Một số hình thức nâng cao chất lượng cho trẻ 4 5 tuổi làm quen với các tác phẩm văn học

Một số hình thức nâng cao chất lượng cho trẻ 4-5 tuổi làm quen với
các tác phẩm văn học
1. Lý do chọn đề tài:
Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là tạo điều kiện trẻ
được hoạt động, tìm hiểu về thiên nhiên, con vật, đất nước… Củng cố
các khái niệm thu lượm được bằng con đường cảm thụ và cung cấp
những hiểu biết thú vị về đời sống.
Tổ chức hướng dẫn cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là
nhiệm vụ quan trọng ở trường mầm non. Đó là sự dẫn dắt mở cửacho
con người ngay từ những bước chập chững đầu tiên đi vào thế giới của
các giá trị phong phú chứa đựng trong tác phẩm nghệ thuật ngôn từ.
Sự tiếp xúc thường xuyên với tác phẩm văn học được chọn lọc sẽ phát
triển ở trẻ ngôn ngữ, sự nhạy cảm thẩm mỹ, năng lực cảm thụ văn học
những tố chất ban đầu của năng khiếu nghệ thuật.
Tiếp xúc với tác phẩm văn học được tiếp xúc với vốn từ tiếng việt học
cách phản ánh đúng, tích lũy vốn từ ngữ nghệ thuật, học những mẫu
câu hoàn hảo sinh động, giàu sức biểu cảm. Qua đó trẻ yêu mến chân
trọng tiếng nói. Văn học còn góp phần còn góp phần phát triển trí tuệ,
tình cảm, đạo đức làm phong phú đời sống tinh thần cho trẻ, Những ấn
tượng đẹp đẽ về những hình tượng nghệ thuật trong tác phẩm văn học
sẽ thúc đẩy ham muốn, sáng tạo nghệ thuật của trẻ, những bài thơ,
những câu truyện kể, tranh vẽ, mô hình mô phỏng chính là sự thể hiện


thế giới bên trong, là nhu cầu tự thể hiện mình của trẻ. Cho trẻ làm
quen với các tác phẩm văn học sẽ giúp trẻ phát triển kỹ năng lời nói
trong các hoạt động đời sống, mở rộng hiểu biết của trẻ về những mối
quan hệ con người làm cho trẻ cảm nhận vẻ đẹp của tình người, của
thiên nhiên, của những hình tượng thẩm mỹ, giáo dục tâm hồn và xây
dựng được thái độ đúng đắn của trẻ về thế giới xung quanh. Như
chúng ta đã biết trẻ nhỏ được lớn lên trong vòng tay yêu thương của

cha mẹ, qua những mẩu truyện ngắn hay bài thơ trẻ đã được giáo dục
để hình thành nhân cách con người.
Là một người giáo viên hàng ngày trực tiếp chăm sóc giáo dục.
Tôi nhận thức rõ mục tiêu của tác phẩm văn học là giúp trẻ em phát
triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố
đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em vào lớp một, Hình thành
ở trẻ em những chức năng tâm sinh lý, Năng lực và phẩm chất mang
tính nền tảng, những kỹ năng sống cần thiết, phù hợp với lứa tuổi,
khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng
cho việc học ở các cấp học tiếp theo xuất phát từ những vai trò cụ thể
đó, cho nên hoạt động dạy trẻ làm quen văn học là môn học không thể
thiếu trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ trẻ vì vậy việc nâng
cao chất lương dạy trẻ 4-5 tuổi làm quen với tác phẩm văn học là vấn
đề quan trọng trong đổi mới hình thức tổ chức GDMN.


Bản thân tôi là một giáo viên trực tiếp chủ nhiệm lớp 4-5 tuổi,
để nâng cao chất lượng giáo dục trẻ nên tôi chọn đề tài “Một số hình
thức nâng cao chất lượng cho trẻ 4-5 tuổi làm quen với các tác
phẩm văn học ” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu:
- Giáo viên giúp trẻ nhớ được một số bài thơ, câu truyện… biết cách
đọc thơ, kể truyện diễn cảm.
- Trẻ biết nghe, hiểu và cảm thụ được tác phẩm văn học.
- Trẻ biết nhận xét, đánh giá các nhân vật trong tác phẩm văn học.
- Hình thành ở trẻ những tình cảm đạo đức tốt đẹp, những cảm xúc
tích cực ( yêu cái đẹp, tránh xa cái xấu…)
3. Đối tượng nghiên cứu:
- Trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi A ( số lượng 45 trẻ )và các hoạt động giáo
dục giúp nâng cao chất lượng cho trẻ 4-5 tuổi làm quen với tác phẩm

văn học.
4. Phương pháp nghiên cứu:
+ Phương pháp dùng lời.
+ Phương pháp đàm thoại.
+ Phương pháp trực quan.
+ Phương pháp thực hành.
5. Giới hạn nghiên cứu:


- Nghiên cứu thực trạng và các hình thức để nâng cao chất lượng cho
trẻ 4-5 tuổi làm quen với tác phẩm văn học.
6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:
Đề tài được nghiên cứu từ tháng 07 năm 2013 đến tháng 05 năm
2014.
- Tháng 7 năm 2013: Nghiên cứu lý luận của đề tài
- Tháng 8 năm 2013: Nghiên cứu thực trạng và các hình thức nâng cao
chất lượng cho trẻ 4-5 tuổi làm quen với tác phẩm văn học.
- Từ tháng 9 năm 2013 : Đưa các hình thức đã nghiên cứu áp dụng
vào thực tiễn để nâng cao chất lượng cho trẻ 4-5 tuổi làm quen với tác
phẩm văn học.
PHẦN II: NỘI DUNG
1.Cơ sở lý luận của đề tài:
Như chúng ta đã biết làm quen văn học là tạo điều kiện cho trẻ
phát triển ngôn ngữ nhằm rèn luyện phát triển ở trẻ các kỹ năng nghe,
nói… cần thiết để giao tiếp với mọi người xung quanh.
Việc cho trẻ làm quen với kỹ năng nghe,đọc,nói…. nhằm phát
triển ở trẻ sự hứng thú, say mê đọc thơ, đọc truyện… Nhằm rèn luyện
sự chú ý, khả năng ghi nhớ có chủ định, phát triển vốn từ cho trẻ, giúp
trẻ biết diễn đạt rõ ràng, mạch lạc. Nhằm phát huy tính tích cực sáng
tạo của trẻ tạo môi trường và cơ hội để trẻ hoạt động tích cực và chủ

