Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ làm quen với chữ cái

Một số biện pháp
gây hứng thú cho trẻ làm quen với chữ cái

I. Đặt Vấn Đề
Giáo dục Mầm non là nền tảng ban đầu và chiếm vị trí vô cùng quan trọng trong
hệ thống dục quốc dân có nhiệm vụ xây dựng những cơ sở ban đầu, đặt nền móng
trong việc hình thành nhân cách con ngời . Trẻ em là hạnh phúc của mọi nhà, là tơng lai của cả dân tộc. Bảo vệ và chăm sóc trẻ em là trách nhiệm của mọi ngời mọi
gia đình và của toàn xã hội .Vì thế, chúng ta càng phải quan tâm tạo điều kiện tốt
nhất để các em sống, học tập và vui chơi để sau này các em trở thành những chủ
nhân tơng lai của đất nớc.
Chính vì vậy Bộ Giáo dục và đào tạo cho ra đời chơng trình giáo dục mầm non
mới và triển khai thực hiện từ năm học 2009 -2010 đến nay . Qua thời gian thực
hiện, qua các buổi tập huấn, các chuyên đề do phòng Giáo dục - đào tao Vũ Th tổ
chức, tôi thấy chơng trình Giáo dục Mầm non mới đổi mới cả về nội dung, phơng
pháp, hình thức giảng dạy hớng đến phát triển toàn diện, liên tục của trẻ, đảm bảo
sự đa dạng vùng miền và đối tợng trẻ. Ngoài ra chơng trình Giáo dục Mầm non mới
đòi hỏi việc tổ chức các hoạt động học tập vui chơi phải phù hợp với đặc điểm tâm
sinh lý lứa tuổi, tích hợp các nội dung chăm sóc giáo dục theo chủ điểm, đảm bảo
yêu cầu nuôi dỡng , chăm sóc và giáo dục trẻ. Đối với trẻ 5 tuổi, Làm quen với
chữ viết là môn học vô cùng quan trọng. Nó giúp trẻ có những kỹ năng cần thiết
nh : T thế ngồi, cách cầm bút, mở vở, luyện phát âm, nhận biết chính xác 29 chữ cái
. Ngoài ra còn hình thành ở trẻ tính kỷ luật, tính kiên trì, tỉ mỉ , ghi nhớ có chủ
địnhtạo điều kiện thuận lợi cho trẻ bớc vào trờng tiểu học.

1


Khi dạy trẻ Làm quen với chữ viết, tôi xác định là ngời giáo viên Mầm non
phải tự nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi để tổ chức tiết dạy hấp dẫn, hiệu quả phù hợp
với đặc điểm tâm lý hồn nhiên ngộ nghĩnh của trẻ thơ: Học mà chơi , chơi mà học
. Trong suốt thời gian qua, tôi luôn cố gắng tìm ra những biện pháp, thủ thuật dạy

trẻ với mục tiêu : Trẻ nhận mặt chữ nhanh, phát âm chuẩn, tô viết chữ cái đúng quy
trình, rèn luyện khả năng điều khiển cây bút bằng tay phải, ngồi đúng t thế. Vậy
làm thế nào để trẻ tiếp thu bài một cách tự nhiên thoải mái, có kiến thức vững vàng
về môn học này? Sau một thời gian tìm tòi và học hỏi, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài:
Một số biện pháp gây hứng thú cho trẻ làm quen với chữ cái, mong rằng những
kinh nghiệm của tôi đợc chia sẻ cùng đồng nghiệp để cùng nhau dạy tốt hơn môn
học này.

