ĐỀ CưƠNG MÔN HỌC các thể loại chính luận nghệ thuật

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA BÁO CHÍ

---------------

ĐỀ CƢƠNG MÔN HỌC

các thể loại chính luận nghệ thuật
Đề cƣơng môn học Các thể loại báo chí chính luận nghệ thuật đƣợc phê duyệt
theo quyết định số …… / QĐ-ĐT ngày ….. tháng …… năm 2007 của Chủ
nhiệm khoa Báo chí Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
- Đại học Quốc gia Hà Nội

Hà Nội -2007

0


ĐỀ CƢƠNG MÔN HỌC:

CÁC THỂ LOẠI BÁO CHÍ CHÍNH LUẬN - NGHỆ THUẬT
Đại học Quốc gia Hà Nội
Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Khoa Báo chí
Bộ môn: Báo viết - Báo ảnh
--------------------------------------1.Thông tin về giáo viên
1.1. Giảng viên:
- Họ và tên:

Dương Xuân Sơn

- Chức vụ, học hàm, học vị: Phó giáo sư, Tiến sĩ
- Thời gian, địa điểm làm việc: Giảng viên thông báo cho sinh viên
vào giờ học đầu tiên.
- Địa chỉ liên hệ: Giảng viên thông báo cho sinh viên vào giờ học đầu
tiên của môn học..
- Điện thoại:

048581078;

- Email:



0913594186

- Các hƣớng nghiên cứu chính:
+ Lý luận báo chí truyền thông
+ Phát thanh – Truyền hình
+Thể loại báo chí
1.2 Tham gia giảng dạy:
- Họ và tên:

Nguyễn Sơn Minh

- Chức danh, học hàm, học vi: Thạc sĩ, giảng viên
- Thời gian, địa điểm làm việc: Giảng viên thông báo cho sinh viên
vào giờ học đầu tiên của môn học.
- Điện thoại:

048581078; 0913249431
1


- Email
- Họ và tên:

Vũ Trà My

- Chức danh, học hàm, học vi: Thạc sĩ, giảng viên
- Thời gian, địa điểm làm việc: Giảng viên thông báo cho sinh viên
vào giờ học đầu tiên của môn học.
- Điện thoại :

048581078;

- Email:



2. Thông tin chung về môn học:
- Tên môn học:

Các thể loại báo chí chính luận - nghệ thuật.

- Tiếng Anh:

Feature writing

- Mã môn học: JOU2007

- Số tín chỉ:

04

- Môn học:

Bắt buộc

- Các môn học tiên quyết:
+Cơ sở lý luận báo chí truyền thông.
-Các môn học kế tiếp: Thực hành các thể loại báo in
- Các yêu cầu đối với môn học: Phòng học phải có đầy đủ trang thiết bị,
phƣơng tiện giảng dạy: Máy vi tính, máy chiếu, màn hình, các công cụ
học tập nhƣ giấy A4, A0, bút màu,

các phƣơng tiện kỹ thuật khác:

Camera, máy chiếu, đầu video, tivi, máy tính...
- Giờ tín chỉ đối với cuộc hoạt động:
+ Lý thuyết:

28 giờ

+ Làm bài tập trên lớp:

12 giờ

+ Thảo luận:

12 giờ

+ Tự học xác định:

8 giờ

- Địa chỉ khoa/Bộ môn phụ trách môn học: P.105 Nhà A, Khoa Báo chí
Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, 336 Nguyễn Trãi, Hà
Nội.
2


3. Mục tiêu của môn học:
3.1. Mục tiêu chung:
Học xong môn này, sinh viên có đƣợc:
- Kiến thức:
Hiểu đƣợc các thể loại chính luận nghệ thuật đƣợc hình thành và
phát triển từ báo chí phƣơng tây và đƣợc áp dụng trong quá trình
hoạt động thực tiễn của báo chí Việt Nam.
Hiểu đƣợc khái niệm, đặc trƣng, đặc điểm, vị trí, vai trò, chức năng
nhiệm vụ, đối tƣợng, ngôn ngữ, lịch sử hình thành và phát triển của
các thể loại báo chí chính luận nghệ thuật.
Nắm đƣợc các tiêu chí đánh giá và nhận dạng từng thể loại, mối
liên hệ giữa các thể loại trong nhóm và hệ thống.
Hiểu và vận dụng đƣợc các phƣơng pháp viết, Phân tích và đánh
giá từng thể loại tác phẩm.
- Kỹ năng:
Xây dựng đƣợc kịch bản, tạo dựng đƣợc hình mẫu để xây dựng tác
phẩm
Xây dựng đƣợc mục tiêu môn học, làm cơ sở cho hoạt động sáng
tạo tác phẩm báo chí.

Xác định đƣợc từng loại tác phẩm về mục tiêu, mục đích phƣơng
pháp, đặc trƣng cơ bản và mối tƣơng quan giữa các thể loại.
Viết đƣợc đề cƣơng, bài báo tác phẩm theo tiêu chí của từng thể
loại.
- Thái độ:
Trƣớc khi học môn này, cần nắm vững kiến thức cơ sở lý luận báo
chí truyền thông để làm nền tảng lý luận.
Vận dụng kiến thức đã học một cách phù hợp với từng nội dung
thực tế: Sáng tạo tác phẩm, chƣơng trình, nghiên cứu khoa học...
3


Thái độ công bằng, khách quan và khoa học trong kiểm tra, đánh
giá nhận xét, thẩm định từng loại tác phẩm.
3.2. Mục tiêu khác:
Rèn luyện kỹ năng viết, đánh giá, tƣ duy nhận định, phê phán, kỹ
năng phân tích, tổng hợp và khái quát vấn đề.
3.3. Mục tiêu chi tiết của môn học:
Bậc 1

Nội dung

Bậc 2

Bậc 3

Nội dung 1

- Biết đƣợc các nội - Phân tích lại đƣợc các - Áp dụng đƣợc

Lý luận

dung cơ bản khái niệm định nghĩa về thể loại nội hàm của các

chung về thể về thể loại và thể loại các quan niệm về thể định nghĩa về thể
loại và thể

báo chí của thế giới và loại

loại của các học

loại báo chí.

Việt Nam

giả

- Biết đƣợc các nội - Phân tích đƣợc nội - Sắp xếp đƣợc
dung cơ bản của thể dung cơ bản của thể loại các đinh nghĩa vè
loại và từng thể loại và từng thể loại ngắn thể loại của các
báo chí

gọn nhƣng đầy đủ.

học giả theo các
trƣờng phái, quan
niệm

- Biết đƣợc lịch sử ra

- Phân tích đƣợc thể - Nhận xét về các

đời và phát triển của

loại, thể tài, dạng ngắn quan niệm

thể loại báo chí thế giới gọn nhƣng đủ ý
và Việt Nam
- Chỉ ra các đặc điểm

- Phân biệt đƣợc các - Đề xuất các định

của thể loại

yếu tố trong tác phẩm nghĩa của bản thân
báo chí. Nội dung và
hình thức của một tác
phẩm

4


- chỉ ra các tiêu chí để - Chỉ ra đƣợc các yêu - Áp dụng những
nhận dạng và phân biệt cầu và điều kiện cần thành tựu và kết
giữa các nhóm và từng thiết để thể loại báo chí quả của việc sử
thể loại.

ra đời và phát triển

dụng thành công

các thể loại báo
chí

chính

luận

nghệ thuật trong
việc
Phân tích nội dung
tác phẩm
- Biết đƣợc các mốc - Giải thích đƣợc tại sao - Áp dụng đƣợc
quan trọng trong lịch sử các nhu cầu và yếu tố cách sử dụng thể
phát triển thể loại báo cần thiết nhƣ: nhu cầu loại báo chí chính
chí Việt Nam

thông tin; điều kiện kinh luận nghệ thuật
tế, chính trị, văn hoá, xã trong

nội

dung

hội, khoa học, công tuyên truyền hiện
nghệ, quan hệ quốc tế nay.
lại có ảnh hƣởng quan
trọng đến sự hình thành
và phát triển của thể
loại báo chí chính luận
nghệ thuật.

- Biết đƣợc các xu thế - Phân tích đƣợc nguyên - Áp dụng đƣợc
phát triển thể loại báo nhân các thể loại báo những thành công
chí Việt Nam trong xu chí chính luận nghệ và hạn chế trong
thế hội nhập, toàn cầu thuật ra đời và phát triển việc sử dụng các
hoá

mạnh là một yêu cầu rất thể loại báo chí.
yếu

5


- Biết đƣợc chức năng - Phân biệt đƣợc từng - Áp dụng đƣợc
của từng thể loại và thể loại và nhóm thể chức năng của thể
nhóm thể loại

loại

loại báo chí. Vị trí
vai trò của từng
thể loại trong hệ
thống thể loại báo
chí .

- Biết đƣợc ngôn ngữ - Phân tích đƣợc các - Đề xuất đƣợc
của từng thể loại và chức năng ngôn ngữ để cách phân loại thể
nhóm thể loại

vận dụng một cách thích loại, thể tài, dạng
hợp trong từng loại tác thể loại báo chí.

phẩm thể loại

- Biết đƣợc kết cấu của - Phân tích đƣợc các - Đề xuất đƣợc
từng thể loại

kiểu (dạng) kết cấu của cách phân loại thể
từng thể loại báo chí

loại, thể tài, dạng
thể loại báo chí.

- Biết đƣợc các tiêu chí - Phân tích đƣợc các thể - Đề xuất đƣợc các
để phân biệt thể loại, loại phân biệt nhau bởi tiêu chí phân biệt
nhóm, thể loại

tính chất của đối tƣợng thể loại
phản ánh

- Phân biệt đƣợc các - Phân tích đƣợc mục - Những đề xuất
đặc thù của các thể loại đích nhiệm vụ sáng tạo mới về cách phân
báo chí

tác phẩm.

loại thể loại báo
chí.

- Mô tả cách phân - Phân tích đƣợc mức - Soạn kịch bản
nhóm thể loại. Các đặc độ nắm bắt hiện thực, cho sáng tạo tác
điểm nổi bật của từng các kết luận, khái quát phẩm.

nhóm.

hoá vấn đề cần phản
ánh
6


- Biết đƣợc yếu tố về - Nêu cách phân loại - Tạo dựng đƣợc
nội dung của thể loại nhóm. Phân tích đƣợc hình mẫu cho từng
tác phẩm.

các yếu tố về nội dung nhóm thể loại và
và hình thức của từng từng thể loại
thể loại

- Nêu các yếu tố hình - Phân tích đƣợc
thức của tác phẩm

các -

Áp dụng đƣợc

yếu tố nội dung và hình tính trội của từng
thức của thể loại tác nhóm
phẩm.

thể

loại.