động để trẻ có thể tiếp nhậntoàn diện và thích hợp từ nhận thức đến


nhận xét đánh giá và cao hơn là biết cái hay, cái đẹp của tác phẩm,
tạo cơ hội để trẻ nói ý của mình, thể hiện cảm xúc của mình, nghe ý
của bạn, nghe ý của cô giáo giúp cho hiểu biết của trẻ phong phú hơn.
Qua tác phẩm vui, giản dị, dễ hiểu, phù hợp với tâm lý trẻ thì
hứng thú của trẻ sẽ được thỏa mãn, trẻ sẽ nhìn nhận cuộc sống rực rỡ,
phong phú, mới lạ trẻ sẽ tạo ra sức để thích ứng với đòi hỏi của cô
giáo trong khi làm quen với tác phẩm văn học giúp trẻ có khả năng
phản ánh, mô tả cuộc sống đa dạng và độc đáo, tác phẩm bồi dưỡng
tình cảm trong sáng, lành mạnh đồng thời phải nâng cao nhận thức
cho trẻ. Vậy cô giáo cần tạo cho trẻ có nhiều cơ hội được tiếp xúc và
làm quen với các tác phẩm văn học như: Nghe cô kể truyện, đọc thơ,
trẻ tự đóngkịch, xem phim hoạt hình, chơi các trò chơi…
Làm quen với tác phẩm văn học còn bao hàm cả công việc đọc
kể diễn cảm: Cô là người đọc kể sử dụng sắc thái của mình và các
phương tiện đọc kể biểu cảm khác nhau làm cho tác phẩm văn học cất
tiếng nói tạo cho tác phẩm văn học một bức tranh âm thanh thích ứng
giúp các em dễ hiểu nội dung, nhìn thấy được các hình tượng, các
khung cảnh, các tình tiết và phát triển ngôn ngữ biểu cảm cho trẻ,
giúp trẻ biết nhận, đánh giá và phán đoán tác phẩm.
Tác phẩm văn học thể hiện, hiện thực cuộc sống bằng hình
tượng nghệ thuật, bằng sức mạnh của tính hình tượng, sự biểu cảm


của ngôn ngữ, những hình tượng con người, con vật… bức tranh thiên
nhiên được vẽ nên bằng ngôn ngữ đã tác động mạnh mẽ đến trẻ.
Sức mạnh của tác phẩm văn học thật vô cùng to lớn. trong quá trình
cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm bằng tài năng sư phạm cùng với nghệ

thuật đọc và kể truyện văn học. Cô giáo ở trường Mầm Non sẽ hướng
trẻ vào những vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật, tác phẩm gây ấn tượng
đầu tiên cho trẻ về hình tượng nghệ thuật được xây dựng bằng ngôn
ngữ dân tộc.
Đối với trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi ở giai đoạn này cảm nhận thẩm
mỹ đã có một bước phát triển trong tiếp nhận văn học, sự tiếp nhận
tác phẩm đầy đủ, hoàn thiện hơn, biểu hiện trước tiên là sự hiểu biết
những câu truyện cổ tích, bài thơ, những đoạn văn xuôi hay và sự làm
giàu tình cảm qua quá trình tích lũy hình tượng nghệ thuật.
2. Thực trạng vấn đề:
2.1. Thuận lợi:
Được sự quan tâm của chính quyền địa phương, Phòng giáo dục
và đào tạo Yên Lạc cũng như ban giám hiệu nhà trường đã chỉ đạo sát
sao về chuyên môn đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học tương
đối đầy đủ.
Lớp học được trang bị 01 máy tính qua đó khi cho trẻ làm quen với tác
phẩm văn học, trẻ trực tiếp được quan sát các hình ảnh tĩnh, hình ảnh


động, lắng nghe âm thanh và cảm nhận sâu hơn, hứng thú hơn với tác
phẩm văn học.
Trẻ mạnh dạn tự tin, hứng thú, tích cực tham gia vào các hoạt động
làm quen với văn học.
Phụ huynh luôn quan tâm chu đáo đến việc chăm sóc và giáo dục trẻ
tạo điều kiện thuận lợi trong việc kết hợp giáo dục giữa gia đình và
nhà trường.
Là một giáo viên được phân công phụ trách lớp 4-5 tuổi A bản thân tôi
luôn nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ, được trải nghiệm, cọ sát với thực
tế, được học tập và đào tạo qua trường lớp, luôn tìm tòi học hỏi và rút
ra kinh nghiệm cho bản thân. Có giọng kể hay, truyền cảm, nắm chắc

phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động làm quen với tác phẩm
văn học.
Bản thân tôi đã nắm chắc các hình thức cho trẻ LQV tác phẩm văn học
như:
- Hình thức cho trẻ LQVvăn học qua các giờ hoạt động chung.
- Hình thức cho trẻ LQVvăn học qua các hoạt động khác.
- Hình thức cho trẻ LQVvăn học qua góc thư viện của bé.
- Hình thức cho trẻ LQVvăn học qua việc kể truyện sáng tạo
-Hình thức cho trẻ LQV văn học qua tuyên truyền với phụ huynh….
2.2.Khó khăn:


