bài giảng khoa học lớp 5 bài dung dịch

Giáo án thao giảng
Ngời thực hiện : Minh Hong
--------------------------------------------------------------------------------------------------------Khoa học
Dung dịch

i. mục tiêu

- Kiến thức : Hiểu đợc thế nào là dung dịch, cách tạo ra một dung dịch và cách
tách các chất trong dung dịch .
- Kĩ năng : Nêu đợc cách tạo ra một dung dịch, cách tách các chất trong một
dung dịch
- Tự làm thí nghiệm để phát hiện ra tính chất của dung dịch, tạo ra dung dịch và
tách các chất trong dung dịch.
ii. chuẩn bị

a. GV: + Một số hình ảnh về dung dịch, mô hình chng cất nớc cất, mô hình cách
đồng muối.
+ Đèn cồn, ống nghiệm có khả năng chịu nhiệt.
b. HS : Mỗi nhóm : đờng, muối ăn, cốc chén, thìa, nớc lọc, nớc sôi, đĩa nhựa nhỏ,
sữa.
iiI. Phơng pháp

a. Sử dụng phơng pháp thí nghiệm với hoạt động tìm hiểu tính chất của dung dịch, tạo
ra một dung dịch, tách các chất trong dung dịch .
b. Phơng pháp thảo luận nhóm.
c. Phơng pháp trò chơi học tập.....
iii. các hoạt động dạy- học

1. ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ
- Hỗn hợp là gì ? Cho ví dụ .

- Cả lớp hát

- Hỗn hợp là sự trộn lẫn của 2 hai nhiều
chất vào nhau. VD : muối và mì chính...
- Nêu cách tách cát trắng ra khỏi hỗn hợp - Bịt miệng cốc bằng giấy lọc và bông
thấm nớc sau đó đổ hỗn hợp nớc và cát
nớc và cát trắng .
trắng qua cốc có giấy lọc, kết quả cát
trắng không hòa tan bị giữ lại ở giấy lọc,
nớc chảy xuống cốc.
- GV nhận xét, cho điểm
3. Bài mới
A/ Hoạt động 1 : Thực hành tạo ra
dung dịch (PP bàn tay nặn bột)
a/ Đa ra tình huống xuất phát và nêu
vấn đề
- Hằng ngày chúng ta thờng bảo vệ răng - Dùng nớc súc miệng, dùng nớc muối.
miệng của mình bằng cách đánh răng,
ngoài cách đánh răng chúng ta còn làm gì
nữa để tăng cờng bảo vệ răng miệng của
mình?
- Học sinh trả lời.
Còn bạn nào có cách nào nữa không ?
GV: Nớc muối bảo vệ răng miệng rất tốt
vì có đặc tính sát trùng, sát khuẩn. Nớc
muối chính là một loại dung dịch. Vậy


các em đã biết gì về dung dịch ?

- Học sinh lắng nghe tiếp nhận câu hỏi .
Để có thêm những hiểu biết về dung dịch
cô và các em sẽ cùng tìm hiểu qua tiết khoa
học ngày hôm nay nhé. Chúng ta cùng vào
bài Dung dịch.
b/ Làm bộc lộ biểu tợng ban đầu của
học sinh .
GV : Đã bao giờ các em tự đặt câu hỏi :
Dung dịch là gì ? Vì sao có đợc dung
dịch cha ?
Để tiến hành tìm hiểu thì cô sẽ tổ chức
cho lớp mình làm việc theo nhóm, (GV
chia nhóm cho HS theo điều kiện lớp 4-6
nhóm) nhiệm vụ của các em là suy nghĩ
ghi vào vở khoa học những hiểu biết của
mình về dung dịch sau dó thảo luận
nhóm và ghi kết quả thảo luận vào bảng
nhóm (thời gian thảo luận là 5 phút).
- GV phát phiếu và lu ý cách thực hiện .
- Cho học sinh làm việc theo nhóm thống
nhất ghi lại những hiểu biết ban đầu về
dung dịch vào vở Ghi chép khoa học và
bảng nhóm để báo cáo trớc lớp .
(Giáo viên chia nhóm giao nhiệm vụ)
- Giáo viên đến các nhóm để theo dõi các
nhóm hoạt động và giúp đỡ nếu cần thiết.
- Cho các nhóm báo cáo kết quả thảo
luận trên bảng.
c/ Đề xuất câu hỏi (dự doán/giả thuyết)
và phơng án tìm tòi .

- Từ việc suy đoán của của cá nhân và
các nhóm đã trình bày kết quả trên bảng,
GV tập hợp thành các nhóm biểu tợng
(phiếu của các nhóm báo cáo) cho học
sinh nhận xét sự giống nhau và khác nhau
của các ý kiến ban đầu của các nhóm
- GV : qua phần trng bày thảo luận báo
cáo của các nhóm, mời các bạn hãy nêu
ra các ý kiến nhận xét của mình về sự
giống và khác nhau theo phần trình bày
của các nhóm .

- Cha
- Học sinh suy nghĩ đa ý kiến thảo luận
và ghi kết quả vào phiếu
- Nhóm 1: + Dung dịch là một chất ở thể
rắn trộn với một chất ở thể lỏng.
+ Dung dịch có nhiều chất.
+ Dung dịch có vị mặn.
- Nhóm 2 :
+ Dung dịch là chất lỏng, có màu, có
mùi, có vị.
+ Dung dịch có vị mặn.
+ Dung dịch có nhiều chất.
- Nhóm 3:
+ Dung dịch có vị mặn.
+ Dung dịch có vị, màu của chất tạo ra nó.
+ Trong dung dịch có nhiều chất.
- Nhóm 4 :
+ Dung dịch có nhiều chất.

+ Dung dịch không thể uống đợc.
+ Dung dịch có vị mặn.

- Học sinh lần lợt đa ra nhận xét của
mình về sự giống và khác nhau của các
nhóm. (4-5 HS)
- Giống nhau
+ Dung dịch có vị mặn.
+ Trong dung dịch có nhiều chất.
- Khác nhau
+ Dung dịch là một chất ở thể rắn trộn
với một chất ở thể lỏng.
+ Dung dịch có màu, vị của chất tạo ra nó.
+ Dung dịch không thể uống đợc.
+ Dung dịch là chất lỏng, có màu, có
mùi, có vị của chất tạo ra nó.
- Học sinh nêu câu hỏi đề xuất đến tính
chất đặc điểm của dung dịch.
- GV: Qua phần nhận xét của các bạn vừa + Dung dịch có màu gì, vị gì ?


rồi các em có thắc mắc gì không ? (Giáo
viên định hớng hớng cho các em nêu đề
xuất các câu hỏi liên quan đến nội dung
kiến thức cần tìm hiểu về dung dịch.)
- Giáo viên tổng hợp các câu hỏi (chỉnh
sửa các nhóm câu hỏi để phù hợp với việc
tìm hiểu tính chất của dung dịch, cách tạo
ra một dung dịch và cách tách các chất
trong dung dịch) . GV ghi các câu hỏi lên

bảng : (GV:vừa rồi các em đã đa ra rất
nhiều thắc mắc để tìm hiểu về dung dịch,
cô giáo thấy thắc mắc của các em tập
trung ở 2 nội dung chính chúng ta cần
tìm hiểu là )
+ Dung dịch là gì ?
+ Làm thế nào để tạo ra một dung dịch ?
- Giáo viên tổ chức cho học sinh thảo
luận đề xuất phơng án tìm tòi để trả lời
các câu hỏi trên . (Chúng ta vừa rồi có rất
nhiều ý kiến thắc mắc về dung dịch, vậy
bây giờ cô đề nghị chúng ta cùng suy nghĩ
và hãy cùng đa ra những phơng án đề xuất
làm thế nào để biết dung dịch là gì ? làm
thế nào để tạo ra một dung dịch? Nào
chúng ta có đề xuất gì không ?)
- GV định hớng cho học sinh phơng án
tốt nhất. Theo các em thì phơng án nào
là tốt nhất để giúp chúng ta tìm hiểu về
tính chất của dung dịch ?. Đó là phơng
án làm thí nghiệm .
d/ Thực hiện phơng án tìm tòi
- Yêu cầu HS ghi câu hỏi và và dự đoán
kết quả vào vở khoa học trớc khi làm thí
nghiệm .
- GV giới thiệu đồ dùng thí nghiệm đã
chuẩn bị sẵn : cốc, đĩa , muối, đờng, nớc
lọc, nớc nóng, sữa.
- GV phát đồ thí nghiệm và hớng dẫn học
sinh thực hiện (lu ý đến tính an toàn khi

thí nghiệm vì có liên quan đến nớc nóng).
- GV giới thiệu phiếu học tập và phát
phiếu học tập.
Tên, đặc điểm của từng
chất tạo ra dung dịch

+ Dung dịch có tính chất gì?
+ Dung dịch có mùi không ?
+ Dung dịch có hình dạng không ?
+ Dung dịch có từ đâu ?
+ Dung dịch có hòa tan trong nớc không?
+ Dung dịch có trong suốt hay không ?
+ Nếu để trong không khí ẩm thì dung
dịch nh thế nào ?
+ Dung dịch đợc làm từ gì ? Dung dịch đợc hình thành nh thế nào ?
+ Uống dung dịch vào thì sẽ thế nào ?

- HS đề xuất các phơng án trả lời :
+ Xem sách giáo khoa.
+ Xem trên mạng.
+ Làm thí nghiệm ....

- Học sinh đề xuất phơng án tốt nhất là
làm thí nghiệm chứng minh .

- HS ghi câu hỏi và dự đoán kết quả vào
vở khoa học.
- Học sinh nhận đồ thí nghiệm về để tiến
hành thí nghiệm theo nhóm .

- Ghi kết quả thí nghiệm vào phiếu sau để
báo cáo .

Cách tiến hành thí nghiệm

Tên, đặc diểm dung dịch


Nớc sôi : trong suốt,
không màu, không mùi
không vị.
Đờng : màu trắng có vị
ngọt đậm.
Nớc sôi : trong suốt,
không màu, không mùi
không vị.
Mực : màu xanh đậm

Rót nớc vào cốc, lấy đờng Nhóm 1,2 : Dung dịch nớc
cho vào cốc nớc rồi khuấy đờng có vị ngọt.
đều, đờng tan trong nớc .
Rót nớc vào cốc, lấy vài Nhóm 3,4 : Dung dịch nớc
giọt cho vào cốc nớc rồi và mực có màu xanh nhạt.
khuấy đều, mực và nớc hòa
tan vào nhau .

e/ Kết luận kiến thức
- Cho HS báo cáo kết quả TN và nêu - Học sinh báo cáo kết quả theo phiếu
nhận xét .
- Cho học sinh so sánh kết quả giữa các - Học sinh so sánh kết quả các nhóm.

+ Giống nhau : cả 4 nhóm đều tạo ra đợc
nhóm
một dung dịch.
+ Khác nhau : nhóm 1+2 tạo ra dung dịch
từ chất lỏng và chất rắn (nớc và đờng),
nhóm 3+4 tạo ra dung dịch từ chất lỏng
với chất lỏng (nớc và sữa).
- Cho học sinh so sánh với biểu tợng ban đầu - Học sinh so sánh với biểu tợng ban đầu
+ Giống : dung dịch có nhiều chất trộn
với nhau ; dung dịch là chất lỏng có màu
và vị chất tạo ra nó.
+ Khác : dung dịch không thể uống đợc,
dung dịch có vị mặn
- Cho HS nêu thắc mắc GV giải đáp :
+ Cần phải có 2 chất trở lên trong đó có - Để tạo ra dung dịch cần có những điều
một chất lỏng và các chất phải hòa tan kiện gì ?
vào nhau.
- Có phải dung dịch uống đợc không ?
+ Có loại uống đợc có loại không.
+ Thông thờng dung dịch có vị, màu của - Có phải dung dịch có vị, màu của chất
chất tạo ra nó nhng không hoàn toàn tạo ra nó ?
giống với vị, màu của chất ban đầu.
- GV hỏi : Qua việc làm thí nghiệm các
em hãy cho biết :
+ Dung dịch là gì ?
+ Hỗn hợp chất lỏng với chất rắn bị hòa
tan và phân bố đều hoặc hỗn hợp chất
lỏng với chất lỏng hòa tan vào nhau gọi
là dung dịch.
+ Làm thế nào để tạo ra một dung dịch ? + Để tạo ra dung dịch phải có ít nhất

- GV chốt kiến thức của bài .
hai chất trở lên trong đó phải có một
(Theo các nhà khoa học ...)
chất ở thể lỏng và chất kia phải hòa tan
đợc trong chất lỏng đó.
- 1,2 học sinh đọc lại kết luận.
* Liên hệ mở rộng.
- Ngoài các dung dịch mà các em vừa tạo - Dung dịch nớc và xà phòng, dung dịch
ra hãy kể tên một số dung dung dịch mà giấm và đờng, giấm và muối, nớc mắm và


em biết ? GV hỏi học sinh xem dung dịch mì chính, cà phê và sữa .....
mình nêu ra có uống đợc không ?
B. Hoạt đông 2 : Phơng pháp tách các
chất ra khỏi dung dịch
- GV giới thiệu : Vừa rồi các em đã đợc
thực hành tạo ra một dung dịch.Vậy khi
có dung dịch mà ta muốn tách các chất ra
thi làm nh thế nào ? Chúng ta cùng tìm
hiểu tiếp nhé .
Bớc 1 : Làm việc theo nhóm .
- Cho học sinh đọc nội dung hớng dẫn thí
nghiệm
- GV giao nhiệm vụ cho các nhóm, chuẩn
bị dụng cụ thí nghiệm, lu ý HS khi thực
hành thí nghiệm. (cốc, đĩa, nớc nóng,
muối)
- Phát đồ dùng thí nghiệm cho các nhóm.

- Học sinh lắng nghe

- Học sinh đọc .
- Các nhóm làm việc dới sự chỉ đạo của
nhóm trởng.
+ Đọc mục hớng dẫn thực hành và thảo
luận cách thí nghiệm .
+ Tiến hành thí nghiệm : úp đĩa lên cốc
nớc muối nóng khoảng một phút rồi nhấc
đĩa ra.
+ Các thành viên trong nhóm nếm thử
những giọt nớc trên đĩa và nêu nhận xét
(Nớc đọng trên đĩa không có vị mặn nh
nớc trong cốc)

Bớc 2 : Làm việc cả lớp.
- Cho các nhóm trình bày kết quả thí - Đại diện 1 nhóm trình bày kết thí
nghiệm trớc lớp, các nhóm khác nhận xét
nghiệm của nhóm mình.
bổ sung.
+ Pha dung dịch nớc muối nóng rồi úp
đĩa lên miệng cốc khoảng 1 phút . Sau đó
mở đĩa ra ta thấy những giọt nớc đọng
trên mặt đĩa.
+ Nếm những giọt nớc trên đĩa thấy
không có vị mặn nh nớc muối trong cốc.
Vì chỉ có hơi nớc bốc lên, khi gặp lạnh sẽ
- Giáo viên nhận xét chốt nội dung thí ngng tụ lại thành nớc, muối vẫn còn lại
trong cốc.
nghiệm.
- Qua thí nghiệm em hãy cho biết làm thế + Làm cho nớc trong dung dịch bay hơi,

nào để tách nớc ra khỏi dung dịch nớc đọng lại ta thu đợc nớc.
muối ?
- GV giải thích: Cách làm đó đợc gọi là - Học sinh lắng nghe
chng cất. Ngời ta thờng dùng phơng - Học sinh nhắc lại kết luận : Ngời ta thpháp chng cất để tách các chất trong ờng dùng phơng pháp chng cất để tách
các chất trong dung dịch.
dung dịch.
- Giáo viên giới thiệu mô hình chng cất - Học sinh quan sát mô hình.
nớc SGK nêu ví dụ .
* Liên hệ mở rộng.
- GV giới thiệu ứng dụng của các phơng - Học sinh lắng nghe.


pháp tách các chất trong dung dịch ứng
dụng thực tế : Trong thực tế phơng pháp
chng cất đợc ứng dụng rất nhiều để tách
các chất, em hãy nêu một số ứng dụng
mà em biết ?
(Giáo viên giải thích kết hợp minh họa
bằng hình ảnh) quy trình chng cất nớc cất
và quy trình làm muối.
+ Cho nêu cách làm muối của ngời dân
ven biển.

+ Chng cất nớc cất y tế .
+ Làm muối ...

+ Cho nớc biển vào ô ruộng làm muối
phơi nắng, dới tác động của ánh nắng mặt
trời nớc sẽ bốc hơi và bay đi còn muối
- Giáo viên giải thích : Đây là phơng đọng lại trên mặt ruộng.

pháp tách các chất trong dung dịch nhng - Hoc sinh lắng nghe.
không phải là phơng pháp chng cất mà là
phơng pháp kết tinh.
* Củng cố dặn dò .
- Hôm nay các em học bài gì ?
- Qua tiết học em hiểu dung dịch là gì ?

- Ngời ta có thể tách các chất trong dung
dịch bằng cách nào ?
- Trong tiết khoa học trớc các em đã đợc
tìm hiểu về hỗn hợp. Vậy bạn nào giỏi
nêu điểm giống và khác nhau giữa hỗn
hợp và dung dịch ?
- Cho 1,2 HS nhắc lại ghi nhớ

- Dung dịch
- Hỗn hợp chất lỏng với chất rắn bị hòa
tan bị phân bố đều hoặc hỗn hợp chất
lỏng với chất lỏng hòa tan vào nhau gọi là
dung dịch.
- Để tách các chất trong dung dịch ta có
thể dùng phơng pháp chng cất hoặc kết
tinh.
- Giống nhau: đều có từ 2 chất trộn lẫn
với nhau tạo thành.
- Khác nhau : trong hỗn hợp các chất giữ
nguyên tính chất của nó, còn trong dung
dịch tính chất của các chất bị thay đổi khi
hòa tan vào nhau.
- HS nhắc lại ghi nhớ.