Phát triển các khu công nghiệp ở tỉnh hải dương

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------

LẠI THANH HƢNG

VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN TẬP ĐOÀN
CÔNG NGHỆ CMC

LUẬN VĂN THẠC SĨ
QUẢN TRỊ CÔNG NGHỆ VÀ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP

Hà Nội – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o--------LẠI THANH HƢNG

VĂN HÓA DOANH NGHIỆP
CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN TẬP ĐOÀN
CÔNG NGHỆ CMC
Chuyên ngành: Quản trị Công nghệ và Phát triển doanh nghiệp
Mã số: Chuyên ngành thí điểm

LUẬN VĂN THẠC SĨ
QUẢN TRỊ CÔNG NGHỆ VÀ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. ĐỐ MINH CƢƠNG
XÁC NHẬN CỦA

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN

Hà Nội – 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trin
̀ h nghiên cƣ́u của riêng tôi .
Các số liệu , kế t luâ ̣n đƣơ ̣c đƣa ra trong luâ ̣n văn là trung thƣ̣c

, có

nguồ n gố c rõ ràng.
Tác giả luận văn

Lại Thanh Hƣng


LỜI CẢM ƠN
Sau khi hoàn thành đƣợc luận văn tốt nghiệp này, ngoài sự nỗ lực của bản
thân, tác giả vô cùng c ảm ơn sƣ̣ giúp đỡ rấ t lớn tƣ̀ PGS .TS Đỗ Minh Cƣơng, ngƣời
đã luôn quan tâm , trách nhiệm và nhiệt tình hƣớng dẫn, giúp đỡ, động viên tác giả
trong quá trình thực hiện nghiên cƣ́u của mình.
Tác giả cũng xin trân trọng cảm ơn Quý thầy cô đã giảng dạy trong quá trình
học thạc sĩ, Quý thầy cô trong Hội đồng bảo vệ đề cƣơng, Quý thầy cô Khoa Sau
đại học, Quý thầy cô trong Hội đồng chấm luận văn đã truyền đạt các kiến thức bổ
ích và có những góp ý quý báu về những hạn chế của Luận văn, giúp tác giả nhận ra

những vấn đề cần khắc phục để Luận văn đƣợc hoàn thiện hơn.
Tác giả xin đƣợc trân trọng cảm ơn các cán bộ, nhân viên công ty cổ phần
Tập đoàn công nghệ CMCđã giúp đỡ tác giả trong suốt thời gian học tập và nghiên
cứu luận văn của mình.
Xin đƣợc trân trọng cảm ơn những ngƣời thân trong gia đình, bạn bè đã tạo
mọi điều kiện tốt nhất để tác giả có thể chuyên tâm hoàn thành Luận văn.
Nhằm hoàn thiện đề tài nghiên cứucủa mình tố t hơn nữa, Tác giả rất mong
tiế p tu ̣c nh ận đƣợc sự chỉ bảo, giúp đỡ của các nhà chuyên môn, của các thầy cô
viện đào tạo Sau đại học trƣờng ĐH Kinh Tế- ĐH Quốc Gia Hà Nội.


MỤC LỤC

Danh mục từ viết tắt .................................................................................................. iii
Danh mục bảng biểu.................................................................................................. iv
Danh mục hình vẽ .......................................................................................................v
LỜI MỞ ĐẦU .............................................................................................................1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP .............................................................................6
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ..........................................................................6
1.2. Cơ sở lý luận về văn hoá doanh nghiệp .............................................................10
1.2.1. Các quan niệm và định nghĩa về văn hoá doanh nghiệp .............................10
1.2.2. Vai trò văn hóa doanh nghiệp .....................................................................11
1.2.3. Các yếu tố tác động đến sự hình thành và phát triển của VHDN ...............12
1.2.4. Cấu trúc của văn hoá doanh nghiệp ............................................................15
1.2.5. Các biểu trƣng văn hóa doanh nghiệp .........................................................17
1.2.6. Quá trình phát triển văn hóa doanh nghiệp .................................................21
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ................26
2.1.Phƣơng pháp nghiên cứu.....................................................................................26
2.2.Thiết kế quá trình nghiên cứu .............................................................................26

2.2.1. Xác định vấn đề, đối tƣợng và mục đích nghiên cứu..................................27
2.2.2. Xác định số lƣợng mẫu nghiên cứu ............................................................28
2.2.3. Xây dựng thang đo và thiết kế bảng hỏi, phỏng vấn chuyên sâu ................28
2.2.4. Thu thập dữ liệu ..........................................................................................30
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY CỔ
PHẦN TẬP ĐOÀN CÔNG NGHỆ CMC ................................................................31
3.1. Tổng quan về CMC và quá trình xây dựng văn hoá doanh nghiệp ...................31
3.1.1. Giới thiệu tổng quan về quá trình xây dựng và phát triển của công ty cổ
phần Tập đoàn công nghệ CMC............................................................................31
3.1.2. Quá trình xây dựng, áp dụng văn hoá doanh nghiệp của CMC ..................36

i


3.2. Nhận diện, đánh giá về văn hoá doanh nghiệp của CMC hiện nay ...................38
3.2.1. Các sản phẩm hữu hình của văn hoá CMC .................................................38
3.2.2. Những giá trị đƣợc tuyên bố của CMC .......................................................45
3.2.3. Các ngầm định nền tảng và quan niệm chung ............................................49
3.2.4. Khảo sát về cảm nhận, đánh giá của nhân viên về văn hoá doanh nghiệp
của CMC ...............................................................................................................50
3.3. Đánh giá chung về Văn hoá doanh nghiệp tại CMC hiện nay ...........................58
3.3.1. Những thành tựu đã đạt đƣợc ......................................................................58
3.3.2. Một số tồn tại và nguyên nhân. ...................................................................60
CHƢƠNG 4 : MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP
CMC TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY. ................................................................63
4.1. Sự ảnh hƣởng của hội nhập quốc tế đến văn hóa doanh nghiệp CMC ..............63
4.2. Định hƣớng chiến lƣợc của CMC giai đoạn 2015 – 2020 .................................65
4.3. Một số giải pháp nhằm phát triển Văn hóa doanh nghiệp CMC trong giai đoạn
hiện nay. ....................................................................................................................66
4.3.1. Hoàn thiện hệ thống văn bản và đẩy mạnh việc tuyên truyền, giáo dục về

văn hoá doanh nghiệp............................................................................................66
4.3.2. Xây dựng phong cách văn hóa doanh nghiệp định hướng vào khách hàng. ....67
4.3.3. Nêu cao vai trò và trách nhiệm xây dựng và phát huy VHDN của các cấp
lãnh đạo và cá nhân ngƣời đứng đầu các đơn vị.. .................................................67
4.3.4. Xây dựng quy chế khen thưởng, kỷ luật. .........................................................67
4.3.5. Tăng cƣờng áp dụng chuẩn mực đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội
của công ty. ...........................................................................................................70
4.3.6. Đổi mới, hoàn thiện công tác quản trị VHDN của CMC phù hợp với các
thách thức và yêu cầu của thời hội nhập quốc tế ..................................................70
KẾT LUẬN ...............................................................................................................72
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................74
PHỤ LỤC

ii


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT

Nguyên nghĩa

Ký hiệu

1

CNTT

Công nghệ thông tin

2

CNTT-VT

Công nghệ thông tin – viễn thông

3

ĐHQGHN

Đại học Quốc gia Hà Nội

4

ICT

Viễn thông và công nghệ thông tin

5

PGS.TS

Phó giáo sƣ. Tiến sỹ

6

Th.S

Thạc sỹ

7

VHDN

Văn hóa doanh nghiệp

iii


DANH MỤC BẢNG BIỂU

STT

Bảng

Nội dung

1

Bảng 1.1

Các loại lễ nghi trong tổ chức

19

2

Bảng 3.1

Đánh giá chung vai trò VHDN tại CMC

51

3

Bảng 3.2

Đánh giá về cấu trúc hữu hình của VHDN CMC

52

4

Bảng 3.3

Đánh giá về các giá trị đƣợc tuyên bố của CMC

53

5

Bảng 3.4

6

Bảng 3.5

Đánh giá về các ngầm định nền tảng và quan
niệm chung
Đánh giá về việc áp dụng, thực thi và quản trị

VHDN vào thực tế hoạt động của CMC

iv

Trang

55

56


DANH MỤC HÌNH VẼ

Nội dung

STT

Hình

1

Hình 1.1

Cấp độ văn hóa doanh nghiệp

15

2

Hình 1.2

Quy trình xây dựng VHDN

24

3

Hình 2.1

Quy trình nghiên cứu

27

4

Hình 3.1

Biểu đồ tăng trƣởng của CMC giai đoạn 2007 - 2014

33

5

Hình 3.2

Các lĩnh vực kinh doanh chủ lực

33

6

Hình 3.3

Trụ sở chính CMC

39

7

Hình 3.4

Phòng làm việc CMC

40

8

Hình 3.5

Logo của CMC

41

9

Hình 3.6

Hoạt động từ thiện tại trung tâm Hy Vọng, Vĩnh Phúc

43

10

Hình 3.7

Tạp chí nội san Ngƣời CMC

44

11

Hình 3.8

Sinh hoạt ngoại khóa tại biển Mỹ Khê, Đà Nẵng

45

12

Hình 3.9

Giá trị cốt lõi của văn hóa CMC

48

13

Hình 3.10 Vai trò thực tế của VHDN tại CMC

51

14

Hình 3.11 Các giá trị văn hoá hữu hình của CMC

53

15

Hình 3.12 Các giá trị đƣợc tuyên bố của CMC

54

16

Hình 3.13

17

Hình 3.14

Các ngầm định nền tảng và quan niệm chung của
CMC
Đánh giá công tác xây dựng và quản trị VHDN của
CMC

v

Trang

55

57


LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngày nay, bên cạnh sự giao thoa các nguồn lực còn có sự giao lƣu giữa
nhiều dòng văn hoá đa dạng, ảnh hƣởng tới phong cách, thái độ làm việc của doanh
nghiệp. Nhu cầu của con ngƣời cũng chuyển sang chú trọng tới các giá trị văn hoá
trong môi trƣờng làm việc và cách thức quản trị nguồn nhân lực trong tổ chức. Cạnh
tranh bằng công nghệ kỹ thuật trong thời đại thế giới phẳng không còn chiếm địa vị
lâu dài và duy nhất do tính chất khuếch tán nhanh của công nghệ, kỹ thuật. Thay
vào đó là vai trò then chốt của văn hoá doanh nghiệp trong cạnh tranh bởi lẽ khác
với công nghệ kỹ thuật, văn hoá doanh nghiệp là yếu tố nền tảng, ổn định và rất khó
hoặc không thể bắt chƣớc đƣợc toàn bộ, nó sẽ tạo nên những nét riêng, sức hấp dẫn
cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp phát triển bền vững.
Xã hội ta cũng bắt đầu đề cập đến vấn đề văn hoá doanh nghiệp, tôn vinh văn
hoá doanh nhân, ngày càng xuất hiện những khoá đào tạo về văn hoá doanh nghiệp.
Tuy nhiên, những hoạt động trong lĩnh vực này vẫn còn mang tính hình thức cao,
chƣa đƣợc quan tâm đúng mức, đại đa số doanh nghiệp vẫn chƣa thực sự nhận thấy
vai trò quan trọng của việc xây dựng bản sắc văn hoá doanh nghiệp, chƣa nhìn nhận
văn hoá doanh nghiệp nhƣ nền tảng, động lực phát triển của doanh nghiệp.
Trong bối cảnh đó, việc nghiên cứu văn hoá doanh nghiệp và ảnh hƣởng
của nó trong quá trình tồn tại và phát triển của doanh nghiệp mang ý nghĩa hết sức
quan trọng. Tác giả với mong muốn góp phần làm sáng tỏ thêm vai trò của văn hoá
doanh nghiệp đối với sự phát triển của Công ty cổ phần Tập đoàn công nghệ CMC,
để từ đó thử đề xuất mô hình văn hoá doanh nghiệp phù hợp với nhu cầu phát triển
của doanh nghiệp.
CMC là một trong những tập đoàn công nghệ hàng đầu Việt Nam với trên

20 năm xây dựng và phát triển. Đƣợc tổ chức theo mô hình công ty mẹ - con với 10
công ty thành viên, liên doanh và viện nghiên cứu hoạt động tại Việt Nam và nhiều
nƣớc trên thế giới, CMC đã và đang khẳng định vị thế trên thị trƣờng nội địa và

1


hƣớng tới thị trƣờng khu vực, quốc tế thông qua những hoạt động kinh doanh chủ
lực nhƣ: Tích hợp hệ thống, Dịch vụ phần mềm, Viễn thông – Internet và Sản xuất Phân phối các sản phẩm ICT.
Tại Việt Nam, Tập đoàn Công nghệ CMC đƣợc biết đến nhƣ là một đối tác
tin cậy và uy tín trong các dự án CNTT cấp trung và lớn trong các lĩnh vực: chính
phủ, giáo dục, thuế, kho bạc, hải quan, bảo hiểm, điện lực, ngân hàng, tài chính…
Thành công của CMC đến hiện tại đƣợc ghi nhận do nhiều nguyên nhân
nhƣng không thể không kể đến vai trò của văn hóa CMC đƣợc xây dựng một cách
hệ thống bao gồm slogan, logo, tầm nhìn thƣơng hiệu, triết lý kinh doanh, chuẩn
mực đạo đức, chiến lƣợc kinh doanh…và trên hết là việc áp dụng, phát huy những
“nền tảng tƣ tƣởng” này vào thực tế hoạt động của CMC, tạo nên bản sắc văn hoá
doanh nghiệp của CMC.
Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng sự phát triển VHDN của CMC đang bị
phai nhạt, liệu văn hoá của CMC có thể phát huy đƣợc sức mạnh của nó khi hợp tác
kinh doanh, giao thoa với các nền văn hoá dân tộc khác biệt của các đối tác nƣớc
ngoài với Việt Nam hay không?
Trong bối cảnh đó, việc duy trì và phát triển văn hoá doanh nghiệp cũng nhƣ
áp dụng nó vào công tác quản trị doanh nghiệp hƣớng tới sự phát triển bền vững đòi
hỏi những ngƣời CMC phải đối mặt với những vấn đề và thử thách mới. Nghiên
cứu vấn đề này không đơn giản song có sức hấp dẫn và có tính cấp bách từ thực tế
phát triển của CMC.
Chính vì các lý do thiết yếu trên và ý nghĩa thực tiễn của nó mà Tác giả đã
chọn đề tài: “Văn hoá doanh nghiệp của Công ty cổ phần Tập đoàn công nghệ
CMC” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc sỹ của mình nhằm tìm hiểu và đƣa

ra đề xuất phát triển, hoàn thiện VHDN cho Tập đoàn Công nghệ CMC.
- Sự phù hợp của tên đề tài với chuyên ngành đào tạo:
Chƣơng trình thạc sỹ Quản trị công nghệ và Phát triển doanh nghiệp là kết
quả của những nỗ lực của các nhà khoa học, những chuyên gia hàng đầu về công
nghệ và phát triển doanh nghiệp của Việt Nam. Chƣơng trình có sự hợp tác với các

2


trƣờng đại học quốc tế và do ĐHQGHN cấp bằng theo nguyên tắc đảm bảo chất
lƣợng và chuẩn đầu ra. Chƣơng trình đƣợc tích hợp trục kiến thức liên ngành từ
quản lý kinh tế, quản trị kinh doanh tới các yếu tố về công nghệ và doanh nghiệp
nhằm tạo cho ngƣời học đƣợc tiếp cận với các kiến thức mới mà vẫn khuyến khích
khả năng tự học tập, tự nghiên cứu và đặc biệt là vận dụng một cách sáng tạo những
kiến thức đã học vào thực tế công việc của mỗi học viên.
Đề tài “Văn hoá doanh nghiệp của Công ty cổ phần Tập đoàn công nghệ
CMC” nhằm góp phần giúp ngƣời đọc tìm hiểu văn hóa Công ty cổ phần Tập đoàn
công nghệ CMC trong quá trình hình thành phát triển và đề xuất mô hình văn hoá
doanh nghiệp phù hợp với nhu cầu phát triển của công ty. Nhƣ vậy tên đề tài hoàn
toàn phù hợp với chuyên ngành mà Tác giả đã đƣợc đào tạo.
- Câu hỏi nghiên cứu của Tác giả đối với vấn đề nghiên cứu:
Nội dung đề tài về bản chất trả lời hai câu hỏi:
Câu hỏi thứ nhất:
Thực trạng văn hóa doanh nghiệp của Công ty cổ phần Tập đoàn công nghệ
CMC nhƣ thế nào? VHDN đó đã phù hợp và đáp ứng đƣợc nhu cầu phát triển
nhanh chóng của lĩnh vực viễn thông và CNTT hiện nay chƣa? Nó có phát huy
đƣợc sức mạnh tại từng chi nhánh khác nhau hay không ?
Câu hỏi thứ hai: Giải pháp tiếp tục duy trì, xây dựng và phát triển văn hóa
doanh nghiệp tại CMC trong thời kỳ kinh doanh cạnh tranh vô cùng khốc liệt? Cần
có những định hƣớng, giải pháp gì từ phƣơng diện quản trị doanh nghiệp?

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu:
Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu, đánh giá thực trạng của Văn hoá doanh nghiệp tại Công ty cổ
phần Tập đoàn công nghệ CMC từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện,
phát triển Văn hoá doanh nghiệp của công ty cổ phần tập đoàn công nghệ CMC
trong giai đoạn phát triển và hội nhập quốc tế.
Câu hỏi nghiên cứu:

3


1. Thực trạng văn hoá doanh nghiệp của CMC nhƣ thế nào, nó đã phù hợp và
đáp ứng đƣợc nhu cầu hội nhập chƣa? Nó có phát huy đƣợc sức mạnh tại các thị
trƣờng nƣớc ngoài hay không ?
2. Để hoàn thiện và phát huy văn hoá doanh nghiệp CMC trong giai đoạn
chủ động hội nhập quốc tế, khi công ty mở rộng kinh doanh tới các quốc gia khác,
thì cần có những định hƣớng, giải pháp gì từ phƣơng diện quản trị doanh nghiệp?
Nhiệm vụ nghiên cứu
Nhiệm vụ thứ nhất:
Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của văn hoá doanh nghiệp, vai trò của
nó trong hoạt động của các doanh nghiệp Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
Nhiệm vụ thứ hai:
* Xác định phƣơng pháp nghiên cứu và cách thức tiến hành nghiên cứu.
* Khảo sát và đánh giá văn hoá doanh nghiệp của CMC, tìm ra các hạn chế
và nguyên nhân của nó.
Nhiệm vụ thứ ba:
Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại Công ty cổ
phần Tập đoàn công nghệ CMC để nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp và định
hƣớng cho sự phát triển bền vững của CMC.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tƣợng nghiên cứu:
Luận văn tập trung nghiên cứu về văn hóa doanh nghiệp của Công ty cổ
phần Tập đoàn công nghệ CMC đƣợc xây dựng, duy trì và phát triển trong quá
trình hoạt động.
- Phạm vi nghiên cứu:
Về không gian: Công ty cổ phần Tập đoàn công nghệ CMC tại Việt Nam chủ
yếu trong lĩnh vực hoạt động kinh doanh viễn thông.
Về thời gian: Công ty cổ phần Tập đoàn công nghệ CMC từ những ngày đầu
thành lập (09/1991) đến nay.
4. Những đóng góp của luận văn nghiên cứu
4


- Luận văn tổng hợp lý luận về VHDN của một số nhà nghiên cứu có uy tín,
dùng nó làm cơ sở lý luận và công cụ nghiên cứu khi xem xét, đánh giá về VHDN
của Công ty cổ phần Tập đoàn công nghệ CMC.
- Luận văn đã tập trung vào việc tìm hiểu về sự khác biệt trong chiến lƣợc
kinh doanh và bản sắc văn hoá tại Công ty cổ phần Tập đoàn công nghệ CMC so
với các doanh nghiệp cùng ngành của nƣớc ta.
Luận văn cũng đã cố gắng có một số đóng góp thực tiễn cho công tác quản
trị VHDN của CMC: Phân tích, đánh giá về thực trạng của VHDN của CMC hiện
nay, đánh giá cả mặt mạnh và hạn chế của nó trong điều kiện phát triển của kinh tế
nƣớc ta. Đồng thời đề xuất các quan điểm, giải pháp với Lãnh đạo Tập đoàn về
quản trị VHDN với mục tiêu tiếp tục hoàn thiện và phát triển nó trong giai đoạn
hiện tại và tƣơng lai. Với sự cố gắng nghiên cứu khách quan, có hệ thống và có sức
thuyết phục, Luận văn có khả năng giúp ích cho công tác quản trị VHDN nói riêng,
quản trị doanh nghiệp nói chung của Tập đoàn.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, Luận văn bao gồm 4
chƣơng:

Chƣơng 1. Cơ sở lý luận và tổng quan tình hình nghiên cứu về văn hoá
doanh nghiệp
Chƣơng 2. Phƣơng pháp luận và thiết kế nghiên cứu
Chƣơng 3. Phân tích thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại Công ty cổ phần
Tập đoàn công nghệ CMC
Chƣơng 4. Giải pháp phát triển văn hóa doanh nghiệp phù hợp với Công ty
cổ phần Tập đoàn công nghệ CMC

5


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ VĂN
HÓA DOANH NGHIỆP
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Ngày nay, nhiều công ty lớn nhỏ trong và ngoài nuớc đã tìm hiểu, nghiên
cứu và áp dụng phƣơng pháp quản lý bằng giá trị. Các công trình nghiên cứu đều đã
khẳng định rằng một doanh nghiệp muốn phát triển một cách bền vững cần xây
dựng cho mình những giá trị văn hóa doanh nghiệp đặc trƣng.
Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu trên thế giới và cả Việt Nam về văn
hóa doanh nghiệp, văn hóa kinh doanh và trách nhiệm với xã hội. Có thể nêu ra một
số công trình tiêu biểu nghiên cứu khoa học, luận án tiến sỹ, luận văn thạc sỹ kinh
tế đề cập và giải quyết các vấn đề liên quan đến VHDN nhƣ sau :
- PGS.TS. Đỗ Minh Cƣơng - "Văn hoá kinh doanh và triết lý kinh doanh" –
NXB. Chính trị quốc gia, (2001). Đây là công trình đầu tiên ở nƣớc ta trình bày một
cách hệ thống về các vấn đề văn hoá kinh doanh, văn hoá doanh nghiệp, triết lý kinh
doanh...từ phƣơng diện cơ sở lý luận và thực tiễn trên thế giới và tại Việt Nam.
Công trình là một tài liệu tham khảo tốt, cung cấp những kiến thức hữu ích đối với
quá trình nghiên cứu luận văn này.
- PGS.TS. Dƣơng Thị Liễu – "Văn hoá kinh doanh" – NXB Đại học Kinh tế

Quốc Dân, (2012). Công trình đã đề cập đến các lý thuyết về văn hoá kinh doanh,
các yếu tố cấu thành văn hoá kinh doanh. Công trình cũng dành phần lớn nội dung
để trình bày về thực trạng văn hoá kinh doanh tại Việt Nam, văn hoá kinh doanh
quốc tế cũng nhƣ đƣa ra các tình huống văn hoá kinh doanh rất cụ thể và hữu ích.
- PGS.TS Nguyễn Mạnh Quân “Đạo đức kinh doanh và văn hóa công ty” –
NXB Đại học Kinh tế Quốc Dân, (2007) mang đến cho ngƣời đọc cơ sở lí luận về
văn hóa kinh doanh đƣợc luận giải thông qua các ví dụ cụ thể. Tác giả đã đƣa ra
một số ảnh hƣởng của văn hóa doanh nghiệp nhƣ: tăng sự gắn bó của nhân viên và
nâng cao hiệu quả của kinh doanh thông qua việc xem xét tính “mạnh - yếu” của

6


văn hóa doanh nghiệp. Tác giả cũng đƣa ra các phƣơng pháp xác minh văn hóa
doanh nghiệp: xác minh vể biểu trƣng văn hóa công ty, xác minh tính đồng thuận/
mức độ ảnh hƣởng của văn hóa công ty. Tác giả cũng nhận định rằng chiến lƣợc kinh
doanh và môi trƣờng họat động của doanh nghiệp có mối quan hệ qua lại với VHDN.
Tác giả đã đƣa ra quy trình 3 giai đoạn trong phƣơng pháp quản trị bằng giá trị: xác
định giá trị; truyền đạt rồi quán triệt; chuyển hóa thành động lực và hành động.
Bên cạnh đó, có nhiều bài viết trên các ấn phẩm, báo chí về xây dựng VHDN nhƣ:
Tạp chí Cộng sản, số 840, tháng 10 năm 2012, tác giả Mai Hải Oanh đã có
bài viết liên quan đến chủ đề phát triển văn hóa doanh nghiệp ở Việt Nam trong giai
đoạn hiện nay. Tác giả đã chỉ ra xây dựng văn hóa là một yêu cầu khách quan đối
với sự phát triển của doanh nghiệp. Tác giả cũng tổng kết 04 nội dung chủ yếu trong
xây dựng văn hóa doanh nghiệp bao gồm: nâng cấp trình độ công nghệ và hiểu biết
của ngƣời lao động; đổi mới phƣơng thức tổ chức và quản lí doanh nghiệp; nâng
cao năng lực ngƣời lãnh đạo; hình thành quy ƣớc lao động. Trên cơ sở đó tác giả đã
đƣa ra một số giải pháp chủ yếu đề phát triển văn hóa doanh nghiệp Việt Nam gồm
có: hình thành hệ quan điểm giá trị và chuẩn mực hành vi cho văn hóa doanh
nghiệp, nâng cao phẩm chất văn hóa ngƣời kinh doanh; kinh doanh gắn liền với

trách nhiệm xã hội, phát huy tinh thần làm chủ nhân viên.
Trên website kinhdoanhvn.net, thạc sĩ Trần Mạnh Hào chia sẻ về vai trò và
hình thức đánh giá văn hóa doanh nghiệp. Tác giảđƣa ra các phƣơng pháp và mô
hình đánh giá văn hóa doanh nghiệp, từ mô hình mang tính lý thuyết cao nhƣ khung
giá trị cạnh tranh (competing values framework), đến mô hình mang tính thực tiễn
nhƣ mô hình ba cấp độ văn hóa (thực tiễn, chuẩn mực, giá trị ngầm hiểu chung) cho
đến mô hình bốn điều kiện của văn hóa nhằm hƣớng tới mục đích xác định lợi ích
và thách thức của văn hoá doanh nghiệp.
Trong bối cảnh Việt Nam chủ động tham gia và hội nhập mạnh mẽ vào nền
kinh tế toàn cầu, văn hóa doanh nghiệp cũng là đề tài đƣợc quan tâm tại nhiều Hội
thảo trong nƣớc với nhiều quy mô khác nhau:

7


- Hội thảo “Xây dựng Văn hóa doanh nghiệp ở nƣớc ta hiện nay” do Ban
Tuyên giáo Trung ƣơng cùng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch tổ chức năm 2008.
Các tham luận tập trung vào 05 vấn đề chính: bàn về xây dựng văn hóa doanh
nghiệp; quan hệ hữu cơ giữa xây dựng văn hóa doanh nghiệp với xây dựng văn hóa
quản lý nhà nƣớc; văn hóa doanh nghiệp tiếp cận từ thực tiễn; những thuận lợi, khó
khăn cần giải quyết để xây dựng văn hóa doanh nghiệp; một số giải pháp để xây
dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp Việt Nam.
- Hội Doanh nhân trẻ TP. HCM tổ chức buổi tọa đàm “Văn hóa doanh
nghiệp - Ứng dụng vào thực tiễn”, thạc sĩ Phạm Văn Chính đã chia sẻ một số kinh
nghiệm về xây dựng một văn hóa doanh nghiệp có giá trị, anh nhấn mạnh khi doanh
nghiệp xây dựng đƣợc một văn hóa phù hợp sẽ tạo ra niềm tự hào của nhân viên từ
đó mọi ngƣời sẽ phấn đấu và làm việc hết mình vì mục tiêu chung một cách tự
nguyện. Diễn giả nêu ra 3 yếu tố cấu thành chính của văn hóa doanh nghiệp bao
gồm phần bề mặt (cơ sở vật chất, biểu tƣợng …), phần ứng xử (quy tắc ứng xử) và
phần tƣ duy (giá trị cốt lõi và triết lí kinh doanh).

- Hội thảo “Xây dựng cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp chuẩn văn hóa” do
Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tổ chức ngày 23/9/2011 đã tập trung bàn về
các tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục xét và công nhận “Cơ quan đạt chuẩn văn hóa”,
“Đơn vị đạt chuẩn văn hóa” và “Doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa”.
Văn hóa doanh nghiệp cũng là đề tài của nhiều nghiên cứu khoa học các cấp,
các luận văn thạc sỹ nhƣ :
Th.S Lê Thị Bích Ngọc, Th.S Phan Tú Anh – "Văn hoá doanh nghiệp Học
viện bƣu chính viễn thông để phát triển bền vững và hội nhập quốc tế" - Đề tài
nghiên cứu khoa học cấp học viện (2010). Công trình trình bày một số vấn đề chung
về VHDN ; phân tích, đánh giá thực trạng VHDN của Học viện công nghệ bƣu
chính viễn thông thông qua các biểu trƣng trực quan và phi trực quan ; đề xuất giải
pháp để tiếp tục xây dựng, duy trì và phát triển VHDN của Học viện.
Về luận văn thạc sỹ, đã có một số nghiên cứu đề cập đến văn hoá doanh
nghiệp khá tổng quát và mang tính thực tiễn cao:

8


- Đỗ Thị Thanh Tâm “Xây dựng văn hóa doanh nghiệp cho các doanh nghiệp
Việt Nam trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế” (2010). Trong phần cơ sở lí luận,
tác giả đã tiến hành đƣa ra các lí thuyết về xây dựng văn hóa doanh nghiệp cũng
nhƣ duy trì và phát huy văn hóa doanh nghiệp. Luận văn quan tâm nhiều tới sự phát
triển của doanh nghiệp sau khi Việt Nam gia nhập WTO, trong đó đi sâu nghiên cứu
văn hóa doanh nghiệp, yếu tố tạo ra sự khác biệt của một doanh nghiệp cụ thể.
- Đỗ Thị Hà Hạnh “Phát triển văn hóa doanh nghiệp của công ty thông tin di
động”, (2010). Khi phân tích thực trạng văn hóa doanh nghiệp của Mobifone, tác
giả đã mô tả tổng quan về lịch sử hình thành phát triển công ty, mô hình họat động
và cơ cấu tổ chức, các dịch vụ của công ty cũng nhƣ tình hình sản xuất kinh doanh.
Tác giả cũng tiến hành khảo sát các nội dung của văn hóa công ty Mobifone và các
họat động triển khai văn hóa doanh nghiệp tại Mobifone. Trên cơ sở đánh giá văn

hóa doanh nghiệp tác giả đƣa ra các điểm mạnh: Xây dựng đƣợc thƣơng hiệu mạnh
trên thị trƣờng, đƣợc khách hàng đánh giá và ghi nhận văn hóa của Công ty, thể
hiện đƣợc những nét văn hóa doanh nghiệp nổi trội. Ngoài ra văn hóa doanh nghiệp
tại Mobifone cũng còn một số hạn chế nhƣ: chƣa đổi mới, chƣa có màu sắc đặc
trƣng, công tác truyền thông và phát triển trong tiềm thức chƣa đƣợc tốt. Tác giả đã
đƣa ra một số nguyên nhân khách quan và chủ quan cho những hạn chế trên đây
điển hình nhƣ tiêu chí đánh giá công việc, lực lƣợng lao động lớn và trải dài. Trên
cơ sở phân tích hiện trạng, tác giả đã đƣa ra các giải pháp nhằm phát triển văn hóa
doanh nghiệp Mobifone.
- Vƣơng Văn Lợi “Hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại Ngân hàng phát triển
Việt Nam” (2012). Tác giả đƣa quy trình nhằm xây dựng và hoàn thiện văn hóa doanh
nghiệp. Quy trình này gồm 03 bƣớc là: định hình văn hóa doanh nghiệp, triển khai xây
dựng và ổn định và phát triển văn hóa. Mục đích của bƣớc định hình văn hóa doanh
nghiệp là xây dựng đƣợc triết lí kinh doanh cho mình. Khi tiến hành xem xét thực trạng
văn hóa doanh nghiệp tại ngân hàng, tác giả tiến hành khảo sát thực trạng trên các biểu
hiện hữu hình và các biểu hiện vô hình. Trong phần giải pháp nhằm hoàn thiện văn hóa
của ngân hàng tác giả đề xuất hoàn thiện các tiền đề cần thiết cho văn hóa doanh

9


nghiệp. Bên cạnh đó, cùng với việc rà soát các thiếu sót trong quy trình xây dựng văn
hóa doanh nghiệp, tác giả đã đề xuất các kiến nghị tƣơng ứng.
Nhƣ vậy, có thể thấy số lƣợng các công trình nghiên cứu về văn hóa doanh
nghiệp rất phong phú chứng tỏ sự hấp dẫn của đề tài này đối với các nhà nghiên
cứu. Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng của các doanh nghiệp cụ thể, hiện nay tại
Công ty cổ phần Tập đoàn công nghệ CMC chƣa có một công trình nghiên cứu
hoàn chỉnh về việc phát triển văn hóa doanh nghiệp.
1.2. Cơ sở lý luận về văn hoá doanh nghiệp
1.2.1. Các quan niệm và định nghĩa về văn hoá doanh nghiệp

Từ xƣa đến nay, thế giới đã có rất nhiều khái niệm về văn hóa đƣợc đƣa ra.
Văn hóa đƣợc tạo ra và phát triển trong quan hệ qua lại giữa con ngƣời và xã hội.
Song chính văn hóa lại tham gia vào việc tạo nên con ngƣời, và duy trì sự bền vững
và trật tự xã hội. Văn hóa đƣợc truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua quá
trình xã hội hóa. Văn hóa đƣợc tái tạo và phát triển trong quá trình hành động và
tƣơng tác xã hội của con ngƣời. Văn hóa là trình độ phát triển của con ngƣời và của
xã hội đƣợc biểu hiện trong các kiểu và hình thức tổ chức đời sống và hành động
của con ngƣời cũng nhƣ trong giá trị vật chất và tinh thần mà do con ngƣời tạo ra.
1.2.1.1. Văn hóa doanh nghiệp:
Theo Robert A. Cooke, "văn hoá doanh nghiệp chính là những hành vi mà các
thành viên tin rằng họ cần phải phù hợp và đáp ứng mong đợi trong tổ chức của
họ" (11).
Theo Deal và Kennedy, (2000)."Văn hóa doanh nghiệp đơn giản là cách thức
mà doanh nghiệp triển khai hoạt động kinh doanh của mình". (12)
Tuy nhiên, định nghĩa phổ biến và đƣợc chấp nhận rộng rãi nhất là định
nghĩa của chuyên gia nghiên cứu các tổ chức Edgar Schein, (1992): “Văn hoá
công ty là tổng hợp những quan niệm chung mà các thành viên trong công ty học
được trong quá trình giải quyết các vấn đề nội bộ và xử lý các vấn đề với môi
trường xung quanh”. (14)

10


Tại Việt Nam các nhà nghiên cứu về văn hoá doanh nghiệp cũng đƣa ra định
nghĩa khác:
Theo PGS.TS. Dƣơng Thị Liễu:"Văn hoá doanh nghiệp là một hệ thống các giá trị,
các chuẩn mực, các quan niệm và hành vi của doanh nghiệp, chi phối hoạt động
của mọi thành viên trong doanh nghiệp và tạo nên bản sắc kinh doanh riêng của
doanh nghiệp". (6)
Các khái niệm trên đều đã đề cập đến những nhân tố tinh thần của văn hoá

doanh nghiệp nhƣ: Các quan niệm chung, các giá trị, các huyền thoại, nghi thức…
của doanh nghiệp nhƣng chƣa đề cập đến nhân tố vật chất - nhân tố quan trọng của
văn hoá doanh nghiệp.
Trên cơ sở kế thừa những nghiên cứu của các học giả và hệ thống nghiên cứu
logic về văn hoá và văn hoá kinh doanh, VHDN đƣợc PGS.TS Đỗ Minh Cƣơng
định nghĩa nhƣ sau:“ Văn hoá doanh nghiệp là một dạng văn hoá tổ chức bao gồm
những giá trị, những nhân tố văn hoá mà doanh nghiệp làm ra trong quá trình sản
xuất, kinh doanh, tạo nên cái bản sắc của doanh nghiệp và tác động tới tình cảm, lý
trí và hành vi của tất cả các thành viên của nó”. (2)
1.2.2. Vai trò văn hóa doanh nghiệp
 VHDN là nguồn lực tạo ra lợi thế cạnh tranh
Để có đƣợc những lợi thế cạnh tranhnhƣ: chất lƣợng sản phẩm, chi phí, sự linh
hoạt, thời gian giao hàng… doanh nghiệp phải có những nguồn nhân lực, tài chính, công
nghệ máy móc, nguyên vật liệu, phƣơng pháp tổ chức công việc. Nguồn lực tài chính,
máy móc, nguyên vật liệu đóng vai trò lợi thế so sánh với đối thủ cạnh tranh trƣớc khách
hàng. Nguồn nhân lực đóng vai trò tham gia vào toàn bộ quá trình chuyển hóa các nguồn
lực khác thành sản phẩm, vì vậy có ý nghĩa quan trọng trong việc quyết định tạo ra
những lợi thế cạnh tranh nhƣ chất lƣợng sản phẩm, thời gian giao hàng.
 VHDN tạo nên bản sắc của doanh nghiệp
Những doanh nghiệp thành công thƣờng là những doanh nghiệp chú trọng tới
xây dựng, tạo ra môi trƣờng văn hóa riêng biệt so với doanh nghiệp khác. Bản sắc
văn hóa không chỉ để nhận diện doanh nghiệp với bên ngoài mà còn là nguyên tắc
ứng xử chung cho toàn thể cán bộ nhân viên của doanh nghiệp.

11


Tại bất kỳ thời điểm nào trong lịch sử tồn tại của mình, mỗi doanh nghiệp
đều xây dựng cho mình hệ thống các yếu tố văn hóa hữu hình nhƣ sản phẩm, trang
phục, phong cách ứng xử… và các yếu tố vô hình nhƣ cảm nhận của ngƣời khác khi

tiếp xúc với doanh nghiệp. Chính những yếu tố đó sẽ tạo nên bản sắc cho doanh
nghiệp, giúp phân biệt đƣợc với các doanh nghiệp khác.
 Thu hút nhân tài, tăng cường sự gắn bó giữa các thành viên
Một doanh nghiệp có một nền văn hoá tốt sẽ giúp cho doanh nghiệp thu hút
đƣợc nhân tài, giữ chân đƣợc nhân tài, củng cố đƣợc lòng trung thành của các nhân
viên đối với doanh nghiệp. Vì ngƣời lao động làm việc không chỉ vì tiền mà còn vì
các mục đích khác nữa nhất là khi họ đã thoả mãn phần nào về mặt kinh tế. Trong
một số trƣờng hợp có một nền văn hoá doanh nghiệp chất lƣợng, các thành viên
nhận thức rõ ràng về vai trò của bản thân mình trong toàn bộ tổng thể doanh nghiệp,
họ sẽ gắn bó và làm việc vì mục tiêu và mục đích chung của doanh nghiệp.
 Văn hoá doanh nghiệp khích lệ quá trình đổi mới và sáng tạo
Ở những doanh nghiệp có môi trƣờng văn hoá tốt các cá nhân đƣợc khuyến
khích để đƣa ra ý kiến, sáng kiến, thậm chí cả các cá nhân ở cấp cơ sở, sự khích lệ
này phát huy đƣợc tính năng động sáng tạo của mọi thành viên trong doanh nghiê ̣p ,
là cơ sở cho quá trình nghiên cứu và phát triển của doanh nghiê ̣p. Mặt khác, những
thành công của nhân viên trong công việc sẽ tạo động lực về sự gắn bó của họ với
doanh nghiê ̣p lâu dài và tích cực hơn.
1.2.3. Các yếu tố tác động đến sự hình thành và phát triển của VHDN
1.2.3.1. Các yếu tố tác động bên trong
 Ngành nghề kinh doanh
Các công ty thƣơng mại có văn hóa khác với công ty sản xuất và chế biến...
Điều này thấy rất rõ trong các công ty liên doanh. Các bên đối tác sẽ mang đến cho
công ty liên doanh những văn hóa khác nhau của doanh nghiệp mình. Nó thể hiện rõ
ở các khó khăn trong công tác quản lý, ở việc xác lập một phong cách quản lý
chung dung hòa giữa các bên đối tác trong các công ty liên doanh, bởi vì mỗi bên
nhìn nhận đối tác của mình theo con mắt riêng của họ. Chính vì vậy để thu đƣợc

12

thành công trong quản lý, các nhà quản lý của công ty liên doanh cần phải hiểu biết
sâu sắc và chính xác về văn hóa và các giá trị của phía đối tác từ đó mới có các
hành vi phù hợp tránh các mâu thuẫn và bất đồng không cần thiết.
 Lịch sử và qui mô doanh nghiệp
Tại mỗi thời kỳ tồn tại, từng doanh nghiệp đều có những đặc điểm mang tính
đặc thù cả về cơ cấu tổ chức, cơ chế hoạt động và đặc trƣng văn hóa. Thực tế cho
thấy, những doanh nghiệp có lịch sử phát triển lâu đời và bề dày truyền thống
thƣờng khó thay đổi về tổ chức hơn những doanh nghiệp non trẻ chƣa định hình rõ
phong cách hay đặc trƣng văn hóa.
Trong một tập đoàn, văn hoá doanh nghiệp của một công ty con thƣờng bao
gồm văn hoá chính thống của tập đoàn và văn hoá thành phần gắn liền với văn hoá
của xã hội nơi công ty tồn tại.
Để thành công thì hai hình thức văn hóa này không thể tách biệt, hoặc tồn tại
riêng lẻ, đối kháng mà phải có mối quan hệ tƣơng trợ nhau. Trong đó giá trị văn hóa
chính thống phải mang tính chất chi phối văn hóa thành phần.
 Hình thức sở hữu của doanh nghiệp
Các công ty cổ phần sẽ có những giá trị văn hóa khác với giá trị văn hóa của
các công ty trách nhiệm hữu hạn và càng khác với giá trị văn hóa của các công ty
của nhà nƣớc. Sở dĩ nhƣ vậy vì bản chất hoạt động và điều hành cũng nhƣ ra quyết
định của các công ty này là khác nhau. Theo các nhà nghiên cứu thì các công ty nhà
nƣớc thƣờng có giá trị văn hóa thích sự tuân thủ, ít chú ý đến hoạt động chăm sóc
khách hàng trong khi các công ty tƣ nhân lại có giá trị văn hóa hƣớng tới khách
hàng và ƣa thích sự linh hoạt hơn.
 Người lãnh đạo
Là yếu tố quan trọng nhất ảnh hƣởng đến văn hóa doanh nghiệp,là ngƣời
quyết định cơ cấu tổ chức và công nghệ đƣợc áp dụng trong doanh nghiệp, mà còn
là ngƣời sáng tạo ra các biểu tƣợng, các ý thức hệ, các hệ thống giá trị áp dụng
trong doanh nghiệp, sáng tạo ra niềm tin, các giai thoại, nghi lễ, các nguyên tắc,
mục tiêu, chiến lƣợc…của doanh nghiệp.

13


1.2.3.2. Các yếu tố tác động bên ngoài
 Nền văn hóa xã hội
Văn hóa doanh nghiệp là một bộ phận của văn hóa dân tộc. Vì vậy sự phản chiếu
của văn hóa dân tộc, văn hóa xã hội lên nền văn hóa kinh doanh là một điều tất yếu. Mỗi
cá nhân trong nền văn hóa doanh nghiệp cũng thuộc vào một nền văn hoá cụ thể, với một
phần nhân cách tuân theo các giá trị văn hoá dân tộc. Và khi tập hợp thành một nhóm
hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận, một doanh nghiệp, những cá nhân này sẽ mang theo
những nét nhân cách đó. Tổng hợp những nét nhân cách này làm nên một phần nhân
cách của doanh nghiệp, đó là các giá trị văn hoá dân tộc không thể phủ nhận đƣợc.
 Thể chế và chính sách kinh tế
Gồm thể chế chính trị, thể chế kinh tế, thể chế văn hóa, các chính sách của
chính phủ, hệ thống pháp luật...là những yếu tố thuộc môi trƣờng kinh doanh có ảnh
hƣởng sâu sắc tới việc hình thành và phát triển văn hóa kinh doanh. Các chủ thể
kinh doanh phải có tri thức, có văn hóa để khai thác và sử dụng các nguồn lực có
hạn nhƣ vốn liếng, lao động, tài nguyên,.. một cách có hiệu quả nhất.
 Khách hàng
Với vai trò là ngƣời góp phần tạo ra doanh thu, khách hàng cũng đóng góp
một phần rất quan trọng vào việc tạo ra lợi nhuận lâu dài và bền vững cho chủ thể
kinh doanh. Nhất là trong xã hội hiện đại, khách hàng không mua sản phẩm thuần
tuý, họ muốn mua những giá trị, họ đƣa ra các quyết định dựa trên bối cảnh văn hoá
chứ không đơn thuần là những quyết định có tính chất thiệt hơn.
 Quá trình toàn cầu hóa
Các nền kinh tế ngày càng trở nên phụ thuộc lẫn nhau, tiến dần đến một hệ thống
kinh tế toàn cầu. Trong quá trình toàn cầu hoá diễn ra sự giao lƣu giữa các nền văn hoá
kinh doanh, đã bổ sung thêm giá trị mới cho văn hoá kinh doanh mỗi nƣớc, làm phong
phú thêm kho tàng kiến thức về kinh doanh, biết cách chấp nhận những luật chơi chung,
những giá trị chung để cùng hợp tác phát triển.

14


1.2.4. Cấu trúc của văn hoá doanh nghiệp
Theo mô hình của Edgar H.Schei sau đây, cấu trúc của một hệ thống văn hoá
doanh nghiệp đƣợc chia làm ba mức độ khác nhau thể hiện mức độ cảm nhận
đƣợc các giá trị văn hoá trong doanh nghiệp. Cách tiếp cận này đƣợc nhiều nhà
nghiên cứu trong nƣớc và trên thế giới chấp nhận và sử dụng khi nghiên cứu về
văn hoá doanh nghiệp.

Trực quan
Giá trị đƣợc chấp nhận

Quan niệm chung
(Giá trị, thái độ, niềm tin, lý tuởng)

Hình 1.1: Cấp độ văn hóa doanh nghiệp
Nguồn: Edgar H. Schein, 1992. Organizational Culture and Leadership
● Cấp độ thứ nhất: Biểu trƣng trực quan của doanh nghiệp
Bao gồm tất cả những sự vật và hiện tƣợng mà một ngƣời có thể nhìn, nghe và
cảm nhận với một tổ chức nhƣ:
- Cơ cấu tổ chức
- Kiến trúc; cách bài trí công nghệ, sản phẩm
- Các bản quy định nguyên tắc hoạt động của doanh nghiệp
- Lễ nghi và lễ hội hàng năm
- Các biểu tƣợng, logo, khẩu hiệu, tài liệu quảng cáo của doanh nghiệp
- Ngôn ngữ, cách ăn mặc, xe cộ, chức danh, cách biểu lộ cảm xúc, hành vi ứng
xử thƣờng thấy của các thành viên và cá nhóm làm việc trong doanh nghiệp
- Những câu chuyện và huyền thoại về tổ chức

- Hình thức mẫu mã sản phẩm

15


- Thái độ và cung cách ứng xử của các thành viên doanh nghiệp
Đây là cấp độ văn hoá dễ dàng nhận biết ngay trong lần tiếp xúc đầu tiên,
đặc biệt là những yếu tố vật chất nhƣ kiến trúc, cách bài trí, đồng phục... Cấp độ văn
hoá này có đặc điểm chung là chịu ảnh hƣởng của tính chất công việc kinh doanh
của doanh nghiệp, quan điểm của ngƣời lãnh đạo... Vì vậy, cấp độ văn hoá này dễ
thay đổi và ít thể hiện đƣợc những giá trị thực sự của văn hoá doanh nghiệp.
● Cấp độ thứ hai: Những giá trị đƣợc tuyên bố
Bao gồm các chiến lƣợc, mục tiêu và triết lý của doanh nghiệp, đây là
kim chỉ nam cho hoạt động của toàn bộ nhân viên và thƣờng đƣợc doanh nghiệp
công bố. Những giá trị đƣợc tuyên bố cũng có tính hữu hình vì ngƣời ta có thể nhận
biết và diễn đạt chúng một cách rõ ràng, chính xác. Chúng cũng thực hiện chức
năng hƣớng dẫn cho các thành viên trong doanh nghiệp ứng phó với một số tình
huống cơ bản và rèn luyện cách ứng xử cho các thành viên mới trong môi trƣờng
doanh nghiệp.
● Cấp độ thứ ba: Những quan niệm chung, những ngầm định nền tảng.
Bao gồm những niềm tin, nhận thức, suy nghĩ, tình cảm có tính vô thức, mặc
nhiên đƣợc công nhân trong doanh nghiệp. Các quan niệm chung đƣợc hình thành và
tồn tại trong một thời gian dài, chúng ăn sâu vào tâm lý của hầu hết các thành viên
trong Văn hóa doanh nghiệpvà trở thành điều mặc nhiên đƣợc công nhận.Các ngầm
định nền tảng này thƣờng là những suy nghĩ, trạng thái cảm xúc đã ăn vào tiềm thức
mỗi cá nhân và tạo thành nét chung trong tập thể tổ chức. Đó là những quy ƣớc bất
thành văn nhƣng nó tạo nên mối liên kết ngầm giữa các thành viên trong tổ chức, tạo
nên nền tảng giá trị, niềm tin, lối suy nghĩ và cách hành động của họ.
Khi một doanh nghiệp đã hình thành cho mình những quan niệm chung và
các niềm tin tốt đẹp, các thành viên trong doanh nghiệp sẽ cùng nhau chia sẻ và

hành động theo quan niệm chung đó và rất khó chấp nhận những hành vi đi ngƣợc
lại với quan niệm chung.
Theo đó, Schein cho rằng bản chất của văn hoá tổ chức nói chung hay văn hoá
doanh nghiệp nói riêng là nằm ở những ngầm định và quan niệm chung của chúng.

16