTTQ Vi t Nam
th ng hóa nh ng v n

c ta hi n nay" [58]. Lu n án ã h

lý lu n v ph n bi n xã h i và vai trò c a MTTQ

Vi t Nam trong PBXH. B

c

u xác

bi n c a MTTQ Vi t Nam.

nh tiêu chí ánh giá ch t l

ánh giá khái quát ch t l

MTTQ Vi t Nam trong th i k
l

n

ng ph n

i m i và

ng ph n

ng ph n bi n c a

xu t gi i pháp nâng cao ch t

ng ph n bi n c a M t tr n T qu c Vi t Nam trong giai o n hi n nay.

Trong ó tác gi có

c p

n báo chí là m t ph

ng th c PBXH r t quan

tr ng và n i b t, xu t phát t ch c n ng c a báo chí ph n ánh hi n th c
s ng xã h i,
Nhà n

nh h

i

ng d lu n xã h i có s c m nh ph n bi n chính sách c a

c. Tác gi nh n m nh báo chí ch phát huy t t vai trò tác d ng trong

i u ki n m t xã h i dân ch , t do ngôn lu n

ng th i ph thu c vào b n

l nh, d ng khí c a chính báo chí
Có th nói, t Ngh quy t
n nay, v i ch tr
dân ch XHCN
nh ng t t

ih i

ng xây d ng Nhà n

i bi u l n th VII c a

c pháp quy n XHCN Vi t Nam,

c coi tr ng và quan tâm nhi u h n, ã

ng ph n bi n. Tr

ng (1991)

c yêu c u c a công cu c

t n n móng cho
im i

tn

c,


21
V n ki n

ih iXc a

ng ã ch ra: Nhà n

c ban hành c ch

M t

tr n và các oàn th nhân dân th c hi n t t vai trò giám sát ph n bi n xã h i
[42, tr.4]. Nh m nâng cao n ng l c lãnh
ki n

i h i X c ng xác

o, s c chi n

uc a

ng, V n

nh: Xây d ng qui ch giám sát và ph n bi n xã

h i c a M t tr n T qu c và các t ch c chính tr - xã h i và nhân dân
vi c ho ch

nh

ng l i ch tr

ng, chính sách, quy t

vi c t ch c th c hi n, k c công tác t ch c cán b
V i Quy t

nh l n c a

iv i
ng và

[42, tr.135].

nh s 217-Q /TW, ngày 12/12/2013 c a B Chính tr ban

hành Quy ch giám sát và ph n bi n xã h i c a MTTQ Vi t Nam và các oàn
th chính tr - xã h i [26]. Trong Ch
v n

quan tr ng v PBXH
i t

n

ng III c a Quy ch này nêu rõ nhi u

c ta hi n nay, theo ó:

ng ph n bi n xã h i là các v n b n d th o v ch tr

ng,

ng, chính sách, pháp lu t, các quy ho ch, k ho ch, ch

ng

ng l i c a

trình, d án phát tri n kinh t , v n hóa, xã h i c a Nhà n

c (tr nh ng v n

thu c bí m t qu c gia) phù h p v i ch c n ng, nhi m v c a mình. N i
dung PBXH chính là s c n thi t, tính c p thi t c a v n b n d th o. S phù
h p c a v n b n d th o v i ch tr
pháp lu t c a Nhà n

c; th c ti n c a

khoa h c, phù h p v i th c ti n
d th o. D báo tác
phòng, an ninh,

ng,

ng l i c a
nv,

a ph

ng, chính sách và
ng. Tính úng

i s ng xã h i và tính kh thi c a v n b n

ng, hi u qu v chính tr , kinh t , v n hóa, xã h i, qu c

i ngo i c a v n b o d th o.

Ph m vi ph n bi n xã h i; MTTQ Vi t Nam ch trì PBXH
v n b n d th o v ch tr
Nhà n

ng,

ng l i c a

ng,

c có liên quan tr c ti p

viên, t ch c, ho t

ng l i c a

i v i các

ng, chính sách, pháp lu t c a

c. Các oàn th chính tr - xã h i: Ch trì PBXH

d th o v ch tr
n

n,

i v i các v n b n

ng, chính sách, pháp lu t c a Nhà

n quy n và l i ích h p pháp c a oàn viên, h i

ng, ch c n ng, nhi m v c a oàn th mình; ph i h p

v i M t tr n T qu c Vi t Nam th c hi n nhi m v PBXH.