Soạn đề cƣơng để
phân biệt các thể
loại

Nội dung 2
Một số vấn

- Nêu khái niệm vể thể -Phân biệt ký văn học - Đánh giá sự
ký.

và ký báo chí

đóng góp của thể
ký trong hệ thống

đề về thể Ký

thể loại.
- Nêu đặc điểm của ký. - Phân tích đƣợc vai trò, - Tạo dựng kịch
So sánh ký báo chí với chức năng của thể ký.

bản sáng tạo tác

các thể loại khác

phẩm.

- Phân tích đối tƣợng - Phân tích đƣợc một tác - Đề xuất các
phản ánh của ký.

phẩm ký về các đề tài phƣơng pháp viết
khác nhau.

- Nêu kết cấu về nội -

ký.

Phân tích đƣợc các -

Áp dụng vai

dung hình thức của thể loại kết cấu của tác trò cái tôi trong
ký

phẩm ký

- Nêu đặc điểm ngôn ngữ ký

thể ký

Phân tích đƣợc -

Áp dụng cái

những đặc điểm ngôn mới trong việc sử
ngữ của ký

dụng ngôn ngữ để
viết ký

7


Nội dung 3
Ký sự

- Nêu khái niệm, đặc - Phân tích đƣợc nội - Đề xuất đƣợc các
điểm của ký sự

dung cơ bản của ký sự

quan niệm mới về
ký sự

báo chí

- Nêu đề tài, chủ đề, - Phân tích cách phát - Viết đề cƣơng,
đối tƣợng phản ánh của hiện đề tài, chủ đề để kịch bản để sáng
ký sự

viết ký sự

tạo tác phẩm ký sự

-Nêu đặc điểm ngôn -. Phân tích đƣợc ngôn - Những đề xuất
ngữ của ký sự

ngữ của ký sự và cách mới về cách sử
vận dụng nó vào thực dụng ngôn ngữ
tiễn

trong sáng tạo tác
phẩm ký sự.

- Nêu những yêu cầu - Phân tích đƣợc cách - Viết một tác
viết ký sự
Nội dung 4
Phóng sự

viết ký sự

phẩm ký sự

-. Phân tích đƣợc các - Phân tích đƣợc đặc - Áp dụng đƣợc
khái niệm về phóng sự.

trƣng, đặc điểm của vai trò của phóng
phóng sự.

báo chí

sự báo chí.

- Giới thiệu đƣợc quá - Phân tích đƣợc các - Đề xuất đƣợc
trình hình thành và phát yếu tố trong phóng sự cách viết phóng
triển của phóng sự

(nội dung và hình thức)

sự.

- Phân tích đƣợc mục - Phân tích đƣợc vai trò
đích, chức năng, nhiệm của cái tôi trong phóng
vụ của phóng sự

sự

- Phân tích đƣợc ngôn - Phân tích đƣợc một tác
ngữ của phóng sự

phẩm phóng sự.

Nội dung 5

- Nêu, phân tích đƣợc - Phân biệt từng loại - Phân biệt, đánh

Phóng sự

các dạng phóng sự

(tiếp)

phóng sự, kết cấu, ngôn giá phóng sự với
ngữ.

Cái

phóng sự

8

tôi

trong các thể loại khác


V.A.2.

Xác định quy V.B.2. Lập đƣợc dàn V.C.2.

trình sáng tạo tác phẩm bài, dàn ý, bố cục cho đƣợc
phóng sự

bài phóng sự

phóng

Đề

xuất

cách

viết

sự

theo

từng chủ đề

V.A.3.

Xác định chủ V.B.3. Chọn chủ đề và V.C.3.

đề, đề tài,

Đề

xuất

tƣ tƣởng cách thể hiện chủ đề đƣợc hƣớng mới

của tác phẩm phóng sự. cho tác phẩm phóng sự.

về cách viết phóng
sự.

V.A.4.

Đối

tƣợng, V.B.4. Phân tích đƣợc V.C.4. Viết đƣợc

phƣơng pháp phản ánh kịch bản để viết phóng một bài phóng sự
của phóng sự

sự

theo đề tài và chủ
đề do giảng viên

giao.

Nội dung 6

VI.A.1. Biết đƣợc các VI.B.1. Phân biệt ký VI.C.1. Phân biệt,

Ký chân

khái niệm, đặc điểm chân dung với các tác so sánh ký chân

dung

của ký chân dung

phẩm thể

loại cùng dung với thể loại

nhóm

khác

VI.A.2. Phân tích đƣợc VI.B.2. Phân tích đƣợc
quá trình hình thành và kết cấu và ngôn ngữ của
phát triển của ký chân ký chân dung.
dung
VI.A.3. Phân tích đƣợc VI.B.3. Viết đƣợc một
qui trình sáng tạo tác tác phẩm ký chân dung
phẩm ký chân dung
tích VII.B.1. Giải thích đƣợc VII.C.1. Áp dụng

Nội dung 7

VII.A.1.

Ghi nhanh

đƣợc khái niệm, đặc các yếu tố cần thiết của đƣợc những yếu tố

Phân

điểm của ghi nhanh

bài ghi nhanh

của thể loại Ghi
nhanh với các thể
loại cùng nhóm

9


VII.A.2.

Phân

tích VII.B.2. Phân tích đƣợc

đƣợc quá trình hình qui trình sáng tạo tác
thành và phát triển của phẩm Ghi nhanh

Ghi nhanh
VII.A.3.

Phân

tích VII.B.3. Viết đƣợc một

đƣợc mục đích, chức tác phẩm Ghi nhanh
năng, đối tƣợng phản
ánh của Ghi nhanh
VII.A.4.

Phân

tích

đƣợc kết cấu và ngôn
ngữ của Ghi nhanh
Nội dung 8

VIII.A.1.

Phân

tích VIII.B.1.

Xây

dựng VIII.C.1.

Phân

Ký chính

đƣợc các khái niệm và đƣợc kịch bản để viết biệt đƣợc ký chính

luận

đặc điểm của ký chính ký chính luận, xác định luận với các thể
luận

đƣợc mục đích, đối loại khác
tƣợng của ký chính luận

VIII.A.2.

Phân

tích VIII.B.2.

Phân

tích

đƣợc quá trình hình đƣợc quy trình và cách
thành và phát triển của viết ký chính luận
thể loại ký chính luận
VIII.A.3.

Phân

tích VIII.B.3. Viết đƣợc một

đƣợc các yếu tố về nội tác phẩm ký chính luận.
dung và hình thức của
ký chính luận
IX.A.1 Biết đƣợc khái

IX.B.1 Xác định chủ đề, IX.C.1. Viết đƣợc

Nhật ký

niệm về nhật ký và

đề tài của Nhật ký Nhật

phóng viên

Nhật ký phóng viên

phóng viên

IX.A.2. Phân tích nội

IX.B.2. Xây dựng kịch IX.C.2. Viết một

dung, đặc điểm, kết

bản cho tác phẩm Nhật bài Nhật ký phóng

Nội dung 9

10

ký

phóng

viên


cấu, đối tƣợng của Nhật ký phóng viên

viên

ký phóng viên
IX.A.3. Phân tích đƣợc
ngôn ngữ, cách viết
Nhật ký phóng viên
Nội dung 10 X.A.1. Phân tích đƣợc
Câu chuyện
báo chí

các khái niệm về Câu

X.B.1. Xác định đƣợc X.C.1. Xác định
các loại câu chuyện báo đƣợc chủ đề của

chuyện báo chí. Lịch sử chí của thế giới và Việt câu chuyện.
hình thành và phát triển Nam

của Câu chuyện báo chí
X.A.2. Biết đƣợc các X.B.2. Phân biệt đƣợc X.C.2.

So

sánh

đặc điểm, đặc trƣng của từng loại câu chuyện câu chuyện báo
thể loại câu chuyện báo báo chí

chí với các thể loại

chí

khác

X.A.3. Phân tích đƣợc

X.B.3. Giải thích đƣợc X.C.3.

các yếu tố về nội dùng

vài trò của các yếu tố đƣợc mô hình về

và hình thức của câu

trong câu chuyện báo câu chuyện báo

chuyện báo chí

chí.
X.B.4. Đề xuất đƣợc
kiểu kết cấu, ngôn ngữ
và nhân vật trong câu
chuyện
X.B.5. Viết đƣợc một
tác phẩm câu chuyện
báo chí về các chủ đề
khác nhau

11

chí

Đƣa

ra


Nội dung 11 XI.A.1. Phân tích đƣợc XI.B.1. Xác định đƣợc XI.C.1. Phân biệt
Tiểu phẩm
báo chí

khái

niệm của

tiểu những quan niệm về đƣợc tiểu phẩm

phẩm báo chí

tiểu phẩm, cách gọi tiểu với các thể loại
phẩm thế giới và Việt khác
Nam

XI.A.2. Giải thích đƣợc XI.B.A. Xây dựng đƣợc XI.C.2. Đƣa ra mô
các đặc điểm của tiểu mục tiêu, đối tƣợng của hình mới về cách
phẩm

tiểu phẩm

viết tiểu phẩm.

XI.A.3. Phân tích các XI.B.3. Phân tích đƣợc
dạng tiểu phẩm

vai trò của tiểu phẩm
trong tiến trình lịch sử
văn hoá nhân loại và
Việt Nam

XI.A.4. Phân tích đƣợc XI.B.4. Giải thích đƣợc
quá trình hình thành và cách kết cấu, chọn đề
phát

triển

của

tiểu tài, chủ đề ngôn ngữ thể

phẩm

hiện các tiểu phẩm báo
chí

XI.A.5. Phân tích đƣợc

XI.B.5. So sánh đƣợc

các yếu tố về nội dung

cách viết tiểu phẩm với

và hình thƣc của tiểu

các thể loại khác

phẩm
XI.A.6. Phân tích đƣợc

XI.B.6. Viết đƣợc một

nghệ thuật viết tiểu

tác phẩm tiểu phẩm

phẩm
Nội dung 12 XII.A.1. Xác định mục

XII.B.1. Nắm đƣợc các

XII.C.1. Tìm ra

Tiểu phẩm

tiêu, phƣơng pháp và

phƣơng pháp sáng tạo

đƣợc phƣơng pháp

cách viết tiểu phẩm

tác phẩm tiểu phẩm

mới cho viết tiểu

(tiếp)

phẩm
12


XII.A.2. Xác định đƣợc XII.B.2. Nắm đƣợc

XII.C.2. Tìm chủ

đặc tính của tiểu phẩm

nghệ thuật và thủ pháp

đề cho sáng tạo

nhƣ: tính trào phúng,

viết tiểu phẩm

tiểu phẩm

tính châm biếm, tính đả
kích, cái hài.
XII.A.3. Nắm đƣợc các XII.B.3 Xây dựng đƣợc

XII.C.3. Thể hiện

biện pháp gây cƣời và

các chi tiết để gây cƣời

tác phẩm tiểu

tiếng cƣời trong tiểu

trong tiểu phẩm

phẩm theo các

phẩm

dạng khác nhau

Chú giải: Bậc 1: Nhớ (A)
Bậc 2: Hiểu, áp dụng (B)
Bậc 3: Phân tích, tổng hợp, đánh giá (C)
Số La mã: Chƣơng
Số Ả rập: Thứ tự mục tiêu.
4. Tóm tắt nội dung môn học:
Các thể loại báo chí chính luận nghệ thuật là môn học cung cấp
cho sinh viên những kiến thức cơ bản về vai trò, chức năng, sự ra đời và
phát triển của thể loại và nhóm thể loại; về khái niệm, đặc trƣng, đặc
điểm của thể loại chính luận nghệ thuật. Chỉ ra mối liên hệ giữa các thể
loại trong hệ thống thể loại báo chí nói chung và các thể loại báo chí
chính luận nghệ thuật nói riêng; Đồng thời rèn luyện cho sinh viên kỹ
năng xác định mục tiêu của môn học, làm cơ sở cho việc xây dựng qui
trình sáng tạo tác phẩm, đánh giá kết quả học tập môn học một cách
khách quan, khoa học công bằng. Quy trình học kết hợp giữa lý thuyết và
thực hành giúp cho ngƣời học thu thập các thông tin phản hồi hữ u ích,
giúp việc nắm vững lý thuyết để áp dụng vào thực tế chuyên môn.
Môn học trang bị cho sinh viên các phƣơng pháp, kỹ năng trong
việc nhận biết từng thể loại qua các yếu tố về nội dung và hình thức của
thể loại tác phẩm , từ đó tiến hành đánh giá, nhận định, xây dựng bài
kiểm tra các loại, cách thu thập và xử lý thông tin đến thể hiện tác phẩm.
13


Ngoài ra, môn học còn cung cấp một số dạng bài mẫu làm cơ sở
cho việc nhận biết thể loại cụ thể để tiến hành thực tế một cách tốt nhất.
5. Nội dung chi tiết môn học:
Chương 1:

Lý luận chung về thể loại và thể loại báo chí
Khái niệm thể loại và thể loại báo chí

1.
1.1.

Một số thuật ngữ thƣờng dùng trong thể loại

1.2.

Sự hình thành và phát triển của thể loại báo chí

1.3.

Những đặc thù của thể loại báo chí

1.4.

Tiêu chí để nhận dạng tác phẩm thể loại báo chí

1.5.

Sự phân chi các nhóm, các thể loại báo chí

1.6.

Xu hƣớng phát triển của các thể loại báo chí

1.7.

Các yếu tố trong thể loại tác phẩm báo chí

Chương 2:

Một số vấn đề về thể ký

1.

Những quan niệm chung về thể ký

2.

Đặc trƣng đặc điểm của thể ký

3.

Ký văn học và ký báo chí

4.

Ký báo chí trong hệ thống thể loại báo chí

Chương 3:

Bút ký chính luận

1.

Khái niệm

2.

Đặc điểm

3.

Đề tài

4.

Chủ đề

5.

Tƣ tƣởng

6.

Ngôn ngữ

7.

Kết cấu

8.

Đối tƣợng của bút ký chính luận

9.

Những yêu cầu khi viết bút ký chính luận

10.

Cách viết bút ký chính luận
14


11.

Viết một bài ký chính luận

Chương 4:

Ký sự

1.

Thế nào là ký sự báo chí

2.

Đặc điểm của ký sự báo chí

3.

Đề tài của ký sự báo chí

4.

Chủ đề ký sự báo chí

5.

Tƣ tƣởng ký sự báo chí

6.

Ngôn ngữ ký sự báo chí

7.

Kết cấu

8.

Tít trong ký sự

9.

Đối tƣợng của Ký sự

10.

Cách viết ký sự

Chương 5:

Phóng sự báo chí

1.

Sơ lƣợc sự hình thành và phát triển của phóng sự

2.

Khái niệm và đặc trƣng của phóng sự

3.

Các tiêu chí của phóng sự

4.

Kết cấu của phóng sự

5.

Ngôn ngữ của phóng sự

6.

Tít trong phóng sự

7.

Vai trò và đóng góp của ảnh trong phóng sự

8.

Các dạng phóng sự

8.1.

Phóng sự điều tra

8.2.

Phóng sự vấn đề

8.3.

Phóng sự sự kiện

8.4.

Phóng sự ảnh

8.5.

Phóng sự ngắn

Chương 6:

Ký chân dung

1.

Về sự hình thành và phát triển của ký chân dung

1.1.

Khái niệm về ký chân dung
15


1.2.

Đặc điểm của ký chân dung

3.

Đề tài của ký chân dung

4.

Chủ đề của ký chân dung

5.

Tƣ tƣởng của ký chân dung

6.

Ngôn ngữ của ký chân dung

7.

Kết cấu của ký chân dung

8.

Cách viết ký chân dung

Chương 7: Ký chính luận
1. Về sự ra đời và phát triển của ký chính luận
2. Khái niệm về ký chính luận
3. Đặc điểm của ký chính luận
4. Đối tƣợng phản ánh của ký chính luận
5. Đề tài của ký chính luận
6. Chủ đề của ký chính luận
7. Tƣ tƣởng của ký chính luận
8. Ngôn ngữ của ký chính luận
9. Kết cấu của ký chính luận
10. Cách viết ký chính luận
11. Viết một bài ký chính luận
Chương 8: Ghi nhanh
1. Về sự ra đời và phát triển của thể loại ghi nhanh
2. Khái niệm về ghi nhanh báo chí.
3. Đặc điểm của ghi nhanh
3.1. Đặc điểm về nội dung phản ánh
3.2. Đặc điểm về hình thức phản ánh
4. Đối tƣợng của bài ghi nhanh
5. Đề tài của ghi nhanh
6. Chủ đề của ghi nhanh
7. Tƣ tƣởng của bài ghi nhanh
16

8. Ngôn ngữ của bài ghi nhanh
9. Kết cấu của ghi nhanh
10. Cách viết ghi nhanh
11. Viết một tác phẩm ghi nhanh
Chương 9: Nhật ký phóng viên
1. Khái niệm về nhật ký và nhật ký phóng viên
2. Lịch sử ra đời và phát triển của nhật ký phóng viên
3. Đặc điểm của nhật ký phóng viên
4. Đề tài của nhật ký phóng viên
5. Chủ đề của nhật ký phóng viên
6. Tƣ tƣởng của nhật ký phóng viên
7. Đối tƣợng của nhật ký phóng viên
8. Ngôn ngữ của nhật ký phóng viên
9. Kết cấu của nhật ký phóng viên
10. Cách viết nhật ký phóng viên
11. Viết một bài nhật ký phóng viên
Chương 10: Câu chuyện báo chí
1. Sự hình thành và phát triển của câu chuyện báo chí
2. Khái niệm về câu chuyện
3. Đặc điểm của câu chuyện
3.1. Phân tích đặc điểm nội dung của câu chuyện, cốt chuyện
3.2. Đề tài
3.3. Chủ đề
3.4. Đối tƣợng
3.5. Tƣ tƣởng
4. Phân tích đặc điểm hình thức của câu chuyện
4.1. Kết cấu của câu chuyện
4.2. Ngôn ngữ của câu chuyện
4.3. Một số điểm cần lƣu ý khi xây dựng câu chuyện báo chí
17

4.4. Cách viết câu chuyện báo chí
4.5. Viết một câu chuyện báo chí
Chương 11: Tiểu phẩm báo chí
1. Khái niệm về tiểu phẩm
2. Sự hình thành và phát triển của tiểu phẩm
3. Đặc điểm của tiểu phẩm
3.1. Tính trào phúng của tiểu phẩm
3.2. Tính châm biếm
3.3. Tính đả kích
3.4. Các bài trong tiểu phẩm
3.5. Tính hài kịch trong tác phẩm tiểu phẩm
4. Đối tƣợng, mục tiêu, phƣơng pháp phản ánh của tiểu phẩm
4.1. Đối tƣợng của tiểu phẩm
4.2. Mục tiêu của tác phẩm tiểu phẩm
4.3. Phƣơng pháp sáng tạo tác phẩm tiểu phẩm
5. Đặc điểm kết cấu của tiểu phẩm
5.1. Đặc điểm kết cấu về nội dung
5.2. Tính ngắn gọn, cô đọng
5.3. Tính thuyết phục
6. Đặc điểm kết cấu về hình thức
6.1. Vào đề (dẫn nhập)
6.2. Diễn giải
6.3. Kết luận
7. Ngôn ngữ tiểu phẩm
7.1. Đặc điểm của ngôn ngữ tiểu phẩm
7.2. Ngôn ngữ tiểu phẩm mang tính tổng hợp
7.3. Ngôn ngữ tiểu phẩm mang tính ẩn dụ, so sánh
7.4. Ngôn ngữ tiểu phẩm mang tính ngoa dụ, phóng dụ, cài

bẫy.
18


8. Các biện pháp gây cƣời
8.1. Gây cƣời bất ngờ
8.2. Gây cƣời bằng các chi tiết sinh động
8.3. Gây cƣời bằng cách hài hƣớc
9. Các thể (dạng) tiểu phẩm
9.1. Tiểu phẩm trào phúng
9.2. Tiểu phẩm đả kích, phê phán
9.3. Tiểu phẩm châm biếm
9.4. Thơ trào phúng
9.5. Tranh biếm hoạ
9.6. ảnh
10. Phƣơng pháp thể hiện tiểu phẩm
10.1. Bằng văn xuôi
10.2. Bằng văn vần
10.3. Thơ ca, hò vè
10.4. Vận ca dao, tục ngữ
10.5. Vận cổ, suy kim (lấy xƣa nói nay)
11. Nghệ thuật viết tiểu phẩm
11.1. Chọn đề tài tiểu phẩm
11.2. Chọn chủ đề tiểu phẩm
11.3. Chọn vấn đề để viết tiểu phẩm
11.4. Thủ thuật viết tiểu phẩm
6. Học liệu
6.1.Học liệu bắt buộc:
1. Dƣơng Xuân Sơn, Các thể loại báo chí chính luận nghệ thuật, NXB
ĐHQG Hà Nội, 2004.

2. Trần Quang, Các thể loại báo chí chính luận, NXB ĐHQG Hà Nội,
2005.

19


3. Đinh Văn Hƣờng, Các thể loại báo chí thông tấn, NXB ĐHQG Hà
Nội, 2006.
6.2 Học liệu tham khảo
4. Đức Dũng, Các thể loại báo chí, NXB Văn hoá - Thông tin, 1997.
5. Đức Dũng, Viết báo nhƣ thế nào? NXB Văn hoá - Thông tin, Hà Nội,
2000.
6. Nhiều tác giả, Thể loại báo chí, NXB Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí
Minh, 2005.
7. Nguyễn Thị Thoa, Đức Dũng (chủ biên), Phóng sự báo chí, NXB Lý
luận Chính trị, Hà Nội, 2005.
8. Hoàng Minh Phƣơng, Phƣơng pháp thực hiện phóng sự báo chí, NXB
Tp. Hồ Chí Minh, 2000.
9. Trần Thế Phiệt, Tác phẩm báo chí, tập 3, NXB Giáo dục, Hà Nội,
1995.
10. Tạ Ngọc Tấn (chủ biên), Nguyễn Tiến Hài, Tác phẩm báo chí, Tập 1,
NXB Giáo dục, Hà Nội, 1005.
11. Nhiều tác giả, Giáo trình nghiệp vụ báo chí, Tập 1, 2, Khoa Báo chí,
Trƣờng Tuyên huấn Trung ƣơng, Hà Nội, 1978 (lƣu hành nội bộ).
12. Hội Nhà báo Việt Nam, Nghề nghiệp và công việc của nhà báo, Hà
Nội, 1992 (sách tham khảo nghiệp vụ).
13. Loicharvouet, Viết cho độc giả, Hội Nhà báo Việt Nam, Hà Nội,
1999 (Lê Hồng Quang dịch).
14. Hoàng Ngọc Hiến, Năm bài giảng về thể loại, NXB Giáo dục, Hà
Nội, 1999.

15. John Hohenberg, Ký giả chuyên nghiệp, NXB Sài G òn hiện đại, 1974
(Lê Thái Bằng và Lê Đình Điểu dịch).
16. T.J.S. Giooc và B.Sumanta, Cách viết tin, Thông tấn xã Việt Nam,
Hà Nội, 1987 (tài liệu tham khảo).
17. Phillippe Gaillard, Nghề làm báo, NXB Thông tấn, Hà Nội, 2003.
20


18. Hữu Thọ, Công việc của ngƣời viết báo, NXB Giáo dục, Hà Nội,
1998.
19. Cách viết một bài báo, Thông tấn xã Việt Nam, Hà Nội, 1987 (tài liệu
tham khảo).
20. Hà Minh Đức (chủ biên), Báo chí những vấn đề lý luận và thực tiễn,
tập 3, NXB ĐHQG Hà Nội, Hà Nội, 1997.
21. Bôrit Pôlêvôi, Ký trên báo chí, Mat-xcơ-va, 1953.
22. Cherepakhốp (chủ biên), Các thể loại báo chí Xô Viết, XNB Đại học
Mat-xcơ-va, 1972.
23. Cher-tƣ-rnƣi A.A, Các thể loại báo chí định kỳ, Giáo trình đại học
báo chí, NXB Quan điểm báo chí, Mat-xcơ-va, 2000.
24. Những vấn đề chính luận báo chí, NXB Đại học Tổng hợp Quốc gia
Berarut, Minxcơ, 1969.
25. Prô-khô-tốp E.P, Chính luận và hiện thực, NXB Đại học Tổng hợp
Mat-xcơ-va, 1973.
26. Xtơ-ren-xốp, Tiểu phẩm báo chí – lý luận và thực hành, NXB Đại
học Tổng hợp Becarut, Minxcơ,, 1988.
27. Xachencô I.I, Chiến tranh và chính luận, NXB Khoa học Kỹ thuật,
Minxcơ, 1980.
28. Hội Nhà báo Việt Nam, Báo Nhân dân, Các tác phẩm đạt giải báo chí
toàn quốc các năm 2001, 2002, 2004, 2005, Hà Nội, 2005.
29. Nhiều tác giả, Trung tâm đào tạo phát thanh và truyền hình Việt

Nam: Sổ tay nghiệp vụ báo chí phát thanh, truyền hình, NXB Văn hoá
Thông tin, Hà Nội, 2005.
30. Dƣơng Xuân Sơn: Báo chí phƣơng tây, NXB Đại học Quốc gia TP.
Hồ Chí Minh, 2001.
31. Nguyễn Văn Dững (chủ biên), Nhà báo Hữu Thọ, Ng uyễn Thị Thoa,
ThS. Lê Thị Thanh Xuân: Tác phẩm báo chí, tập 2, NXB Lý luận chính
trị, Hà Nội, 2006.
21


32. Huỳnh Dũng Nhân: Tôi đi bán tôi, NXB Tổng hợp Tp. Hồ Chí Minh,
2004.
33. Xuân Ba: Mọi linh hồn đều đƣợc đƣa tiễn, NXB Hội Nhà văn, Hà
Nội, 1993.
34. Bách khoa toàn thƣ mở Wikipedia, địa chỉ: .
35. Brigte Besse, Didier Pesomeax: Phóng sự truyền hình, NXB Thông
tấn, Hà Nội, 2003.
36. Các thể loại báo chí Xô Viết, NXB Mat-xcơ-va, 1972.
37. Đỗ Doãn Hoàng: 27 phóng sự xã hội, NXB Lao độ ng, Hà Nội, 2004.
38. Đỗ Doãn Hoàng: Lạc lối dƣới chân Bù Chồng Cha, NXB Thanh Niên,
Hà Nội, 2003.
39. Hội Nhà báo Việt Nam: Các tác phẩm đạt giải báo chí toàn quốc
1998, Hà Nội, 1999.
40. Nguyễn Đăng Mạnh: Vũ Trọng Phụng - Ông vua phóng sự (trong Vũ
Trọng Phụng toàn tập), NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 1999.
41. Nhiều tác giả: Phóng sự Báo Lao động bƣớc vào thế kỷ XXI, NXB
Văn học, Hà Nội, 2002.
42. Karch Storkal: Cách viết phóng sự, Thông tấn xã Việt Nam, Hà Nội,
2003.
43. Hoàng Tùng: Chính luận báo chí, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội,

2001.
44. Vũ Quang Hào: Ngôn ngũ báo chí, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội,
2001.
45. Nguyễn Thị Minh Thái: Phê bình tác phẩm văn học nghệ thuật trên
báo chí, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2005.
7. Hình thức tổ chức dạy học
7.1. Lịch trình chung
Nội dung

Hình thức tổ chức dạy học
Tự học
Lý thuyết Bài tập Thảo luận
xác định
22

Tổng


Nội dung 1

4

4

Nội dung 2

4

4

Nội dung 3

2

1

1

4

Nội dung 4

2

1

1

4

Nội dung 5

2

1

1

4

Nội dung 6

2

1

1

4

Nội dung 7

2

1

1

4

Nội dung 8

2

1

1

4

Nội dung 9

2

1

1

4

Nội dung 10

2

1

1

4

Nội dung 11

2

1

1

4

Nội dung 12

2

1

1

4

2

2

4

Nội dung 13
Nội dung 14

4

4

Nội dung 15

4

4

8

60

Cộng

28

12

12

7.2. Lịch trình cụ thể cho từng nội dung.
Tuần 1 (Nội dung 1): Lý luận chung về thể loại và thể loại chính luận
nghệ thuật
Hình thức tổ

Thời

chức dạy

gian địa

học

điểm

Lý thuyết

Nội dung chính

Yêu cầu sinh viên

Ghi

chuẩn bị

chú

-Khái niệm về thể loại 1. Đọc các học
và thể loại báo chí,

liệu chính do

-Một số thuật ngữ

giảng viên cung

thƣờng dùng trong thể

cấp.

loại.

2. Thảo luận về

- Sự hình thành và

những vấn đề có

23

phát triển của thể loại.

liên quan đến thể

-Những đặc thù của

loại, cách phân

thể loại chính luận

nhóm, tính trội

nghệ thuật.

của từng nhóm,

-Những tiêu chí để

từng thể loại.

nhận dạng tác phẩm

3. Nghiên cứu các

thể loại chính luận

khái niệm về thể

nghệ thuật.

loại , các thuật

-Sự phân chia nhóm

ngữ, nội hàm của

các thể loại báo chí.

thể loại chính luận

-Xu hƣớng phát triển

nghệ thuật.

của thể loại chính

4. Chuẩn bị các

luận nghệ thuật.

câu hỏi cho thảo

-Các yếu tố nội dung

luận nhóm

hình thức trong thể
loại chính luận nghệ

thuật.
Tuần 2 (Nội dung 2): Một số vấn đề về thể ký
Hình thức tổ
chức dạy học
Lý thuyết

Thời
gian địa

Nội dung chính

điểm

Yêu cầu sinh viên

Ghi

chuẩn bị

chú

- Nêu những quan

1. Đọc tài liệu bắt

niệm chung về ký

buộc do giảng

- Nêu những đặc

viên cung cấp.

trƣng đặc điểm của

2. Đọc và phân

thế ký

tích đƣợc chức

- Nêu mục tiêu, đối

năng, nhiệm vụ

tƣợng của ký báo chí. của thể ký.
24