II. Các biện pháp đã thực hiện
1. Nghiên cứu tiết dạy, soạn giáo án, chuẩn bị đồ dùng
Để truyền đạt kiến thức đến cho trẻ một cách tốt nhất, ngời giáo viên cần
nghiên cứu bài dạy thật kĩ để tìm ra những phơng pháp phù hợp với nội dung bài.
Chơng trình Giáo dục Mầm non mới cho phép giáo viên lựa chọn bài mình thấy phù
hợp với chủ đề nhất. Trớc đây tôi cho trẻ làm quen với từng nhóm chữ cái lần lợt
ứng với từng chủ điểm trong năm . Nhng bây giờ ta có thể chọn nhóm chữ cái phù
hợp với chủ điểm để dạy trớc. Tùy từng bài dạy, từng loại tiết mà giáo viên lựa
chọn phơng pháp và hình thức cho phù hợp. Đối với từng loại tiết, cô giáo cần xác
định rõ mục đích yêu cầu về kiến thức, kỹ năng, thái độ cung cấp cho trẻ để soạn
giáo án chi tiết cho tiết học đó.
* Chuẩn bị tốt đồ dùng cho trẻ trớc khi lên lớp
Đối với trẻ mầm non thì bất cứ môn học nào cũng rất cần đến đồ dùng học tập .
Vì thế ngoài việc chuẩn bị tốt giáo án ra tôi rất coi trọng việc chuẩn bị chu đáo đồ

2


dùng trớc khi dạy . Riêng môn làm quen chữ viết mỗi loại đồ dùng đều phải gắn với
một từ hoặc một chữ cái mới có tác dụng chơi mà học. Đồ dùng đồ chơi phải đệp.
hấp dẫn trẻ, vừa tầm tay, tiện sử dụng và an toàn đối với trẻ.
Đặc biệt khi ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy cô càng phải chuẩn bị

kỹ lỡng hơn. Khi thực hiện cô phải làm chủ đợc bài dạy,xử lý tốt các tình huống .
Lựa chọn các hình ảnh , trò chơi phải cụ thể, rõ ràng đảm bảo cho tất cả mọi trẻ đều
đợc tham gia . Ngoài các tiết dạy thờng , soạn giáo án điện tử tôi còn cho trẻ làm
quen các chữ cái thông qua các trò chơi ,khai thác các trò chơi trên máy nh áp dụng
phần mền kidmard , happykiid . để cho trẻ làm quen và tiếp xúc với chữ cái
nhanh nhất và hứng thú nhất.
*Tóm lại: tuỳ từng loại bài , loại tiết , tuỳ từng chủ điểm mà ta lựa chọn cách
soạn bài , chuẩn bị đồ dùng cho phù hợp . Tuy nhiên cần phải soạn giáo án chi tiết ,
đồ dùng chuẩn bị đủ , nhng phải khai thác triệt để những đồ dùng đó tránh chuẩn bị
đồ dùng cồng kềnh nhng chỉ sử dụng lớt qua ,áp dụng công nghệ thông tin cũng tuỳ
từng bài từng tiết không nên gò bó áp đặt
2.Tạo hứng thú cho trẻ học tập
Trong tiết dạy làm quen với chữ cái, trình tự các tiết học đều dạy nh nhau vì vậy
muốn cho trẻ hứng thú học ngay từ đầu cô giáo cần tổ chức cho tiết học hấp dẫn và
sôi nổi . Giáo viên cần chuẩn bị chu đáo từ việc sử dụng lời nói đầu đẫn dắt trẻ vào
bài sao cho gây sự chú ý của trẻ, giúp trẻ hào hứng bớc vào tiết học .

Ví dụ : Dạy trẻ làm quen với chữ a,ă,â ở chủ đề gia đình tôi vào bài tôi kể cho
trẻ nghe câu chuyện Cả nhà ăn da hấu sau đó tôi dẫn dắt đa cho trẻ xem tranh Cả
nhà ăn da hấu và tôi cho trẻ đọc từ cả nhà ăn da hấu và giới thiệu các chữ cái học
chữ a,ă,â

3


Trẻ ở độ tuổi này rất hiếu động thích khám phá tìm tòi khám phá mới lạ vì vậy cần
vào bài thay đổi nhiều cách khác nhau .
Ví dụ : trong bài làm quen chữ b,d,đ tôi có thể tải video 1 đàn dê bên bờ suối
cho trẻ xem .Sau đó tôi cho trẻ nhận xét về đoạn vi deo đó nh thế nào có thể đặt tên
là gì ? sau đó tôi cho trẻ đọc tên của đoạn video đó và trẻ tự lên tìm chữ cái đã học

và khi trẻ lên tìm đúng các chữ cái đã học các chữ cái đó sẽ di chuyển lên hàng trên
,sau đó tôi giới thiệu chữ mới học xuất hiện rõ ràng và hấp dẫn hơn nh thế trẻ sẽ nhớ
nhanh và lôi cuốn vào bài học mới hơn
Thông qua đó, trẻ vừa đợc làm quen với chữ cái, vừa đợc cảm thụ văn học vừa
phát triển ở trẻ tình cảm đạo đức .Đặc biệt khi dạy bài này ta nên áp dụng công
nghệ thông tin vào soạn giảng . Những hình ảnh động cùng âm thanh sẽ giúp trẻ
học nhng nh đang đợc xem một bộ phim vậy .
Cùng với thủ thuật dẫn chuyện để gợi mở là những trò chơi , câu đố dí dỏm tôi
su tầm hoặc tự sáng tác buộc trẻ phải suy nghĩ nhớ lại các chữ cái đã học, giúp trẻ
biết suy luận so sánh phân tích tổng hợp khái quát đồng thời giúp trẻ phát triển trí
nhớ , rèn phát âm .
Ví dụ : với chữ b, d, đ tôi nghĩ ra câu đố :
Đều có nét cong tròn
Mang bên mình sổ thẳng
Hai chữ mang bên phải
Một chữ bên trái mình
Chữ nào đầu đánh dấu ?
Để phát triển khả năng t duy, ghi nhớ, phân tích, tổng hợp cho trẻ, tôi dùng kĩ
thuật ghép chữ trên máy vi tính giúp trẻ dễ nhận ra các điểm giống và khác nhau,
Những điểm giống nhau tôi cho xuất hiện đồng thời ,những điểm khác nhau tôi cho
xuất hiện sau kèm theo lời giải thích của cô trẻ dễ hiểu.
4


Ví dụ: Khi cho trẻ so sánh Chữ b,d,đ : giống nhau đều có nét cong tròn tôi cho
xuất hiện chữ nét cong tròn cùng lúc cùng màu. Khác nhau chữ b có nét sổ thẳng
bên trái tôi cho xuất hiện nét sổ thẳng bên trái tạo thành chữ b, tiếp theo khi nói
đến chữ d,đ đều có nét sổ thẳng bên phải tôi cho xuất hiện nét sổ thẳng bên phải
của

chữ d,đ ,sau đó nói đến chữ đ khác có nét nằm ngang trên đầu tôi cho xuất hiện
sau ... nh thế trẻ rất dễ nhận biết cấu tạo và các điêm giống và khác nhau.
Trong hoạt động Làm quen với chữ viết không thể thiếu phần trò chơi xen kẽ
động tĩnh để thay đổi trạng thái hoạt động cho trẻ , liên hệ với thực tế xung quanh
gần gũi trẻ giúp trẻ ghi nhớ sâu đậm những kiến thức vừa đợc học. Bằng công nghệ
thông tin tôi đa ra trò chơi trên máy nh : Ô của bí mật , Đuổi hình bắt chữ,
giỏ hoa chữ cái, ong tìm chữ .... Những trò chơi này tất cả trẻ lớp tôi đều rất
hứng thú tham gia.
Ví dụ : ở trò chơi : Giỏ hoa chữ cái cô giáo có thể đa ra rất nhiều những bông
hoa chứa các chữ cái khác nhau sau đó yêu cầu trẻ chọn những bông hoa chữ cái tơng ứng với giỏ hoa đó
Hay ở trò cũng là trò chơi tìm chữ cái trong tranh tôi có thể thay bằng trò chơi
Đuổi hình bắt chữ. ở trò chơi này trẻ vừa đợc khám phá theo các hình ảnh ngộ
nghĩnh, hấp dẫn vừa đợc ôn luyện các chữ cái trẻ vừa học.
Khi tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với chữ viết cô phải chú ý nhiều đến
hoạt động cá nhân đặc biệt là trẻ nhút nhát , trẻ nói ngọng , linh hoạt thiết kế nhiều
hoạt động khác nhau nh tập thể lớp , nhóm , cá nhân .Trong tiết học cô giáo chú ý
động viên, khích lệ trẻ kịp thời.
Để góp phần phát triển toàn diện cho trẻ, tôi lựa chọn các nội dung để lồng ghép
môn học Làm quen chữ viết vào các môn học khác.

5


Ví dụ :- Trong môn học thể dục : ở hoạt động bật xa tôi đã lồng ghép tích hợp
chữ cái nh sau :Tôi viết các chữ cái vào các ô trên sàn nhà cách nhau 45cm , cho trẻ
bật vào ô chứa chữ cái nào thì phát âm chính xác chữ cái đó.
- Môn:Làm quen với toán :Trong trò chơi củng cố trong tiết thêm bớt trong phạm
vi 9 ở chủ điểm Thực vật Tôi cho trẻ chơi trò chơi hái quả .Theo yêu cầu của cô là
trong hai phút đội đỏ hái cho cô 9 quả có chứa chữ :h ,đội xanh hái cho cô 9 quả có
chứa chữ: k

3. Tạo môi trờng học tập trong và ngoài lớp cho trẻ học mọi lúc mọi nơi
Nh chúng ta đã biết đối với trẻ mầm non lớp học chính là ngôi nhà thứ 2 của
trẻ .Khi bớc vào lớp học, phản xạ đầu tiên của bé là nhìn xem có những gì đẹp và
mới lạ .Vì vậy các mảng chính trong lớp học đó chính là mảng chủ điểm, các góc
hoạt động chính là đối tợng lôi cuốn, thu hút sự chú ý của trẻ nên cô giáo cần chú
trọng trang trí và thay đổi theo từng chủ điểm. Để giúp trẻ làm quen với chữ viết
mọi lúc mọi nơi thì trong lớp tôi bày các góc hoạt động có ghi tên góc bằng chữ in
thờng .

Các tranh trang trí của chủ điểm đều có tên tranh giúp trẻ nhận ra các chữ cái đã
học trong các từ trọn vẹn , qua đó phát huy sự tìm tòi khám phá ở trẻ , sự nhanh
nhạy , trí thông minh.
Ví dụ :ở chủ điểm gia đình : Với tiết dạy làm quen với chữ a,ă,â, Khi tổ chức hoạt
động có chủ đích tôi cho trẻ ôn bằng cách : Tôi chuẩn bị các đồ vật có gắn các từ tơng ứng nh :Cái ca , cái ấm, bàn ăn ,cái khăn . Tôi cho trẻ tìm chữ cái vừa học
có gắn các từ tơng ứng .
Ngoài ra tôi còn tận dụng cho trẻ làm quen với chữ viết thông qua các hoạt động
sinh hoạt hàng ngày: Nh hoạt động đón trả trẻ giờ vui chơi ,tôi cho trẻ xem tranh

6


ảnh có từ chứa các chữ cái trẻ vừa học .Trong giờ hoạt động chiều, tôi cho trẻ đọc
thơ ca, hò vè, đồng dao để luyện cách phát âm cho trẻ :
Ví dụ :Luyện chữ n, l, r,d tôi cho trẻ đọc bài:
Lúa nếp là lúa nếp làng
Lúa lên lớp lớp
Lòng nàng lâng lâng.
Hoặc
Lúa ngô là cô đậu nành

Da gang là nàng da hấu

Đậu nành là anh da chuột

Da hấu là cậu bí ngô

Da chuột là ruột da gang

Bí ngô là cô đậu nành.

- Củng cố rèn phát âm b, d, đ cho trẻ tôi tạo bức tranh Đàn bò đi dạo có từ dới
tranh rồi cho trẻ đến thăm quan và cho trẻ đọc :
Đàn bò đi dạo
Thong dong trên đồi
Bê con gọi mẹ
Bê! Bê ! Bê ! Bê
Hay ở trò chơi nu na nu nống trẻ ngồi duỗi chân ra cô chạm vào chân từng trẻ đến
câu cuối cô chạm vào chân trẻ nào thì trẻ ấy phải trả lời câu hỏi của cô: Đây là chữ
gì?. Hoặc ở góc chơi dân gian tôi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi Dung dăng dung
dẻ để cho trẻ luyện phát âm chữ d một cách chính xác
Thông qua các hoạt động khác : Ngoài việc dạy trẻ ở hoạt động làm quen với chữ
cái ngoài ra cần cho trẻ làm quen ở các hoạt động khác nh:
Hoạt động văn học : Cô luyện cho trẻ đọc các từ khó và đọc theo đúng quy định
theo trình tự từ trái qua phải

7


Hoạt động vui chơi : Cô cho trẻ nặn các chữ cái và hớng dẫn trẻ nặn các nét theo
cấu tạo của chữ qua giúp trẻ đợc tri giác một cách chính xác

Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi mang tính thi đua nh gạch chân các chữ cái theo
yêu cầu của cô, hay chọn chữ nhanh.
Trong tủ đựng đồ dùng cá nhân, túi đựng sản phẩm của trẻ ngoài các kí hiệu cá
nhân tôi còn ghi rõ ràng họ tên của trẻ giới thiệu với trẻ về tên của mình .sau mỗi
lần tiếp xúc trẻ có thể nhận ra tên của mình của bạn gồm có các chữ cái gì từ đó trẻ
có thể đọc chữ và làm tiền đề cho trẻ đợc phát âm các từ và tiếng sau này.
Ngoài lớp , tất cả các bồn cây , chậu hoa , bể cá tôi đều gắn tên vào đó nhằm giúp
trẻ làm quen dần với từ , tiếng khi ghép các chữ cái đã học lại với nhau
4. Su tầm sáng tác thơ ca câu đố , bài hát có nội dung phù hợp
với lứa tuổi mầm non những thơ ca hò vè câu đó hát luôn là nóm ăn tinh thần của
trẻ thơ,gắn liền với trẻ ngay từ lúc chào đời giúp trẻ cảm nhậnvà rèn phát âm cho trẻ
. Vì vậy với môn học làm quenchữ viết cô giáo cần su tầm sáng tác những bài hát
,bài tho câu đố để lồng ghép vào bài để trẻ tiếp thu nhanh nhất và hiệu quả nhất
Ví dụ: Với chữ o,ô,ơ tôi sáng tác bài hát về chữ cái :Khi trẻ hát, trẻ làm động tác
tạo dáng chữ rất ngộ nghĩnh mà trẻ lại nhớ đợc rất nhanh
Tôi là chữ o -chữ o rất tròn
Tôi là chữ ô - chữ ô cũng tròn
Chữ ô thêm mũ - chữ ơ thêm râu .
Tôi là chữ a - chữ cũng tròn
Chữ a thêm một móc câu bên mình !
Khi cho trẻ tập tô , để rèn trẻ ngồi đúng t thế , cầm bút đúng cách tôi su tầm
bài thơ
Em thích tập vẽ

Em thích tập tô

8


Lời dạy của cô

Thấy cô vào lớp

Em luôn ghi nhớ

Nhớ đứng dậy chào

Tay phải cầm bút

Đừng làm ồn ào

Tay trái giữ vở

Khi cô giáo giảng

Ngực cháu không tì

Khi nào muốn nói

Vào bàn đâu nhé

Bé nhớ giơ tay

Tập tô với vẽ

Ngồi viết cho ngay

Vui quá là vui

Lệch vai xấu lắm!

Để củng cố chữ, rèn sự nhanh nhạycho trẻ tôi có thể đố trẻ kèm theo lời ca
qua trò chơi : Oản tù tì
Oản tù tì ra chữ gì?- Ra chữ này! Trẻ phát âm chữ cô đa ra
Hoặc khi cho trẻ làm quen chữ g, y tôi su tầm bài hát Gánh gánh gồng gồng
xen kẽ trong tiết dạy . Trẻ vừa đi vừa hát và làm động tác minh hoạ sẽ giúp trẻ sảng
khoái chống mệt mỏi mà vẫn luyện phát âm đợc chữ(g) vừa học
Hay luyện phát âm K tôi su tầm bài đồng giao kéo ca trẻ vừa luyện phát âm
và đồng thời đợc chơi
Kéo ca kéo ca
Hai chú khỉ con
Cùng chơi kéo ca
Kéo qua kéo lại
Cả hai lăn kềnh

9


Nói chung , tuỳ từng bài , từng tiết mà ta lựa chọn bài thơ bài hát câu đố cho phù
hợp tránh lạm dụng quá đà dẫn đến trẻ nhàm chán.
III. những kết quả đạt đợc
Qua những năm dạy chơng trình 5 tuổi, qua nhiều bài dạy, nhiều loại tiết khi
cho trẻ làm quen với chữ viết bằng những kinh nghiệm tôi học hỏi và tích luỹ khi
áp dụng vào giảng dạy, kết quả đạt đợc tơng đối tốt :
- 98 % số trẻ trong lớp nhận biết và phát âm chính xác 29 chữ cái , nhận ra chữ
cái trong các từ trọn vẹn và đặc biệt trẻ có nề nếp học tập nh ngồi đúng t thế , cầm
bút đúng , tô trùng khít lên nét chấm mờ theo đúng quy trình.
- Bớc đầu làm quen với tập hợp chữ cái ( Từ , tiếng )
- Trẻ có ý thức học tập ,hồn nhiên, nhanh nhẹn , hoạt bát . Trẻ nhút nhát mạnh dạn
lên nhiều và đặc biệt lớp tôi không còn trẻ nói ngọng

- Thông qua hoạt động trẻ đợc bồi dỡng về phẩm chất đạo đức, đợc tham gia các
hoạt động giải trí lành mạnh, có tình thơng yêu, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau, có nếp
sống văn hoá tập thể.
IV. Bài học kinh nghiệm
Muốn trở thành một giáo viên dạy giỏi toàn diện nói chung và bộ môn Dạy trẻ
làm quen với chữ viết nói riêng:
- Cô giáo cần phải thực sự yêu nghề mến trẻ , ham học hỏi , phấn đấu bồi dỡng
nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.
- Nghiên cứu tiết dạy , soạn giáo án , chuẩn bị đồ dùng đồ chơi phù hợp , hấp dẫn
trẻ , đảm bảo tính khoa học an toàn đối với trẻ.
-áp dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy một cách phù hợp , khai thác triệt
để đồ dùng.

10


- Hình thức lên lớp cần đa dạng , phong phú , linh hoạt , sáng tạo . Luôn tạo
những tình huống bất ngờ để thu hút sự chú ý của trẻ , kích thích tính tò mò suy
luận để phát triển t duy lô gích cho trẻ.
- Tạo môi trờng học tập trong và ngoài lớp, cho trẻ học mọi lúc mọi nơi .
- Su tầm sáng tác thơ ca , câu đố , bài hát có nội dung phù hợp , xen kẽ động
tĩnh để thay đổi hình thức học cho trẻ.
- Ngoài ra giáo viên cần sử dụng các ngữ điệu khác nhau nh lời nói lúc to lúc
nhỏ , lúc chậm rãi , lúc hối hả kết hợp với ánh mắt cử chỉ , nụ cời gần gũi giao lu với trẻ trong tiết học để chuyển tải nội dung bài dạy đến với trẻ một cách hiệu quả
nhất .
- Chú ý nhiều đến hoạt động cá nhân trẻ đặc biệt là những trẻ nhút nhát, động
viên khích lệ trẻ kịp thời.
Trên đây là một số biện pháp thủ thuật mà tôi đã hớng dẫn cho trẻ : Làm quen
với chữ viết trong thời gian qua.Tôi rất mong nhận đợc sự đóng góp ý kiến của của
cấp trên và đồng nghiệp để tôi rút ra đợc những bài học quý giá thiết thực cho mình

góp phần đáp ứng với yêu cầu đổi mới của giáo dục mầm non hiện nay.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban thi đua Phòng Giáo Dục - Đào tạo Vũ Th . Cảm
ơn Ban giám hiệu Trờng Mầm non Tân lập
Tân Lập, ngày 12 tháng 4 năm 2013
Xác nhận của hội đồng thẩm định

Ngời viết

Vũ Thị Na
Xác nhận của hội đồng thi đua

11