Một số trẻ chưa qua lớp mẫu giáo 3 - 4 tuổi nên còn nhút nhát,
chậm chạp, bỡ ngỡ, thiếu tự tin khi tham gia vào các hoạt động nhất là
môn học làm quen với tác phẩm văn học.
Khả năng nhận thức của học sinh không đồng đều có cháu tiếp
thu nhanh, có cháu tiếp thu chậm.
Tranh ảnh phục vụ cho môn học còn hạn chế
Giáo viên chưa thường xuyên sử dụng các đồ dùng trực quan để
làm cho giời học thêm sinh động.
Trẻ ít được tham gia vào các hoạt động đóng kịch theo nội dung
các câu truyện. Trẻ chưa biết kể chuyện sáng tạo và kể chuyện theo
tranh.
Giáo viên chưa thay đổi địa điểm để cho trẻ làm quen với các
tác phẩm văn học phù hợp với địa điểm không gian.
Sự quan tâm của gia đình dành cho các cháu là không đồng
đều, 100% phụ huynh là nông thôn. Một số phụ huynh đi làm ăn xa để
các cháu ở nhà với anh chị hoặc ông bà đã già, nên việc phối hợp với
phụ huynh còn nhiều hạn chế.
2.3. Kết quả khảo sát ban đầu:

Kết quả điều tra trên trẻ khi chưa áp dụng các phương pháp, hình thức
mới để nâng cao chất lượng trẻ 4-5 tuổi LQV tác phẩm văn học thì tỷ
lệ trẻ hào hứng tham gia vào hoạt động văn học của lớp tôi còn thấp,
Cụ thể như sau:


Khả năng trẻ

Số lượng trẻ

Xếp loại
Tốt

Khá

Đạt

Chưa đạt

45

21= 47%

15= 33%

4=9%

5=11%

45

20=44%

13=29%

7=16%

5=11%

45

18=40%

10=22%

10=22%

7=16%

Trẻ thích nghe và biết đọc diễn
cảm
Trẻ thuộc nhiều, nhanh các tác
phẩm văn học
Trẻ diễn đạt ngôn ngữ tốt

Qua bảng khảo sát ta thấy: Tỉ lệ trẻ xếp loại tố ở các khả năng
còn thấp, chưa đạt 50% tổng số học sinh. Tỉ lệ trẻ đạt và chưa đạt còn
ở tỉ lệ cao( trêm 10%. Chất lượng của trẻ trong việc làm quen tác
phẩm văn học là chưa đồng đều.
3. Các giải pháp, hình thức để nâng cao chất lượng cho trẻ 4-5

tuổi làm quen tác phẩm văn học.
Muốn đạt được kết quả cao trong việc nâng cao chất lượng cho trẻ
mẫu giáo làm quen với các tác phẩm văn học thì trước hết cô giáo cần
phải yêu văn học, say mê văn học, thích học hỏi, tìm tòi khám phá
những cái hay cái đẹp trong tác phẩm văn học, giúp trẻ hiểu nội dung,
giá trị của tác phẩm. Biết kết hợp giữa thực tế và những chi tiết hư cấu
của tác phẩm phải có sự tác động qua lại giữa người truyền thụ và
người tiếp thu. Đọc kỹ tác phẩm đó nghiên cứu để hiểu biết ý tứ của
tác phẩm, hiểu được hàmẩn của tác giả muốn gửi vào mỗi nội dung,
suy nghĩ, tìm tòi để chọn lựa tác phẩm lên lớp, chọn hình thức phù hợp
nhất, dễ dàng giúp trẻ hiểu được những giá trị đích thực của tác phẩm.


Việc nghiên cứu và thử nghiệm các hình thức được diễn ra song song
trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Các tác phẩm văn học cho trẻ
làm quen trong hoạt động này thường nằm trong chương trình có nội
dung phù hợp với chủ đề đang thực hiện. Trong quá trình nghiên cứu
tôi đã sử dụng một số hình thức đẻ nâng cao chất lượng cho trẻ 4-5
tuổi làm quen với tác phẩm văn học để làm giàu, củng cố vốn từ, hình
thành việc phát âm, luyện phát âm đúng hình thành nhịp điệu của
ngôn ngữ để phát huy tác dụng nhiều mặt đến việc giáo dục trẻ, trong
quá trình cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học cô giáo cần tạo cho trẻ
yêu thích khám phá lời hay, ý đẹp, hứng thú khi tiếp nhận các bài thơ,
câu chuyện… vì vậy muốn tạo cho trẻ lòng yêu thích văn học dựa trên
cơ sở hình thức mới phát huy tính tích cực để phát triển ngôn ngữ cho
trẻ như sau:
3.1. Hình thức cho trẻ làm quen với văn học qua các giờ hoạt
động chung:
3.1.1.Giờ học cho trẻ làm quen với văn học:
Đây là hình thức cơ bản cho trẻ làm quen với văn học. Các tác phẩm

văn học cho trẻ làm quen trong hoạt động này thường nằm trong
chương trình, có nội dung phù hợp với chủ đề đang thực hiện. Thời
gian của hoạt động này thường không nhiều; khoảng từ 25đến 30phút.
Vì vậy trong giờ hoạt động này tôi sử dụng rất nhiều hình thức khác
nhau đề gây hứng thú cho trẻ giúp trẻ nhanh chóng hiểu nội dung


