Một số giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần thương mại Citicom

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT...........................................................................................................4
LỜI MỞ ĐẦU.......................................................................................................................................5
CHƯƠNG I : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP................................8
I. KHÁI NIỆM NĂNG LỰC CẠNH TRANH..........................................................................................8
1. Cạnh tranh..................................................................................................................................8
2. Năng lực cạnh tranh.................................................................................................................11
2.1 Khái niệm................................................................................................................................11
1.2. Cơ cấu tổ chức..................................................................................................................15
1.3. Văn hóa doanh nghiệp......................................................................................................15
2. Nguồn lực của doanh nghiệp....................................................................................................16
2.1. Nguồn vốn.........................................................................................................................16
2.2. Nguồn nhân lực.................................................................................................................17
2.3. Trình độ công nghệ............................................................................................................17
3. Các yếu tố liên quan đến năng lực cạnh tranh của sản phẩm...................................................18
3.1. Chất lượng sản phẩm........................................................................................................18
3.2. Giá cả................................................................................................................................18
3.3. Các yếu tố khác.................................................................................................................18
4. Năng suất lao động...................................................................................................................19
5. Chi phí sản xuất kinh doanh.....................................................................................................19
6. Hoạt động nghiên cứu và phát triển.........................................................................................20
7. Quản lý môi trường..................................................................................................................20
III. CÁC TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA DOANH NGHIỆP................................21
1. Thị phần...................................................................................................................................21
2. Danh tiếng, uy tín.....................................................................................................................22
IV. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NĂNG LỰC CẠNH TRANH DOANH NGHIỆP.........................22
1. Nguồn cung ứng đầu vào..........................................................................................................23

2. Nhu cầu về sản phẩm...............................................................................................................23
3. Mức độ cạnh tranh của ngành..................................................................................................23
4. Các ngành công nghiệp phụ trợ có liên quan............................................................................23
5. Năng lực cạnh tranh quốc gia...................................................................................................24
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THƯƠNG MẠI
CITICOM...........................................................................................................................................25

CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

1

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN THƯƠNG MẠI CITICOM.........................................25
1.Lịch sử hình thành và phát triển................................................................................................25
2. Tình hình sản xuất kinh doanh.................................................................................................28
II. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THƯƠNG MẠI CITICOM.......29
1. Thực trạng năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần thương mại Citicom.............................29
1.1. Năng lực tổ chức quản lý...................................................................................................29
1.1.1. Cơ cấu tổ chức của công ty............................................................................................29
1.1.2. Phương pháp quản lý.....................................................................................................31
1.1.3. Văn hóa doanh nghiệp...................................................................................................31
1.2. Nguồn lực của Citicom......................................................................................................32
1.2.1. Nguồn vốn......................................................................................................................32

1.2.2. Nguồn nhân lực..............................................................................................................35
1.2.3. Công nghệ......................................................................................................................36
1.3. Năng lực cạnh tranh của sản phẩm.......................................................................................37
1.3.1. Chất lượng sản phẩm.........................................................................................................37
1.3.2.Giá cả..............................................................................................................................38
1.3.3. Các yếu tố khác..............................................................................................................39
1.4. Năng suất lao động...........................................................................................................40
1.5. Chi phí sản xuất.................................................................................................................41
1.6. Hoạt động nghiên cứu và phát triển..................................................................................42
1.7. Quản lý môi trường...........................................................................................................43
2. Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của Citicom.............................................................44
2.1. Thị phần công ty................................................................................................................44
2.2. Danh tiếng, uy tín công ty.................................................................................................44
3. Các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần thương mại Citicom
hiện nay........................................................................................................................................45
3.1 Tình hình cung ứng đầu vào...............................................................................................45
3.2 Nhu cầu về sản phẩm thép.................................................................................................46
3.3 Mức độ cạnh tranh trong ngành thép................................................................................46
3.4 Các ngành công nghiệp phụ trợ..........................................................................................47
3.5. Năng lực cạnh tranh của Việt Nam....................................................................................48
CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỂ NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN
THƯƠNG MẠI CITICOM....................................................................................................................50
I. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC NỘI TẠI CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THƯƠNG MẠI CITICOM....50

CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

2

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

1. Hoàn thiện hệ thống quản lý....................................................................................................50
2. Nâng cao trình độ nguồn nhân lực...........................................................................................52
2.1. Lập kế hoạch dài hạn về nhân lực.....................................................................................53
2.2. Công tác đào tạo nhân lực................................................................................................53
2.3. Xây dựng mối quan hệ tốt giữa lãnh đạo và các cấp dưới.................................................54
3. Đầu tư đổi mới công nghệ........................................................................................................55
3.1. Công nghệ sản xuất...........................................................................................................55
3.2. Hoạt động nghiên cứu và phát triển..................................................................................56
4. Giảm chi phí sản xuất kinh doanh.............................................................................................57
4.1. Quản lý nguyên liệu đầu vào.............................................................................................57
4.2. Khâu sản xuất....................................................................................................................58
4.3. Khâu quản lý vật tư...........................................................................................................58
4.4.Khâu lưu thông phân phối và tiếp thị sản phẩm................................................................60
4.5. Khâu quản lý......................................................................................................................60
5. Tăng cường công tác marketing................................................................................................60
5.1. Công tác nghiên cứu thị trường........................................................................................61
5.2. Chiến lược phân phối và tổ chức mạng lưới bán hàng......................................................61
5.3.Công tác quảng cáo, xúc tiến bán hàng..............................................................................62
II. GIẢI PHÁP VĨ MÔ NHẰM HỖ TRỢ TISCO NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH........................64
1. Hoàn thiện chính sách Nhà nước.............................................................................................64
2. Tăng cường hỗ trợ tài chính.....................................................................................................66
3.Thúc đẩy sự phát triển của công nghệ thông tin........................................................................67
4. Phát triển nguồn nhân lực........................................................................................................69
KẾT LUẬN..........................................................................................................................................71

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................................73

CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

3

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
AFTA

Khu vực mậu dịch tự do Asean

APO

Tổ chức năng suất Châu Á

ASEAN

Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

CBCNV

Cán bộ công nhân viên

DNSX

Doanh nghiệp sản xuất

GTSXCN

Giá trị sản xuất công nghiệp

LĐ

Lao động

MFN

Quy chế đãi ngộ tối huệ quốc

NSLĐ

Năng suất lao động

OECD

Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế

R&D

Nghiên cứu và phát triển

VSA

Hiệp hội thép Việt Nam

WEF

Diễn đàn kinh tế thế giới

WTO

Tổ chức thương mại thế giới

CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

4

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

LỜI MỞ ĐẦU
Sự kiện Việt Nam chính thức gia nhập WTO đã đánh dấu bước hội nhập toàn
diện của Việt Nam vào nền kinh tế quốc tế.Trong một thị trường mở có sự cạnh
tranh bình đẳng quyết liệt từ những đối thủ lớn trên thế giới, các doanh nghiệp Việt
Nam đã bộc lộ không ít những yếu kém của mình.Những doanh nghiệp hoạt động
trong ngành thép của Việt Nam cũng không ngoại lệ.
Như chúng ta biết, ngành thép là một ngành công nghiệp nặng then chốt

