CHẤN THƯƠNG KÍN BỤNG CHẬU, TỔN THƯƠNG TẠNG VÀ MẠCH MÁU

Chấn thương kín bụng-chậu: tổn
thương tạng và mạch máu

M. Bléry, S. Baccar, L. Rocher, A. De Leusse, A. Miquel
Hơpital de Bicêtre, Service de Radiologie Générale
Université Paris-Sud


Tổng quát
Chấn thương:
– Nguyên nhân thứ 4 gây chết người
– Nguyên nhân chết hàng đầu dưới 45 tuổi
• Mất khả năng sinh đẻ tự nhiên
• Cơ chế
– Đè ép
– Thắng gấp


• Một chấn thương
• Đa chấn thương
• Khám lâm sàng khó khăn
– 30 % có tổn thương nhiều tạng
– 85 % có kết hợp tổn thương vùng khác (lồng ngực, sọ)
– 66 % có vở lách

• Siêu âm và CLVT (tổng kê toàn thể)
• Quyết đònh thái độ điều trò


CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH
Siêu âm bụng

• Tìm tràn dòch: quanh gan, quanh lách, rảnh cạnh
đại tràng, Douglas
• Độ nhạy 94 %, Độ đặc hiệu 98 %
• Khó khăn: béo, chướng hơi bụng, tràn khí dưới da
• Tuỳ thuộc ổn đònh huyết động: tìm tổn thương tạng


Traứn maựu phuực
maùc quanh laựch


CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH
Cắt lớp vi tính
–
–
–
–
–
–
–
–

CLVT đa lát cắt
Bệnh nhân ổn đònh về mặt huyết động
Tiêm120 ml (Omnipaque 300 mg), 2,5 đến 3 ml/sec
Từ cơ hoành  Chậu
Thời điểm động mạch : 30 sec.
Thời điểm nhu mô: 70-80 sec. sau IV
Lớp cắt 3 mm tái tạo mỗi 2 mm
Có thể dựng hình cột sống

Tràn máu phúc mạc
– Tỉ trọng 30/40 UH  sau 48 h
– Máu cục quanh cơ quan
– Số lượng
• Ít (10/200 ml), 1khoang
• Vừa (250-500), 2 khoang
• Nhiều trên 500 ml

– Xuất huyết chủ động: thoát mạch


traứn dũch quanh gan

Traứn dũch trong caực raỷnh
caùnh ủaùi traứng


Tổn thương lách
• 40 %
• Gảy xương sườn trái kết hợp (45 %)
• Máu tụ
– Dưới bao
– Trong lách
• Rách
–
–
–
–

Vở bao
Đụng dập
Mảnh vở nhu mô
Tổn thương mạch máu rốn lách


• Siêu âm
- Tràn máu 73%
- Tổn thương lách 60%
nhu mô không đồng âm + đụng dập tăng âm
máu tụ (rổng âm giới hạn không rõ)
máu tụ dưới bao (thấu kính giảm âm)
• CLVT
- Rách, đường nứt, vở: giảm tỉ trọng
- Máu tụ : IV-: tăng tỉ trọng, IV+: đồng, giảm
- Xuất huyết chủ động
- Tràn máu phúc mạc




Phân độ
I : Máu tụ (dưới bao hoặc trong lách)
II : Vở bao hay vết rạn nhu mô< 1cm
III : Vết rạn sâu (>1cm) không đến rốn
IV : Vết rạn tổn thương rốn lách
V: Vở nhiều mảnh

Thương tổn gan
• 15- 20 %
• 85% không mổ (tiêu chuẩn lâm sàng, thương tổn
kết hợp)
• Cơ chế: thắng gấp, đụng dập do tì mạnh
• 3 loại thương tổn : nhu mô ( rách, vở bao, dưới
bao), mạch máu và đường mật


• Siêu âm
- mất liên tục : rách, vở
- tăng âm: máu tụ (sau đó giảm), đụng dập
- ổ tụ dòch thấu kính : máu tụ dưới bao
- dòch túi mật tăng âm : chảy máu đường mật
• CLVT
- rách, vết rạn, vở : giảm tỉ trọng
- máu tụ : tăng tỉ trọng , đồng hay giảm tỉ trọng sau IV
- xuất huyết chủ động
- tràn máu phúc mạc


Contusion du segment VIII





Phân độ

I : rách < 1 cm hoặc máu tụ dưới bao < 1 cm

II : 1mô<3cm
III : rách >3 cm hoặc máu tụ> 3 cm
IV : máu tụ dưới bao hay nhu mô> 10 cm hoặc mất
cấp máu 1 thuỳ
V : mất tưới máu 2 thuỳ hay thương tổn các tónh mạch
gan hoặc tónh mạch chủ sau gan

NB: I-II-III chết từ 0 - 14 %, IV-V 43- 100%


Thương tổn túi mật
và đường mật
• Hiếm
• Kết hợp tổn thương gan-tá tràng
• CLVT
– Dòch quanh lách
– Thành túi mật:
• Không đều
• Dày
•  mảnh lay động


T
• 3%
• Tổn thương kết hợp gan, tá tràng
• Bình thường trong vòng 12giờ
• Rách eo
• Có thể vở ống wirsung
• CLVT vở

– Dấu hiệu viêm tụy
– Tràn dòch:
• Hậu cung mạc nối
• Cuống mạch mạc treo
• Tónh mạch lách



Ruột non và mạc treo ruột
 4 đến 7 % mổ
Các triệu chứng :
- hơi ngoài ống tiêu hoá
- dò thuốc cản quang ngoài ống tiêu hoá
- tràn dòch phúc mạc (khó giải thích, khu trú)
- dày thành
- thành ngấm cản quang bất thường
- thâm nhiểm mac treo (giới hạn, lan toả)
- thoát mạch thuốc cản quang
- thương tổn tạng đặc trong ổ bụng
• chẩn đoán : thủng, thương tổn mạc treo (máu tụ, đứt chổ
bám), máu tụ trong thành


HƠI NGOÀI ỐNG TIÊU HOÁ

 cửa sổ rộng (>500 UH)
 hơi phúc mạc
(khoang phúc mạc, các vùng dễ
nhầm, mạc treo RN và mạc treo
ĐT, dòch)

 hơi sau phúc mạc
(các mạch máu trước cột sống,
thận, cơ đáy chậu, trước mu)