truyện, nhớ truyện, thuộc thơ và đọc kể diễn cảm. Tôi đã thực hiện
như sau:
·

Sử dụng đồ dùng trực quan

* Đồ dùng trực quan dùng để giới thiệu bài
VD1: Truyện “Hai anh em gà con” - Chủ đề “Gia đình”, tôi lựa chọn
hình thức sử dụng hình ảnhminh hoạ.
+Chuẩn bị slide hình ảnh gà, vịt tĩnh và động. Giới thiệu với trẻ “Xin
chào các bạn, các bạn hãy lắng nghe và đoán xem tôi là ai nhé ! “ Mẹ
ơi! Vịt con vừa ăn bánh mỳ với chúng con. Mẹ hãy nói đi con chia cho
Vịt ăn cùng có được không? ”
+ Vậy đố các bạn tớ là ai?
VD2: Truyện “Chú dê đen” - Chủ đề “Động vật”, sử dụng hình thức rối
tay để giới thiệu truyện:
Tay trái của cô là rối chó sói, tay phải là rối dê trắngcô nói giọng chó
sói và cử động tay trái phù hợp với ngữ điệu kể:
+“Dê kía mày đi đâu?
+ Trên đầu mày có gì?
+ Dưới chân mày có gì?
+ Bây giờ mày hãy trả lời tao trái tim mày thế nào?…
+ Các conhãy đoán xem đó là câu nói của nhân vật nào?ở trong câu

truyện gì?


Ởcâu truyện “Hai anh em gà con” tôi sử dụng hình thức đó vì con Gà,
con Vịt là những con vật nuôi trong gia đình rất gần gũi với trẻ nên rất
dễ dàng nhận ra đó là Gà convà từ đó cô dẫn dắt để bước vào kể câu
truyện “Hai anh em gà con”. Còn truyện “Chú Dê đen” tôi đã cho trẻ
làm quen hoạt động khác từ hôm trước nên trẻ đã nắm được nội dung
câu truyện. Vì vậy tôi đã sử dụng chính những nhân vật trong truyện
và kể trích một câu nói của Chó Sóiđể hỏi trẻ về tên nhân vật và tên
truyện từ đó dẫn dắt để kể lại truyện giúp trẻ thuộc truyện. Sau giờ
hoạt động chung này trẻ đã thuộc truyện cô đã tổ chức cho trẻ tập
đóng kịch và hình thức sử dụng đồ dùng trực quan trong hoạt động
này là mũ, trang phục và sân khấu. Việc thay đổi hình thức khi cho trẻ
làm quen cùng một tác phẩm văn học đã đem lại kết
quả cao cho cô và trẻ.
*Đồ dùng trực quan còn là hình thức sử dụng để giảng giải từ khó
Thường mỗi bài thơ, câu truyện lại đem đến cho trẻ một vài từ mới và
cô sẽ giải thích cho trẻ để trẻ hiểu ý nghĩa của từ mới đó.
VD1: Thơ “Hoa cúc vàng” - Chủ đề “Tết và mùa xuân” Trong bài thơ
này có từ “Gom nắng vàng” trong câu thơ: “Cúc gom nắng vàng vào
trong lá biếc” Tôi đã để một số đồ dung, đồ chơi trên bàn khi đọc đến
câu thơ “Cúc gom nắng vàng” đồng thời dung tay gom đồ dung, đồ
chơi lại một chỗtôi làm với trẻ “Gom nắng vàng”giống như cô và các
con hay gom đồ dung, đồ chơi hang ngày.


VD2: Truyện “Truyện sự tích bánh chưng, bánh dày” - Chủ đề “Tết và
mùa xuân”sử dụng đồ dùng trực quan là sa bàn và rối. Mở đầu câu
truyện là: “Ngày xưa, ở nước ta, trong số các con của vua Hùng Vương

thứ sáu có một người con tên là Lang Liêu. Các hoàng tử khác đều văn
hay, võ giỏi, nhưng lại không thích lao động chân lấm tay bùn chỉ riêng
có hoàng tử Lang Lieu là chăm chỉ thích nghề trồng trọt. Chàng đem
vợ con về quê vỡ nương, cuốc bãi cùng bà con nông dân trồng lúa gạo,
hoa màu.
Cô giải thích từ “Vỡ nương” bằng cách chỉ vào hình ảnh nơi đất hoang
chưa có ai khai phá. Cô nói: “Vỡ nương”là làm những khu đất chưa có
người trong hoa màu.Như vậy, đồ dùng trực quan sẽ giúp cô giảng giải
đượctừ khó, còn trẻ sẽhiểu được ý nghĩa từ khó đó.
* Đồ dùng trực quan giúp trẻ kể lại tác phẩm:
Khi tiến hành dạy trẻ kể lại chuyện sẽ có rất nhiều hình thức: kể theo
cô, kểtoàn bộ câu chuyện kể theo vai,kể chuyện theo tranh được
trẻthích thú.
VD1: Truyện “Sự tích cây vú sữa- Chủ đề “Thế giới thực vật”
+ Tranh 1: Cậu bé đang ham chơi thả diều, người mẹ đang ngồi buồn
chờ con.
+ Tranh 2: Cậu bé đang đói rét và mẹ bê noi cơm.
+ Tranh 3: Ngôi nhà và cậu bé đang quỳ dưới gốc cây.
+ Tranh 4: Cậu bé đang ăn quả vú sữa.


Lần 1: cô treo tranh theo thứ tự từ đầu đến cuối lên bảng. Trẻ nhìn
tranh chỉ vào hình ảnh trong tranh và kể tương ứng với nội dung trong
tranh.
Lần 2: cô thay đổi trình tự các bức tranh, trẻ kể từ đầu đến cuối câu
chuyện nhưng phải chỉ vào đúng bức tranh tương ứng sau đó sắp xếp
lại cho đúng trình tự các bức tranh rồi kể lại.
Hình thức kể lại truyện theo tranh rất có hiệu quả vì khi trẻ nhìn vào
các bức tranh trẻ sẽ hình dung ra diễn biến câu chuyện một cách đầy
đủ từ đó

có thể kể lại truyện mà không bị nhầm lẫn.
Qua những ví dụminh hoạ ở trên, tôi thấy hình thức sử dụng đồ dùng
trực quan trong giờ hoạt động cho trẻ làm quen với văn học là hình
thức rất cơ bản giúp giáo viên đạt được mục đích của giờ hoạt động.
·

Lựa chọn địa điểm dạy trẻ:

Ví dụ:Dạy các tác phẩm có nội dung nói về thiên nhiên tươi đẹp như
bài“Hoa cúc vàng”, “Ngôi nhà”…cô giáo có thể tổ chức tiết học ở ngoài
vườntrường, ngoài sân trường, Còn những tác phẩm có nội dung trang
nghiêm như nói về lãnh tụ, tổ quốc cô nên tổ chức tiết học ở trong lớp,
cho trẻ ngồi ghế... như thơ“Ảnh Bác”“ Bác Hồ của em”….
·

Dạy trẻ đóng kịch theo nội dung các tác phẩm văn học
Cùng với các loại hình nghệ thuật khác như hội họa, âm

nhạc,đóng kịch cũng là một loại hình nghệ thuật được trẻ em rất yêu


thích, nó có ý nghĩa giáo dục toàn diện cho trẻ, trẻ không chỉ biến
thành người lớn mà còn phải hóa thân thành các nhân vật với nội tâm
phong phú, phức tạp với những cá tính khác biệt vừa là hành động
thực tê vừa là ảo. Để đóng được vai này trẻ phải trải qua quá trình lao
động nghệ thuật như người nghệ sĩ.
Kết quả của trò chơi đóng kịch có một ý nghĩa quan trọng chính
những yêu cầu đặt ra trong suốt quá trình đòi hỏi trẻ phải phát huy
cao độ sự hoạt động của các chức năng tâm lý như: Ngôn ngữ, biểu
tượng, trí nhớ, tư duy…, như vậy trò chơi tác động với trẻ ở tất cả các

lĩnh vực phát triển, nó giúp trẻ tích lũy kinh nghiệm sống qua trải
nghiệm các nhiệm vụ trong tác phẩm, nó ảnh hưởng trực tiếp tới sự
phát triển ngôn ngữ và phát triển xúc cảm, tình cảm thẩm mỹ.
Qua trò chơi đóng kịch trẻ lĩnh hội được ngôn ngữ giàu hình ảnh, học
được giọng nói diễn cảm, rõ ràng, các biểu tượng thẩm mỹ và óc sáng
tạo trong giáo dục thẩm mỹ. Việc phát triển trí tưởng tượng cho các
em chiếm một vị trí đặc biệt. Trí tưởng tượng là một tiền đề căn bản
của giáo dục nghệ thuật, không có trí tưởng tượng của trẻ sẽ ít thấy
tác động của nghệ thuật một lĩnh vực có khả năng ảnh hưởng sâu sắc
đến quá trình hình thành đời sống nội tâm của con người. Trẻ sẽ học
được ở đó lòng dũng cảm, tính trung thực, tình yêu quê hương đất
nước, yêu những điều thiện, bênh vực kẻ yếu, lên án những cái xấu.
cái ác…


Trước tiên cô giáo phải cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học mà trẻ
được đóng kịch tạo cảm giác thoải mái, tinh thần tập thể hòa đồng với
bạn bè cũng là hình thức phát triển ngôn ngữ, phát triển trí nhớ nhằm
khắc sâu tác phẩm văn học cho trẻ, ngôn ngữ đối thoại của nhân vật,
con vật trong nội dung câu truyện đồng thời giúp trẻ thể hiện tình
cảm, sắc thái, ngữ điệu… Khi dạy trẻ đóng kịch cô giáo phải hướng dẫn
và cùng làm với trẻ về cách hóa trang và bố trí sân khấu.
Ví dụ: Trong truyện “Chú Dê Đen” cho trẻ đàm thoại về nội
dung truyện: + Trong truyện có những nhân vật nào?
+ Dê trắng là nhân vật có tính cách như thế nào?
+ Dê đen là nhân vật có tính cách như thế nào?
+ Chó sói là nhân vật như thế nào?
+ Vì sao Dê trắng lại bị chó Sói ăn thịt?
+ Dê đen có bị chó Sói ăn thịt không? ; + Vì sao?
Cho trẻ chọn vai mình thích cô giáo giúp trẻ tận dụng cảnh sân

khấu, cô làm người dẫn truyện hoặc một trẻ khác làm người dẫn
truyện. Sau đó cô hướng dẫn cho trẻ vào vai thể hiện tính cách nhân
vật. Với hình thức này trẻ rất thích học và đạt kết quả trên trẻ cao.
3.1.2.Các giờ hoạt động chung khác:
Với phương pháp dạy tích hợp, nhiều nội dung được lồng nghép trong
1 giờ hoạt động chung. Việc vận dụng một số phương pháp, hình thức
dạy truyền thống và kết hợp phương pháp giáo dục mầm non mới để