trong nền kinh tế quốc dân, là đầu vào cho nhiều ngành công nghiệp khác, là ngành
không thể thiếu trong tiến trình công nghiệp, hóa hiện đại hóa của đất nước. Do vậy,
ngành thép thể hiện sức mạnh tổng hợp của một quốc gia. Tuy nhiên các doanh
nghiệp thép Việt Nam hiện nay vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại: chủng loại sản phẩm
chưa phong phú, năng suất sản xuất thấp, mất cân đối giữa việc sản xuất phôi thép
và cán thép dẫn tới tình trạng phụ thuộc vào giá cả phôi thép trên thế giới... Đó
chính là nguyên nhân khiến ngành thép có nhiều bất ổn trong thời gian qua. Để tồn
tại và phát triển trước những đối thủ cạnh tranh lớn, các doanh nghiệp thép không
thể dựa vào sự bảo hộ của Nhà nước nữa, mà phải tự mình nâng cao năng lực cạnh
tranh của chính mình. Đây là một nhu cầu cấp thiết không chỉ đối với các doanh
nghiệp thép mà còn đối với các doanh nghiệp Việt Nam nói chung.
Công ty Cổ phần thương mại Citicom là một công ty sản xuất, nhập khẩu và
phân phối thép ở Việt Nam, chứng tỏ sự phát triển của công ty cũng ảnh hưởng đến sự
phát triển của ngành thép. Trong bối cảnh hiện nay, công ty đang phải đối mặt với
những khó khăn chung của toàn ngành. Do vậy, công ty đã coi nhiệm vụ nâng cao năng
lực cạnh tranh là một nhiệm vụ chiến lược. Việc nâng cao năng lực cạnh tranh của
Công ty Cổ phần thương mại Citicom không chỉ có ý nghĩa quyết định đối với riêng
công ty, mà ít nhiều còn ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành thép Việt Nam.

Xuất phát từ những lý do trên, em đã mạnh dạn lựa chọn chuyên đề “Một sốgiải
CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

5

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

pháp nâng caonăng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần thương mại Citicom”
Ngoài lời mở đầu, kết luận, nội dung chính của khóa luận gồm ba chương:

CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

6

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

Chương I: Cơ sở lý luận về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp
Chương II: Thực trạng năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ phần
thương mại Citicom
Chương III: Một số giải pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh của Công ty Cổ
phần thương mại Citicom

Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến tất cả các thầy cô giáo trường
Đại học Công Nghiệp Hà Nội đã dạy dỗ, truyền đạt cho em những kiến thức quý
báu trong suốt thời gian học tập tại trường. Em cũng xin cảm ơn các cán bộ của
Công ty Cổ Phần thương mại Citicom đã cung cấp tài liệu và tạo điều kiện thuận lợi
trong quá trình làm Chuyên đề. Đặc biệt em xin được gửi lời cảm ơn chân thành sâu
sắc nhất tới ThS. Phạm Thị Thu Hiền, người đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo và
giúp đỡ em hoàn thành Chuyên đề tốt nghiệp này.

Với thời gian và vốn kiến thức còn hạn hẹp, trong quá trình nghiên cứu mặc
dù đã rất cố gắng nhưng Chuyên đề này chắc không thể tránh khỏi những thiếu
sót.Vì vậy, em rất mong nhận được sự góp ý và chỉ bảo của các thầy cô để bài viết
của em được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!

CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

7

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

CHƯƠNG I : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NĂNG LỰC CẠNH
TRANH CỦA DOANH NGHIỆP
I. KHÁI NIỆM NĂNG LỰC CẠNH TRANH
Khái niệm năng lực cạnh tranh xuất hiện khi các nhà kinh tế học tiến hành
nghiên cứu về cạnh tranh.Chính vì vậy, để hiểu rõ về năng lực cạnh tranh thì chúng
ta nên hiểu khái quát về cạnh tranh.

1. Cạnh tranh
Hiện nay có nhiều quan niệm khác nhau về cạnh tranh trong các lĩnh vực
kinh tế xã hội, trong khóa luận này thuật ngữ “cạnh tranh” được tiếp cận dưới góc
độ lĩnh vực kinh tế. Cạnh tranh chỉ có thể xuất hiện, tồn tại trong nền kinh tế thị trường,
nơi cung - cầu, giá cả là nhân tố cơ bản của thị trường, là đặc trưng cơ bản của thị

trường.Trước đây khi nghiên cứu về chủ nghĩa tư bản, C. Mác đã đề cập tới vấn đề
cạnh tranh của các nhà tư bản. Theo C. Mác: “Cạnh tranh là sự ganh đua, sự

đấu tranh gay gắt giữa các nhà tư bản để giành giật những điều kiện thuận lợi trong
1
sản xuất và tiêu thụ hàng hóa để thu được lợi nhuận siêu ngạch”.
Có thể thấy ở đây, C.Mác đã đề cập tới vấn đề cạnh tranh trong xã hội tư bản chủ
nghĩa, mà đặc trưng của chế độ này là chế độ chiếm hữu tư nhân về tư liệu sản xuất,
nên theo quan niệm này thì cạnh tranh có nguồn gốc từ góc độ tiêu cực. Ngày nay hầu
hết các nước trên thế giới đều thừa nhận cạnh tranh và coi cạnh tranh vừa là môi trường
vừa là động lực của sự phát triển kinh tế xã hội. Có rất nhiều định nghĩa về cạnh tranh
đã xuất hiện:

Theo từ điển rút gọn về kinh doanh: “Cạnh tranh là sự ganh đua kình địch
giữa các nhà kinh doanh trên thị trường nhằm giành cùng một loại tài nguyên sản
xuất hoặc cùng một loại khách hàng về phía mình”. 2
Còn theo Diễn đàn cao cấp về cạnh tranh công nghiệp của tổ chức Hợp tác
và phát triển kinh tế (OECD): “Cạnh tranh là khái niệm của doanh nghiệp, quốc gia
và vùng trong việc tạo việc làm và thu nhập cao hơn trong điều kiện cạnh tranh
quốc tế”.3
Theo Từ điển Kinh tế kinh doanh Anh – Việt thì: “Cạnh tranh là sự đối địch
giữa các hãng kinh doanh trên cùng một thị trường để giành được nhiều khách
CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

8

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

hàng, do đó nhiều lợi nhuận hơn cho bản thân, thwờng là bằng cách bán theo giá
thấp nhất hay cung cấp một chất lượng hàng hoá tốt nhất”.4
Từ điển Bách khoa Việt Nam định nghĩa: “Cạnh tranh trong kinh doanh là
hoạt động ganh đua giữa những người sản xuất hàng hoá, giữa các thương nhân,
các nhà kinh doanh trong nền kinh tế thị trường, bị chi phối bởi quan hệ cung –
cầu, nhằm giành các điều kiện sản xuất, tiêu thụ, thị trường có lợi nhất”. 5
Ở Việt Nam, đề cập đến cạnh tranh một số nhà khoa học cho rằng, cạnh
tranh là vấn đề giành lợi thế về giá cả hàng hoá, dịch vụ và đó là phương thức để
giành lợi nhuận cao cho các chủ thể kinh tế. Nói khác đi, mục đích trực tiếp của
hoạt động cạnh tranh là giành lợi thế để hạ thấp giá các yếu tố đầu vào của chu
trình sản xuất, kinh doanh và nâng cao giá của đầu ra sao cho mức chi phí là thấp
nhất.
Như vậy trên quy mô toàn xã hội, cạnh tranh là phương thức phân bố nguồn lực một
cách tối ưu và do đó nó trở thành động lực bên trong thúc đẩy nền kinh tế phát triển.
Mặt khác, đồng thời với tối đa hóa lợi nhuận của các chủ thể kinh doanh, cạnh tranh
cũng là quá trình thúc đẩy tích luỹ và tập trung tư bản không đồng đều ở các doanh
nghiệp. Từ đó, cạnh tranh còn là môi trường phát triển mạnh mẽ cho các chủ thể
kinh doanh thích nghi được với các điều kiện thị trường, dẫn đến quá trình tập trung
hoá trong từng ngành, quốc gia,...
Ở mỗi thời kỳ lịch sử khác nhau thì quan niệm và nhận thức về cạnh tranh
cũng như phạm vi và cấp độ là khác nhau. Song nhìn chung các khái niệm đều có
nét tương đồng về nội dung:
Thứ nhất, cạnh tranh là quan hệkinh tếphản ánh mối quan hệgiữa các chủthể
của nền kinh tế thị trường cùng theo đuổi một mục đích tối đa. Đối với các doanh
nghiệp, đó là lợi nhuận tối đa; đối với người tiêu dùng, đó là tối đa hoá mức
độ thoả mãn hay sự tiện lợi khi tiêu dùng sản phẩm

