Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty TNHH đầu tư điện lực việt trung

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và xuất phát từ tình hình
thực tế của đơn vị thực tập.

Tác giả luận văn
(Ký và ghi rõ họ tên)

1

1


MỤC LỤC

2

2


DANH MỤC BẢNG VÀ CÁC SƠ ĐỒ

3

3


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
CPSX
DNSX
BHXH

BHYT
KPCĐ
BHTN
TSCĐ
NVL
NVLTT
CNSX
NCTT
SXC
DĐK
DCK
SPDD
TNHH
KHTSCĐ
BBNT

4

Chi phí sản xuất
Doanh nghiệp sản xuất
Bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm y tế
Kinh phí công đoàn
Bảo hiểm thất nghiệp
Tài sản cố định
Nguyên vật liệu
Nguyên vật liệu trực tiếp
Công nhân sản xuất
Nhân công trực tiếp
Sản xuất chung

Dư đầu kỳ
Dư cuối kỳ
Sản phẩm dở dang
Trách nhiệm hữu hạn
Khấu hao tài sản cố định
Biên bản nghiệm thu

4


LỜI MỞ ĐẦU
Để quản lý có hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh hay dịch vụ của
một Doanh nghiệp nói riêng, nền Kinh tế quốc dân nói chung đều cần phải sử
dụng các công cụ quản lý khác nhau và một trong những công cụ quản lý
không thể thiếu được đó là công tác hạch toán kế toán.
Hạch toán kế toán là môn khoa học thu nhận, xử lý và cung cấp thông tin
về tài sản và sự vận động của tài sản trong đơn vị nhằm theo dõi toàn bộ các
quá trình, hoạt động kinh tế - tài chính ở đơn vị đó. Trong đó hạch toán chi
phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm giữ một vai trò rất quan trọng trong
công tác kế toán của doanh nghiệp. Vì đối với các doanh nghiệp hoạt động
trong nền kinh tế thị trường, có sự điều tiết và cạnh tranh quyết liệt, khi quyết
định lựa chọn phương án sản xuất một loại sản phẩm nào đó cần phải tính đến
lượng chi phí bỏ ra để sản xuất và lợi nhuận thu được khi tiêu thụ. Điều đó có
ý nghĩa doanh nghiệp phải tập hợp đầy đủ và chính xác chi phí sản xuất. Giá
thành sản phẩm là chỉ tiêu chất lượng quan trọng phản ánh kết quả hoạt động
sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp sản xuất. Giá thành sản xuất thấp hay
cao, giảm hay tăng thể hiện kết quả của việc quản lý vật tư, lao động, tiền
vốn. Điều này phụ thuộc vào quá trình tập hợp chi phí sản xuất của doanh
nghiệp. Chính vì thế kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản
phẩm là hai quá trình liên tục, mật thiết với nhau. Thông qua chỉ tiêu về chi

phí và giá thành sản phẩm các nhà quản lý sẽ biết được nguyên nhân gây biến
động chi phí và giá thành là do đâu và từ đó tìm ra biện pháp khắc phục. Việc
phấn đấu tiết kiệm chi phí sản xuất và hạ giá thành sản phẩm là một trong
những mục tiêu quan trọng không những của mọi doanh nghiệp mà còn là vấn
đề quan tâm của toàn xã hội.
Công ty TNHH đầu tư điện lực Việt – Trung là một doanh nghiệp sản
xuất trong lĩnh vực thủy điện. Sản phẩm của công ty là điện năng. Công ty đã

5

5


xác định được quy trình hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm
khá hoàn chỉnh.
Trong thời gian thực tập tại Công ty TNHH đầu tư điện lực Việt - Trung,
được tiếp xúc trực tiếp với công tác kế toán ở công ty và sự hướng dẫn tận
tình của các anh chị trong phòng kế toán của công ty cùng cô giáo – thạc sỹ
Mai Thị Bích Ngọc, thấy được tầm quan trọng của chi phí sản xuất và giá
thành sản phẩm, để hiểu sâu sắc hơn về nội dung này nên em lựa chọn đề tài:
“Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá
thành sản phẩm tại Công ty TNHH đầu tư điện lực Việt - Trung”
Nội dung của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Những lý luận cơ bản về kế toán tập hợp chi phí sản xuất
và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất.
Chương 2: Thực trạng công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá
thành sản phẩm tại công ty TNHH đầu tư Điện lực Việt - Trung
Chương 3: Một số phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện công
tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công
ty TNHH đầu tư Điện lực Việt – Trung

Với kiến thức và trình độ có hạn, chưa có điều kiện tiếp xúc nhiều với
thực tế nên luận văn tốt nghiệp này sẽ không tránh khỏi những khiếm khuyết
nhất định. Em rất mong nhận được ý kiến đóng góp của thầy, cô và các anh
chị trong phòng kế toán Công ty TNHH đầu tư điện lực Việt - Trung để luận
văn hoàn thiện hơn.
Em xin trân trọng cảm ơn!

6

6


CHƯƠNG 1
NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ
SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH
NGHIỆP SẢN XUẤT
1.1. Yêu cầu và sự cần thiết của tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí và
tính giá thành phẩm tại doanh nghiệp sản xuất

1.1.1. Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
1.1.1.1

Chi phí sản xuất
Doanh nghiệp sản xuất là những đơn vị trực tiếp sản xuất ra của cải vật
chất nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong xã hội. Bất kỳ một doanh nghiệp
nào, để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh đều phải có đầy đủ ba yếu tố
cơ bản đó là: tư liệu lao động, đối tượng lao động và sức lao động. Sự tiêu
hao các yếu tố này trong quá trình sản xuất kinh doanh đã tạo ra các chi phí
tương ứng, đó là các chi phí về tư liệu lao động, chi phí về đối tượng lao động
và chi phí về lao động sống.

Các loại chi phí này phát sinh một cách thường xuyên trong quá trình sản
xuất kinh doanh, nó luôn vận động, thay đổi trong quá trình tái sản xuất. Tính
đa dạng luôn được biểu hiện cụ thể gắn liền với sự đa dạng, phức tạp của các
loại hình sản xuất kinh doanh khác nhau, của các giai đoạn công nghệ sản xuất
khác nhau và sự phát triển không ngừng cải tiến bộ khoa học kỹ thuật.
Tuy nhiên không phải mọi chi phí mà Doanh nghiệp đầu tư đều là chi
phí sản xuất. Trong quá trình sản xuất kinh doanh, Doanh nghiệp còn phải bỏ
ra nhiều chi phí như chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp nhưng chỉ
những chi phí nào phục vụ trực tiếp cho quá trình sản xuất của doanh nghiệp
mới được coi là chi phí sản xuất.

7

7


Như vậy ta có thể thấy: Chi phí sản xuất là toàn bộ các hao phí về lao
động sống, lao động vật hoá và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp đã
bỏ ra trong kỳ dùng vào sản xuất sản phẩm được biểu hiện bằng tiền.
1.1.1.2

Giá thành sản phẩm
Để quản lý có hiệu quả và kịp thời đối với hoạt động sản xuất kinh
doanh, Doanh nghiệp luôn cần biết số chi phí đã chi ra cho từng loại hoạt
động, từng loại sản phẩm, dịch vụ là bao nhiêu, số chi phí đã chi ra đã cấu
thành trong số sản phẩm, lao vụ, dịch vụ hoàn thành là bao nhiêu, tỷ trọng
từng loại chi phí, khả năng hạ thấp các loại chi phí này… Chỉ tiêu thoả mãn
được những thông tin mang các nội dung trên chính là giá thành sản phẩm.
Như vậy giá thành sản xuất sản phẩm được xác định bao gồm những chi
phí về lao động sống, lao động vật hoá và các chi phí khác được dùng để sản

xuất hoàn thành một khối lượng sản phẩm, lao vụ, dịch vụ nhất định.
Thực chất giá thành là tập hợp các chi phí sản xuất hợp lý mà Doanh
nghiệp sản xuất đã hoàn thành một khối lượng công việc hay một đơn vị sản
phẩm (thành phẩm) phục vụ nhu cầu tiêu dùng của xã hội. Giá thành sản
phẩm là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp nó phản ánh chất lượng của hoạt động sản
xuất, phản ánh kết quả sử dụng các loại tài sản, vật tư, lao động, tiền vốn trong
quá trình sản xuất. Đồng thời qua đó cũng thấy được trình độ kỹ thuật, quản lý,
các giải pháp kinh tế kỹ thuật mà doanh nghiệp đã thực hiện với mục đích sản
xuất được khối lượng sản phẩm cao nhất và giá thành thấp nhất. Giá thành sản
phẩm còn là căn cứ để xác định giá bán và kết quả của doanh nghiệp.
1.1.2. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
Sự vận động của quá trình sản xuất trong DNSX bao gồm 2 mặt đối lập:
một là các chi phí mà doanh nghiệp đã chi ra, mặt khác là kết quả sản xuất thu
được những sản phẩm, công việc, lao vụ đã hoàn thành phục vụ cho nhu cầu
tiêu dùng xã hội cần được tính giá thành. Hai mặt này có quan hệ mật thiết

8

8


với nhau và tác động qua lại với nhau. Chi phí sản xuất trong kỳ là cơ sở để
tính giá thành sản phẩm ,công việc, lao vụ đã hoàn thành. Do đó sự tiết kiệm
hay lãng phí chi phí sản xuất sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành sản phẩm.
Tuy nhiên không phải mọi chi phí sản xuất xảy ra đều ghi đầy đủ vào giá
thành sản phẩm. Về bản chất, chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là hai
khái niệm giống nhau: đều là các hao phí về lao động và các chi tiêu khác của
doanh nghiệp.Tuy vậy, giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm cũng có
sự khác nhau trên các phương diện sau:
-

Việc đo lường chi phí sản xuất luôn gắn liền với một thời kỳ nhất định, còn giá thành sản phẩm lại
liên quan đến qui trình công nghệ sản xuất sản phẩm, nó gắn liền với một loại sản phẩm, lao vụ

-

nhất định.
Giá thành sản phẩm không chỉ gồm phần chi phí thực tế phát sinh ở kỳ này mà còn gồm cả phần
chi phí của kỳ trước chuyển sang hoặc một phần chi phí sẽ phát sinh ở kỳ sau nhưng đã ghi nhận ở
kỳ này. Còn chi phí sản xuất bao gồm toàn bộ những chi phí thực tế đã bỏ ra trong kỳ, bất kể chi
phí đó có tính vào giá thành sản phẩm, công việc, lao vụ hay không.

Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm thể hiện qua
công thức sau:
Giá thành
sản xuất

=

CPSX dở
dang đầu kỳ

+

CPSX phát
sinh trong kỳ

-

CPSX dở

dang cuối kỳ

Trong cơ chế thị trường, nguyên tắc được các doanh nghiệp đặt lên hàng
đầu là tự trang trải và có lợi nhuận. Vì thế các doanh nghiệp luôn coi trọng
công tác hạch toán chi phí sản xuất, đảm bảo tính đúng, tính đủ, hợp lý mọi
khoản chi phí từ đó xác định đúng giá thành sản phẩm.

9

9


1.1.3. Yêu cầu quản lý chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh
nghiệp sản xuất
Để thực hiện mục tiêu phấn đấu tiết kiệm chi phí sản xuất và hạ giá
thành sản phẩm thì doanh nghiệp phải sử dụng nhiều biện pháp khác nhau.
Đứng trên giác độ quản lý cần biết nguồn gốc hay con đường hình thành, nội
dung cấu thành của giá thành để từ đó biết được những nguyên nhân cơ bản,
những nhân tố cụ thể đã làm tăng hoặc giảm giá thành và trên cơ sở đó người
quản lý mới đề ra các biện pháp cần thiết để hạn chế, loại trừ ảnh hưởng của
nhân tố tiêu cực, khai thác khả năng tiềm tàng trong việc sử dụng quản lý các
nguồn vật tư, lao động, tiền vốn. Không những hạ giá thành của từng đơn vị
sản phẩm mà của toàn bộ sản phẩm.
Một trong những biện pháp không thể thiếu được phải kể đến biện pháp
quản lý của công cụ kế toán, mà cụ thể là kế toán tập hợp chi phí sản xuất và
tính giá thành sản phẩm .Bởi vậy nhiệm vụ chủ yếu đặt ra cho công tác hạch
toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là xác định hợp lý đối tượng
tập hợp chi phí, đối tượng tính giá thành phù hợp với điều kiện thực tế của
doanh nghiệp và thỏa mãn yêu cầu quản lý đặt ra đồng thời vận dụng các
phương pháp hạch toán chi phí hợp lý nhất và tổ chức hạch toán theo một

trình tự logic, tính toán chính xác đầy đủ, kiểm tra khâu hạch toán như: hạch
toán NVL, TSCĐ, tiền lương… xác định số liệu cần thiết cho việc hạch toán
chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Cụ thể phải thực hiện tốt các yêu
cầu sau:
-

Kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch sản xuất ở từng bộ phận trong doanh nghiệp.
Căn cứ vào đặc điểm, tình hình sản xuất của doanh nghiệp, đặc điểm sản xuất và qui trình công
nghệ để xác định đối tượng tập hợp chi phí sản xuất, đối tượng tính giá thành sản phẩm thích hợp

-

,xác định phương pháp tính giá thành thích hợp.
Tổ chức tập hợp và phân bổ từng loại chi phí sản xuất theo đúng đối tượng xác định bằng phương
pháp thích hợp để trên cơ sở đó tính giá thành thực tế cho từng đối tượng, từng đơn vị theo quy
định, đúng kỳ hạn, đúng phương pháp đảm bảo tính chính xác.

10

10


-

Kiểm tra việc thực hiện các định mức tiêu hao vật tư kỹ thuật, dự toán chi phí phục vụ quản
lý sản xuất nhằm thúc đẩy việc sử dụng tiết kiệm và hợp lý mọi chi phí cho quá trình sản

-

xuất phục vụ yêu cầu hạch toán doanh nghiệp.

Định kỳ kiểm tra việc thực hiện kế hoạch giá thành sản phẩm và nhiệm vụ hạ giá thành hoặc chưa
hoàn thành nhiệm vụ… những khả năng tiềm tàng có thể khai thác và phương hướng cần phấn đấu
để không ngừng hạ giá thành sản phẩm một cách hợp lý.

1.1.4. Nhiệm vụ của kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm
Để tổ chức công tác kế toán tập hợp CPSX và tính giá thành sản phẩm
đáp ứng đầy đủ, trung thực và kịp thời yêu cầu của CPSX và giá thành của
doanh nghiệp, kế toán chi phí giá thành cần thực hiện tốt các nhiệm vụ sau:
-

Xác định đối tượng kế toán tập hợp chi phí và đối tượng tính giá thành phù hợp đặc thù của doanh

-

nghiệp và yêu cầu quản lý.
Tổ chức vận dụng các tài khoản kế toán để hạch toán để hạch toán CPSX và tính giá thành phù hợp

-

với phương pháp kế toán hàng tồn kho mà doanh nghiệp đã lựa chọn.
Tổ chức tập hợp kết chuyển hoặc phân bổ CPSX theo đúng đối tượng tập hợp CPSX đã xác định

-

theo yếu tố chi phí và khoản mục giá thành.
Lập báo cáo CPSX theo yếu tố (trên thuyết minh báo cáo tài chính) định kỳ tổ chức phân tích

-

CPSX và giá thành sản phẩm ở doanh nghiệp.

Tổ chức kiểm kê và đánh giá khối lượng sản phẩm dở dang khoa học, hợp lý xác định giá thành và
hạch toán giá thành sản phẩm hoàn thành trong kỳ một cách đầy đủ chính xác.

1.2. Phân loại chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp

1.2.1. Phân loại chi phí sản xuất
Chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm nhiều loại khác
nhau. Để thuận tiện cho công tác quản lý, hạch toán, kiểm tra chi phí cũng
như phục vụ cho việc ra quyết định kinh doanh, chi phí sản xuất kinh doanh
cần phải được phân loại theo những tiêu thức phù hợp. Việc xác định được
tiêu thức phân loại phù hợp, khoa học có ý nghĩa quan trọng đối với việc hạch
toán mà còn là tiền đề quan trọng của kế hoạch hóa, kiểm tra, phân tích CPSX
của toàn bộ doanh nghiệp cũng như bộ phận cấu thành bên trong doanh
nghiệp. Có nhiều cách phân loại chi phí sản xuất, sau đây là một số cách phân
loại chủ yếu:
1.2.1.1. Phân loại chi phí sản xuất theo mục đích và công dụng của chi phí

11

11


Theo cách phân loại này chi phí sản xuất gồm:
-

Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Là toàn bộ các chi phí nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, vật

-

liệu khác,…được sử dụng trực tiếp để sản xuất sản phẩm.

Chi phí nhân công trực tiếp: Là các chi phí phải trả cho công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm như
tiền lương, các khoản phụ cấp, các khoản BHXH, KPCĐ, BHYT trích theo tiền lương của công

-

nhân trực tiếp sản xuất.
Chi phí sản xuất chung: Là các khoản chi phí sản xuất ngoại trừ chi phí nguyên vật liệu trực tiếp,
nhân công trực tiếp như chi phí nhân viên phân xưởng, chi phí khấu hao TSCĐ dùng cho sản

-

xuất…
Phân loại chi phí sản xuất theo mục đích và công dụng của chi phí có tác dụng:
Là cơ sở để doanh nghiệp tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành theo khoản mục.
Là căn cứ để tập hợp chi phí sản xuất theo địa điểm phát sinh chi phí giúp cho doanh nghiệp lập

-

báo cáo chi phí sản xuất theo bộ phận nhằm kiểm soát chi phí.
Là căn cứ kiểm tra tình hình thực hiện các định mức chi phí sản xuất, dự toán chi phí sản xuất.
Là căn cứ để doanh nghiệp lập kế hoạch giá thành, kiểm tra, phân tích tình hình thực hiện kế hoạch
giá thành và kế hoạch hạ giá thành, từ đó có các giải pháp thích hợp nâng cao hiệu quả hoạt động
sản xuất kinh doanh.

1.2.1.2. Phân loại chi phí sản xuất kinh doanh căn cứ vào nội dung và tính
chất kinh tế của chi phí
Theo cách phân loại này người ta sắp xếp các chi phí có cùng nội dung
và tính chất kinh tế vào một loại gọi là yếu tố chi phí, mà không phân biệt chi
phí đó phát sinh ở đâu và có tác dụng như thế nào. Khi hạch toán chi phí sản
xuất các doanh nghiệp phải theo dõi chi phí theo năm yếu tố sau:

-

Chi phí nguyên liệu và vật liệu: Yếu tố chi phí nguyên vật liệu bao
gồm giá mua, chi phí mua của nguyên vật liệu dùng vào hoạt động sản xuất
kinh doanh trong kỳ. Yếu tố này bao gồm: Chi phí nguyên vật liệu chính, chi
phí nguyên vật liệu phụ, chi phí nhiên liệu, chi phí phụ tùng thay thế và chi
phí nguyên vật liệu khác.

-

Chi phí nhân công: Yếu tố chi phí nhân công là các khoản chi phí về
tiền lương phải trả cho người lao động, các khoản trích bảo hiểm xã hội, bảo
hiểm y tế. kinh phí công đoàn theo tiền lương của người lao động.

12

12


-

Chi phí khấu hao máy móc thiết bị: Yếu tố chi phí này bao gồm khấu
hao của tất cả TSCĐ dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ của
doanh nghiệp.

-

Chi phí dịch vụ mua ngoài: Là số tiền phải trả cho các dịch vụ mua
ngoài phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

-

Chi phí bằng tiền khác: Là các khoản chi phí bằng tiền phát sinh trong
quá trình sản xuất kinh doanh ngoài các yếu tố chi phí nói trên.
* Ý nghĩa của việc phân loại chi phí theo tiêu thức này

-

Cách phân loại này có tác dụng rất lớn trong việc quản lý chi phí sản
xuất, nó cho biết kết cấu tỷ trọng của từng yếu tố sản xuất, để cho biết tình
hình thực hiện dự toán chi phí sản xuất

-

Là căn cứ để lập báo cáo chi phí sản xuất theo yếu tố ở bảng thuyết
minh báo cáo tài chính

-

Là căn cứ để cung cấp tài liệu tham khảo nhằm lập dự toán chi phí sản
xuất, lập kế hoạch cung ứng vật tư, kế hoạch quỹ lương, tính toán nhu cầu
vốn lưu động cho kỳ sau.
1.2.1.3. Phân loại chi phí sản xuất theo phương pháp tập hợp chi phí và mối
quan hệ với đối tượng chịu chi phí.
- Chi phí trực tiếp: là những chi phí sản xuất liên quan trực tiếp đến việc
sản xuất ra một loại sản phẩm, một công việc nhất định.
- Chi phí gián tiếp: là những chi phí có liên quan đến việc sản xuất ra
nhiều loại sản phẩm, nhiều công việc.
* Ý nghĩa của việc phân loại theo tiêu thức này:
Việc phân loại theo tiêu thức này có ý nghĩa quan trọng đối với việc xác

định phương pháp tập hợp chi phí cũng như phân bổ chi phí cho các đối tượng
chịu chi phí một cách đúng đắn và hợp lý.

13

13


1.2.1.4. Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ của chi phí với quy
trình công nghệ sản xuất sản phẩm và quá trình kinh doanh
Theo cách phân loại này, chi phí sản xuất kinh doanh được chia thành 2
loại: chi phí cơ bản và chi phí chung.
+ Chi phí cơ bản là các chi phí có liên quan trực tiếp đến quy trình công
nghệ sản xuất chế tạo sản phẩm như chi phí nguyên vật liệu trực tiếp,chi phí
nhân công trực tiếp, chi phí công cụ sản xuất, chi phí khấu hao tài sản cố định
dùng trực tiếp vào sản xuất sản phẩm…
+ Chi phí chung là các chi phí liên quan đến phục vụ và quản lý sản xuất
có tính chất chung như chi phí quản lý ở các phân xưởng sản xuất, chi phí
quản lý doanh nghiệp.
* Ý nghĩa của việc phân loại theo tiêu thức này:
Với cách phân loại chi phí này có thể giúp nhà quản trị doanh nghiệp xác
định được phương hướng tiết kiệm chi phí, hạ thấp giá thành sản phẩm.
1.2.1.5. Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ với mức độ hoạt động
Theo cách phân loại này thì CPSX được chia thành:
-

-

Chi phí khả biến:
+ Biến phí tỷ lệ.

+ Biến phí thay đổi không tỷ lệ trực tiếp
Chi phí bất biến:
+ Định phí tuyệt đối.
+ Định phí cấp bậc
+ Định phí bắt buộc
+ Định phí không bắt buộc.
Chi phí hỗn hợp

Việc phân biệt định phí, biến phí có ý nghĩa quan trọng trong việc thiết
kế, xây dựng mô hình chi phí trong mối quan hệ giữa chi phí, khối lượng và
lợi nhuận, xác định điểm hoà vốn cũng như ra các quyết định kinh doanh
quan trọng.

14

14


1.2.2. Phân loại giá thành sản phẩm
Để đáp ứng yêu cầu quản lý hạch toán và kế hoạch hoá, giá thành được
chia thành các loại tương ứng:
1.2.2.1. Căn cứ vào thời điểm và cơ sở số liệu tính giá thành
Theo căn cứ này thì giá thành được chia thành ba loại:
-

Giá thành kế hoạch: được tính trên cơ sở chi phí sản xuất và sản lượng kế hoạch.Việc tính giá
thành kế hoạch do bộ phận kế hoạch của doanh nghiệp thực hiện và được tiến hành trước khi bắt
đầu quá trình sản xuất chế tạo sản phẩm. Giá thành kế hoạch là mục tiêu phấn đấu của doanh
nghiệp, là căn cứ để so sánh, phân tích, đánh giá tình hình thực hiện hạ giá thành của doanh

-

nghiệp.
Giá thành định mức: là giá thành sản xuất sản phẩm được tính trên cơ sở các định mức chi phí hiện
hành và chỉ tính cho đơn vị sản phẩm. Giá thành định mức được tính trước khi tiến hành sản xuất
chế tạo sản phẩm. Giá thành định mức là công cụ quản lý định mức của doanh nghiệp, là thước đo
chính xác để xác định tài sản, vật tư, lao động trong sản xuất, giúp cho đánh giá đúng đắn các giải
pháp kinh tế kỹ thuật mà doanh nghiệp đã thực hiện trong quá trình sản xuất nhằm nâng cao hiệu

-

quả kinh doanh.
Giá thành sản xuất thực tế: là giá thành sản xuất sản phẩm được tính trên cơ sở số liệu chi
phí sản xuất thực tế đã phát sinh do kế toán tập hợp và sản lượng sản phẩm được sản xuất
trong kỳ. Giá thành sản xuất thực tế được tính sau quá trình sản xuất, có sản phẩm hoàn
thành ứng với kỳ tính giá thành mà doanh nghiệp đã xác định. Giá thành thực tế là căn cứ để
xác định kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

1.2.2.2. Căn cứ vào phạm vi chi phí nằm trong giá thành
Theo căn cứ này thì giá thành sản phẩm được chia thành các loại sau:
-

Giá thành sản xuất toàn bộ (giá thành sản xuất đầy đủ): Giá thành sản xuất toàn bộ là loại giá thành
mà trong đó bao gồm toàn bộ biến phí và định phí thuộc chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí

-

nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung tính cho sản phẩm hoàn thành.
Giá thành sản xuất theo biến phí: Giá thành sản xuất theo biến phí là loại giá thành mà trong đó chỉ
bao gồm biến phí thuộc chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản

xuất chung (biến phí sản xuất) tính cho sản phẩm hoàn thành. Với phương pháp xác định giá thành
sản xuất theo biến phí thì toàn bộ định phí sản xuất được ứng xử như chi phí thời kỳ, tức là định phí
sản xuất được tính toàn bộ vào báo cáo kết quả kinh doanh trong kỳ chúng phát sinh, để tham gia

-

xác định kết quả kinh doanh, mà không nằm trong giá thành sản xuất sản phẩm.
Giá thành sản xuất có phân bổ hợp lý định phí: Giá thành sản xuất có phan bổ hợp lý định phí sản
xuất là loại giá thành trong đó bao gồm toàn bộ biến phí sản xuất tính cho sản phẩm sản xuất hoàn

15

15


thành và một phần định phí sản xuất được phân bổ trên cơ sở mức hoạt động thực tế so với mức
-

hoạt động theo công suất thiết kế.
Giá thành toàn bộ theo biến phí: Giá thành toàn bộ theo biến phí là loại giá thành sản phẩm trong

-

đó bao gồm toàn bộ biến phí tính cho sản phẩm tiêu thụ.
Giá thành toàn bộ của sản phẩm tiêu thụ: Giá thành toàn bộ của sản phẩm tiêu thụ bao gồm giá
thành sản xuất và chi phí ngoài giá thành sản xuất tính cho sản phẩm tiêu thụ

1.3. Nội dung tổ chức công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất ở doanh nghiệp
sản xuất

1.3.1. Đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất
Đối tượng kế toán CPSX là phạm vi giới hạn mà CPSX cần phải tập hợp
nhằm đáp ứng yêu cầu kiểm tra, giám sát chi phí và yêu cầu tính giá thành sản
phẩm.
Thực chất của việc xác định đối tượng tập hợp CPSX là xác định nơi
phát sinh chi phí và đối tượng gánh chịu chi phí. Tuỳ thuộc vào đặc điểm tình
hình của doanh nghiệp mà đối tượng tập hợp CPSX là không giống nhau,
chúng phụ thuộc vào các nhân tố:
-

Đặc điểm và công dụng của chi phí trong quá trình sản xuất.
Đặc điểm cơ cấu tổ chức sản xuất của doanh nghiệp.
Quy trình công nghệ sản xuất, chế tạo sản phẩm.
Đặc điểm của sản phẩm.
Yêu cầu kiểm tra kiểm soát chi phí và yêu cầu hạch toán kinh tế nội bộ của doanh nghiệp.
Đối với doanh nghiệp có sản phẩm theo đơn đặt hàng thì đối tượng kế toán CPSX được xác
định là đơn đặt hàng hoặc theo từng sản phẩm, loại sản phẩm nhất định.
Xác định đúng đắn đối tượng tập hợp CPSX là cơ sở là tiền đề quan trọng để kiểm tra, kiểm
soát quá trình chi phí, tăng cường trách nhiệm vật chất đối với các bộ phận và cung cấp số liệu cần
thiết cho việc tính các chỉ tiêu giá thành.