phát huy tính tích cực của trẻ nhằm giúp trẻ cảm thụ văn học và cảm
xúc của mình.Cho trẻ làm quen với văn học không chỉ được tiến hành
trong giờ thơ, truyện mà nó còn được dạy thông qua các giờ hoạt động
chung khác như tạo hình, âm nhạc, tìm hiểu môi trường xung quanh…
giáo viên có thể củng cố hoặc mở rộng kiến thức về văn học cho trẻ. ở
những hoạt động chung này, các tác phẩm văn học sẽ đến với trẻ qua
hình thức giới thiệu bài hoặc củng cố bài.
VD1: Khi cho trẻ vẽ về thế giới thực vậtđề tài theo ý thích ở giờ tạo
hình cô có thể cho trẻ đọc bài thơ “Bó hoa tặng cô” để giới thiệu bài và
gây hứng thú cũng như để gợi ý đề tài cho trẻ.
VD2: hay ở giờ âm nhạc khi dạy trẻ hát bài “Cô giáo miền xuôi”, cuối
tiết học cô cùng trẻ có thể đọc bài thơ “Bàn tay cô giáo”, hay với bài
hát “Bà thương em” cô có thể đọc cho trẻ nghe bài thơ “Giữa vong gió
thơm”,
VD3:Còn ở giờ cho trẻ tìm hiểu về môi trường xung quanh trong giờ
cho trẻ “Trò chuyện, tìm hiểu về một số loài hoa” – Chủ đề “Thực vật”
ở phần giáo dục cô có thể đọc cho trẻ nghe bài thơ “Hoa kết trái!”, hay
giờ“Trò chuyện về gia đình của bé” – Chủ đề gia đình cô đọc bài thơ
“Giữa vòng gió thơm” để giáo dục trẻ phải biết hiếu thảo, lễ phép với
ông bà, cha mẹ, ngoài ra cô có thể thay bằng bài thơ khác: “Lấytăm
cho bà”, “Mẹ và cô”, “Mẹ và con”. Hoặc trong giờ “Trò chuyện về một

số ngành nghề”, đối với nghề giáo viên cô đọc cho bài thơ “Chiếc cầu


mới” hay bài thơ “Ước mơ của tý” có thể giới thiệu cho trẻ rất nhiều
nghề: Thợ nề, thợ mỏ, thợ hàn, thầy thuốc, cô nuôi. Còn giờ “Cho trẻ
làm quen với một số luật lệ giao thông”. Khi kết thúc hoạt động cô đọc
cho trẻ nghe bài thơ “Giúp bà” ở giờ “Trò chuyện về một số con
vậtnuôi trong gia đình” cô cho trẻ đọc bài thơ “Mèo đi câu cá”. Như
vậy, cho trẻ làm quen với văn học qua các giờ hoạt động chung là hình
thức rất cơ bản để giúp trẻ đạt được những kĩ năng cần thiết khi bước
vao lớp một.
3.2. Hình thức cho trẻ làm quen với văn học qua các hoạt động
ngoài giờ:
Với trẻ mầm non, hoạt động chung chiếmmột thời gian rất ngắnso với
thời gian của các hoạt động khác. Do đó tôi đã tận dụng thời gian đón
trẻ, trả trẻ, hoạt động ngoài trời, hoạt động vui chơi hay trong hoạt
động chuyển tiếp để giới thiệu hay ôn luyện các bài thơ, bài đồng dao,
câu truyện. Hình thức cho trẻ ôn tập là đọc hoặc kể lại tác phẩm cho
trẻ nghe, sau đó cho trẻ đọc hoặc kể lại, giáo viên theo dõi, sửa sai
cho trẻ để trẻ thể hiện đúng, diễn cảm. Muốn cho việc ôn luyện của trẻ
hấp dẫn, trẻ hứng thú tham gia, giáo viên nên tổ chức ôn luyện dưới
hình thức trò chơi: đoán tên, đóng kịch hay thi biểu diễn giữa các cá
nhân, các tổ theo những đề tài khác nhau như “Cháu hãy đọc các bài
thơ viết về Bác Hồ”, “Cháu hãy đọc những bài thơ viết về các loài


hoa…”, hai tổ thi đua đọc các bài thơ viết về những người thân trong
gia đình hay về trường lớp mẫu giáo của bé.
Một hình thức cũng khá hấp dẫn là cho trẻ làm quen với văn học theo
các chủ đề gắn liền với việc tổ chức các ngày hội, ngày lễ: ngày 8/3,

1/6, 20/11, 22/12, tết nguyên đán… Cô giáo tổ chức cho các cháu
trong lớp, trong các buổi liên hoan văn nghệ, trong đó có thể kể
truyện, đọc thơ, đóng kịch các tác phẩm văn học. Hình thức này thu
hút được nhiều trẻ tham gia luyện tập, biểu diễn. Nó có tác dụng động
viên, cổ vũ cho các cháu khá giỏi, đồng thời cũng khuyến khích các
cháu yếu, nhút nhát tham gia vào các hoạt động nghệ thuật. Để việc
tổ chức các ngày hội, ngày lễ có kết quả, cô giáo cần có kế hoạch
luyện tập trước cho trẻ, không nên để sát ngày tổ chức mới bắt trẻ
luyện tập liên tục khiến trẻ mệt mỏi, chán nản. Sau một thời gian
luyện tập cho tất cả trong lớp, giáo viên lựa chọn một số cháu có khả
năng hơn cho luyện tập thêm để tiến hành biểu diễn cho cả lớp xem
hoặc thi diễn giữa các lớp trong trường. Và tôi đã áp dụng hình thức
này khi dạy trẻ đóng “Chú dê đen”, tiết mục này của cô cháu lớp tôi
sau khi thi với các lớp khác trong khối đã được chọn để biểu diễn trong
dịp tổng kết năm học cùng các anh chị lớp lớn và các em mẫu giáo bé.
3.3.Hình thức cho trẻ làm quen với văn học qua góc thư viện:
Theo hình thức đổi mới và giáo dục mầm non mới trong lớp tôi đã xây
dựng được góc thư viện phù hợp theo từng chủ đề, góc thư việncó đủ