Thứ hai, cạnh tranh diễn ra trong một môi trường cụthể, trongđó các bêntham
gia đều phải tuân thủ những ràng buộc chung như: đặc điểm sản phẩm, thị trường,
các điều kiện pháp lí, các thông lệ kinh doanh...
Thứ ba, phương pháp cạnh tranh rấtđa dạng: cạnh tranh bằngđặc tính vàchất
lượng sản phẩm, cạnh tranh bằng giá bán sản phẩm, cạnh tranh bằng nghệ thuật tiêu
CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

9

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

thụ sản phẩm....
Xét theo hướng tiếp cận của đề tài này, khóa luận lựa chọn khái niệm cạnh
tranh như sau: “Cạnh tranh là quan hệ kinh tế mà ở đó các chủ thể kinh tế ganh đua
nhau tìm mọi biện pháp, cả nghệ thuật lẫn thủ đoạn để đạt mục tiêu kinh tế của
mình, thông thường là chiếm lĩnh thị trường, giành lấy khách hàng cũng như các
điều kiện sản xuất, thị trường có lợi nhất. Mục đích cuối cùng của các chủ thể kinh
tế trong quan hệ cạnh tranh là tối đa hóa lợi ích. Đối với người sản xuất kinh doanh
là lợi nhuận, đối với người tiêu dùng là lợi ích tiêu dùng và sự tiện lợi”.6
Việc phân loại cạnh tranh cũng không đơn giản, đứng ở góc độ nghiên cứu
khác nhau ta lại có những loại cạnh tranh khác nhau:
- Xét theo quy mô có cạnh tranh sản phẩm, cạnh tranh doanh nghiệp, cạnh
tranh quốc gia.
- Xét theo tính chất của các phương thức cạnh tranh ta có cạnh tranh lành

mạnh và cạnh tranh không lành mạnh.
- Xét về hình thái có cạnh tranh hoàn hảo và cạnh tranh không hoàn hảo.
- Xét theo các công đoạn của quá trình sản xuất kinh doanh hàng hoá có cạnh
tranh trước khi bán hàng, cạnh tranh trong quá trình bán hàng, cạnh tranh sau khi
bán hàng.
- Xét theo mục tiêu kinh tế của các chủ thể trong cạnh tranh thì có cạnh tranh
nội bộ ngành, cạnh tranh giữa các ngành.
- Xét theo lãnh thổ thì có cạnh tranh trong nước và cạnh tranh quốc tế.
Ngoài các loại hình cạnh tranh đã nêu trên, người ta còn xét theo một số tiêu chí
khác: điều kiện không gian, lợi thế tài nguyên nhân lực, đặc điểm tập quán sản xuất...

Cạnh tranh là một hiện tượng kinh tế xã hội rất phức tạp, do cách tiếp cận
khác nhau nên có những quan điểm cạnh tranh khác nhau.Nhưng dù đứng ở góc độ
nào thì các nhà kinh tế học đều phải thừa nhận cạnh tranh chỉ xuất hiện trong nền
kinh tế thị trường, hay nói cách khác nền kinh tế thị trường chính là động lực của
cạnh tranh. Nhưng chúng ta phải thấy rằng, cạnh tranh cũng có mặt trái: Cạnh tranh
không lành mạnh dẫn tới nhiều hậu quả tiêu cực gây rối loạn thị trường, thiệt hại
cho người tiêu dùng và những doanh nghiệp sản xuất chính đáng; cạnh tranh cũng
có thể dẫn đến xu hướng độc quyền, làm gia tăng sự phân hoá giàu nghèo và những
CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

10

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

bất công trong xã hội…
Vấn đề đặt ra là phải đảm bảo cơ chế cạnh tranh vận hành hiệu quả, phát huy
những mặt tích cực và hạn chế những tác động tiêu cực của cạnh tranh. Điều đó cần
đến sự điều tiết hợp lý của Nhà nước trong chính sách cạnh tranh và đó cũng là
trách nhiệm của tất cả các chủ thể kinh tế trong nền kinh tế thị trường.

2. Năng lực cạnh tranh
2.1 Khái niệm
Trong quá trình các chủ thể cạnh tranh với nhau, để giành lợi thế về phía
mình, các chủ thể phải áp dụng tổng hợp nhiều biện pháp nhằm duy trì và phát triển
vị thế của mình trên thị trường.Các biện pháp này thể hiện một sức mạnh nào đó,
một khả năng nào đó hoặc một năng lực nào đó của chủ thể, được gọi là năng lực
cạnh tranh.Bên cạnh khái niệm năng lực cạnh tranh, người ta còn sử dụng các khái
niệm sức cạnh tranh, tính cạnh tranh hoặc khả năng cạnh tranh.Mặc dù các thuật
ngữ này có thể mang sắc thái khác nhau và không đồng nhất trong những trường
hợp cụ thể nào đó, nhưng các thuật ngữ đó đều được dịch ra từ một thuật ngữ tiếng
Anh là “competitiveness“.
Hiện nay vẫn còn tồn tại nhiều quan điểm khác nhau về năng lực canh tranh,
có thể dẫn ra một số quan điểm như sau:
Hội đồng sức cạnh tranh của Mỹ đề nghị định nghĩa: Sức cạnh tranh là năng
lực kinh tế về hàng hóa và dịch vụ của một nền sản xuất có thể vượt qua thử thách
trên thị trường thế giới trong khi mức sống của dân chúng có thể được nâng cao một
cách vững chắc và lâu dài.7
Trong từ điển thuật ngữ chính sách thương mại: “Sức cạnh tranh là năng lực
của một doanh nghiệp, hoặc một ngành, một quốc gia không bị doanh nghiệp khác,
ngành khác, quốc gia khác đánh bại về năng lực kinh tế”. 8
Diễn đàn cấp cao về cạnh tranh công nghiệp của Tổ chức Hợp tác và phát
triển kinh tế đã chọn định nghĩa về năng lực cạnh tranh cố gắng kết hợp cả doanh
nghiệp, ngành và quốc gia: “Năng lực cạnh tranh là sức sản xuất ra thu nhập tương

đối cao trên cơ sở sử dụng các yếu tố sản xuất có hiệu quả làm cho các doanh
nghiệp, các ngành, các địa phương, các quốc gia và khu vực phát triển bền vững
CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

11

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

trong điều kiện cạnh tranh quốc tế“.9
Ở Việt Nam thì các chuyên gia lại cho rằng: “Năng lực cạnh tranh (còn gọi là
sức cạnh tranh), khả năng giành được thị phần lớn trước các đối thủ cạnh tranh trên thị
trường, kể cả khả năng giành lại một phần hay toàn bộ thị phần của đồng nghiệp“.

10

Mặc dù có sự khác nhau giữa các định nghĩa trên song hàm nghĩa cơ bản là
như nhau. Với phạm vi và khuôn khổ của đề tài nghiên cứu, trong khóa luận sử
dụng khái niệm năng lực cạnh tranh của OECD.
Như ta biết, môi trường cạnh tranh hiện nay là môi trường cạnh tranh không
hoàn hảo, tức là vừa có cạnh tranh, vừa có độc quyền, vừa cạnh tranh vừa hợp tác
cả ở thị trường trong nước lẫn thị trường quốc tế.Vì vậy, việc nhận thức đúng đắn
về năng lực cạnh tranh là điều vô cùng cần thiết để nâng cao năng lực cạnh tranh
của các chủ thể.
2.2 Các cấp độ của năng lực cạnh tranh

Năng lực cạnh tranh có nhiều góc độ tiếp cận khác nhau dẫn đến sự phân
chia năng lực cạnh tranh cũng có đôi chút khác biệt. Theo cách phân chia phổ biến
nhất thì năng lực cạnh tranh bao gồm:
-

Năng lực cạnh tranh cấp độ quốc gia.

-

Năng lực cạnh tranh cấp độ doanh nghiệp.

-

Năng lực cạnh tranh của sản phẩm và dịch vụ.

Ngoài ba cấp độ trên, có nhà nghiên cứu cũng đề cập đến năng lực cạnh
tranh cấp ngành. Thực chất, năng lực cạnh tranh cấp ngành có mối quan hệ và chịu
ảnh hưởng từ năng lực cạnh tranh cấp quốc gia và của sản phẩm tương tự như năng
lực cạnh tranh doanh nghiệp nên khóa luận không đề cập đến.
Việc hiểu thế nào cho đúng về khái niệm các cấp độ năng lực cạnh tranh
cũng gây ra rất nhiều tranh cãi. Song nhìn chung chúng ta có thể hiểu một cách khái
quát như sau:
Năng lực cạnh tranh của sản phẩm, dịch vụ là khả năng của sản phẩm đó tiêu thụ
được nhanh trong khi có nhiều người cùng bán loại sản phẩm đó trên cùng thị
trường. Hay nói cách khác, năng lực cạnh tranh của sản phẩm được đo bằng thị
phần của sản phẩm đó. Năng lực cạnh tranh của sản phẩm phụ thuộc vào chất
lượng, giá cả, tốc độ cung cấp, dịch vụ đi kèm, uy tín người bán, thương hiệu, quảng
cáo,điều kiện mua bán,...
Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp là thực lực và lợi thế mà doanh
CHU THỊ THẢO LY

LỚP: QTKD 2 – K9

12

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

nghiệp có thể huy động để duy trì và cải thiện vị trí của nó so với các đối thủ cạnh
tranh trên thị trường một cách lâu dài và có ý chí nhắm thu được lợi ích ngày càng
cao cho doanh nghiệp của mình. Để đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp
người ta dựa vào nhiều tiêu chí khác nhau: thị phần, doanh thu, lợi nhuận, phương
pháp quản lý, uy tín doanh nghiệp,...Những yếu tố đó tạo cho doanh nghiệp có lợi
thế cạnh tranh, tạo cho doanh nghiệp khả năng triển khai các hoạt động với hiệu
suất cao hơn đối thủ cạnh tranh.
Năng lực cạnh tranh quốc gia là khả năng quốc gia đó nâng cao mức sống
cho người dân với tốc độ cao và bền vững, được thể hiện qua chỉ tiêu đánh giá
năng lực cạnh tranh quốc gia. Yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh của một quốc
gia là môi trường kinh tế vĩ mô, nền tảng kinh tế vĩ mô, trình độ hoạt động của các
doanh nghiệp, chất lượng môi trường kinh doanh và năng suất sản xuất quốc gia.
Từ cái nhìn khái quát về ba cấp độ của năng lực cạnh tranh ta cũng có thể
nhận ra được mối quan hệ của chúng. Năng lực cạnh tranh của một quốc gia cao hay
thấp là dựa phần lớn vào trình độ hoạt động của các doanh nghiệp. Theo Michael
Porter, ở cấp độ quốc gia khái niệm năng lực cạnh tranh duy nhất có ý nghĩa là năng
suất sản xuất quốc gia. Vì vậy muốn nâng cao năng suất liên tục thì mọi doanh
nghiệp, mọi ngành nghề của nền kinh tế phải liên tục cải tiến, liên tục nâng cao năng
lực cạnh tranh của mình. Ngược lại, một quốc gia có năng lực cạnh tranh tức là

quốc gia đó đã đảm bảo được những điều kiện tốt nhất cho việc nâng cao năng lực
cạnh tranh của doanh nghiệp: môi trường kinh doanh thuận lợi ổn định; chính sách
vĩ mô rõ ràng nhất quán; kết cấu hạ tầng, lao động, khoa học và công nghệ,...đều
phải đáp ứng được nhu cầu của các doanh nghiệp.
Mặt khác năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp lại được thể hiện qua năng lực
cạnh tranh của sản phẩm và dịch vụ mà doanh nghiệp kinh doanh.Một doanh
nghiệp có thể có nhiều mặt hàng với những năng lực cạnh tranh cao thấp khác
nhau.Nhưng nếu có nhiều mặt hàng có năng lực cạnh tranh cao thì tất yếu năng lực
cạnh tranh của doanh nghiệp cũng được nâng cao hơn nhiều.Vì khi đó doanh
nghiệp có thị phần lớn trên thị trường, giành được ưu thế các đối thủ cạnh tranh.
Như vậy rõ ràng ba cấp độ của năng lực có quan hệ chặt chẽ với nhau.
Chúng có quan hệ mật thiết nhưng cũng có sự độc lập tương đối, không hoàn toàn
là cái này cấu thành nên cái kia. Do vậy khi nghiên cứu tìm hiểu về bất kỳ năng lực
CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

13

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

cạnh tranh ở cấp độ nào cũng không được bỏ qua mối quan hệ của nó với các cấp
độ khác của năng lực cạnh tranh.

II. CÁC YẾU TỐ CẤU THÀNH NĂNG LỰC CẠNH TRANH
CỦA DOANH NGHIỆP

Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, để tồn tại và phát triển vững chắc thì
doanh nghiệp cần phải có năng lực cạnh tranh. Năng lực cạnh tranh của doanh
nghiệp là khả năng doanh nghiệp tạo ra được lợi thế cạnh tranh, có nghĩa là có khả
năng tạo ra năng suất và chất lượng cao, chiếm lĩnh nhiều thị phần để tiêu thụ sản
phẩm của mình, tạo ra thu nhập cao và phát triển bền vững. Năng lực cạnh tranh
của doanh nghiệp được cấu thành từ nhiều yếu tố.Thiếu đi một vài yếu tố sẽ làm
năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp suy yếu.

1. Năng lực tổ chức quản lý
Có thể nói trình độ tổ chức quản lý của doanh nghiệp là yếu tố rất quan
trọng, là điều kiện đầu tiên cho sự thành công của một doanh nghiệp. Năng lực tổ
chức quản lý của doanh nghiệp được thể hiện ở một số mặt như sau:

1.1. Phương pháp quản lý
Muốn tổ chức quản lý tốt trước hết doanh nghiệp phải có phương pháp quản
lý hiện đại, phù hợp.Trình độ quản lý giỏi sẽ đảm bảo cho sự thành công trong kinh
doanh tới 70%, 30% còn lại dành cho các yếu tố khác. Các nhà quản lý Nhật Bản
đã tổng kết rằng 80% các lỗi trong sản xuất là do lỗi của quản lý. Điều đó cho thấy
trình độ quản lý đóng vai trò hết sức quan trọng trong sự thành bại của doanh
nghiệp.
Hiện nay có nhiều phương pháp quản lý hiện đại đã được các tổ chức doanh nghiệp
áp dụng thành công vào quản trị sản xuất và kinh doanh từ nửa sau của thế kỷ XX.
Đó là các phương pháp quản lý theo tình huống, quản lý theo tiếp cận quá
trình và tiếp cận hệ thống, quản lý theo phương pháp của quản lý chất lượng như
ISO 9000 hoặc TQM…
Thực chất hoạt động quản trị doanh nghiệp ngày nay chính là hoạt động
quản lý chất lượng.Nếu chất lượng quản lý kém thì chất lượng sản phẩm kém, và tất
nhiên doanh nghiệp không có lợi nhuận. Do chất lượng có tầm quan trọng như vậy
nên nhiều nhà kinh tế học cho rằng thế kỷ XXI là thế kỷ của chất lượng. Các tổ
chức WTO, ISO rất khuyến khích các tổ chức, các doanh nghiệp trên thế giới áp

CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

14

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

dụng ISO 9000 và cao hơn là TQM.

1.2. Cơ cấu tổ chức
Cơ cấu tổ chức hiệu quả của một doanh nghiệp phải đảm bảo được các tiêu
chuẩn: gọn nhẹ, ít cấp bậc, linh hoạt, dễ thay đổi khi môi trường kinh doanh thay
đổi, quyền lực được phân chia để mệnh lệnh truyền đạt được nhanh chóng, góp
phần tạo ra năng suất cao. Hiện nay có ba hình thức tổ chức phổ biến là:
-

Tổ chức theo cơ cấu chức năng

-

Tổ chức theo phòng ban

-

Tổ chức theo ma trận

Mỗi hình thức tổ chức đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng. Mỗi
doanh nghiệp cần căn cứ vào đặc điểm riêng của mình để có lựa chọn thích hợp,
song nhìn chung các doanh nghiệp hiện nay thường tổ chức theo ma trận, nghĩa là
phối hợp nhiệm vụ kế hoạch giữa các chức năng ngang và dọc. Các phòng ban chỉ
việc xem phần việc của mình trong từng ô của ma trận mà thực hiện. Việc kiểm tra,
kiểm soát, đánh giá cũng căn cứ vào mức hoàn thành nhiệm vụ kế hoạch đã ghi
trong ma trận.

1.3. Văn hóa doanh nghiệp
Có thể hiểu văn hóa doanh nghiệp là tổng thể truyền thống của các cấu trúc
và các bí quyết kinh doanh xác lập quy tắc ứng xử nội tại, gắn bó các thành viên với
nhau trong một doanh nghiệp. Cụ thể văn hóa doanh nghiệp được thể hiện ở hai
mặt: mục đích kinh doanh và phương pháp kinh doanh.
Về mục đích kinh doanh thường có hai điểm chung như sau:
- Đạt hiệu quả cao, tức là lợi nhuận tối đa cho cá nhân và cho cộng đồng, là
hiệu quả xã hội.
- Có tính nhân văn, thể hiện ở hai mặt là đối với con người và đối với thiên
nhiên. Đối với con người tức là đáp ứng đến mức cao nhất nhu cầu của con người,
là tôn trọng phẩm giá con người, không dùng thủ đoạn mánh khóe cạm bẫy trong
kinh doanh. Đối với thiên nhiên là việc gắn kinh doanh với bảo vệ môi trường sinh
thái, đảm bảo sự phát triển bền vững của mỗi doanh nghiệp cũng như toàn bộ nền
CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

15

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

kinh tế.
Về phương pháp kinh doanh, tức là việc doanh nghiệp đạt tới mục đích bằng
con đường và nguồn lực nào. Tuy mục đích kinh doanh là quan trọng nhưng không
thể đạt mục đích bằng bất cứ giá nào, mà phải tuân theo những nguyên tắc và chuẩn
mực đạo đức, đấy chính là văn hóa trong phương pháp kinh doanh. Những điểm
chung trong phương pháp kinh doanh là:
- Tuân thủ pháp luật, đảm bảo minh bạch, công khai trong kinh doanh.
- Chú trọng khoa học quản lý, tuân theo các nguyên tắc quản lý khoa học.
- Dựa vào khoa học kỹ thuật, vận dụng công nghệ tiên tiến trong điều hành
sản xuất kinh doanh.
- Chú trọng quan hệ con người, phát huy năng lực xã hội mà quan trọng là
khơi dậy và phát huy tổng hợp các tiềm năng.
Có thể coi đây là những điểm chung nhất của văn hóa doanh nghiệp. Những
điểm chung đó được vận dụng cụ thể trong từng thời kỳ nhất định mà có những
thay đổi thích hợp theo chiều hướng khác nhau.

2. Nguồn lực của doanh nghiệp
Một doanh nghiệp khi tiến hành kinh doanh tất yếu phải có trong tay những
nguồn lực nhất định. Mức độ nguồn lực ấy ra sao, khả năng tận dụng thế nào chính
là một trong các yếu tố tạo nên năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

2.1. Nguồn vốn
Vốn là một nguồn lực mà doanh nghiệp cần có trước tiên, vì nếu không có
vốn thì không thể thành lập doanh nghiệp, không thể tiến hành kinh doanh được
Một doanh nghiệp có năng lực cạnh tranh là doanh nghiệp có nguồn vốn dồi
dào, luôn chắc chắn huy động được vốn trong những trường hợp cần thiết.Muốn có

nguồn vốn đảm bảo thì cần đa dạng hóa nguồn cung vốn, mặt khác việc đa dạng hóa
nguồn vốn cũng giúp giảm phần nào rủi ro cho doanh nghiệp. Các kênh huy động
vốn chủ yếu ngoài nguồn vốn tự có là: vay từ ngân hàng thương mại, thuê mua tài
chính, phát hành chứng khoán, vay từ các quỹ chuyên biệt...
Một điều quan trọng không kém là việc sử dụng hiệu quả nguồn vốn.Vấn đề này
khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn.Muốn sử dụng vốn tốt, trước tiên phải biết lựa
chọn kênh huy động vốn phù hợp, chuẩn bị tâm lý huy động vốn, lên sẵn kế hoạch sử
CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

16

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

dụng vốn. Rất nhiều doanh nghiệp vì không hạch toán các chi phí rõ ràng, không có kế
hoạch chủ động sử dụng vốn từ đầu nên nguồn vốn lớn huy động được đã không phát
huy hết hiệu quả. Do vậy để nâng cao năng lực cạnh tranh của mình thì doanh nghiệp
nhất thiết phải quan tâm đến việc huy động vốn và hiệu quả sử dụng vốn.