1.3.2. Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất
Có hai phương pháp tập hợp CPSX là phương pháp trực tiếp và phương
pháp phân bổ gián tiếp.
-

Phương pháp tập hợp trực tiếp áp dụng trong trường hợp chi phí sản xuất phát sinh có liên quan

-

trực tiếp đến từng đối tượng kế toán tập hợp chi phí sản xuất riêng biệt.
Phương pháp phân bổ gián tiếp: áp dụng trong trường hợp chi phí sản xuất phát sinh liên quan đến
nhiều đối tượng tập hợp chi phí sản xuất, không tổ chức ghi chép ban đầu chi phí sản xuất phát sinh
riêng cho từng đối tượng được. Ta phải tiến hành phân bổ:

16

16


Việc phân bổ chi phí cho từng đối tượng được tiến hành theo 2 bước sau:
+ Bước 1: Xác định hệ số phân bổ theo công thức:

H =

C
T

Trong đó:
H : hệ số phân bổ chi phí
C : Là tổng chi phí cần phân bổ cho các đối tượng
T : Tổng đại lượng tiêu chuẩn phân bổ của các đối tượng cần phân bổ
chi phí.
+ Bước 2: Xác định chi phí cần phân bổ cho từng đối tượng tập hợp cụ thể.
C =

H

x

Ti

i

Trong đó:
Ci: phần chi phí phân bổ cho đối tượng i
Ti: Đại lượng tiêu chuẩn phân bổ dùng để phân bổ chi phí của đối tượng i
1.3.3. Phương pháp kế toán chi phí sản xuất
1.3.3.1. Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
Chi phí NVL trực tiếp là toàn bộ chi phí về NVL chính, nửa thành phẩm
mua ngoài, vật liệu phụ, nhiên liệu… sử dụng trực tiếp cho việc sản xuất chế
tạo sản phẩm hoặc thực hiện lao vụ dịch vụ.
Chi phí NVL trực tiếp thường được xây dựng định mức chi phí và tổ
chức quản lý chúng theo định mức.
Thông thường chi phí NVL trực tiếp có liên quan trực tiếp đến từng đối
tượng tập hợp chi phí (một phân xưởng, từng sản phẩm, chi tiết sản phẩm)
cho nên có thể tập hợp theo phương pháp trực tiếp.
Phương pháp phân bổ gián tiếp được áp dụng trong trường hợp chi phí
NVL trực tiếp liên quan đến nhiều đối tượng tập hợp chi phí. Khi đó tiêu

17

17


chuẩn sử dụng để phân bổ chi phí nguyên vật liệu trực tiếp có thể là định mức
chi phí NVL trực tiếp, chi phí kế hoạch, khối lượng sản phẩm hoàn thành…
Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp thực tế trong kỳ được xác định căn cứ
vào các yếu tố sau:
Chi phí

NVL trực
tiếp thực tế
trong kỳ

Trị giá
NVL trực
=
+
tiếp còn lại
đầu kỳ

Trị giá NVL
Trị giá NVL
trực tiếp
trực tiếp
xuất dùng
còn lại cuối
trong kỳ
kỳ

Trị giá
phế liệu
thu hồi
(nếu có)

Để tập hợp chi phí NVL trực tiếp, kế toán sử dụng TK 621- chi phí NVL
trực tiếp.
Trình tự kế toán NVL trực tiếp được khái quát theo sơ đồ sau:

18

18


Sơ đồ 1.1: Sơ đồ kế toán chi phí NVL trực tiếp:
TK152(611)
TK621
TK152(611)
TK111,112,331
TK154(631)
TK133
Trị giá NVL xuất kho
dùng trực tiếp cho sản xuất.
Trị giá NVL cuối kỳ và phế
liệu thu hồi nhập kho.

Trị giá NVL mua dùng
ngay cho sản xuất.
Kết chuyển chi phí NVL
trực tiếp

VAT được
khấu trừ.

TK 632
Chi phí NVLTT vượt
19

19

mức bình thường


Trong trường hợp doanh nghiệp sử dụng kế toán hàng tồn kho theo
phương pháp kê khai thường xuyên thì sử dụng tài khoản 154,152; theo
phương pháp kiểm kê định kỳ thì kế toán sử dụng tài khoản 611 và 631.
1.3.3.2. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp
Chi phí nhân công trực tiếp là những khoản tiền phải trả, phải thanh toán
cho công nhân trực tiếp sản xuất, trực tiếp thực hiện các lao vụ, dịch vụ. Bao
gồm tiền lương chính, lương phụ, các khoản phụ cấp, tiền trích BHXH,
BHYT, KPCĐ theo số tiền lương của công nhân sản xuất.
Tỷ lệ trích các khoản theo quy định hiện hành:
BHXH: 17% trên tổng lương cơ bản.
BHYT: 3% trên tổng lương cơ bản.
KPCĐ: 2% trên tiền lương thực tế.
BHTN: 1% trên tiền lương thực tế
Để tập hợp chi phí nhân công trực tiếp kế toán sử dụng TK622- chi phí
nhân công trực tiếp.
Trình tự kế toán tập hợp chi phí nhân công trực tiếp được khái quát theo
sơ đồ sau:
Sơ đồ 1.2: Sơ đồ kế toán chi phí nhân công trực tiếp
TK334
TK154(631)
TK622
\

TK338
TK335
Các khoản trích BHXH,
BHYT, KPCĐ

20

20


Lương chính, lương phụ, phụ
cấp phải trả CNSX.
K/c chi phí nhân công
trực tiếp.
Trích trước tiền lương
nghỉ phép.

TK 632
Chi phí NCTT vượt
mức bình thường

Trong trường hợp kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai
thường xuyên thì sử dụng TK154, khi kế toán hàng tồn kho theo phương pháp
kiểm kê định kỳ thì sử dụng TK631
1.3.3.3. Kế toán chi phí sản xuất chung
Chi phí sản xuất chung là những khoản chi phí cần thiết khác phục vụ
cho quá trình sản xuất sản phẩm phát sinh ở các phân xưởng, bộ phận sản
xuất. Chi phí sản xuất chung bao gồm :

21

21

+ Chi phí nhân viên phân xưởng.
+ Chi phí vật liệu.
+ Chi phí dụng cụ sản xuất.
+ Chi phí khấu hao TSCĐ.
+ Chi phí dịch vụ mua ngoài
+ Chi phí bằng tiền khác
Chi phí sản xuất chung được tập hợp theo địa điểm phát sinh chi phí ,
chi phí sản xuất chung phát sinh ở phân xưởng, tổ đội sản xuất nào thì được
tập hợp cho phân xưởng, tổ đội đó rồi mới tiến hành phân bổ cho các đối
tượng chịu chi phí liên quan.Việc tiến hành phân bổ cũng được tiến hành trên
tiêu thức phân bổ hợp lý như định mức chi phí sản xuất chung…
Để tập hợp chi phí sản xuất chung kế toán sử dụng tài khoản 627- Chi
phí sản xuất chung.
Trình tự kế toán chi phí sản xuất chung được khái quát theo sơ đồ:

22

22


Sơ đồ 1.3: Sơ đồ kế toán chi phí sản xuất chung
TK 334, 338
TK 627
TK 152, 153 (611)
TK 242, 335
TK 214
TK 331, 111, 112
TK 111, 112, 152...
TK 154
TK 632

TK 133
Chi phí nhân viên
phân xưởng
Chi phí vật liệu, dụng cụ
Chi phí theo dự toán
Chi phí khấu hao TSCĐ
Các khoản chi phí khác mua
ngoài phải trả hoặc đã trả
Các khoản thu hồi ghi giảm
chi phí sản xuất chung
Phân bổ( hoặc kết chuyển )
chi phí sản xuất chung cho
các đối tượng tính giá
Kết chuyển chi phí SXC
không phân bổ vào giá thành
Thuế GTGT đầu vào được khấu trừ (nếu có)

23

23


1.3.3.4. Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp
* Kế toán tập hợp CPSX toàn DN theo phương pháp kê khai thường
xuyên được thực hiện trên TK 154: chi phí sản xuất kinh doanh dở dang

Sơ đồ 1.4: Kế toán chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp theo phương pháp
kê khai thường xuyên.
TK 621

TK 154

DĐK: xxx
Tập hợp
Kết chuyển, phân bổ
chi phí
CP NVLTT
NVL trực
tiếp

TK 138, 152, 821
Trị giá sản phẩm hỏng bắt
bồi thường, phế liệu thu hồi
do sản phẩm hỏng
TK 155

TK 622
Tập hợp
CP
24
NCTT

Kết chuyển, phân bổ chi
phí sản xuất chung

24
Giá thành thực tế hàng TK 157
gửi bán không qua kho

Kết chuyển, phân bổ chi phí Giá thành thực tế sản phẩm
nhân công trực tiếp
hoàn thành nhập kho

TK 627
Tập hợp
chi phí
SXC
phát sinh
TK 632

Giá thành thực tế sản phẩm
hoàn thành bán ngay ( đã xác
định tiêu thụ cuối kỳ)

DCK: xxx

Chi phí SXC không phân bổ
* Kế toán tập hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp theo phương pháp
kiểm kê định kỳ được thực hiện trên tài khoản 631: Giá thành sản xuất
Sơ đồ 1.5: Sơ đồ tập hợp chi phí sản xuất toàn doanh nghiệp theo
phương pháp kiểm kê định kỳ.
Tính toán và kết chuyển CPSX dở dang cuối kỳ
TK 154

Kết chuyển chi phí sản
xuất dở dang đầu kỳ
25

TK 111, 611

TK 631

Phế liệu sản phẩm hỏng thu hồi,
trị giá SP hỏng bồi thường
25
TK 632