ánh sáng, có kê bàn, có các loại truyện tranh, sách tranh cho trẻ và cô
cùng làm. ở những thời gian ngoài giờ hoạt động chung, cô giáo gợi ý
để các cháu tự lấy truyện tranh ra kể lại cho nhau nghe.
Đối với những truyện tranh mới, cô giáo tổ chức kể cho từng nhóm trẻ
nghe vào các thời điểm khác nhau. Lúc đầu, cô để cho trẻ tự tìm hiểu
nội dung của các hình ảnh trong truyện tranh, sau đó cô dùng câu hỏi
gợi ý để hướng sự chú ý của trẻ vào những hình ảnh chủ yếu của bức
tranh, rồi dọc đoạn truyện dưới tranh. Đọc xong truyện lại cho trẻ xem
tranh một lần nữa.
Với những truyện tranh trẻ đã được làm quen nhiều lần cô có thể đề

nghị lần lượt các trẻ kể lại nội dung của từng bức tranh. Ngoài ra cô có
thể kích thích phát triển tư duy cho trẻ bằng cách kể chuyện sáng tạo
theo tranh.
Sau mỗi tiết học trẻ được tái tạo củng cố lại kiến thức đã học cảm
nhận của trẻ qua các góc chơi, ngay từ đầu tôi đã sưu tầm tranh ảnh
phù hợp với chương trình để trưng bày ở góc thư viện các loại tranh
ảnh tạp chí, các loại đồ chơi bằng nhựa, các loại rối que, rối bóng… và
sưu tầm vải vụn có màu sắc đẹp để khâu các con rối theo nội dung bài
thơ, câu truyện, hay tranh ảnh vẽ có nội dung phù hợp với nội dung
bài thơ, câu truyện tạo nên góc thư viện đa dạng và phong phú, sau
khi học môn làm quen văn học tôi đưa trẻ vào chơi góc thư viện tôi cho
trẻ lật sách xem các hình ảnh trong truyện và kể lại truyện theo


tranh… Từ đó cho trẻ biết tự lấy sách, tranh truyện ra xem và gọi tên
từng nhân vật trong truyện. Cứ như vậy, văn học sẽ đến với trẻ hằng
ngày để củng cố, khắc sâu những gì mà trẻ đã được học.
Góc văn học thực sự sẽ thu hút trẻ, giúp trẻ tiếp xúc với văn học một
cách tự giác nếu cô giáo thường xuyên thay đổi các loại truyện mới,
tranh mới phù hợp với chủ đề đang thực hiện kết hợp với việc cùng trẻ
làm sách, tranh theo chủ đề. Hình thức này giúp trẻ rất thoải mái khi
làm quen với các tác phẩm văn học, trẻ hứng thú với sách truyện, kích
thích tư duy của trẻ nhằm hình thành những kỹ năng giúp trẻ học đọc
sau này.
3.4.Hình thức cho trẻ làm quen với văn học qua việc kế truyện
sáng tạo:
Hình thức này rất có tác dụng kích thích tư duy của trẻ đồng thời cũng
giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, phát triển năng lực tri giác cụ thểxuất
phát từ một sự việc hiện tượng diễn ra xung quanh trẻ hay một chuyện
bất chợt xảy ra, cũng có thể là chuyện bịa cô gợi ý, khuyến khích trẻ

kể lại sự việc hay câu chuyện đó theo cách trình bày của một tác phẩm
văn học hay sử dụng cách nói vần những câu nói ngắn để tạo thành
bài thơ ngắn.
VD1: Trẻ bất chợt khoe với cô hôm chủ nhật được bố mẹ cho đi chơi
công viên xem các con thú và trẻ tỏ ra rất thích. Từ đó cô gợi mở, đặt
các câu hỏi cho trẻ tralời về tiến trình của buổi đi chơi, những cảm


nhận của trẻ khi nhìn thấy các con vật trong công viên, cho trẻ tả đặc
điểm nổi bật củacác con vật mà trẻ thích. Sau đó cô giúp trẻ liên kết
các diễn biếnđó lại để kể thành một câu chuyện, cho trẻ đặt tên câu
chuyện của mình.
VD2: Qua một sự việc có thật cô dựng thành một câu chuyện để kể
cho trẻ nghe: Cô thấy 1 bạn trong lớp mình mặc một chiếc áo mới cô
liền kể
cho trẻ nghe câu chuyện “Chiếc áo mới”, trong đó có nêu tên và đặc
điểm củabạn đó cũng như của chiếc áo mới để trẻ nhận ra đó là câu
chuyện kể về bạn “Hôm qua Lancùng mẹ đi siêu thị để mua hàng.
Trong siêu thị có rất nhiều thứ: đồ chơi, bánh kẹo, hoa quả, thực
phẩm, đồ dùng trong gia đình và nhiều thứ khác nữa. Khi đến chỗ bán
quần áo trẻ em, mẹ lật từng chiếc áo ra xem rồi chọn một chiếc áo
phông màu hồng hay màu… rất đẹp đưa cho Lan và hỏi “con có thích
chiếc áo này không”. Lan thích quá liền reo lên “con thích mẹ ạ!”. Mẹ
cho Lan mặc thử thấy rất vừa, mẹ bảo “Mẹ sẽ mua chiếc áo này cho
con, con hãy để mẹ cởi chiếc áo này ra và trả tiền cho cô bán hàng đã
nhé!. Vì thích chiếc áo mới quá Lan không cho mẹ cởi, cô bán hàng liền
gọi Lan đến và bảo “Cháu đã chơi trò chơi bán hàng bao giờ chưa?”.
Lan liền trả lời rất lễ phép “Thưa cô, cháu đã chơi trò chơi bán hàng ở
lớp rồi ạ!”. Cô bán hàng nói tiếp “Cháu ngoan quá, thể cháu biết phải
trả tiền sau khi mua hàng không ? ”. “Có ạ! Lan trả lời rất to làm cho

mấy bác mua hàng ở đấy đều quay lại nhìn. Lan xấu hổ quá, liền lấy
tay che miệng. Cô bán hàng mỉm cười với Lan rồi nói “Thế bây giờ
cháu có đồng ý cởi áo ra cho mẹ xem giá tiền rồi trả tiền cho cô không
? – “Có ạ!”, Lan nói chỉ đủ cho mẹ và cô bán hàng nghe thấy. Quay
sang mẹ, Lanbảo “Mẹ ơi, ở chỗ đông người không nên chạy nhảy, nói
to mẹ nhỉ”. Mẹ xoa đầu Lanrồi trả tiền cho cô bán hàng. Hôm sau
Lanmặc chiếc áo mới đến lớp, cô và các bạn đều khen Lanmặc chiếc áo
phông màu hồng trông rất đẹp. Cô giáo dặn Lanphải giữ chiếc áo luôn
sạch sẽ để luôn là chiếc áo mới.” Đây là một hình thức mới, việc thử
nghiệm còn chưa đồng đều, hình thức này sẽ còn tiếp tục được nghiên
cứu trong thời gian tiếp theo.
3.5.Hình thức cho trẻ làm quen với văn học qua tuyên truyền
với phụ huynh:
Hình thức này tôi đã thực hiện bằng cách in những tờ rơi các bài thơ,
câu truyện để trong góc “Cha mẹ cần biết” để cha mẹ cùng phối hợp
với các cô giúp trẻ ôn luyện khi ở nhà.
Những bài thơ, câu truyện này được thay đổi theo chủ đề và được in
thành nhiều bản để nhiều phụ huynh được biếtvà để hình thức này có
hiệu quả, tôi đã giới thiệu cho họ trong buổi họp phụ huynh đầu năm,
phối hợp cùng ban đại diện phụ huynh lớp đánh máy các bài thơ, câu
truyện trong mỗi chủ đề để rồi phô tô thành nhiều bản và phụ huynh
các cháu có thể lấy mang về để đọc, kể cho trẻ nghe. Ngoài ra tôi còn


viết báo cáovà trực tiếp trao đổi với bố mẹ trẻ tích cực tham gia sáng
tác, sưu tầm thơ, truyện để hưởng ứng cuộc thi “Bé mầm non với văn
học”, động viên trẻ cùng bố mẹ tham gia cuộc thi này.
Qua việc tuyên truyền này, nhiều phụ huynh đã tích cực tham gia hàng

ngày, khi có những bài thơ, câu truyện mới được gửi đến, tôi lại đọc
cho trẻ nghe, tuyên dương khích lệ trẻ để trẻ hứng thú với việc cùng
bố mẹ sáng tác, sưu tầm thơ, truyện.
Sau quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài, tôi thấytrẻ lớp tôi rất
thích nghe kể truyện, đọc thơ, biết đọc thơ diễn cảm, thuộc nhiều
truyện và kể rất hay.
4. Kết quả thực hiện:
Sau quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài, qua các tiết dạy trực tiếp
trên lớp, trẻ lớp tôi rất hào hứng tham gia hoạt động học tập, trẻ rất
thích nghe kể truyện, đọc thơ, biết đọc thơ diễn cảm, thuộc nhiều
truyện và kể rất hay, Ngôn ngữ của trẻ rõ ràng, mạch lạc hơn, trẻ
hứng thú tham gia đóng kịch các nhân vật trong truyện, tự tin mạnh
dạn hơn nhiều so với trước đây. Việc hình thành ở trẻ khả năng cảm
thụ văn học, trẻ đã bộc lộ cảm xúc của mình khi nghe đọc thơ, kể
truyện, diễn kịch… cho mọi người cùng nghe và xem. Qua đó hình
thành ở trẻ lòng yêu thiên ,gia đình, yêu quê hương, đất nước, yêu ông
bà, bố mẹ, yêu cảnh vật gần gũi xung quanh trẻ, yêu những việc làm
tốt, biết phê phán những việc làm xấu.


Để thấy rõ kế kết quả này tôi đã lập biểu bảng so sánh để khảo sát
trong tổng giai đoạn:
* Đối với trẻ:
Khả năng trẻ

Số lượng trẻ Xếp loại
Tốt

Khá

Đạt

Chưa đạt

45

36= 80%

4= 9%

5=11%

0

45

34=76%

7=16%

4=8 %

0

45

38=85 %

5=11%

2=4%

0

Trẻ thích nghe và biết đọc diễn
cảm
Trẻ thuộc nhiều, nhanh các tác
phẩm văn học
Trẻ diễn đạt ngôn ngữ tốt

Qua kết quảkhảosát lần 2 đối chiếu với kết quả khảo sát ban đầu ta
thấy : tỉ lệ trẻ xếp loại tốt ở các khả năng đạt từ 76% đến 85%, đó là
tỉ lệ rất cao (tăng khoảng gấp đôi so với lần 1). Đồng thời, tỉ lệ trẻ đạt
cũng giảm đáng kể- chỉ còn 4% đến 10% ( giảm khoảng một nửa so
với lần 1). Tỉ lệ chưa đạt không còn trẻ nào,
Trẻ hứng thú tham gia vào các hoạt động làm quen với văn học nhanh
thuộc truyện, thuộc thơ, biết đọc kể diễn cảm, kỹ năng giao tiếp, phát
triển ngôn ngữ mạch lạc có nhiều tiến bộ. Nhiều cháu có năng
khiếunhư các cháu:
1. Ngô Phương Thảo

2. Ngô Ngọc Ánh

3. Hoàng Trà My

4.Ngô Đức Mạnh

5. Hoàng Tiến Đạt
7. Nguyễn Thị Minh Lan
*Đối với cha mẹ trẻ:

6. Cao Minh Anh
8. Nguyễn Yến Trang…