2.2. Nguồn nhân lực
Con người là cội nguồn của mọi sáng tạo, chính con người đã tạo ra các
nguồn lực khác cho doanh nghiệp. Nhận thức được điều này nên các nhà kinh tế
học vẫn luôn khẳng định nhân lực là vốn quý nhất của doanh nghiệp.Trình độ
nguồn nhân lực thể hiện ở trình độ quản lý của các cấp lãnh đạo, trình độ lành nghề
của nhân viên, trình độ văn hóa của mọi thành viên.Trình độ nguồn nhân lực cao sẽ

tạo ra các sản phẩm có hàm lượng chất xám cao. Sản phẩm có hàm lượng kỹ thuật
cao sẽ bán được nhiều hơn, giá cao hơn, lợi nhuận của doanh nghiệp ngày càng
tăng, uy tín và doanh nghiệp nhờ thế cũng tăng theo. Với danh tiếng đó doanh
nghiệp càng có điều kiện phát triển thị trường, mở rộng quy mô, góp phần thúc đẩy
nền kinh tế ngày phát triển.
Thực tế cho thấy các nước phát triển đã chú trọng tới việc tri thức hóa nguồn
nhân lực, phát triển khả năng sáng tạo của con người để tạo ra thế cạnh tranh, giành
ưu thế trên thương trường. Và trong điều kiện môi trường cạnh tranh ngày càng gay
gắt hiện nay, thì việc quan tâm tới chất lượng nguồn nhân lực là điều vô cùng cần
thiết với các doanh nghiệp.

2.3. Trình độ công nghệ
Công nghệ là phương pháp, là bí mật, là công thức tạo sản phẩm.Để có năng
lực cạnh tranh, doanh nghiệp phải được trang bị bằng công nghệ hiện đại.Công
nghệ hiện đại là công nghệ sử dụng ít nhân lực; thời gian tạo ra sản phẩm ngắn; tiêu
hao năng lượng, nguyên liệu thấp; năng suất cao, tính linh hoạt cao, chất lượng sản
phẩm tốt, không gây ô nhiễm môi trường. Sử dụng công nghệ hiện đại giúp cho
doanh nghiệp tăng năng suất lao động, giảm giá thành, chất lượng sản phẩm tốt, do
đó làm năng lực cạnh tranh của sản phẩm tăng.
Có một vấn đề các doanh nghiệp cũng cần để ý, đó là việc lựa chọn công
CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

17

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

nghệ thích hợp. Tức là doanh nghiệp phải dự báo được chu kỳ sống của công nghệ
để có thay đổi phù hợp, tạo ra những sản phẩm đáp ứng được yêu cầu của thị
trường, phải đào tạo công nhân đủ trình độ để điều khiển và kiểm soát công nghệ.
Nếu không thì đôi khi có công nghệ hiện đại mà vẫn không phát huy được hiệu quả.

3. Các yếu tố liên quan đến năng lực cạnh tranh của sản phẩm
Như đã đề cập trong mối quan hệ của các cấp độ năng lực cạnh tranh ở phần
trước, năng lực cạnh tranh sản phẩm là cơ sở để tạo nên năng lực cạnh tranh cho
doanh nghiệp và quốc gia.Vì thế khi xét tới các yếu tố cấu thành năng lực cạnh
tranh doanh nghiệp ta không thể không nhắc tới năng lực cạnh tranh của sản phẩm.
Các yếu tố tạo nên năng lực cạnh tranh của sản phẩm bao gồm:

3.1. Chất lượng sản phẩm
Chất lượng sản phẩm là mức độ tập trung một tập hợp các đặc tính của sản
phẩm làm thỏa mãn nhu cầu.Sản phẩm có nhiều tiêu chuẩn chất lượng khác nhau,
nhưng nếu chỉ cần một tiêu chuẩn không đảm bảo thì không thể coi sản phẩm đó đạt
chất lượng được, ở đây không có quy luật bù trừ. Chất lượng sản phẩm lại bao gồm
nhiều yếu tố khác nhau, đó là: nghiên cứu sản phẩm, thiết kế sản phẩm, tạo sản
phẩm, tiêu thụ sản phẩm, yếu tố con người, công nghệ sản xuất…

3.2. Giá cả
Giá cả có thể coi là yếu tố quan trọng thứ hai sau chất lượng.Trong bối cảnh
hiện nay, khi khoa học kỹ thuật đã phát triển với trình độ cao thì chất lượng sản
phẩm của các doanh nghiệp gần như tương đương nhau.Và khi đó giá cả lại là yếu
tố hấp dẫn khách hàng.
Để có giá cả thấp thì doanh nghiệp phải tìm cách giảm chi phí. Chỉ có cách
giảm chi phí thì doanh nghiệp mới giảm được giá bán khi chất lượng vẫn tương
đương với các đối thủ mà vẫn có lợi nhuận.

3.3. Các yếu tố khác
Ngoài các yếu tố chính đã nêu ở trên thì còn có các yếu tố khác như chủng
loại hàng hóa, thời gian cung cấp hàng, mạng lưới phân phối, các dịch vụ đi kèm…
Nhu cầu đối với sản phẩm bao giờ cũng rất phong phú, vì vậy việc đa dạng hóa
CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

18

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

chủng loại để đáp ứng nhu cầu là cần thiết.Việc cung cấp hàng hóa phải kịp thời nhanh
chóng để giúp đối tác không bị lỡ kế hoạch, không bị mất thời cơ. Hiện nay doanh
nghiệp rất coi trọng việc phát triển các dịch vụ đi kèm sản phẩm, điều đó giúp tăng
thêm giá trị cho sản phẩm, thu hút khách hàng và giữ chân khách hàng tốt hơn.

4. Năng suất lao động
Năng suất lao động là một yếu tố cấu thành, đồng thời cũng là một chỉ tiêu
để đánh giá năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong quá khứ, hiện tại và cả
trong tương lai. Năng suất lao động được hiểu là giá trị do một lao động tạo ra trên
một đơn vị thời gian, thể hiện khả năng sản xuất của một doanh nghiệp. Ngoài ra,
người ta có thể lấy chỉ tiêu năng suất sản xuất, tức là lượng giá trị được tạo ra trên
một đơn vị thời gian. Nhưng xét về bản chất, chỉ tiêu đó vẫn chưa thể hiện rõ nét
năng lực sản xuất của một doanh nghiệp, bởi nếu lượng giá trị lớn nhưng phải huy

động nguồn lao động cũng lớn, dẫn đến năng suất lao động thấp thì khả năng sản
xuất vẫn không được đánh giá cao.
Muốn tăng năng suất lao động, tất yếu phải tiến hành song song tăng sản
lượng sản xuất và giảm lượng lao động. Mục tiêu hàng đầu của doanh nghiệp là lợi
nhuận. Muốn có được lợi nhuận thì phải tạo ra các sản phẩm thường xuyên thỏa
mãn yêu cầu khách hàng, tức là phải đảm bảo chất lượng, phải giảm mọi chi phí tới
mức thấp nhất, thường xuyên cải tiến đổi mới, tạo cho sản phẩm những khác biệt so
với sản phẩm của đối thủ cạnh tranh. Để tăng lợi nhuận thì việc tăng năng suất lao
động là tất yếu, sử dụng ít lao động lại tạo được giá trị sản xuất lớn sẽ khiến khả
năng cạnh tranh của doanh nghiệp tăng lên.

5. Chi phí sản xuất kinh doanh
Lợi nhuận là phần thu được khi đem doanh thu trừ đi chi phí sản xuất kinh
doanh. Từ đó có thể thấy để có lợi nhuận cao thì tất yếu phải giảm chi phí. Trong
hoạt động kinh doanh có rất nhiều loại chi phí, vì vậy cũng có nhiều cách để giảm
chi phí: tỉ lệ phế phẩm phải thấp để không tốn chi phí cho sửa chữa kiểm tra, bồi
thường khi khách hàng khiếu nại về sản phẩm; sử dụng hiệu quả các nguồn lực, tiến
hành quản lý theo phương pháp hiện đại; tăng cường công tác đào tạo để có đội ngũ
cán bộ, nhân viên, công nhân có trình độ; áp dụng công nghệ hiện đại, tăng cường
công tác nghiên cứu ứng dụng; hạch toán chi phí rõ ràng,…
Để giảm chi phí doanh nghiệp phải phối hợp đồng bộ quản lý nhiều khâu,
CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

19

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

nhiều biện pháp mới đạt hiệu quả tối đa.

6. Hoạt động nghiên cứu và phát triển
Nghiên cứu và triển khai vừa là việc nghiên cứu tiến bộ khoa học kỹ thuật
của thế giới để ứng dụng vào hoạt động của tổ chức mình, vừa là nghiên cứu sáng
tạo cái mới. Sáng tạo đó bao gồm sáng tạo công nghệ mới, sản phẩm mới, tạo ra kết
cấu mới, tổ chức mới, phương pháp quản lý mới, khai thác thị trường mới… Đây là
nhân tố cực kỳ quan trọng, quyết định năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
Hiện nay ở các nước phát triển, hoạt động này diễn ra rất sôi động, tốc độ đổi mới
nhanh làm cho tuổi thọ của công nghệ, máy móc thiết bị giảm xuống nhanh chóng, đặc
biệt là trong công nghệ thông tin, công nghệ tin học và điện tử, công nghệ tự động hóa.
Để hoạt động nghiên cứu triển khai tiến hành tốt thì doanh nghiệp không thể thiếu
công tác đào tạo. Đào tạo trước hết là phải nâng cao nhận thức cho mọi người về hội
nhập, cạnh tranh,...sau nữa là nâng cao hiểu biết về công nghệ, kỹ thuật sản xuất, nâng
cao tay nghề làm ra sản phẩm có chất lượng và năng suất ngày càng cao.

7. Quản lý môi trường
Quan điểm hiện đại về phát triển ngày nay mà mọi tổ chức hướng tới là sự
phát triển bền vững. Một doanh nghiệp hàng năm có doanh thu tăng, lợi nhuận lớn
mà môi trường sinh thái suy giảm thì đó là sự phát triển không bền vững. Môi
trường bao gồm các yếu tố tự nhiên, các yếu tố vật chất bao quanh con người, có
ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại và phát triển của con người. Có thể khẳng
định, môi trường có tầm quan trọng đặc biệt đối với con người, động thực vật,

đối với sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước. Bởi vậy doanh nghiệp
phải có đủ các biện pháp để bảo vệ môi trường. Nếu doanh nghiệp nào trong quá
trình sản xuất kinh doanh làm suy thoái môi trường và cảnh quan, sản phẩm của

doanh nghiệp làm ra không đủ tiêu chuẩn về môi trường thì doanh nghiệp đó sẽ
không có uy tín với cộng đồng dân cư, và hệ quả tất yếu là người tiêu dùng sẽ
không tiêu thụ sản phẩm của họ. Như vậy doanh nghiệp không có sức cạnh tranh
với đối thủ của mình. Hiện nay khái niệm năng suất xanh do APO đưa ra năm 1994
đã trở nên rất phổ biến. Đó là sự nâng cao năng suất kết hợp với bảo vệ môi trường,
giảm ô nhiễm đến mức thấp nhất.Năng suất xanh là chìa khoá cho sự phát triển bền
CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

20

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

vững.

III. CÁC TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA
DOANH NGHIỆP
Hiện tại ở Việt Nam chưa có tổ chức nào đưa ra bộ tiêu chí đánh năng lực cạnh
tranh của doanh nghiệp.Phần lớn các tiêu chí được dùng hiện nay đều mang tính định
tính, chưa mô hình hóa để định lượng được, dù độ chính xác của định tính cũng được
chấp nhận bằng kỹ thuật chọn mẫu và xử lý dữ liệu. Nhưng nhìn chung các tiêu chí
cũng đã thể hiện phần nào nội dung cốt lõi của năng lực cạnh tranh. Với phạm vi
nghiên cứu của đề tài, khóa luận xin được trình bày một số tiêu chí sau:

1. Thị phần

Thị phần là chỉ số thể hiện quy mô của doanh nghiệp, cho thấy doanh nghiệp có
vị thế cạnh tranh như thế nào trên thị trường. Một điều tất yếu là doanh nghiệp càng có
năng lực cạnh tranh thì tiêu thụ được càng nhiều hàng hoá, doanh thu lớn và tất yếu thị
phần tăng. Việc tăng thị phần và giữ vững thị phần đã có luôn là vấn đề quan tâm lớn
của mỗi doanh nghiệp. Nói tới thị phần, ta thường thấy xuất hiện chỉ số thị phần tuyệt
đối và tương đối, được tính theo công thức sau:

Lượng hàng hoá (hoặc doanh thu) tiêu thụ
của doanh nghiệp
Thị phần tuyệt đối =

x 100%

Tổng lượng hàng hoá (hoặc doanh thu)
tiêu thụ trên thị trường

Thị phần tương đối =

Thị phần tuyệt đối của doanh nghiệp

x 100%

Thị phần tuyệt đối của đối thủ cạnh
tranh lớn nhất (hoặc trực tiếp nhất)
Khi đánh giá năng lực cạnh tranh của một doanh nghiệp, giới chuyên môn thường
căn cứ vào thị phần, đó là biểu hiện cụ thể, đáng tin, lượng hàng hóa được về năng lực cạnh
tranh của doanh nghiệp.

CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

21

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

2. Danh tiếng, uy tín
Đây là yếu tố mang tính tổng hợp, là kết quả của các yếu tố cấu thành đã trình
bày ở trên.Nếu tất cả các yếu tố đó tốt sẽ nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh
nghiệp, tạo dựng nên hình ảnh tốt đẹp về công ty. Danh tiếng, uy tín của doanh
nghiệp được hình thành không chỉ trong chốc lát mà phải bằng cả quá trình phấn đấu
lâu dài, kiên trì theo đuổi mục tiêu chiến lược đúng đắn của mình.
Một vấn đề quan trọng liên quan đến nâng cao uy tín của doanh nghiệp là khả
năng doanh nghiệp phát triển và duy trì thành công thương hiệu mạnh. Bởi vậy, các
chỉ tiêu như chi phí cho hoạt động phát triển thương hiệu, mức độ nổi tiếng và
đượcưa chuộng của thương hiệu... so sánh với các chỉ tiêu tương ứng của đối thủ
cạnh tranh có thể được sử dụng để phân tích khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
Ngoài ra, uy tín của doanh nghiệp còn được xây đắp từ đóng góp của doanh
nghiệp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế xã hội.Đây là một cách xây dựng
uy tín lâu dài vững chắc nhất.
Uy tín danh tiếng là tài sản vô hình của doanh nghiệp, có giá trị lớn gấp nhiều
lần tài sản hữu hình.Để có thể tồn tại một cách vững chắc trên thị trường trong nước
và thế giới thì doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý tới việc xây dựng, bảo vệ, khuyếch
trương uy tín của mình.
Ngoài các tiêu chí trên, các nhà nghiên cứu còn sử dụng một số tiêu chí khác
như các tiêu chí về hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, chất lượng sản phẩm và

các quá trình sản xuất, mức độ khai thác nguồn lực, khả năng đổi mới của doanh
nghiệp, khả năng đáp ứng nhu cầu khách hàng, khả năng tiếp cận và khai thác có
hiệu quả các nguồn lực phục vụ quá trình kinh doanh, khả năng liên kết và hợp tác
với các doanh nghiệp khác và hội nhập kinh tế...

IV. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NĂNG LỰC CẠNH TRANH
DOANH NGHIỆP
Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp không chỉ do các yếu tố cấu thành tác
động trực tiếp mà còn chịu ảnh hưởng từ các nhân tố bên ngoài. Những yếu tố nội
tại doanh nghiệp có thể kiểm soát được, nhưng các nhân tố ảnh hưởng thì nằm ngoài
tầm kiểm soát của doanh nghiệp, do Nhà nước và ngành chi phối là chính.

CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

22

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

1. Nguồn cung ứng đầu vào
Trong thời đại của sự phân công lao động và chuyên môn hóa cao thì không
một doanh nghiệp nào có thể tự lo cho mình tất cả nguồn đầu vào được, làm như vậy
hiệu quả thấp hoặc là không có hiệu quả vì không phát huy hết lợi thế so sánh của
mình. Để kinh doanh đạt hiệu quả cao doanh nghiệp phải tìm cho mình những người
cung ứng có uy tín (giao hàng đúng hẹn, đúng chủng loại và đảm bảo yêu cầu về chất

lượng...), nếu không doanh nghiệp cũng sẽ sai hẹn với khách hàng của mình, và như
vậy sẽ ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh.

2. Nhu cầu về sản phẩm
Điều kiện về cầu sản phẩm, hay nói cách khác chính là nhu cầu của khách
hàng về sản phẩm doanh nghiệp là điều kiện cần đầu tiên cho sự tồn tại của sản
phẩm. Mỗi sản phẩm sẽ có đặc trưng riêng về nhu cầu, có thể là nhu cầu linh hoạt,
nhu cầu theo mùa vụ, hay mức cầu cố định…Từ đó doanh nghiệp có định hướng
đúng đắn về tình hình cầu của sản phẩm, xác định mức đa dạng hóa của sản phẩm
và các dịch vụ đi kèm sản phẩm. Điều này có ảnh hưởng lớn đến khả năng cạnh
tranh của doanh nghiệp.

3. Mức độ cạnh tranh của ngành
Sản phẩm được tạo ra ngày càng nhiều, phong phú đa dạng, có chất lượng,
giá cả hạ thấp do trình độ công nghệ tiên tiến làm cho năng suất tăng, chi phí
giảm…Tất cả những yếu tố đó sẽ làm cho mức độ cạnh tranh trong ngành tăng cao.
Khi mức độ cạnh tranh ngày càng gay gắt thì doanh nghiệp càng cần tích cực nâng
cao sức cạnh tranh của mình để tồn tại.Hay nói cách khác, mức độ cạnh tranh chính
là động lực để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh.

4. Các ngành công nghiệp phụ trợ có liên quan
Những ngành công nghiệp phụ trợ và những ngành liên quan có tác động rất
lớn đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp vì những ngành này cung cấp đầu
vào cho doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp ở các khu vực có sơ sở hạ tầng phát triển,
trình độ dân trí cao, hệ thống giao thông, thông tin liên lạc phát triển,…cùng với các
ngành phụ trợ phát triển thì sẽ phát huy được năng lực cạnh tranh cho mình.
CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

23

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

5. Năng lực cạnh tranh quốc gia
Như đã trình bày ở phần trên, năng lực cạnh tranh quốc gia và năng lực cạnh
tranh doanh nghiệp có mối quan hệ khăng khít. Quốc gia có năng lực cạnh tranh tốt thì
tất yếu sẽ tạo ra môi trường kinh tế xã hội phát triển, môi trường chính trị pháp luật ổn
định minh bạch, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh của mình
trên thị trường trong nước và trên thị trường quốc tế. Để đánh giá năng lực cạnh tranh
của quốc gia có nhiều chỉ tiêu khác nhau, song phổ biến nhất là hai chỉ tiêu: chỉ số năng
lực cạnh tranh tăng trưởng và chỉ số năng lực cạnh tranh tổng hợp. Hai chỉ tiêu này đều
do WEF công bố hàng năm trong báo cáo trạnh canh toàn cầu.

Chỉ số năng lực cạnh tranh tăng trưởng (Growth Competitiveness Index-GCI)
là chỉ số truyền thống đo lường cấc yếu tố vĩ mô tác động tới năng lực cạnh tranh
quốc gia dựa trên ba nhóm chỉ số cơ bản được coi là các trụ cột cho tăng trưởng nền
kinh tế, đó là chỉ số về công nghệ, chỉ số thể chế công, chỉ số ổn định môi trường
tăng trưởng kinh tế vĩ mô.
Chỉ số năng lực cạnh tranh tổng hợp (Global Competitiveness Index - GCI)
được xây dựng trên cơ sở đo lường chín yếu tố có tác động lớn tới năng lực cạnh
tranh quốc gia bao gồm: thể chế, hạ tầng, kinh tế vĩ mô, giáo dục cơ bản và y tế, giáo
dục và đào tạo bậc cao, hiệu quả thị trường, mức độ sẵn sàng về công nghệ, trình độ
kinh doanh và đổi mới.
Dựa vào các tiêu chí đánh giá này, WEF sẽ đưa ra bảng xếp hạng năng lực canh
tranh của các quốc gia trên thế giới. Trong phạm vi đề tài này, chuyên đề sử dụng chỉ số

năng lực cạnh tranh tổng hợp để đánh giá năng lực cạnh tranh của Việt Nam.

CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

24

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA QUẢN LÝ KINH DOANH

CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG NĂNG LỰC CẠNH TRANH
CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THƯƠNG MẠI CITICOM
I. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN THƯƠNG MẠI
CITICOM
1.Lịch sử hình thành và phát triển
*Tên, địa chỉ và quy mô hiện tại :
-Tên: Công ty Cổ phần thương mại Citicom
-Tên Tổng giám đốc: Lê Phụng Thắng
- Mã số thuế: 0101370014
-Địa chỉ: Tầng 24, tòa nhà ICON 4, 243A Đê La Thành, Láng Thượng, Đống Đa, Hà
Nội
-Điện thoại: (04) 37664117
- Fax: (04) 37664118
-Website:
-Email:
-Quy mô:

Công ty Cổ phần Thương mại Citicom được ông Lê Phụng Thọ – Nguyên Phó
Tổng giám đốc Tổng Công ty Thép Việt Nam thành lập vào năm 2003. Xuất phát từ
cái tâm của một người đã trải nghiệm đủ thăng trầm trong ngành kim khí của Việt
Nam, Ông đã thành lập Công ty vào thời điểm khá khó khăn của nền kinh tế lúc bấy
giờ – tháng 5/2003. Quy mô lúc đó thật nhỏ bé chỉ với 5 cổ đông kề vai sát cánh và
mức vốn điều lệ hơn 3 tỷ đồng. Nhưng chỉ sau hơn 10 năm xây dựng và trưởng
thành, Công ty đã có những bước phát triển vượt bậc dưới sự lãnh đạo sáng suốt của
Ông và đội ngũ kế cận.
Hiện nay, Citicom đã khẳng định được là một doanh nghiệp kinh doanh năng
động và rất uy tín tại thị trường trong và ngoài nước, là bạn hàng truyền thống của
nhiều tập đoàn lớn nước ngoài tại Việt Nam như Nhà thép tiền chế Zamil, Peb,
Kirby…; của các TCT lớn như TCT lắp máy Lilama và các Công ty thành viên, TCT
Cơ khí điện thủy lợi (AGRIMECO), TCT máy và thiết bị phụ tùng (MIE),… và là
bạn hàng trọng điểm tại Việt Nam của Tập đoàn Thép và Kim khí Liễu Châu,Tập
đoàn Thép và Kim khí Vũ Hán,Tập đoàn Thép và Kim khí Tế Nam (Trung Quốc).
CHU THỊ THẢO LY
LỚP: QTKD 2 – K9

25

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP