PHÁP CHẾ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA TRONG ĐẤU TRANH PHÒNG CHỐNG BUÔN LẬU QUA BIÊN GIỚI CỦA LỰC LƯỢNG HẢI QUAN VIỆT NAM HIỆN NAY

HC VIN CHNH TR QUC GIA H CH MINH

NGUYN VN NGHIấN

pháp chế xã hội chủ nghĩa
trong đấu tranh phòng, chống buôn lậu
qua biên giới của lực lợng hải quan Việt Nam
hiện nay
Chuyờn ngnh : Lý lun v lch s Nh nc v phỏp lut
Mó s

: 62 38 01 01

TểM TT LUN N TIN S LUT HC

H NI 2015


Công trình ñược hoàn thành tại
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN MINH ĐOAN

Phản biện 1:

Phản biện 2:

Phản biện 3:

Luận án ñược bảo vệ trước Hội ñồng chấm luận án cấp Học viện
họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Vào hồi...... giờ....... ngày...... tháng...... năm 2015

Có thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện Quốc gia và
Thư viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của ñề tài
Pháp chế xã hội chủ nghĩa (XHCN) là nguyên tắc quan trọng trong tổ
chức và hoạt ñộng của bộ máy nhà nước ta. Pháp chế XHCN ñòi hỏi trong
ñời sống xã hội, pháp luật phải ñược tôn trọng và thực thi một cách
nghiêm minh, chính xác; mọi cá nhân, tổ chức, cơ quan Nhà nước ñều phải
triệt ñể tuân thủ pháp luật; mọi hành vi vi phạm pháp luật ñều phải ñược
phát hiện, xử lý kịp thời theo ñúng quy ñịnh pháp luật.
Pháp chế XHCN với hệ thống pháp luật hoàn thiện và việc thực hiện
pháp luật nghiêm minh, là ñiều kiện cơ bản ñể xây dựng Nhà nước pháp
quyền XHCN của dân, do dân và vì dân. Nếu pháp chế không ñược tăng
cường, còn bị buông lỏng và có nhiều hạn chế, thì tất yếu sẽ dẫn ñến tình
trạng gia tăng, phát triển của các hiện tượng tiêu cực, vi phạm pháp luật,
và có thể gây ra tình trạng rối loạn kỷ cương trong xã hội.
Buôn lậu là một loại vi phạm pháp luật rất phổ biến. Đặc biệt, từ khi
nước ta mở cửa, giao lưu và hội nhập với kinh tế thế giới, loại vi phạm
pháp luật này ngày càng nghiêm trọng, với nhiều diễn biến mới, cực kỳ
phức tạp. Tình trạng gia tăng, phát triển của các hoạt ñộng buôn lậu qua
biên giới ñã phản ánh một thực trạng, pháp chế trong hoạt ñộng phòng,
chống buôn lậu còn có quá nhiều hạn chế, chưa ñáp ứng ñược những yêu
cầu, ñòi hỏi của sự phát triển ñất nước và sự hợp tác hội nhập với thế giới
hiện nay. Do ñó, tăng cường pháp chế XHCN trong hoạt ñộng phòng,
chống buôn lậu ñã trở thành một ñòi hỏi khách quan và là nhu cầu tự thân

của quản lý nhà nước ở nước ta hiện nay.
Pháp luật Hải quan nói chung và pháp luật về phòng, chống buôn lậu
qua biên giới của Hải quan nói riêng ñã ñược Nhà nước quan tâm xây
dựng, hoàn thiện tạo ra những khuôn khổ pháp lý căn bản cho việc xây
dựng cơ cấu tổ chức và hoạt ñộng của lực lượng Hải quan.
Tuy vậy, có một thực tế là, trong công tác triển khai hoạt ñộng phòng,
chống buôn lậu qua biên giới, lực lượng Hải quan vẫn ñang gặp phải
những rào cản, bất cập từ chính các quy ñịnh của pháp luật, làm hạn chế
sức mạnh ñấu tranh và khả năng kiểm soát, phát hiện, ñiều tra, xử lý các
hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới.
Vì vậy, việc nghiên cứu ñề tài Pháp chế xã hội chủ nghĩa trong ñấu
tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan Việt
Nam là rất cấp thiết, có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn. Nghiên cứu
này cung cấp những cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn cho việc tăng cường
pháp chế XHCN trong công tác ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên
giới của Nhà nước ta hiện nay.


2
2. M c ñích và nhi m v nghiên cứu của luận án
2.1. M c ñích
Mục ñích của Luận án là ñề xuất ñược những quan ñiểm, giải pháp
xây dựng và tăng cường pháp chế XHCN trong công tác ñấu tranh phòng,
chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan Việt Nam hiện nay.
Để ñạt ñược mục ñích ñó, luận án hướng ñến giải quyết các mục tiêu
cụ thể sau:
Phân tích cơ sở lý luận về pháp chế XHCN trong ñấu tranh phòng,
chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan; Đánh giá thực trạng
pháp chế trong ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng
Hải quan hiện nay, bao gồm: thực trạng bất cập, hạn chế của hệ thống quy

ñịnh pháp luật hiện hành về phòng chống buôn lậu qua biên giới của lực
lượng Hải quan Việt Nam; thực trạng thực hiện pháp luật của cơ quan Hải
quan và cán bộ công chức Hải quan trong công tác ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu qua biên giới.
Đề xuất hướng sửa ñổi, bổ sung và hoàn thiện hệ thống pháp luật về
phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan nói riêng và hoàn thiện
chính sách pháp luật phòng, chống qua biên giới buôn lậu của Nhà nước ta
nói chung.
Đề xuất biện pháp tăng cường quản lý, nâng cao ý thức trách nhiệm, tuân
thủ chính sách pháp luật của cán bộ công chức Hải quan và các giải pháp khác
nhằm tăng cường pháp chế XHCN trong công tác ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan Việt Nam hiện nay.
2.2. Nhi m vụ
Nhiệm vụ của Luận án là ñi sâu nghiên cứu những nội dung chủ yếu sau:
- Khái quát chung về pháp chế XHCN, nội dung và yêu cầu của pháp
chế XHCN trong hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải
quan; những ñiều kiện bảo ñảm cho việc tăng cường pháp chế XHCN
trong hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan;
- Khái quát chung về buôn lậu và phòng, chống buôn lậu; khái quát
chung về nhiệm vụ phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan,
những ñặc ñiểm, phương pháp, vai trò và bản chất nghiệp vụ hoạt ñộng
phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan;
- Những vấn ñề lý luận về pháp chế trong ñấu tranh phòng, chống buôn
lậu qua biên giới của Hải quan; pháp luật về phòng chống buôn lậu qua biên
giới của Hải quan nước ta, so sánh với pháp luật và hoạt ñộng phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của Hải quan một số nước trên thế giới;
- Thực trạng pháp chế XHCN trong công tác ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan Việt Nam từ khi triển khai
thực hiện Luật Hải quan sửa ñổi bổ sung năm 2005 ñến nay (2014);

3
- Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của các quan ñiểm và giải pháp tăng
cường pháp chế XHCN trong ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên
giới của lực lượng Hải quan Việt Nam hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
- Đối tượng nghiên cứu: là thực trạng pháp chế XHCN trong hoạt ñộng
phòng, chống buôn lậu của lực lượng Hải quan. Cụ thể: Nghiên cứu về hệ
thống các quy ñịnh của pháp luật nước ta về phòng, chống buôn lậu qua biên
giới, trong ñó tập trung phân tích kỹ các quy ñịnh pháp luật về phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của Hải quan; Nghiên cứu quy ñịnh pháp luật về phòng
chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan một số nước khác trên thế giới làm
cơ sở so sánh và chỉ ra các kinh nghiệm gợi mở ñối với Việt Nam; Nghiên cứu
thực trạng buôn lậu và thực tiễn công tác phòng, chống buôn lậu và ñánh giá
những bất cập của pháp luật hiện hành về phòng, chống buôn lậu qua biên
giới; nghiên cứu và ñánh giá thực trạng pháp chế XHCN, thực hiện pháp luật
phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan.
- Phạm vi nghiên cứu: Pháp chế XHCN trong hoạt ñộng phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan Việt Nam từ 2005 ñến 2014
(Năm 2005 là năm Luật Hải quan ñược sửa ñổi và ngành Hải quan bắt ñầu
triển khai thực hiện các biện pháp nghiệp vụ chống buôn lậu theo Quyết
ñịnh 65/2004/QD - TTg của Thủ tướng Chính phủ).
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý lu n
Luận án dựa trên quan ñiểm nhận thức của chủ nghĩa Mác- Lênin về
vấn ñề pháp chế XHCN; Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan ñiểm của Đảng về
xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân và vì dân; về tăng
cường pháp chế XHCN trong các lĩnh vực quản lý xã hội; về tổ chức xây
dựng chính quyền, ñội ngũ cán bộ công chức và ñấu tranh phòng chống các
hiện tượng tiêu cực sách nhiễu, phiền hà, quan liêu, lãng phí, trong ñó có

quan ñiểm về xây dựng và tổ chức hoạt ñộng của lực lượng Hải quan làm cơ
sở lý luận ñể nghiên cứu.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Tác giả sử dụng các phương pháp: phân tích và tổng hợp ñể tìm hiểu các
khái niệm và quan ñiểm về pháp chế; phương pháp so sánh; phương pháp
thống kê ñể ñánh giá thực trạng pháp chế trong quá trình nghiên cứu giải
quyết những vấn ñề mà mục ñích và nhiệm vụ của luận án ñặt ra.
Trong quá trình nghiên cứu tác giả có tham khảo, chọn lọc kế thừa các
công trình nghiên cứu, bài viết có liên quan ñến lĩnh vực luận án ñề cập.
5. Những ñóng góp về khoa học của Luận án
Luận án có những ñóng góp mới sau ñây:


