MÀNG BÀO TƯƠNG VÀ PROTEIN CHỨC NĂNG VỀ PHƯƠNG DIỆN DƯỢC LÝ

Bài giảng lý thuyết

Màng bào tương & protein chức
năng về phương diện Dược lý
Đối tượng: Sinh viên Y3, YHCT3, YDP3, YLT2,
YTN-TNB 3
Số tiết

: 02

ThS. BS. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y – ĐHYD Tp.HCM
Thầy Phùng Trung Hùng

Nguyên Chủ nhiệm Bộ môn


Mục tiêu học tập
Sau khi học xong, sinh viên có thể:
1.

Trình bày tầm quan trọng chung của MBT & các loại
protein chức năng về phương diện Dược lý

2.

Mô tả cấu trúc & thuộc tính cơ bản của MBT

3.

Liệt kê các chức năng chính của MBT trong Dược lý

4.

Liệt kê các protein chức năng chính trong & ngoài tế
bào

5.

Trình bày tổng quát các chức năng quan trọng của
protein chức năng trong Dược lý

2

ThS. BSCK1. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


MÔ HÌNH THU GỌN CỦA DƯỢC LÝ HỌC

3

ThS. BSCK1. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


Mô hình tổng quát Dược lý học

4

ThS. BSCK1. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


5

ThS. BS. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


MÀNG BÀO TƯƠNG

6

ThS. BS. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


Khái niệm màng BT
 Cấu trúc màng mỏng # 5 -10 nm, quan sát dưới kính

hiển vi điện tử
 Bao bọc & tách biệt môi trường nội-ngoại bào

 Có tính thấm chọn lọc

7

19-Mar-15


8

ThS. BS. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


Mô hình phân tử màng bào tương

9

ThS. BS. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


Mô hình đơn giản

10

ThS. BSCK1. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


Thành phần chính
1.

Lipid màng: thành phần chính về cấu trúc (40-80%)

2.

Protein màng: thành phần chính về chức năng

3.

Carbohydrates màng: chiếm 2-10%

11

ThS. BS. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


Chức năng chung của các thành phần

1.

Tạo cấu trúc màng bào tương

2.

Nâng đỡ các thành phần nội bào khác

3.

Tạo chức năng phong phú của màng

12

ThS. BS. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


Lipid màng
1.

Phospholipid: phân cực, lưỡng ái tính

2.

Cholesterol: lưỡng ái tính

3.

Glycolipid = Lipid + Carbohydrate

13

ThS. BSCK1. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


Phospholipids
 Là phân tử phân cực, tích điện
 Thành phần cấu trúc chính của

màng
 Cấu trúc cơ bản:
 Phần ưa nước: gắn gốc

phosphate
 Phần kị nước: 2 chuỗi axit béo

14

ThS. BSCK1. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15

15

ThS. BSCK1. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


Cholesterol màng
 Lưỡng ái tính
 Phân bố rãi rác khắp
 Đan xen vào cấu trúc

phospholipid kép
 Chức năng riêng:
 Hạn chế sự chuyển động của

phospholipids
 Tăng cường sức mạnh & làm

cứng cấu trúc màng
16

ThS. BS. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


Glycolipid

 Chiếm tỉ lệ thấp
 Vai trò riêng:
 Giao tiếp giữa các tế bào
 Yếu tố tạo nhóm máu
 Thụ thể cho một số loại độc

tố như uốn ván, tả

17

ThS. BSCK1. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


Protein màng
 Là thành phần cấu trúc quan trọng sau lipid
 Đảm nhận hầu hết chức năng quan trọng của màng:
 Vận chuyển, trao đổi chất
 Thụ thể tiếp nhận các chất tín hiệu nội & ngoại sinh
 Hoạt tính men, chỉ dấu nhận dạng tế bào,…

18

ThS. BS. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15

19

ThS. BSCK1. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


Carbohydrates màng
 Thành phần thứ ba, thứ yếu về

cả số lượng lẫn chức năng
màng
 Tất cả quay ra ngoại bào:
 > 90% liên kết với protein

(glycoproteins)
 < 10% liên kết với lipid

(glycolipids)  nhóm máu ABO
20

ThS. BS. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


21

ThS. BS. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


Đặc điểm cấu trúc & ý nghĩa
Kiểu bất xứng:
 Lớp ngoài: phosphatidylcholine, sphingomyelin,

glycolipids, glycoproteins
 Lớp trong: phosphatidylserine,

phosphatidylethanolamine, phosphatidylinositol,
protein ngoại vi

22

ThS. BS. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


Đặc điểm cấu trúc & ý nghĩa

23

ThS. BS. Phạm Phương Phi

BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


24

ThS. BS. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15


Chức năng màng bào tương về
phương diện dược lý
1.

Tham gia 4 giai đoạn dược động:
 Hấp thu
 Phân phối
 Chuyển hóa
 Bài xuất

2.

Tương tác & đáp ứng với thuốc

3.

Góp phần trong các cơ chế đề kháng thuốc

25

ThS. BS. Phạm Phương Phi
BM Dược lý – Khoa Y –ĐHYD Tp.HCM

19-Mar-15