Phương tiện vật liệu dạy học và công nghệ thông tin

Phương tiện vật
liệu dạy học &
Công nghệ thông tin
Mục tiêu học tập
1. Kể ưu nhược điểm và nêu điều lưu ý khi sử
dụng bảng, giấy lớn , giấy trong, máy tính và
đèn chiếu.
2. Trình bày cách sử dụng công nghệ thông tin
trong dạy học và lượng giá
3. Sử dụng được bảng, giấy lớn , máy tính, đèn
chiếu và Internet khi dạy học.
4. Thể hiện được quyết tâm chống dạy chay
( thuyết trình độc thoại), tăng cường nghe –
nhìn và làm khi dạy học.


Những điểm chung về nghe – nhìn.
• Nghe thì quên, nhìn thì nhớ, làm thì hiểu (Khổng tử)

“I hear and I forget. I see and I remember. I do and I understand.” - Confucius ( 孔子 )

• Trăm nghe không bằng một thấy, trăm thấy không bằng
một làm – Trăm hay không bằng tay quen. Thính giác là
giác quan yếu, mau mệt và sớm bị ức chế ( HV buồn
ngủ)- Thị giác mạnh hơn và bền bỉ hơn- GV phải tạo
điều kiện cho HV được nhìn và làm,không chỉ nghe (dạy
chay)
• Phương tiện giúp tăng cường tương tác G-H và H-H
• Phương tiện dạy học gồm các thiết bị / đồ dùng giúp:
nghe- nhìn – làm hoặc phối hợp với nhau. Nhìn chủ yếu
bằng vi tính và máy chiếu, video với PPT – Giao lưu GVHV và HV–HV qua công nghệ thông tin ( như Wikisend).

• Chọn lọc phương tiện phù hợp, tránh cầu kỳ và lạm
dụng, tránh phụ thuộc máy tính và sa vào độc thoại.
• Chuẩn bị kỹ, dự phòng thay thế, thiếu sót và sự cố.


Phấn viết- bảng đen/xanh

• Ưu điểm
– Dễ kiếm và không đắt - không cần phải chuẩn bị
trước. Tuy vậy nên vẽ hình sẵn . Có thể dùng phấn
màu.
– Đặc biệt rất tiện lợi khi phải trình bày các dãy số,
công thức toán học / hoá học, các chi tiết thường
xuyên phải xoá
• Nhược điểm
– Người nói quay lưng về phía học viên- Tầm nhìn hạn
chế
– Bụi, bẩn tay và quần áo- Màu đen gây ức chế ? Gỗ ?
– Không có khả năng gây ấn tượng hoặc các hiệu quả
đặc biệt khác
• Lưu ý
– Viết chữ in hoa hay tô đậm để làm rõ hơn. Tránh viết
cẩu thả.
– Trình bày gọn gàng, có thể chia 2- 3 cột.
– dùng phấn màu , viết to, gõ lên bảng để nhấn mạnh


Giấy khổ lớn AO (Giấy dùng cho bảng lật)

Ưu điểm: Có thể dùng như phấn- bảng, hoặc viết sẵn / vẽ

hình lên giấy trước-Dùng nhiều lần- Dễ mang – Dùng màu
– Trang trí diềm
– Tránh bụi bẩn và thời gian xoá- Treo trên tường để
gĩư lại việc đã làm hoặc điều cần nhớ
– Học viên có thể ghi ý kiến khi thảo luận nhóm , khi
làm bài tập và trình bày, sửa chữa.
Nhược điểm :
-Người nói quay lưng lại học viên (nếu không viết trước)
-Tầm nhìn hạn chế. Chỗ trên trang giấy có hạn
-Đắt hơn phấn /bảng (nên mua loại bút có thể đổ mực kèm
theo mực, không mua giấy croquis: đắt)
-Không có khả năng gây ấn tượng hoặc các hiệu quả đặc
biệt khác
Lưu ý :
- Hình vẽ có thể chuẩn bị trước mà không để người
khác thấy bằng cách sử dụng bút chì màu vàng nhạt
- Nhắc học viên viết to, rõ bằng chữ in hoa- Dự phòng
hết mực


Bảng trắng hoặc bảng nhựa, bảng xốp
Ưu điểm
– Có thể sử dụng màu
– Thuận tiện hơn so với dùng phấn, viết trơn, sạch , ít
bụi- Đổ mực để dùng lại bút dạ.
– Có thể gắn giấy / tranh ảnh lên trên và dễ đổi chỗ

Nhược điểm
- Người viết quay lưng lại học viên (nếu không viết
trước) -Vận chuyển khó khăn, dù không lớn -Bút dạ dễ

bị khô, đắt hơn phấn - Tầm nhìn hạn chếLưu ý : - Nếu bẩn nên rửa bằng xà phòng rửa chén.
- Chỉ mua loại bút có mực kèm theo
- Đóng nắp bút.
- Nếu bề mặt bảng trơn nhẵn thì có thể sử
dụng như màn hình cho đèn chiếu


Các thẻ bìa màu để dán lên bảng
• Cắt thẻ nhiều màu, nhiều dạng, nhiều cỡ

• Viết to , ít chữ, dán lên bảng/giấy AO – Dán mũi
tên ( nếu có quan hệ) – Dùng ghim/ băng dính 2
mặt để dễ bóc ra , dán lại chỗ khác linh hoạt.
• Dùng khi trình bày nhiều ý / yếu tố/ bộ phận…
• Dùng khi thảo luận nhóm rì rầm: Các nhóm viết
to ý kiến lên thẻ A4 ( chỉ viết ½ thẻ), trao đổi với
nhóm đối diện, bổ xung/ phản đối…Dán lên,
bình luận.
emoticons


Đèn chiếu Overhead (Đèn chiếu giấy trong)
Công thức sử dụng: Một dòng chỉ nên có 7-10 chữ, một
trang có 7-10 dòng, chiều cao mỗi chữ 7-10 mm.
*** # Quan điểm đoạn nội dung logic! ( tương đối!)
Ưu điểm
– Người nói luôn đối diện với người nghe; người nói có thể

vừa ngồi vừa viết.
– Cho phép trình bày các hình, sơ đồ đầy đủ hoặc các bộ

phận cắt rời đề ghép dần hoặc chồng hình -Cho phép sử
dụng nhiều màu
– Sử dụng tờ giấy trong với chức năng như một bảng đen để
viết ngay trước lớp (nên viết to, ít, bằng chữ in hoa)
– Cho phép có những hiệu ứng phức tạp: chiếu hình màu,
che bớt từng phần, chồng hình nhiều lớp.
– Không cần phải che kín ánh sáng bên ngoài và tắt đèn
trong phòng học, người nghe vẫn có thể vừa xem vừa ghi
chép.
– Học viên có thể trình bày bài tập hoặc viết ý kiến thảo

luận nhóm để trình bày. Là công cụ chung của G-H !


Nhược điểm của Overhead.
- Các thiết bị cần thiết đều cồng kềnh ( đèn chiếu, màn

hình). Phải có nguồn điện, giấy trong, bút dạ, ổ cắm phù
hợp
– Nếu dùng mực permanent thì phải xoá bằng cồn và
khó thay đổi nội dung
– Dễ bay khi dùng quạt máy

Lưu ý
- Dạng hình thang: nên đặt đỉnh màn hình nghiêng 15độ
- Sắp xếp các bản giấy trong theo đúng thứ tự cần
trình bày - nên dùng mực permanent
–Luyện tập cách sử dụng những kỹ xảo khi dùng giấy
trong: lấy ra, đặt vào, che từng phần, chồng hình và
dùng que chỉ bằng đầu bút, không dùng que dài hoặc

đèn laze.
–Tắt ngay đèn chiếu nếu không sử dụng đến. Một tiết
học không nên dùng quá 3-4 giấy trong ( nguy cơ độc
thoại)
–Dùng loại đèn có bóng đèn dự trữ - luôn sẵn sàng
phương án thay thể khi mất điện, cháy bóng


Máy chiếu vi tính và phần mềm Power point
Ưu điểm :
•Nhiều màu, nhiều kiểu chữ , kiểu hiệu ứng ẩn hiện sinh động ,
đẹp mắt. Có thể cho hiện từng ý – Thày-trò giao lưu Internet
•Có thể in ra theo nhiều cách để làm tài liệu phát tay, kiêm vở
viết. Giảm tài liệu in và giấy.- Khoang thứ 3: Gíáo án điện tử!
Nhược điểm :
•Như overhead, kèm thêm nguy cơ không tương thích giữa
máy chiếu và máy vi tính
•Phải chuẩn bị trước chu đáo, phải thử máy và wireless-Virus !
•Giáo viên có thể trở nên thụ động (ôm máy , nói dài một
chiều…) – HV khó tham gia- 2 quan điểm về số chữ ?
Lưu ý :
•Viết to , thẫm, ít chữ - Không dùng nhiều màu loè loẹt, nhạc
nền, hiệu ứng phức tạp…Tăng cường hình động/video
• Nếu dùng văn bản Word , nên bôi xẫm và phóng to
•Không được chiếu đèn đỏ laser về phía HV. Nên dùng cách
bôi màu hoặc gạch chân các từ cần chú ý , không nên chỉ bằng
gậy lên màn hình. Không quay lưng. Không đứng tại chỗ
( bệnh mới : ôm máy !). 3 kiểu hiện.

Máy chiếu đa năng (Multimedia)
Ưu nhược điểm : Như overhead và đèn chiếu
vi tính, thêm :
Chiếu được nguyên bản trang sách, tờ giấy
viết, tranh ảnh ( như epidiascope) , vật mẫu ở
nhiều tư thế…Chiếu được các trang viết ,
hình vẽ trên máy vi tính
•Hình và chữ không rõ lắm ( nhất là khi chiếu
trang sách thông thường)
•Nên viết to , ít chữ , tô đậm thêm. Nên chọn
lọc kỹ đoạn cần chiếu và phóng to, không nên
chiếu cả trang in
_______________________________________
• Bảng thông minh : Nhiều chức năng


Mô hình/ vật mẫu/ y cụ/người khỏe
- Có thể sờ/ tháo lắp/ tập sử dụng ( làm) –
- Dễ gãy vỡ, sứt mẻ, hỏng, xấu
- Lấy ra khi dùng, dùng xong cất đi ngay,
tránh lộn xộn
- Nên tự chế các đồ dùng đơn giản ( thí dụ:
miếng xốp/ống cao su/ miếng thịt để tiêm- hộp cac tông để đỡ đẻ…)

- Ngày nay: Dùng người khỏe đóng giả và
dùng Đóng vai để học cả kỹ năng (với BK
lồng ghép HKL)
- Dạy học Dựa trên năng lực: Tập tiếp đến
thạo tại Médiathèque, không hạn chế .

Sử dụng / bố trí phòng học
Kiểu bố trí
1. Kiểu truyền thống ( thày trò đối diện)
2. Kiểu nhiều bán cung- Đứng bán cung
3. Kiểu nhiều cụm bàn, ghế (quán cafe)
4. Kiểu chữ V hoặc chữ U(có thể 2-3lớp)
5. Kiểu 1 vòng tròn/ 1 chữ nhật ( thày ở
X
giữa hoặc ở góc) X
6. Kiểu chếch xương cá ( nhiều dãy
chéo )
***Nên dùng loại ghế cá nhân kiêm bàn- Phòng học
nhỏ, học lồng ghép LT+TH – Nhiều ổ điện - Internet

Ưu Nhược


Bố trí phòng học

quán
cafe

GV
Xe đảy

BK A0

Đứng bán cung

BN giả
HV
Chữ U


Sử dụng Công nghệ thông tin
1. Máy vi tính và đèn chiếu: Lớp học không giấy - Giáo
án và bài học điện tử, kết hợp nghe-nhìn, nhưng đề
phòng độc thoại và bệnh “ ôm máy”
2. Internet: Thày yêu cầu SV truy cập thông tin và bằng
chứng – Sách điện tử- Portfolio – Trả bài qua mạng –
Thày đưa bài , ra bài tập, cho kế hoạch học, giao
nhiệm vụ…SV hợp tác với nhau qua email và mạng…
3. Lượng giá: Số hóa bộ test, chọn đề ngẫu nhiên, xáo
trộn đề, chấm bằng máy scan, lưu trữ điểm..McMix
4. Quản lý: Có phần mềm quản lý SV, credits, điểm, tiến
độ…
5. Dạy học từ xa và Hội nghị trực tuyến: Công bố
chương trình/mục tiêu/kế hoạch/ cách làm việc - Giao
bài học và bài tập, thu bài và báo cáo, giải đáp, giao
lưu trên mạng… Không loại trừ đợt làm việc trực tiếp& Đánh giá
•

Lưu ý: Phải có wireless hoặc USB 3G – Phòng học nhiều ổ cắm điện


Các công cụ công nghệ thông tin
1. Trình chiếu nội dung học tập : ppt và
word- Ưu điểm: Nhìn – Hình màu, sơ đồ,
bảng biểu, hình động…

* Cảnh giác: dễ độc thoại, bệnh ôm máy !
* 2 quan điểm : Sáng sủa và logic ? !
2. Video/ clip ghi hình và tiếng: GV tự ghi
( bằng ĐT: Ngắn – trực tiếp – đặc tả
chuyên nghiệp) . Đưa vào laptop/USB,
cho HV xem
(TD: Ghi hình và tiếng BN, triệu chứng,
cách khám, cách làm thủ thuật… để dạy
LS- Hình và tiếng ở CĐ để dạy YTCC/


Các công cụ công nghệ thông tin
• 3.Bản đồ tư duy: EDrawMindMap.exe V7emindmaps.com - (30ngày) - đưa lên mạng để mọi
người tham gia sửa- Nên dùng Insert/shape có các
hình và Text box có Draw text box và drawing tools.
Vẽ hình/ chèn ảnh, click vào đó sẽ hiện drawing
tools/ picture tools để sửa cả ảnh ( Word 2003 :
draw ở Tools)
• 4. Bài viết chia sẻ: HV/NHÓM viết bài – Đưa lên
mạng (TD: email của lớp, Google group,
Wikisend…) – Mọi người chỉnh sửa với Track
Change và Comment -trong W 2007: Review có
New Comment ( W 2003 ở Tool : Review/ track
change hoặc ở ppt : Review-New comment)- Đưa
lên mạng để mọi người bình luận và sửa- Hoặc đưa
tư liệu lên mạng cho lớp / nhóm


Các công cụ công nghệ thông tin
• 5. Câu chuyện hình ảnh/ tình huống bằng ảnh:

Dùng PhotoStory3 for Windows ( có sẵn trong
win hoặc lấy xuống từ mạng)- Tự chụp ảnh, đưa
vào tình huống, ghi âm, thêm chữ - Hiện với Windows
Media Player. Hoặc biên soạn với ppt, insert ảnh và
thêm tiếng nói, thêm chữ… Nên có ý định/ kịch bản đơn
giản ( việc gì, ở đâu, ai nói gì, ai làm gì , đặc tả cái gì…)

• 6. Video/ ciné có hình động: Ghi hình động/
video ( điện thoại/ máy ảnh…) – Dùng Windows
Movie Maker , chèn ảnh và đoạn video – Thêm
tiếng và chữ . TD : BN Chân-Tay-Miệng với lời kể
bệnh/ hỏi bệnh, hình ảnh các triệu chứng, các thao tác
khám và chăm sóc tổn thương… Nên có ý định/kịch
bản đơn giản. Thay thế BN thật ( DHLS không NB)


Phầm mềm Powerpoint – Giáo án điện tửPhần mềm Đánh giá
• Phần mềm Powerpoint:Có sẵn miễn phí ở Office-3 khoang
- Thuận lợi cho nghe-nhìn nội dung, hình màu, clip video
- Nguy cơ thuyết trình dài độc thoại – Bệnh ôm máy !
• Giáo án điện tử: - Đơn giản là dùng ppt kiểu xem 3
khoang ( normal view), khoang dưới phải ghi: thời gian,
phương pháp dạy, hoạt động của HV…Kết hợp GA viết.
- Có thể kèm hình động, video, bài tập, câu hỏi..
• Phần mềm đánh giá: - Soạn ngân hàng test và bộ Bảng
kiểm – Chọn đề ngẫu nhiên theo 1 cấu trúc – Xáo trộn
mã số test, mã số ABC của các câu trả lời, làm thành
nhiều mã số đề khác nhau ( dù nội dung giống nhau) –
Biên soạn nhiều mẫu phiếu làm bài cho các đề tương
ứng – Chấm bằng máy scan cho các mã số đề khác

nhau -


Vài thí dụ phầm mềm Đánh giá
• Phần mềm soạn test miễn phí : Hot
Potatoes; Teach 2000 ( teach
843.exe); Amtp ; Mcmix; EMP test
• Phần mềm để đưa tài liệu/ đề bài
lên mạng : My Dropbox ; Mediafire;
Drop.io ( thời hạn ngắn: free!)- email
*** Wikisend.com : Đơn giản
nhưng chỉ được 1 tuần !
( nên mua và thuê cài đặt & hướng dẫn chung)


So sánh và lưu ý khi sử dụng
Ưu điểm
Bảng đen/ xanh/
trắng
Giấy Ao+ bút dạ
Giấy trong/
Overhead
Máy tính/ đèn
chiếu/
multimedia
Mô hình/vật mẫu
/Mediatheque
Bàn ghế/ phòng
học các kiểu
Phương tiện

dạy học từ xaTéléconference

Nhược điểm

Lưu ý


1.
2.

3.
4.
5.
6.

Bài tập

Làm vài slides ppt để dạy học, có hình vẽ và video
Biên soạn 1 đoạn KHBH ( giáo án điện tử, dùng
kiểu xem 3 khoang, ghi rõ thời gian, phương pháp
dạy của GV và hoạt động của HV).
Đưa 1 tài liệu học tập hoặc bài tập lên mạng và
hướng dẫn SV truy cập. ( thí dụ dùng Wikisend).
Giao nhiệm vụ học tập cho 1 tổ SV qua mạng ( giả
định) hoặc cho dạy học từ xa (Dùng email chung).
Viết danh mục dụng cụ kèm bảng kiểm cho 3 -5
hộp dụng cụ của Médiathèque.
Mô tả cách làm dụng cụ thực tập đơn giản để tiêm
bắp, trong da, t/m; khám thai, đỡ đẻ, khâu tầng
sinh môn, bấm ối, tắm bé; chọc dò tràn dịch màng

phổi; thay băng cắt chỉ, cố định gãy xương; Châm
cứu…