4
- Dựa trên cơ sở phân tích những quan ñiểm về pháp chế, tăng cường
pháp chế XHCN; mối quan hệ giữa tăng cường pháp chế với việc xây dựng
Nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam, Luận án ñã làm rõ ñược khái
niệm, nội dung và những ñiều kiện bảo ñảm của pháp chế XHCN trong ñấu
tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan; làm rõ quan ñiểm
và những vấn ñề về tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt ñộng
ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan trong
giai ñoạn hiện nay;
- Luận án ñã tổng hợp những nghiên cứu lý luận và thực tiễn về buôn
lậu, phòng chống buôn lậu; phân tích có hệ thống các quy ñịnh pháp luật
hiện hành về phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan
Việt Nam; so sánh, ñối chiếu các quy ñịnh pháp luật ñó với quy ñịnh pháp
luật tương ứng của các nước khác trên thế giới;
- Trên cơ sở chỉ ra những quan ñiểm mới, những nhận thức tiến bộ
của thế giới về vai trò, vị trí của lực lượng Hải quan ñối với công tác
phòng, chống buôn lậu qua biên giới; ñồng thời chỉ ra những ñiểm còn hạn

chế của pháp luật nước ta, Luận án ñã ñề xuất ñược giải pháp hoàn thiện
hệ thống quy ñịnh pháp luật về phòng, chống buôn lậu qua biên giới, tăng
cường pháp chế XHCN trong phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực
lượng Hải quan như: Xây dựng Luật về phòng, chống buôn lậu; xác ñịnh
ñúng vị trí và nâng cao vai trò của cơ quan Hải quan trong hệ thống các
lực lượng chức năng phòng, chống buôn lậu; nâng cao quyền hạn của cơ
quan Hải quan trong ñiều tra, xử lý các hành vi buôn lậu, vận chuyển trái
phép qua biên giới; tăng thêm thẩm quyền và mở rộng các biện pháp ñấu
tranh chống buôn lậu của cơ quan Hải quan; ñổi mới cơ cấu, tổ chức, xây
dựng lực lượng kiểm soát Hải quan; cơ chế chính sách ngăn chặn tiêu cực
và nâng cao ý thức trách nhiệm cho cán bộ công chức Hải quan trong thực
thi nhiệm vụ phòng, chống buôn lậu qua biên giới…
6. Ý ngh a lý lu n và th c ti n của Luận án
- Luận án góp phần làm rõ lý luận về pháp chế XHCN, làm sáng tỏ
mối quan hệ giữa vấn ñề tăng cường pháp chế XHCN trong từng lĩnh vực
quản lý cụ thể với việc củng cố nền pháp chế XHCN chung của Nhà nước
ta trong giai ñoạn hiện nay;
- Luận án bổ sung những nhận thức toàn diện về pháp luật phòng,
chống buôn lậu qua biên giới, về pháp chế trong hoạt ñộng phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của Hải quan, Luận án có thể là tài liệu tham khảo
cho các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong việc hoạch ñịnh chính
sách, xây dựng pháp luật có liên quan ñến công tác ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu qua biên giới;


5
- Luận án góp phần phân tích ñánh giá ñúng mức về thực trạng của
tình hình buôn lậu hiện nay tại nước ta, giúp cho các cấp chính quyền và
cơ quan chức năng có ñược những nhận thức toàn diện về tình hình buôn
lậu; từ ñó xây dựng ñược phương hướng, giải pháp ñấu tranh chống buôn

lậu phù hợp, ñạt hiệu quả cao;
- Luận án có thể sử dụng làm tài liệu giảng dạy và nghiên cứu về pháp
luật Hải quan nói chung và pháp luật về phòng, chống buôn lậu qua biên
giới của Hải quan nói riêng; các giải pháp Luận án ñưa ra có thể ñược
tham khảo trực tiếp ñể ngành Hải quan sử dụng trong quá trình chỉ ñạo,
triển khai tổ chức lực lượng và thực hiện công tác ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu qua biên giới.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở ñầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, Luận án
ñược kết cấu thành 4 chương, 11 tiết.
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN
ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA
1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ
TÀI LUẬN ÁN

1.1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước
1.1.1.1. Nh ng công trình nghiên c u lý luận chung về pháp chế xã
hội chủ nghĩa
Những công trình khoa học nghiên cứu lý luận chung về pháp chế
XHCN ñề cập ñến những vấn ñề như: khái niệm, nguyên tắc, nội dung, bản
chất, các mối quan hệ của pháp chế XHCN, các yêu cầu, bảo ñảm ñể xây
dựng và củng cố nền pháp chế XHCN ở nước ta; hoặc phân tích pháp chế
XHCN trên các khía cạnh, góc ñộ khác nhau ñể làm rõ hơn những luận ñiểm
của chủ nghĩa Mác - Lênin về mục tiêu, vai trò, cơ sở, bản chất, các thuộc
tính của pháp chế XHCN. Tiêu biểu là một số công trình sau: "Nhà nước và
pháp luật của chúng ta trong sự nghiệp ñổi mới", "Hồ Chủ tịch và pháp chế",
"Tăng cường tính thống nhất của pháp chế, nghiêm chỉnh tuân theo và chấp
hành pháp luật" (Đào Trí Úc); "Tính thống nhất của pháp chế XHCN"
(Hoàng Công); "Pháp chế xã hội chủ nghĩa - một phương thức thể hiện và

thực hiện quyền lực của nhân dân" (Võ Khánh Vinh); "Vấn ñề giải quyết
ñúng ñắn mối quan hệ giữa dân chủ và pháp chế trong quá trình ñổi mới ở
nước ta" (Hoàng Văn Hảo); "Suy nghĩ về một trong những luận ñiểm của
V.I.Lênin" (Trần Ngọc Đường); "Bàn về pháp chế XHCN trong ñiều kiện
xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam" (Đỗ Ngọc


6
Hải); "Chế ñộ pháp chế thống nhất, hợp lý và áp dụng chung" (Hoàng Thị
Kim Quế); "Bàn về khái niệm và những yêu cầu của pháp chế xã hội chủ
nghĩa" (Nguyễn Minh Đoan)...
1.1.1.2. Những công trình nghiên cứu pháp chế xã hội chủ nghĩa
trong từng lĩnh vực
Nghiên cứu pháp chế XHCN trong từng lĩnh vực cụ thể ñang rất cấp
thiết, nhằm ñáp ứng kịp thời với những ñòi hỏi mà thực tiễn ñang ñặt ra
ñối với việc tăng cường, củng cố nền pháp chế XHCN, hướng ñến mục
tiêu xây dựng, hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN ở Việt Nam. Có
thể kể ñến các công trình nghiên cứu, Luận án, Luận văn tiêu biểu sau ñây:
"Tăng cường pháp chế XHCN trong hoạt ñộng giải quyết khiếu nại, tố cáo"
(Trần Văn Sơn); "Pháp chế XHCN trong hoạt ñộng ban hành văn bản quy
phạm pháp luật của HĐND và UBND các cấp ở nước ta hiện nay" (Đỗ Ngọc
Hải); "Tăng cường pháp chế XHCN trong hoạt ñộng của lực lượng công an
nhân dân trên lĩnh vực bảo vệ an ninh quốc gia ở nước ta hiện nay" (Nguyễn
Phùng Hồng); "Tăng cường pháp chế về kinh tế trong quản lý nhà nước nền
kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay" (Quách
Sỹ Hùng); "Tăng cường pháp chế XHCN trong lĩnh vực bảo vệ sức khỏe
nhân dân ở nước ta hiện nay" (Nguyễn Nhật Hùng); "Tăng cường pháp chế
trong lĩnh vực giao thông ñường bộ ở nước ta hiện nay" (Nguyễn Huy Bằng);
"Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt ñộng thực hành quyền
công tố và kiểm sát các hoạt ñộng tư pháp của Viện Kiểm sát nhân dân thành

phố Hà Nội" (Nguyễn Chí Dũng); "Pháp chế XHCN trong kiểm sát ñiều tra
các vụ án kinh tế của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Ninh" (Trần Thị
Minh Hiền); "Pháp chế XHCN trong hoạt ñộng xây dựng, ban hành văn bản
quy phạm pháp luật của UBND tỉnh Ninh Bình" (Trần Thị Hồng Thanh)...
Các luận án, luận văn trên ñây ñã ñi sâu phân tích những yêu cầu, ñòi
hỏi của pháp chế XHCN ñược thể hiện trong từng lĩnh vực hoạt ñộng thi
hành pháp luật cụ thể. Trong số các công trình nghiên cứu pháp chế
XHCN trong từng lĩnh vực, hiện tại vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu
chuyên sâu về pháp chế XHCN trong lĩnh vực ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan.
1.1.1.3. Những công trình nghiên cứu về phòng, chống buôn lậu và
ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan
Các nghiên cứu ñáng chú ý gần ñây gồm có: "Chống buôn lậu và gian
lận thương mại" (Lê Thanh Bình); "Buôn lậu và chống buôn lậu, nhận diện
và giải pháp" (Lê Văn Tới); "Tội phạm kinh tế thời mở cửa" (Nguyễn
Xuân Yêm và Nguyễn Hòa Bình (chủ biên)); "Đổi mới và hoàn thiện pháp
luật về Hải quan ở nước ta hiện nay" (Vũ Ngọc Anh); "Đấu tranh phòng


7
chống buôn lậu của Cục Hải quan Bình Định - Thực trạng và giải pháp"
(Trần Tấn Linh); "Đấu tranh phòng chống tội phạm vận chuyển, mua bán
trái phép chất ma túy của lực lượng Công an, Bộ ñội biên phòng và Hải
quan trên tuyến biên giới Thanh Hoá - Hủa Phăn (CHDCND Lào)" (Vũ
Văn Khánh); "Cơ sở lý luận và thực tiễn ñấu tranh phòng, chống buôn lậu
qua biên giới Việt - Trung của Hải quan Quảng Ninh" (Nguyễn Văn
Nghiên)...
Có thể thấy rằng, cũng nghiên cứu về vấn ñề buôn lậu, nhưng các
công trình trên ñây chủ yếu xem xét theo phương diện tội phạm học; ñi sâu
phân tích ñiều kiện và nguyên nhân của sự gia tăng hoạt ñộng buôn lậu

trong tình hình mới với sự chuyển ñổi của tình hình kinh tế - xã hội thời
mở cửa. Đồng thời các tác giả cũng ñã dự báo về những hình thức, thủ
ñoạn, quy mô và diễn biến của hoạt ñộng buôn lậu trong giai ñoạn tới. Qua
ñó nhấn mạnh ñến sự cần thiết phải có các giải pháp mạnh mẽ, chủ ñộng
tăng cường công tác ñấu tranh phòng, chống buôn lậu của Nhà nước ta.
1.1.2. Tình hình nghiên cứu ngoài nước
1.1.2.1. Tình hình nghiên cứu về pháp chế xã hội chủ nghĩa
Tiêu biểu là các tác giả: N.G. Alekxanñrop; V.V. Borixop; V.N
Kyñriaxep; A.B Nixiukin...
1.1.2.2. Tình hình nghiên cứu về ñấu tranh phòng, chống buôn lậu
qua biên giới của Hải quan
Tuy chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu chuyên sâu về pháp
chế XHCN trong ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải
quan, nhưng những vấn ñề liên quan ñến buôn lậu, ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu vẫn luôn ñược quan tâm và nghiên cứu khá nhiều trên thế giới.
Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) thường xuyên tổ chức các hội nghị, hội
thảo quốc tế ñể bàn về vấn ñề cải cách thể chế chính sách pháp luật, nâng
cao năng lực hoạt ñộng nghiệp vụ và kiểm soát chống buôn lậu qua biên
giới của lực lượng Hải quan.
Về cải cách chính sách pháp luật, Tổ chức Hải quan thế giới ñã
nghiên cứu ñưa ra các chuẩn mực, xây dựng thành các Công ước Quốc tế
ñể các quốc gia thành viên căn cứ áp dụng.
Về hoạt ñộng nghiệp vụ, Tổ chức Hải quan thế giới ñặc biệt quan tâm
ñến xây dựng tính chuyên nghiệp, tuân thủ nghiêm chính sách pháp luật và
quy trình tác nghiệp của lực lượng Hải quan. Trong ñó nhấn mạnh hai yếu
tố minh bạch và liêm chính.
Về ñấu tranh phòng, chống buôn lậu, hàng năm Tổ chức Hải quan thế
giới tổ chức rất nhiều các cuộc hội nghị, hội thảo ñể thông tin tình hình,
trao ñổi kinh nghiệm giữa các nước và thống nhất về các hành ñộng chung.

8
1.2. NH NG VẤN ĐỀ ĐẶT RA CẦN TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU

Pháp chế XHCN trong ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới
của lực lượng Hải quan là một ñề tài nghiên cứu hoàn toàn mới, chưa từng
ñược phân tích sâu trong các công trình nghiên cứu về pháp chế XHCN và
các công trình nghiên cứu về phòng, chống buôn lậu trước ñây. Do vậy, vấn
ñề ñặt ra trước tiên là phải nghiên cứu, xây dựng ñược một hệ thống lý luận
ñảm bảo tính khoa học chặt chẽ với các nội dung cụ thể, rõ ràng, gồm: khái
niệm, nội dung, vai trò và những yếu tố bảo ñảm của pháp chế XHCN trong
ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan.
Vấn ñề tiếp theo là cần nghiên cứu so sánh, ñối chiếu các quy ñịnh pháp
luật về buôn lậu và phòng, chống buôn lậu của nước ta với quan ñiểm, quy
ñịnh của quốc tế và pháp luật của các nước khác. Đồng thời cũng cần nghiên
cứu thực trạng ñấu tranh phòng, chống buôn lậu của nước ta, so sánh với
kinh nghiệm tổ chức ñấu tranh phòng, chống buôn lậu và việc bảo ñảm cho
công tác ñấu tranh phòng, chống buôn lậu của một số nước khác trên thế
giới. Trong tình hình hội nhập quốc tế diễn ra ngày càng sâu với tốc ñộ ngày
càng nhanh chóng, thì ñây là một vấn ñề nghiên cứu rất thiết thực, nhằm mục
tiêu ñưa công tác ñấu tranh phòng, chống buôn lậu của nước ta bắt kịp và qua
ñó hội nhập, hợp tác chặt chẽ, có hiệu quả với hoạt ñộng phòng, chống buôn
lậu của thế giới.
Bên cạnh việc nghiên cứu về cơ sở lý luận, thì thực trạng của pháp
chế xã hội chủ nghĩa trong ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới
của lực lượng Hải quan hiện nay cũng là một nội dung quan trọng cần phải
ñược phân tích làm rõ. Khi ñược ñánh giá một cách khách quan, sẽ thấy
ñược ñầy ñủ toàn diện cơ sở thực tiễn của vấn ñề pháp chế XHCN trong
ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan.
Chương 2

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁP CHẾ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
TRONG ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG BUÔN LẬU
QUA BIÊN GIỚI CỦA LỰC LƯỢNG HẢI QUAN
2.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ PHÁP CHẾ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
TRONG ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG BUÔN LẬU QUA BIÊN GIỚI CỦA
LỰC LƯỢNG HẢI QUAN

2.1.1. Khái niệm pháp chế xã hội chủ nghĩa trong ñấu tranh
phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan
* hái quát chung về hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên
giới của lực lượng Hải quan
Hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan có
những ñặc ñiểm chính sau ñây:


9
- Hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan là hoạt
ñộng thực thi, áp dụng pháp luật; mọi hoạt ñộng ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của cơ quan Hải quan ñều ñược tiến hành trong khuôn
khổ quy ñịnh của pháp luật.
- Đấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải
quan là hoạt ñộng có tính chất chuyên nghiệp cao; áp dụng tổng hợp các
phương pháp và hình thức ñấu tranh bằng những nghiệp vụ chuyên sâu.
- Đấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải
quan là một trong những hành ñộng thực hiện cam kết hội nhập với quốc
tế, cùng liên kết chặt chẽ, ñấu tranh vì mục tiêu chung, ngăn chặn những
hiểm hoạ mà buôn lậu gây ra cho cộng ñồng.
* hái niệm pháp chế xã hội chủ nghĩa
Có thể ñịnh nghĩa về pháp chế XHCN như sau: Pháp ch xã h i chủ
nghĩa là một chế ñộ ñặc biệt của ñời sống chính trị - xã hội, trong ñó có

một hệ thống pháp luật hoàn thiện, ñồng bộ làm cơ sở cho sự tồn tại trật
tự pháp luật và kỷ luật xã hội; tất cả các cơ quan nhà nước, các tổ chức
kinh tế, tổ chức xã hội, ñơn vị vũ trang nhân dân, nhân viên nhà nước và
mọi công dân ñều phải tôn trọng và thực hiện pháp luật một cách nghiêm
chỉnh, triệt ñể, chính xác; mọi hành ñộng vi phạm pháp luật, xâm phạm lợi
ích của nhà nước, quyền, lợi ích của tập thể, của công dân ñều bị xử lý
nghiêm minh theo pháp luật.
* hái niệm pháp chế xã hội chủ nghĩa trong ñấu tranh phòng,
chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan
Pháp chế XHCN trong hoạt ñộng ñấu tranh phòng, chống buôn lậu
qua biên giới của lực lượng Hải quan là chế ñộ pháp lý, quản lý của nhà
nước, trong ñó hiện diện một hệ thống các quy phạm pháp luật về hoạt
ñộng phòng, chống buôn lậu của hải quan hoàn thiện, ñồng bộ, phù hợp
với yêu cầu khách quan của lĩnh vực công tác ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu; Cơ quan hải quan, nhân viên hải quan phải tích cực, tự giác tổ
chức thực hiện nhiệm vụ, chấp hành nghiêm chỉnh các quy ñịnh của pháp
luật về ñấu tranh phòng, chống buôn lậu; Mọi hoạt ñộng thực thi nhiệm vụ
ñấu tranh phòng, chống buôn lậu của hải quan phải ñược giám sát, kiểm
soát chặt chẽ ñể ngăn ngừa và phòng chống vi phạm, tiêu cực, vụ lợi, lạm
dụng quyền hạn nhằm ñảm bảo kỷ cương, kỷ luật và hiệu lực quản lý nhà
nước, ñảm bảo hiệu quả của công tác ñấu tranh phòng, chống buôn lậu.
2.1.2. Vai trò của pháp chế xã hội chủ nghĩa trong ñấu tranh
phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan
Một là, pháp chế xã hội chủ nghĩa trong ñấu tranh phòng, chống buôn
lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan góp phần hoàn thiện, củng cố nền


10
pháp chế, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở nước ta trong
giai ñoạn hiện nay.

Hai là, pháp chế xã hội chủ nghĩa trong ñấu tranh phòng, chống buôn
lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan góp phần ñảm bảo cho mục tiêu
xây dựng lực lượng Hải quan chuyên nghiệp, trong sạch, vững mạnh thông
qua việc hoàn thiện chế ñộ quản lý, ñào tạo cán bộ công chức Hải quan và
các chế ñộ chính sách khác
Ba là, pháp chế xã hội chủ nghĩa trong ñấu tranh phòng, chống buôn
lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan tạo lập và duy trì trật tự, kỷ
cương, kỷ luật trong hoạt ñộng ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên
giới của Hải quan.
B n là, pháp chế xã hội chủ nghĩa trong ñấu tranh phòng, chống buôn
lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan có ảnh hưởng ñến việc nâng cao
trách nhiệm, nhận thức, ý thức nghiệp vụ của cán bộ, công chức Hải quan
trong hoạt ñộng ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới.
2.2. N I DUNG CỦA PHÁP CHẾ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA TRONG ĐẤU
TRANH PHÒNG, CHỐNG BUÔN LẬU QUA BIÊN GIỚI CỦA HẢI QUAN

2.2.1. Pháp chế xã hội chủ nghĩa trong ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của Hải quan ñòi hỏi sự hoàn thiện, ñồng bộ
của hệ thống các quy ñịnh pháp luật về hoạt ñộng phòng, chống buôn
lậu qua biên giới của Hải quan; ñảm bảo cho cơ quan Hải quan có ñủ
cơ sở, ñịa vị pháp lý thích hợp ñể thực hiện nhiệm vụ ñấu tranh
phòng, chống buôn lậu mạnh mẽ, hiệu quả
Các quy ñịnh pháp luật về ñịa vị pháp lý của Hải quan trong ñấu tranh
phòng chống buôn lậu qua biên giới trước hết phải dựa trên những nguyên
tắc chung về tổ chức, cơ cấu và hoạt ñộng của cơ quan Nhà nước.
Quá trình thực thi nhiệm vụ ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên
giới của Hải quan làm phát sinh nhiều mối quan hệ xã hội. Những quan hệ
xã hội này cần phải ñược ñiều chỉnh một cách hợp lý, vừa ñảm bảo phù
hợp với Hiến pháp và pháp luật, vừa ñảm bảo tạo ra những ñiều kiện thuận
lợi, không gây cản trở khó khăn cho công tác ñấu tranh phòng, chống buôn

lậu qua biên giới của Hải quan.
2.2.2. Pháp chế xã hội chủ nghĩa trong ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của Hải quan ñòi hỏi cơ quan Hải quan phải
ñược tổ chức theo pháp luật, các cán bộ, công chức Hải quan phải tích
cực, tự giác tổ chức thực hiện nhiệm vụ, thực hiện nghiêm chỉnh các
quy ñịnh của pháp luật về ñấu tranh phòng, chống buôn lậu
Pháp chế XHCN ñược thể hiện thông qua việc chấp hành, thực hiện
pháp luật một cách ñầy ñủ, ñúng ñắn và hợp lý của các chủ thể, từ cơ quan
nhà nước ñến mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội.


11
Đấu tranh phòng, chống tội phạm nói chung và phòng, chống buôn
lậu nói riêng có thể coi là một trận tuyến quyết liệt, giữa một bên là lực
lượng chức năng của Nhà nước, còn bên kia là những ñối tượng vi phạm
pháp luật các loại với nhiều thủ ñoạn che giấu và thường xuyên thay ñổi
phương thức hoạt ñộng. Vì vậy, muốn ñấu tranh phòng, chống buôn lậu có
hiệu quả, cơ quan Hải quan phải tiến hành nhiệm vụ của mình một cách
tích cực, chủ ñộng và sáng tạo.
2.2.3. Pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt ñộng phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của Hải quan ñòi hỏi mọi hoạt ñộng thực thi
nhiệm vụ ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan
phải ñược giám sát, kiểm soát chặt chẽ ñể ngăn ngừa và phòng chống vi
phạm, tiêu cực, vụ lợi, lạm dụng quyền hạn nhằm ñảm bảo kỷ cương,
kỷ luật và hiệu lực quản lý nhà nước
Đấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan có tính
chất rất dễ xảy ra các hiện tượng tiêu cực, vụ lợi hoặc lạm dụng quyền hạn.
Việc giám sát, kiểm soát hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên
giới của Hải quan trước hết phải ñược tiến hành thường xuyên trong nội bộ
lực lượng Hải quan với cơ chế tự kiểm tra, kiểm soát hữu hiệu.

Giám sát hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải
quan còn có các cơ quan chức năng của nhà nước khác, như: Hội ñồng
nhân dân, Thanh tra, Viện kiểm sát… Các cơ quan này giám sát thông qua
chương trình, kế hoạch hoặc thông qua từng vụ việc cụ thể.
Ngoài ra phải ñảm bảo và tạo ñiều kiện ñể nhân dân thực hiện việc giám
sát ñối với hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan.
2.2.4. Pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt ñộng phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của Hải quan ñòi hỏi mọi việc làm sai trái, mọi
chủ thể có hành vi vi phạm quy ñịnh của pháp luật về hoạt ñộng phòng,
chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan ñều phải ñược xử lý nghiêm
minh, ñúng quy ñịnh của pháp luật
Sẽ không thể có pháp chế XHCN nếu như những việc làm sai trái, vi
phạm pháp luật không ñược xử lý nghiêm minh.
Vi phạm pháp luật trong lĩnh vực phòng, chống buôn lậu qua biên giới
của Hải quan chủ yếu thể hiện ở các dạng cơ bản sau:
- Cơ quan Hải quan, nhân viên Hải quan không làm hết trách nhiệm,
ñể xảy ra các vụ việc tiêu cực, lạm dụng quyền hạn, tiếp tay, bỏ lọt ñối
tượng, hàng hoá buôn lậu; không tuân thủ ñúng quy trình, thủ tục, biện
pháp nghiệp vụ làm xâm phạm tới quyền, lợi ích hợp pháp của công dân.


12
- Cá nhân, tổ chức không hỗ trợ hoạt ñộng của cơ quan Hải quan,
không cung cấp thông tin, tài liệu cần xác minh cho cơ quan Hải quan;
thực hiện các việc làm gây khó khăn cho hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu
qua biên giới của Hải quan.
- Các ñối tượng vi phạm và cá nhân, tổ chức khác chống ñối việc làm
của cơ quan Hải quan, nhân viên Hải quan; hoặc không chấp hành quyết
ñịnh ngăn chặn, xử lý của cơ quan Hải quan, cản trở ñối với công tác ñấu
tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan.

2.3. NH NG IỀU KIỆN BẢO ĐẢM CỦA PHÁP CHẾ XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA TRONG ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG BUÔN LẬU QUA BIÊN GIỚI
CỦA LỰC LƯỢNG HẢI QUAN

2.3.1. Bảo ñảm về pháp lý
Với sự quan tâm của Quốc hội, Chính phủ, hệ thống pháp luật về ñấu
tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan không ngừng
ñược hoàn thiện, ñồng bộ, ngày càng ñáp ứng ñược với những yêu cầu, ñòi
hỏi của công tác ñấu tranh phòng, chống buôn lậu theo từng thời kỳ, từng
giai ñoạn phát triển của nền kinh tế - xã hội.
2.3.2. Bảo ñảm về sự lãnh ñạo của Chính phủ ñối với công tác
phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan
Vai trò lãnh ñạo của Chính phủ là hết sức quan trọng, có ý nghĩa
quyết ñịnh ñến sự phát triển toàn diện về mọi mặt của công tác ñấu tranh
phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan. Đặc biệt trong giai
ñoạn hiện nay, theo yêu cầu của Tổ chức Hải quan thế giới, các quốc gia
thành viên phải nhanh chóng tiến hành cải cách Hải quan, nâng cao năng
lực phòng, chống buôn lậu qua biên giới và ñảm bảo hoạt ñộng Hải quan
minh bạch, liêm chính. Toàn bộ những yêu cầu ñó ñều phải ñược cam kết
thực hiện ở cấp lãnh ñạo cao nhất là Chính phủ của các nước.
2.3.3. Bảo ñảm về sự tổ chức, quản lý và xây dựng lực lượng Hải
quan chuyên nghiệp, trong sạch, vững mạnh
Xây dựng lực lượng Hải quan chuyên nghiệp, trong sạch, vững mạnh
vừa là mục tiêu, vừa là yêu cầu cấp thiết ñặt ra cho ngành Hải quan. Trong
ñiều kiện phát triển nền kinh tế thị trường, mở rộng giao lưu, hội nhập với
thế giới, vấn ñề tổ chức, xây dựng lực lượng Hải quan có nhiều nội dung
mới và ñã nhận ñược sự quan tâm thật sự sâu sắc của Đảng và Nhà nước.
Lực lượng Hải quan ñược quan tâm xây dựng, không ngừng phát triển
cả về số lượng và chất lượng, ngày càng chuyên nghiệp, tinh nhuệ và hiện
ñại là ñiều kiện cần thiết ñể nâng cao năng lực, hiệu quả mọi hoạt ñộng

Hải quan. Qua ñó bảo ñảm cho việc tăng cường, củng cố pháp chế XHCN
trong hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan.


13
2.3.4. Bảo ñảm về tài chính, cơ sở vật chất, trang bị phương tiện,
kỹ thuật và chế ñộ chính sách ñối với cán bộ, công chức Hải quan
Vấn ñề tài chính, cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật luôn luôn ñược coi
là một vấn ñề cơ bản, quan trọng ñối với sự phát triển, nâng cao khả năng, sức
chiến ñấu trong phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan.
2.3.5. Bảo ñảm về sự hợp tác, phối hợp chặt chẽ của các cơ quan
chức năng và sự tham gia, ủng hộ, giúp ñỡ của quần chúng nhân dân ñối
với công tác ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan
Việc các cơ quan chức năng ngày càng tăng cường phối hợp chặt chẽ
với cơ quan Hải quan trong ñấu tranh phòng, chống buôn lậu và ý thức tham
gia, ủng hộ của quần chúng nhân dân ngày càng ñược nâng cao ñã làm tăng
thêm sức mạnh và hiệu quả cho hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên
giới của lực lượng Hải quan, giúp cho cơ quan Hải quan quản lý cán bộ công
chức ñược tốt hơn. Điều này chính là một yếu tố vô cùng cần thiết bảo ñảm
cho pháp chế XHCN trong ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới
của Hải quan ñược củng cố và tăng cường.
2.3.6. Bảo ñảm từ sự phối hợp của các tổ chức quốc tế và các quốc
gia có liên quan ñến hoạt ñộng phòng chống buôn lậu qua biên giới
của Hải quan
Hợp tác quốc tế về phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng
Hải quan Việt Nam ñã ñược pháp luật nước ta quy ñịnh. Hải quan Việt Nam
cũng ñã tham gia ñầy ñủ và là một thành viên có trách nhiệm, hoạt ñộng tích
cực trong khuôn khổ của công ước quốc tế về hợp tác ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu. Sự hợp tác, hỗ trợ, phối hợp của các tổ chức quốc tế và các quốc gia
có liên quan là một yếu tố bảo ñảm rất cần thiết cho việc nâng cao năng lực

hoạt ñộng và tăng cường pháp chế XHCN trong phòng, chống buôn lậu qua
biên giới của lực lượng Hải quan Việt Nam.
2.4. PHÁP CHẾ TRONG ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG BUÔN LẬU
QUA BIÊN GIỚI CỦA HẢI QUAN MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ
NHỮNG KINH NGHIỆM GỢI MỞ ĐỐI VỚI HẢI QUAN VIỆT NAM

2.4.1. Pháp chế trong ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên
giới của Hải quan một số nước
Một là, quy ñịnh pháp luật liên quan ñến ñấu tranh phòng, chống buôn
lậu qua biên giới của Hải quan một số nước
- Quy ñịnh về buôn lậu, tội phạm và các vi phạm pháp luật khác trong
lĩnh vực Hải quan.
- Quy ñịnh về ñịa vị pháp lý của cơ quan Hải quan trong ñấu tranh
phòng, chống buôn lậu qua biên giới.
- Quy ñịnh về biện pháp ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới.


14
Hai là, về việc tổ chức thực hiện và bảo ñảm thực hiện pháp luật trong
hoạt ñộng ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới.
- Quan hệ phối hợp và hỗ trợ của các cơ quan khác cho Hải quan
trong hoạt ñộng ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới.
- Những bảo ñảm về tài chính, cơ sở vật chất và chế ñộ chính sách ñối
với lực lượng Hải quan.
- Những ñảm bảo về quản lý, xây dựng lực lượng, phòng, chống tiêu
cực, tham nhũng của Hải quan một số nước.
2.4.2. Nh ng kinh nghi m gợi mở ñối với Hải quan Việt Nam
Một là, xây dựng chính sách pháp luật phòng, chống buôn lậu tập
trung, thống nhất.
Hai là, cần có quan ñiểm, nhận thức mới về vị trí, vai trò và thẩm

quyền của lực lượng Hải quan trong phòng, chống buôn lậu qua biên giới.
Ba là, học tập kinh nghiệm về xây dựng lực lượng, phòng, chống tiêu
cực, tham nhũng trong lực lượng Hải quan.
Bốn là, học tập kinh nghiệm về cải cách, hiện ñại hoá, ñảm bảo cơ sở
vật chất kỹ thuật cho hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên giới của
Hải quan.
Chương 3
THỰC TRẠNG PHÁP CHẾ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
TRONG ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG BUÔN LẬU
QUA BIÊN GIỚI CỦA LỰC LƯỢNG HẢI QUAN VIỆT NAM
3.1. KHÁI QUÁT VỀ TÌNH HÌNH BUÔN LẬU Ở VIỆT NAM VÀ CHỨC
NĂNG ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG BUÔN LẬU QUA BIÊN GIỚI CỦA HẢI
QUAN VIỆT NAM

3.1.1. Khái quát về tình hình buôn lậu ở Việt Nam từ năm 2001 ñến nay
Tình hình buôn lậu ở Việt Nam hiện nay ñược ñánh giá là cực kỳ
nghiêm trọng, nóng bỏng và phức tạp, ñang là một trong những vấn ñề gây
bức xúc nhất ñối với an ninh trật tự và sự phát triển của nền kinh tế - xã
hội nước ta. Từ năm 2001 ñến nay (2014), tệ nạn buôn lậu có những biểu
hiện chủ yếu sau ñây:
Về tình trạng hàng nhập lậu, hiện nay hàng hoá nhập lậu ñủ loại
ñang tràn ngập thị trường trong nước.
Về tình hình xuất lậu hàng hoá, khoáng sản. Song song với hoạt
ñộng nhập lậu thì hoạt ñộng xuất lậu hàng hoá, khoáng sản cũng diễn ra
nghiêm trọng không kém.
Về tình hình buôn lậu dưới hình thức trung chuyển hàng hoá qua
lãnh thổ Việt Nam. Những năm gần ñây, lợi dụng chính sách mở cửa của
nước ta và sự thông thoáng trong việc làm thủ tục Hải quan, các ñối tượng

15
buôn lậu quốc tế ñã gia tăng các hoạt ñộng vận chuyển những loại hàng
cấm qua lãnh thổ Việt Nam.
Hiện nay tình hình buôn lậu ñang cực kỳ nghiêm trọng, phức tạp và
nóng bỏng; những nỗ lực ñấu tranh ngăn chặn của Nhà nước ta chưa cho
thấy ñược hiệu quả như mong muốn; các giải pháp hiện nay ñều ñang bế
tắc không giải quyết ñược tình hình. Quy mô của những vụ buôn lậu ngày
càng lớn hơn; nhiều ñường dây, ổ nhóm lớn vẫn tồn tại và hoạt ñộng
mạnh, nhiều ñối tượng cầm ñầu chưa bị phát hiện, bắt giữ và xử lý nghiêm
minh. Điều ñó cho thấy ñã ñến lúc cần phải có những chính sách mới,
những chính sách ñột phá ñể có thể giải quyết, ñẩy lùi ñược tệ nạn này,
nhằm mang lại sự lành mạnh cho nền kinh tế thị trường theo ñịnh hướng
xã hội chủ nghĩa mà Nhà nước ta ñang xây dựng.
3.1.2. Lịch sử hình thành, phát triển và chức năng ñấu tranh
phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan Việt Nam
Ngày 10 tháng 9 năm 1945, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp
thừa uỷ quyền của Chủ tịch Chính phủ lâm thời Việt Nam dân chủ cộng
hoà ký Sắc lệnh số 27 - SL thành lập "Sở thuế quan và thuế gián thu" khai
sinh Hải quan Việt Nam.
- Giai ñoạn 1945 - 1954: Trong tình hình cả nước bước vào cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược; Hải quan Việt Nam ñã phối
hợp cùng các lực lượng thực hiện chủ trương bao vây kinh tế và ñấu tranh
kinh tế với ñịch. Nhiệm vụ chính là tạo nguồn thu cho Ngân sách quốc gia,
kiểm soát hàng hoá xuất nhập khẩu, ñấu tranh chống buôn lậu giữa vùng tự
do và vùng tạm chiếm.
- Giai ñoạn 1954 - 1975: Đây là giai ñoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội
ở miền Bắc, chống Mỹ xâm lược, giải phóng miền Nam thống nhất ñất
nước. Giai ñoạn này Hải quan Việt Nam ñược xác ñịnh là công cụ bảo
ñảm thực hiện ñúng ñắn chế ñộ Nhà nước ñộc quyền ngoại thương, ngoại
hối, thi hành chính sách thuế quan (thu thuế hàng hoá phi mậu dịch) tiếp

nhận hàng hoá viện trợ và chống buôn lậu qua biên giới.
- Giai ñoạn 1975 - 1986: Sau khi thống nhất ñất nước Hải quan triển
khai hoạt ñộng trên ñịa bàn cả nước từ tuyến biên giới phía Bắc ñến tuyến
biên giới phía Tây Nam, các cảng biển, Sân bay quốc tế, Bưu cục ngoại
dịch, Trạm chở hàng. Hải quan Việt Nam ñược xác ñịnh là "Công cụ
chuyên chính nửa vũ trang của Đảng và Nhà nước có chức năng kiểm tra
và quản lý hàng hoá, hành lý, ngoại hối và các công cụ vận tải xuất nhập
qua biên giới nước CHXHCN Việt Nam, thi hành chính sách thuế xuất nhập
khẩu, ngăn ngừa chống các hoạt ñộng buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng
hoá, tiền tệ qua biên giới”
- Giai ñoạn 1986 - 2000: Năm 1986, Đại hội Đảng cộng sản Việt
Nam lần thứ VI ñề ra ñường lối ñổi mới ñất nước, chủ trương mở cửa, phát


16
triển nền kinh tế nhiều thành phần theo cơ chế thị trường có sự quản lý của
nhà nước theo ñịnh hướng XHCN. Ngày 24/2/1990, Chủ tịch Hội ñồng
Nhà nước ký lệnh công bố Pháp lệnh Hải quan, xác ñịnh chức năng của
Hải quan Việt Nam là "Quản lý Nhà nước về Hải quan ñối với hoạt ñộng
xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh, quá cảnh Việt Nam, ñấu tranh chống buôn
lậu hoặc vận chuyển trái phép hàng hoá, ngoại hối hoặc tiền Việt Nam qua
biên giới".
- Giai ñoạn 2001 ñến nay: Đây là thời kỳ thực hiện chủ trương công
nghiệp hóa, hiện ñại hóa ñất nước và ñẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế.
Ngày 29/06/2001, Quốc Hội khóa X ñã thông qua Luật Hải quan. Theo ñó,
Hải quan Việt Nam có nhiệm vụ thực hiện kiểm tra, giám sát hàng hoá,
phương tiện vận tải; phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng
hoá qua biên giới; tổ chức thực hiện pháp luật về thuế ñối với hàng hoá
xuất khẩu, nhập khẩu; thống kê hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.
Chức năng phòng, chống buôn lậu là một chức năng gốc, một chức

năng cơ bản gắn với bản chất hoạt ñộng của Hải quan Việt Nam. Trải qua
các giai ñoạn lịch sử, chức năng phòng, chống buôn lậu ngày càng trở lên
quan trọng trong toàn bộ hoạt ñộng của Hải quan Việt Nam. Trong xu thế
hiện ñại hóa Hải quan hiện nay, trình ñộ kiểm soát hàng hóa, phương tiện
vận tải xuất nhập của Hải quan mỗi nước ñược phản ánh chính xác nhất
qua việc thực hiện chức năng phòng, chống buôn lậu này. Do ñó, chức
năng phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan Việt Nam ngày
càng ñược chú trọng hơn và là lĩnh vực nghiệp vụ ñang ñược ưu tiên tiến
hành hiện ñại hóa trước một bước.
3.2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG BUÔN
LẬU QUA BIÊN GIỚI CỦA LỰC LƯỢNG HẢI QUAN VIỆT NAM HIỆN NAY

3.2.1. Thành tựu và mức ñộ hoàn thiện
Một là, vai trò, trách nhiệm của lực lượng Hải quan trong ñấu tranh
phòng, chống buôn lậu qua biên giới.
Hai là, thẩm quyền, biện pháp ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua
biên giới của lực lượng Hải quan.
Ba là, quy ñịnh về tổ chức bộ máy, xây dựng lực lượng và ñiều kiện
ñảm bảo hoạt ñộng của lực lượng Hải quan chuyên trách thực hiện nhiệm
vụ phòng, chống buôn lậu.
Có thể nói, pháp luật về phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực
lượng Hải quan Việt Nam hiện hành ñã xác ñịnh ñược tương ñối ñầy ñủ
nội hàm và những vấn ñề pháp lý cơ bản về công tác phòng, chống buôn
lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan. Hệ thống các quy ñịnh của pháp
luật này là cơ sở quan trọng ñảm bảo cho việc tăng cường pháp chế XHCN


17
trong ñấu tranh phòng, chống buôn lậu, nâng cao ñược hiệu quả ngăn chặn,
phát hiện, bắt giữ và xử lý các hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng

hoá qua biên giới của lực lượng Hải quan.
3.2.2. Hạn chế, bất cập
Bên cạnh những thành tựu ñạt ñược nêu trên, pháp luật về phòng,
chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan còn có những hạn
chế, chưa phù hợp, thể hiện ở những ñiểm chính sau ñây:
Một là, quy ñịnh về vai trò, trách nhiệm của lực lượng Hải quan trong
ñấu tranh phòng, chống buôn lậu chưa tương xứng với năng lực và bản
chất hoạt ñộng quản lý ñặc thù của lực lượng Hải quan; gây khó khăn cho
việc triển khai các biện pháp nghiệp vụ phòng, chống buôn lậu.
Hai là, quy ñịnh còn thiếu các biện pháp cần thiết ñảm bảo cho sức
mạnh trấn áp của lực lượng Hải quan ñối với các ñối tượng buôn lậu.
Ba là, chưa quy ñịnh cho lực lượng kiểm soát Hải quan ñược áp dụng
nghiệp vụ tình báo Hải quan.
Bốn là, thẩm quyền ñiều tra hình sự còn hạn chế, dẫn ñến việc tiến hành
các hoạt ñộng ñiều tra vụ án buôn lậu của cơ quan Hải quan trong thực tế rất
khó khăn.
Năm là, thiếu các quy ñịnh cụ thể về tổ chức, bộ máy, tiêu chuẩn,
tuyển chọn và chế ñộ ñối với cán bộ công chức kiểm soát; quy chế, ñiều
lệnh công tác của lực lượng kiểm soát Hải quan.
Sáu là, thiếu các quy ñịnh cụ thể về chế ñộ kiểm tra, giám sát, ñôn ñốc
việc chấp hành pháp luật trong hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên
giới của lực lượng Hải quan.
3.3. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT TRONG HOẠT ĐỘNG
ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG BUÔN LẬU QUA BIÊN GIỚI CỦA LỰC
LƯỢNG HẢI QUAN

3.3.1. Ưu ñiểm, kết quả
Những ưu ñiểm chính trong việc triển khai thực hiện pháp luật phòng,
chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan ñược thể hiện ở các
nội dung sau:

- Việc tổ chức, chỉ ñạo thi hành nhiệm vụ phòng, chống buôn lậu qua
biên giới của ngành Hải quan.
- Việc triển khai xây dựng văn bản cụ thể hóa quy trình nghiệp vụ
trong phòng, chống buôn lậu qua biên giới của Hải quan.
- Việc kiện toàn tổ chức bộ máy lực lượng kiểm soát Hải quan.
- Hoạt ñộng tổ chức triển khai áp dụng các biện pháp nghiệp vụ kiểm
soát trong toàn ngành Hải quan.
- Kết quả ñạt ñược của lực lượng Hải quan Việt Nam trong thực hiện
pháp luật ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới.


18
3.3.2. Những hạn chế, thiếu sót của lực lượng Hải quan Việt Nam
trong thực hiện pháp luật nhằm ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua
biên giới
Bên cạnh những yếu tố tích cực, công tác ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của ngành Hải quan vẫn còn có những hạn chế, bất
cập sau ñây:
- Việc soạn thảo, ban hành những văn bản hướng dẫn, quy trình
nghiệp vụ kiểm soát còn chậm, dẫn ñến tình trạng trong một thời gian dài
hầu hết các ñơn vị Hải quan toàn ngành ñều lúng túng, không áp dụng
ñược các biện pháp nghiệp vụ chuyên sâu.
- Có hiện tượng hình thức trong triển khai các biện pháp nghiệp vụ
chuyên sâu, ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới.
- Việc tổ chức lực lượng kiểm soát toàn ngành chưa ñảm bảo ñúng
nguyên tắc tập trung thống nhất, còn dàn trải và thiếu linh hoạt.
- Vẫn còn xảy ra nhiều trường hợp tuân thủ không ñúng quy ñịnh
pháp luật trong hoạt ñộng kiểm tra, phát hiện, bắt giữ, áp dụng biện pháp
ngăn chặn và xử lý vụ vi phạm.
- Những tồn tại trong công tác quản lý cán bộ công chức chưa ñược

khắc phục, vì vậy vẫn còn hiện tượng cán bộ công chức Hải quan thiếu
tinh thần trách nhiệm, tiêu cực, tham nhũng tiếp tay cho buôn lậu gây bức
xúc trong dư luận xã hội.
- Việc ñào tạo nâng cao nghiệp vụ chuyên sâu cho cán bộ công chức
kiểm soát Hải quan còn nhiều bất cập, trình ñộ nghiệp vụ chuyên sâu của
lực lượng kiểm soát Hải quan chưa ñạt ñược theo yêu cầu ñặt ra.
- Chưa thực hiện tốt thẩm quyền của cơ quan Hải quan trong hoạt
ñộng khởi tố, ñiều tra các vụ việc buôn lậu có dấu hiệu hình sự.
Chương 4
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG PHÁP CHẾ XÃ HỘI
CHỦ NGHĨA TRONG ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG BUÔN LẬU
QUA BIÊN GIỚI CỦA LỰC LƯỢNG HẢI QUAN VIỆT NAM HIỆN NAY
4.1. QUAN ĐIỂM TĂNG CƯỜNG PHÁP CHẾ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
TRONG ĐẤU TRANH PHÒNG, CHỐNG BUÔN LẬU QUA BIÊN GIỚI CỦA
LỰC LƯỢNG HẢI QUAN HIỆN NAY

4.1.1. Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong ñấu tranh
phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan Việt Nam
phải ñáp ứng ñược nhu cầu, ñòi hỏi xây dựng nhà nước pháp quyền,
nâng cao hiệu lực quản lý, phát triển kinh tế thị trường, mở cửa hội
nhập quốc tế của ñất nước


19
Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan Việt Nam hiện nay là vấn ñề
vừa mang tính quy luật, vừa mang tính cấp thiết; ñòi hỏi phải ñáp ứng ñược
với nhu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền, nâng cao hiệu lực quản lý nhà
nước, phát triển kinh tế thị trường, mở cửa hội nhập quốc tế của ñất nước.
.1.2. T ng c ờng pháp ch xã h i ch ngh a trong u tranh phòng,

ch ng buôn l u qua biên gi i c a l c l ng H i quan Vi t Nam ph i m
b o nâng cao hi u qu ng n ch n tình tr ng buôn l u, ng thời ph i t o
thu n l i cho ho t ng xu t nh p kh u, giao l u th ng m i qu c t
Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan Việt Nam phải vừa ñảm
bảo ngăn chặn có hiệu quả tình trạng buôn lậu, vừa phải gắn với yêu cầu
cải cách, hiện ñại hóa hoạt ñộng Hải quan nhằm ñảm bảo cho hàng hóa
xuất nhập khẩu, hoạt ñộng trao ñổi, buôn bán thương mại ngày một thuận
lợi, hiệu quả hơn, chống thất thu thuế và tạo ñiều kiện cho sản xuất trong
nước phát triển.
4.1.3. T ng c ờng pháp ch xã h i ch ngh a trong
u tranh
phòng, ch ng buôn l u qua biên gi i c a l c l ng H i quan Vi t
Nam ph i ng viên, phát huy
c s c m nh to l n c a nhân dân
tham gia u tranh phòng, ch ng buôn l u
Đấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải
quan là một phần trong hoạt ñộng giữ gìn an ninh trật tự, phòng, chống tội
phạm, vi phạm pháp luật của Nhà nước ta. Vì vậy, ñể ñạt ñược những kết
quả tốt, hoàn thành ñược nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao cho, ñảm
bảo tăng cường pháp chế trong hoạt ñộng phòng chống buôn lậu qua biên
giới, thì lực lượng Hải quan cần phải biết dựa vào nhân dân. Muốn dựa
ñược vào nhân dân thì phải thật sự coi trọng và tạo ñiều kiện thuận lợi cho
người dân tham gia giúp ñỡ, ñồng thời giám sát hoạt ñộng phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan. Để làm ñược ñiều này, lực
lượng Hải quan phải tăng cường quan hệ tiếp xúc gần gũi, ñoàn kết với
nhân dân, củng cố lòng tin và sự tín nhiệm của nhân dân; Phải sử dụng linh
hoạt các hình thức tổ chức tuyên truyền, giáo dục, hướng dẫn, ñộng viên
quần chúng nhân dân. Đồng thời phải phối kết hợp chặt chẽ với các lực
lượng, các ngành, các cơ quan nhà nước khác và các tổ chức xã hội ñể

cùng tổ chức vận ñộng quần chúng nhân dân tích cực tham gia vào công
tác ñấu tranh phòng, chống buôn lậu; phải xây dựng ñược lực lượng nòng
cốt làm hạt nhân ñể tổ chức vận ñộng và phát triển thành lực lượng cộng
tác viên và cơ sở bí mật, sẵn sàng hỗ trợ và tích cực cung cấp những thông
tin cần thiết về hoạt ñộng của các ñối tượng buôn lậu cho cơ quan Hải


20
quan. Ngoài ra, phải có chế ñộ khen thưởng xứng ñáng với những ñóng
góp, cũng như phải có chế ñộ bảo vệ người dân ñã tích cực tham gia báo
tin, giúp ñỡ cơ quan Hải quan trong công tác phòng, chống buôn lậu qua
biên giới.
.1. . T ng c ờng pháp ch xã h i ch ngh a trong u tranh
phòng, ch ng buôn l u qua biên gi i c a l c l ng H i quan Vi t Nam
ph i ch n l c, k th a, phát huy nh ng y u t tích c c, ng thời kh c
ph c nh ng b t c p, t n t i trong phòng, ch ng buôn l u hi n nay
Để việc tăng cường pháp chế XHCN trong ñấu tranh phòng, chống
buôn lậu qua biên giới của Hải quan, ñổi mới hoạt ñộng kiểm soát hải quan
ñược thành công, hiệu quả thì cần phải bám sát vào tình hình thực tế,
không sa rời thực tế, phải ñánh giá ñúng thực trạng, thấy ñược những yếu
tố tích cực, những thành tựu, ñể tiếp tục chọn lọc, kế thừa và phát huy;
Đồng thời cũng nhận thức ñúng ñắn về những hạn chế, bất cập còn tồn tại,
ñể ñề ra những kế hoạch ñổi mới phù hợp, những giải pháp khắc phục triệt
ñể, góp phần tạo ra những chuyển biến mạnh mẽ nhằm nâng cao sức mạnh
và hiệu quả hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng
Hải quan.
4.2. GI I PHÁP T NG C ỜNG PHÁP CH XÃ H I CH NGH A
U TRANH PHÒNG, CH NG BUÔN L U QUA BIÊN GI I C A
TRONG
L CL

NG H I QUAN VI T NAM HIỆN NAY

4.2.1. Nhóm gi i pháp chung
4.2.1.1. Hoàn thiện pháp luật phòng, chống buôn lậu nói chung,
pháp luật phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan
nói riêng
- Hoàn thiện chính sách pháp luật chung về phòng, chống buôn lậu,
xây dựng Luật phòng, chống buôn lậu
- Hoàn thiện các quy ñịnh pháp luật về phòng, chống buôn lậu qua
biên giới của lực lượng Hải quan
4.2.1.2. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về
phòng, chống buôn lậu; nâng cao ý thức chấp hành pháp luật và tinh
thần trách nhiệm tham gia phòng, chống buôn lậu trong cộng ñồng
doanh nghiệp xuất nhập khẩu và quần chúng nhân dân
Tuyên truyền pháp luật là một biện pháp quan trọng ñể tăng cường
pháp chế xã hội chủ nghĩa trong ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua
biên giới của lực lượng Hải quan. Tuy nhiên hiệu quả hoạt ñộng tuyên
truyền phụ thuộc nhiều vào niềm tin của nhân dân ñối với sự nghiêm
minh của pháp luật, vào sự khách quan, liêm chính của cơ quan, công
chức hải quan. Vì vậy, hoạt ñộng tuyên truyền cần kết hợp chặt chẽ với


21
việc nâng cao liêm chính trong ngành Hải quan. Đồng thời cần tăng
cường thông tin nhiều hơn về những hình thức, biện pháp xử lý nghiêm
minh ñối với các vụ việc và ñối tượng buôn lậu lớn, ñể người dân, cộng
ñồng doanh nghiệp biết, từ ñó xây dựng và củng cố niềm tin của nhân
dân vào hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên giới của các cơ quan
chức năng nhà nước nói chung và của lực lượng Hải quan nói riêng.
y m nh tri n khai, tổ chức thực hiện chính sách pháp

4.2.1.3.
luật về phòng, chống buôn lậu; phát hiện, xử lý nghiêm minh, kịp thời
mọi vi phạm pháp luật về phòng, chống buôn lậu
Triển khai chính sách pháp luật về phòng, chống buôn lậu luôn luôn là
một quá trình khó khăn, bao giờ cũng có những vấn ñề vướng mắc, bất cập
phát sinh. Vì vậy ngành Hải quan cần phải thường xuyên tiến hành việc
ñánh giá, tổng kết quá trình triển khai thực hiện. Để qua ñó thấy ñược thực
trạng khách quan của việc triển khai các chính sách pháp luật về phòng,
chống buôn lậu, nhận thức ñúng về những khó khăn, vướng mắc, bất cập
của chính sách pháp luật ấy cũng như những tồn tại yếu kém trong quá
trình triển khai thực hiện. Từ ñó ñề ra giải pháp khắc phục, ñề xuất sửa
ñổi, hoàn thiện chính sách pháp luật, ñồng thời rút kinh nghiệm, kiên quyết
sửa chữa những yếu kém tồn tại nhằm bảo ñảm cho việc triển khai, thực
thi nhiệm vụ phòng, chống buôn lậu ñược tốt hơn, có hiệu quả hơn.
4.2.1.4. ảo ñảm và tăng cường sự lãnh ñạo, chỉ ñạo của Chính
phủ, ộ Tài chính ñối với hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên
giới của lực lượng Hải quan
Hiện nay, bảo ñảm và tăng cường sự lãnh ñạo, chỉ ñạo của Chính
phủ và Bộ Tài chính ñối với hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên
giới của Hải quan cần tập trung vào quá trình triển khai thực hiện các
mục tiêu hiện ñại hóa hoạt ñộng kiểm soát Hải quan. Ngành Hải quan
cần phải thường xuyên báo cáo với Bộ Tài chính và Chính phủ về tiến
ñộ cũng như những vấn ñề khó khăn vướng mắc phát sinh trong quá
trình thực hiện, ñồng thời phải chủ ñộng nghiên cứu, tranh thủ ñề xuất
các biện pháp giải quyết, tranh thủ ñề nghị những sự hỗ trợ cần thiết ñể
ñẩy mạnh cải cách hiện ñại hóa hải quan nói chung và hiện ñại hóa, nâng
cao hiệu quả hoạt ñộng kiểm soát hải quan nói riêng. Bộ Tài chính cần
thường xuyên kiểm tra, ñôn ñốc việc thực hiện những mục tiêu cải cách,
phát triển của ngành Hải quan; tổ chức nghiên cứu ñánh giá những vấn
ñề còn hạn chế, tiếp thu kinh nghiệm cải cách hiện ñại hóa Hải quan của

các nước trên thế giới ñể ñề xuất hoàn thiện chính sách pháp luật, tăng
cường trang thiết bị kỹ thuật cần thiết và xem xét xây dựng các chế ñộ
chính sách ñặc thù cho ngành Hải quan.


22
4.2.2. Nhóm gi i pháp v t ch c, ho t ng c a l c l ng H i quan
4.2.2.1. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ công chức Hải
quan ñối với công tác ñấu tranh phòng, chống buôn lậu trong tình hình mới
Pháp luật ñược thực thi thông qua hoạt ñộng thực tiễn của cơ quan
nhà nước và ñội ngũ cán bộ công chức. Vì vậy, ñể bảo ñảm và tăng cường
pháp chế XHCN trong ñấu tranh phòng, chống buôn lậu của lực lượng Hải
quan thì nhất thiết phải nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho ñội ngũ cán
bộ công chức hải quan thực thi nhiệm vụ này. Trong tình hình mới, cần
phải kết hợp thực hiện ñồng bộ nhiều biện pháp. Trước hết là làm tốt công
tác giáo dục chính trị tư tưởng, kết hợp áp dụng chế ñộ pháp lý quy ñịnh
và ràng buộc trách nhiệm về phòng, chống buôn lậu thật cụ thể, ñồng thời
xử lý trách nhiệm ñối với những ñơn vị, người ñứng ñầu ñơn vị thiếu quan
tâm và triển khai công tác chống buôn lậu yếu kém.
4.2.2.2. ện toàn tổ chức, xây dựng lực lượng Hải quan chuyên
nghiệp, chính quy, hiện ñại; nâng cao liêm chính hải quan, tăng cường
quản lý cán bộ và phòng, chống tiêu cực, tham nhũng
Công tác quản lý cán bộ của ngành Hải quan vẫn tồn tại không ít bất
cập. Trình ñộ năng lực của ñội ngũ cán bộ công chức Hải quan chưa ñồng
ñều, còn một tỷ lệ khá lớn chưa ñáp ứng ñược với yêu cầu công việc; Tính
chuyên nghiệp của một bộ phận cán bộ công chức, ñơn vị hải quan chưa
cao; Tình trạng tiêu cực, tham nhũng vẫn chưa chấm dứt, có phần tinh vi
hơn. Điều này ñòi hỏi ngành Hải quan phải quyết liệt hơn trong triển khai
thực hiện các giải pháp xây dựng lực lượng mà ngành ñã ñề ra. Đồng thời
cần tiếp tục nghiên cứu học tập kinh nghiệm thành công của Hải quan các

nước trên thế giới, tiếp thu và vận dụng hợp lý trong công tác quản lý cán
bộ, xây dựng lực lượng của ngành. Cần nghiên cứu xây dựng chế ñộ giám
sát chế ước lẫn nhau trong các hoạt ñộng nghiệp vụ và giữa các vị trí công
tác; xây dựng chế ñộ kiểm soát nội bộ và kiểm tra việc tuân thủ pháp luật
của cán bộ công chức ñể có thể phát hiện sớm những biểu hiện tiêu cực, vi
phạm; ñồng thời kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp tham nhũng, tiếp
tay cho buôn lậu làm trong sạch lực lượng Hải quan.
4.2.2.3. Tăng cường giám sát, thanh tra, kiểm tra ñối với việc thi
hành pháp luật, triển khai hoạt ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên
giới của lực lượng Hải quan; xử lý nghiêm các trường hợp cán bộ
công chức Hải quan vi phạm pháp luật trong hoạt ñộng ñấu tranh
phòng, chống buôn lậu
Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát cần tập trung vào một số
việc sau: Xây dựng hoàn thiện chế ñộ thanh tra, kiểm tra về công tác
phòng, chống buôn lậu trong toàn ngành. Đổi mới phương thức thanh tra,


23
kiểm tra; kết hợp hoạt ñộng công khai với hoạt ñộng bí mật, bất ngờ tiến
hành theo dõi kiểm tra, giám sát; kết hợp thanh tra, kiểm tra toàn diện với
thanh tra, kiểm tra theo chuyên ñề. Để nâng cao ñược chất lượng thanh tra,
kiểm tra, phải lựa chọn ñược những cán bộ công chức có phẩm chất chính
trị, ñạo ñức tốt; có bản lĩnh, kinh nghiệm, giỏi chuyên môn; công tâm,
khách quan, trung thực khi thực hiện nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra; cần
phải có quy chế xác ñịnh rõ trách nhiệm của cán bộ thanh tra, kiểm tra gắn
với kết quả thanh tra, kiểm tra do mình tiến hành.
4.2.2.4. Tăng cường hợp tác quốc tế về công tác Hải quan, về ñấu
tranh phòng, chống buôn lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan
Trong triển khai công tác hợp tác quốc tế, vấn ñề còn hạn chế chính là
về trình ñộ nguồn nhân lực và hạ tầng cơ sở vật chất kỹ thuật của cơ quan

Hải quan chưa ñáp ứng ñược yêu cầu. Vì vậy, ñể tăng cường quan hệ hợp
tác quốc tế, học tập kinh nghiệm phòng, chống buôn lậu qua biên giới của
Hải quan các nước tiên tiến, cần ưu tiên ñào tạo ñội ngũ cán bộ công chức
ñủ trình ñộ ngoại ngữ, nghiệp vụ và trình ñộ công nghệ thông tin cần thiết
có thể tham gia hiệu quả vào các hoạt ñộng hợp tác quốc tế trong phòng,
chống buôn lậu. Bên cạnh ñó tiến hành bổ sung các trang thiết bị kỹ thuật
hiện ñại ñáp ứng ñược với yêu cầu công tác.
4.2.2. . Đẩy mạnh cải cách, hiện ñại hoá theo yêu cầu hội nhập,
ñảm bảo nâng cao chất lượng hoạt ñộng kiểm soát phòng, chống buôn
lậu qua biên giới của lực lượng Hải quan
Cải cách, hiện ñại hoá Hải quan chính là môi trường thiết yếu, là ñiều
kiện quan trọng bảo ñảm nâng cao chất lượng hiệu quả cho công tác
phòng, chống buôn lậu của lực lượng Hải quan, tạo ra cơ sở vật chất kỹ
thuật ñể chuyển ñổi hoạt ñộng kiểm soát hải quan từ truyền thống sang
hiện ñại. Vì vậy ñể bảo ñảm và tăng cường pháp chế XHCN trong hoạt
ñộng phòng, chống buôn lậu qua biên giới, ngành Hải quan nhất thiết phải
ñẩy mạnh cải cách, hiện ñại hoá.
LU N
Trước nhu cầu phát triển của ñất nước, xây dựng nhà nước pháp quyền,
mở cửa, hội nhập quốc tế ñòi hỏi phải không ngừng tăng cường pháp chế
trong mọi mặt, mọi lĩnh vực quản lý của ñất nước. Và ñối với mỗi lĩnh vực
cần phải tổ chức nghiên cứu, xây dựng và thực hiện ñầy ñủ các giải pháp
khoa học nhằm nâng cao hiệu lực toàn diện của nền pháp chế XHCN. Trong
ñó, ñể bảo ñảm pháp chế trong ñấu tranh phòng, chống buôn lậu qua biên
giới của Hải quan cần tiến hành những giải pháp cơ bản sau: