Tư tưởng hồ chí minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự vận dụng phát triển sáng tạo của đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội hiện nay

Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
I.

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài

Hồ Chí Minh là vị anh hùng dân tộc vĩ đại, người thầy thiên tài của
cách mạng Việt Nam, một nhà tư tưởng lỗi lạc, nhà hoạt đông xuất sắc của
phong trào cộng sản và công nhân quốc tế, một chiến sĩ kiên cường của
phong trào giải phóng dân tộc trong thế kỷ XX. Suốt cả cuộc đời, Người
đã cống hiến cho độc lập, tự do của dân tộc, hạnh phúc của nhân dân.
Cùng với sự nghiệp của Đảng ta, dân tộc ta, Hồ Chí Minh đã để lại
cho nhận loại một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn
đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng và phát
triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế
thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh
hoa văn hoá nhân loại.
Đó là tư tưởng về giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải
phóng con người; về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, kết hợp
sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; về sức mạnh của nhân dân, của
khối đại đoàn kết dân tộc; về quyền làm chủ của nhân dân, xây dựng Nhà
nước thật sự của dân, do dân, vì dân; về quốc phòng toàn dân, xây dựng
lực lượng vũ trang nhân dân; về phát triển kinh tế và văn hoá, không
ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân; về đạo đức
cách mạng, cần kiệm liêm chính, chí công vô tư; về chăm lo bồi dưỡng thế
hệ cách mạng cho đời sau; về xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, cán
bộ, đảng viên vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ thật trung thành
của nhân dân...
Trong hệ thống tư tưởng của Người, quan điểm về nội dung xây

dựng chủ nghĩa xã hội là “sợi chỉ đỏ” xuyên suốt trong đường lối của
Đảng, là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam.
Thực tế đã chứng minh, trong suốt thời kỳ kháng chiến, Đảng ta đã
luôn kiên định mục tiêu, lý tưởng chủ nghĩa xã hội, con đuờng đi lên chủ

Page 1


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
nghĩa xã hội mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lựa chọn, lãnh đạo nhân dân ta
giành đuợc những thắng lợi hết sức to lớn.
Ngày nay, tình hình quốc tế diễn biến phức tạp, thay đổi khó lường.
Hòa bình, hợp tác, phát triển vẫn là xu thế lớn. Nhưng xung đột vũ trang,
tranh chấp lãnh thổ, khủng bố quốc tế, xung đột dân tộc, tôn giáo...vẫn
diễn ra ở nhiều nơi. Cách mạng khoa học công nghệ và toàn cầu hóa tạo
cơ hội cho các nuớc phát triển, nhưng cạnh tranh, tranh giành thị truờng,
các nguồn nguyên liệu, năng lượng, nguồn lực khoa học công nghệ giữa
các quốc gia, các tập đoàn kinh tế diễn ra quyết liệt, đặt các quốc gia, nhất
là các nước đang và kém phát trển trước những thách thức gay gắt. Ở
trong nước, bên cạnh thững thuận lợi cơ bản do những thành tựu to lớn và
có ý nghĩa lịch sử mà Đảng và nhân dân ta đã giành được trong sự nghiệp
đổi mới làm tăng thế và lực, uy tín quốc tế của đất nước, chúng ta cũng
đang đứng trước những khó khăn, thách thức to lớn. Chất lượng, hiệu quả,
sức cạnh tranh của nền kinh tế thấp. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch chậm.
Các cân đối kinh tế lớn, ổn định kinh tế vĩ mô chưa thật vững chắc. Một số
lĩnh vực xã hội còn có những mặt yếu kém như giáo dục, đào tạo, khám
chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe nhân dân, quản lý các hoạt động văn hóa,
bảo đảm trật tự an toàn xã hội, an toàn giao thông; tệ tham nhũng, lãng phí

chậm được khắc phục, gây bức xúc trong nhân dân. Các thế lực thù địch,
cơ hội chính trị chống phá sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta hết sức
quyết liệt, bằng nhiều thủ đoạn tinh vi, thâm độc: tuyên truyền vu cáo,
xuyên tạc, đẩy mạnh hoạt động “diễn biến hòa bình”, âm mưu gây bạo
loạn, bất ổn chính trị. Thêm vào đó, mặt trái của cơ chế thị truờng tác
động làm suy thoái tư tưởng, đạo đức, lối sống của không ít cán bộ, đảng
viên... làm ảnh hưởng đến lòng tin của nhân dân với Đảng, với chế độ.
Trong bối cảnh đó, Đảng ta, nhân dân ta khẳng định kiên định và
vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định
mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền chủ nghĩa xã hội, mục tiêu đã được Chủ
Page 2


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
tịch Hồ Chí Minh lựa chọn và được lịch sử phát triển của dân tộc ta gần
một thế kỷ qua chứng minh rằng: chỉ có con đường xã hội chủ nghĩa mới
bảo đảm cho dân tộc ta có nền độc lập thật sự, đất nước ta phát triển ổn
định, phồn vinh, nhân dân ta có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Nói tóm lại, tư tưởng Hồ Chí Minh về con đường đi lên chủ nghĩa
xã hội cùng với những quan điểm đầy giá trị về nội dung xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở nước ta trong thời kì quá độ luôn là tài sản vô giá, cơ sở lý
luận và kim chỉ nam trong đường lối của Đảng ta. Dù trong hoàn cảnh
nào, Đảng ta vẫn luôn cần giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, vận
dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh để xác định rõ con đường đi lên chủ
nghĩa xã hội phù hợp với đặc điểm hiện thực của dân tộc và xu thế vận
động của thời đại.
Với mong muốn góp phần làm sáng tỏ tư tưởng Hồ Chí Minh về
nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội của nước ta và đánh giá sự vận dụng

tư tưởng đó trong thời kỳ mới của Đảng ta, nhóm chúng tôi đã quyết định
nghiên cứu đề tài “Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ
nghĩa xã hội và sự vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công
cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội hiện nay”.
2. Mục đích, nhiệm vụ
2.1.

Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu một cách hệ thống quan điểm Hồ Chí Minh về nội
dung xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, sự vận dụng những quan điểm
đó trong công cuộc xây dựng đất nước của Đảng ta, đánh giá thực trạng đất
nước hiện nay, từ đó đưa ra một số phương hướng cần quán triệt trong quá
trình vận dụng những Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội
để đạt được hiệu quả cao hơn trong công cuộc đổi mới.

2.2.

Nhiệm vụ
Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, đề tài có nhiệm vụ làm rõ:

Page 3


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
- Phân tích nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về con đường quá độ
lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam
- Đánh giá thực trạng đất nước hiện nay, làm rõ sự vận dụng sáng
tạo tư tưởng Hồ Chí Minh của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa

xã hội.
- Đề xuất phương hướng vận dụng quan điểm của Hồ Chí Minh về
con đường quá độ chủ nghĩa để đạt được hiệu quả cao hơn trong công
cuộc đổi mới.
3. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
3.1.

Cơ sở lý luận:
Chủ nghĩa Mác – Lênin là cơ sở thế giới quan, phương pháp luận,
nguồn gốc tư tưởng, lý luận trực tiếp quyết định bản chất khoa học của tư
tưởng Hồ Chí Minh.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội và con đường quá độ
lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam bao quát những vấn đề cốt lõi nhất, cơ
bản nhất, trên cơ sở vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác –
Lênin.
Chính vì thế, để hoàn thành đề tài này, cần nghiên cứu trên cơ sở
lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, chính
sách của Đảng cộng sản Việt Nam làm phương pháp luận định hướng

3.2.

nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu:
Ngoài các nguyên tắc phương pháp luận của chủ nghĩa Mác Lênin, đề tài sử dụng các phương pháp cụ thể, chú trọng phương pháp lịch
sử kết hợp với lôgíc, so sánh, phân tích, tổng hợp, thống kê và phương
pháp khảo sát, tổng kết thực tiễn...
4. Ý nghĩa của đề tài:
- Góp phần làm sâu hơn và rõ thêm nội dung Hồ Chí Minh về về nội dung
xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta trong thời kì quá độ.
- Dựa vào phương pháp luận Hồ Chí Minh đánh giá thực trạng đất nước

hiện nay, làm rõ sự vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh của Đảng ta

Page 4


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Từ đó, cung cấp những luận
chứng có cơ sở lý luận và thực tiễn cho Đảng, Nhà nước khi vận dụng,
phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã
hội hiện nay.
5. Kết cấu đề tài

II,NỘI DUNG KHAI TRIỂN
1. Tính khách quan của thời kì quá độ & Nhiệm vụ của thời kì quá độ
Trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác Lênin, Hồ Chí Minh đã xác định
rằng con đường chủ nghĩa xã hội là con đường duy nhất để giành được
độc lập tư do, nhân dân được ấm no hạnh phúc, xóa bỏ mọi hình thức áp
bức bóc lột và bất bình đẳng giữa người với người. Trên cơ sở thực tế
khách quan, Hồ Chí Minh nhận định rằng con đường xây dựng xã hội chủ
nghĩa ở Việt nam là “tiến hành giải phóng dân tộc, hoàn thành cách mạng
dân chủ nhân dân, tiến dần lên chủ nghĩa xã hội”.
Theo quan điểm của ác nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lenin, có hai
con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Con đường thứ nhất là con đường
quá độ trực tiếp lên chủ nghĩa xã hội từ những nước tư bản phát triển ở
trình độ cao. Con đường thứ hai là quá độ gián tiếp lên chủ nghĩa xã hội ở
các nước tư bản phát triển còn thấp, hoặc các nước có nền kinh tế lạc hậu,
chưa trải qua thời kì phát triển của chủ nghĩa tư bản cũng có thể đi lên chủ
nghĩa xã hội trong điều kiện cụ thể nào đó, nhất là trong điều kiện Đảng

kiểu mới của giai cấp vô sản nắm quyền lãnh đạo và được một hay nhiều
nước tiên tiến giúp đỡ.

Page 5


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
Hồ Chí Minh nhận thức được rằng con đường quá độ lên chủ nghĩa
xã hội của nước ta là bằng hình thái gián tiếp từ 1 xã hội phong kiến nửa
thuộc địa với nền nông nghiệp lạc hậu, hệ tư tưởng phong kiến và thực
dân vẫn còn đè nặng lên tâm trí của người dân, cho nên Hồ chí minh đã
xác định rõ thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội của Viêt nam sẽ gặp rất
nhiều khó khăn sẽ nảy sinh do sự mâu thuẫn giữa nhu cầu phát triển cao
của đất nước theo hướng tiến bộ, phát triển hóa đất nước theo định hướng
chủ nghĩa xã hội với những thực trạng kinh tế xã hội quá thấp kém của
nước ta lúc bấy giờ, cùng với những khó khăn do nhiều luồng tư tưởng trái
ngược cố ngăn cản công cuộc xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa của
nước ta.
Vậy nên, Hồ chí minh đã xác định được rằng thực chất quá trình
quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta là quá trình thay đổi về chất nền
kinh tế của đất nước, đó là quá trình cải biến nền sản xuất lạc hậu thành
nền sản xuất tiên tiến, hiện đại, bởi vì thực chất quá trình thay đổi phương
thức sản xuất cũng sẽ là cuộc đấu tranh giai cấp trong điều kiện mới. Đồng
thời quá trình quá độ lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam là một quá trình
phát triển từ từ, tuần tự, dần dần do các tính chất phức tạp của nó. Vì vậy
quá trình này cần có đòi hỏi phải áp dụng toàn diện các phương pháp, hình
thức đấu tranh trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội nhằm
thực hiện thành công thời kỳ quá độ và có thể chống lại các thế lực cản trở

công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa của Việt Nam. Đồng thời các giá trị
sẵn có của dân tộc cũng cần được bảo tồn và phát huy, nhằm tận dụng các
nguồn lực của xã hội .
Chủ tịch Hồ chí minh đã xác định hai nhiệm vụ của thời kỳ này, đó
là: Xây dựng nền tảng vật chất và kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội, xây dựng
các tiền đề về kinh tế chính trị, văn hóa tư tưởng cho chủ nghĩa xã hội;
đồng thời cải tạo xã hội cũ,xây dựng xã hội mới, kết hợp xây dựng và cải
Page 6


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
tạo,trong đó lấy xây dựng làm trọng tâm, làm nội dung chủ yếu nhằm tạo
ra các giá trị mới để xây dựng xã hội chủ nghĩa. Với hai nhiệm vụ nêu trên
chủ tịch Hồ chí Minh đã nêu lên vai trò của giai đoạn này, đó là tạo bước
đệm hoàn chỉnh và nền móng vững chắc cho chủ nghĩa xã hội, với yêu cầu
xây dựng được một cơ sở hạ tầng phù hợp với sự phát triển của lực lương
lao động nhằm tạo ra một nhà nước kiểu mới, nhà nước xã hội chủ nghĩa.
2. Nội dung xây dựng XHCN trong thời kì quá độ
Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta là một sự nghiệp cách
mạng mang tính toàn diện. Hồ Chí Minh đã xác định rõ nhiệm vụ cụ thể
cho từng lĩnh vực như sau:
-

Trong lĩnh vực chính trị:
Trong cơ cấu xã hội của thời kỳ quá độ còn tồn tại nhiều giai cấp

tầng lớp, trong đó nông dân còn chiếm đa số, tầng lớp trí thức có xu
hướng ngày càng phát triển. Mỗi giai cấp tầng lớp còn có những đặc điểm,

vị trí kinh tế - xã hội, vai trò khác nhau. Cả giai cấp công nhân, giai cấp
nông dân và tầng lớp trí thức đều là những lực lượng lao động sản xuất,
lực lượng chính trị - xã hội với những đặc điểm, vai trò xác định. Họ là
những giai cấp, tầng lớp đông đảo nhất trong thời kỳ quá độ lên CNXH.
Yêu cầu đặt ra là phải tập hợp lực lượng rộng rãi quần chúng nhân
dân trong khối Đại đoàn kết toàn dân lấy liên minh công - nông - trí làm
nòng cốt. Phải biến nó thành lực lượng vật chất có tổ chức – “ Mặt trận
dân tộc thống nhất ”. Với lợi ích, niềm tin của công nhân, nông dân, trí
thức đối với Đảng đã được thiết lập vững chắc.
Trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, đảng nhà nước và nhân
dân ta chưa có kinh nghiêm. Đây là công việc hết sức mới mẻ với đảng ta
nên phải vừa làm, vừa học, và gặp phải rất nhiều khó khăn. Trong thời kỳ
quá độ lên xã hội chủ nghĩa, chế độ chính trị phải do nhân dân lao động
làm chủ, Nhà nước của dân, vì dân. Vì vậy vai trò lãnh đạo của Đảng phải

Page 7


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
càng được khẳng định, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng phải
được nâng cao hơn bao giờ hết để ngang tầm với các yêu cầu, nhiệm vụ
mà lịch sử dân tộc giao phó.
Hồ Chí Minh đưa ra nội dung của việc xây dựng đường lối chính trị với
những quan điểm như sau:

Giữ vững và Phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng:
Hồ Chí Minh nói: "Việc cần làm trước tiên là chỉnh đốn lại Đảng, làm
cho mỗi đảng viên, mỗi đoàn viên mỗi chi bộ đều ra sức làm tròn nhiệm

vụ đảng giao phó cho mình, toàn tâm, toàn ý phục vụ nhân dân” ( di chúc
của chủ tịch Hồ Chí Minh).
Trong di chúc để lại bác viết: "Ðảng ta là một đảng cầm quyền. Mỗi
đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự
cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Ðảng ta thật trong sạch,
phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của
nhân dân".
Quan điểm xuyên suốt trong các tác phẩm của Bác là Ðảng (nói chung)
và cán bộ, đảng viên (nói riêng) "phải xứng đáng là người lãnh đạo, là
người đầy tớ thật trung thành của nhân dân". Muốn vậy, Ðảng và cán bộ,
đảng viên phải không ngừng rèn luyện, nâng cao đạo đức cách mạng, quét
sạch chủ nghĩa cá nhân.
Năm 1953, trong thư gửi Lớp chỉnh Đảng Liên khu 5, Bác viết: "Mục
đích chỉnh Đảng là để dùi mài cán bộ và đảng viên thành những chiến sĩ
xứng đáng là người đầy tớ của nhân dân".
Năm 1947, trong tác phẩm "Sửa đổi lối làm việc", Bác Hồ viết: "Đảng
không phải là một tổ chức để làm quan phát tài. Nó phải làm tròn nhiệm
Page 8


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
vụ giải phóng dân tộc, làm cho Tổ quốc giàu mạnh, đồng bào sung
sướng".
Ðảng Cộng sản Việt Nam là Ðảng lãnh đạo Nhà nước và xã hội.
Ðảng lãnh đạo bằng cương lĩnh, chiến lược, các định hướng về chính sách
và chủ trương lớn; thống nhất lãnh đạo hệ thống chính trị, đồng thời là bộ
phận của hệ thống ấy. Ðảng gắn bó mật thiết với nhân dân, tôn trọng và
phát huy quyền làm chủ của nhân dân, hoạt động trong khuôn khổ Hiến

pháp và pháp luật.
Củng cố và mở rộng mặt trận dân tộc thống nhất, nòng cốt là liên minh
công nhân, nông dân và trí thức, do Đảng công sản lãnh đạo:
Với tư cách là giai cấp lãnh đạo, giai cấp công nhân mà đứng đầu là
Đảng cộng sản phải nắm bắt được những yếu tố khách quan từ các giai
cấp tầng lớp, để tổ chức thành liên minh vững chắc, khi đó không chỉ
giành được sự thắng lợi mà cũng “không có thế lực nào phá vỡ nổi”
Trong cuộc cách mạng giành chính quyền, cần phải liên minh thì trong
sự nghiệp xây dựng xã hội mới liên minh càng phải được tiếp tục duy trì
và củng cố. “Nguyên tắc cao nhất của CCVS là duy trì khối liên minh…để
giai cấp vô sản có thể giữ được vai trò lãnh đạo và chính quyền nhà nước”.
Để tập hợp lực lượng rộng rãi quần chúng nhân dân trong khối Đại
đoàn kết toàn dân cũng phải lấy liên minh công - nông - trí làm nòng cốt.
Có liên minh cũng là điều kịên bảo đảm ổn định chính trị cho công cuộc
đổi mới, cải cách của CNXH.
Vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội, trong
hoàn cảnh mới, Đảng ta tiếp tục tìm tòi, ngày càng làm sáng tỏ hơn về chủ
nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Xã hội xã hội
chủ nghĩa mà nhân dân ta xây dựng, được khẳng định trong Cương lĩnh và

Page 9


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
văn kiện các đại hội của Đảng, là xã hội dân giàu, nuớc mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh; do nhân dân làm chủ; có nền kinh tế phát triển
dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và chế độ công hữu về những tư liệu
sản xuất chủ yếu; có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con

nguời có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn
diện; các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng
và giúp nhau cùng phát triển; có nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
của dân, do dân vì dân, do Đảng cộng sản lãnh đạo; có quan hệ hữu nghị,
hợp tác với nhân dân các nước trên thế giới.
Đảng ta đã xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, thực hiện và phát
huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Dân chủ phải được thực hiện
trong thực tế cuộc sống ở tất cả các cấp, trên tất cả các lĩnh vực; bảo đảm
tất cả quyền lực đều thuộc về nhân dân, mọi chủ trương, đường lối của
Đảng, luật pháp, cơ chế, chính sách của Nhà nước đều vì lợi ích của nhân
dân; mọi cán bộ, công chức đều là công bộc của nhân dân.
Dân chủ đi đôi với kỷ luật, kỷ cương. Lấy mục tiêu xây dựng nước
Việt Nam hoà bình, độc lập, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, dân giàu, nước
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh để tập hợp, đoàn kết các giai
cấp, tầng lớp nhân dân, đồng bào các dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam
định cư ở nước ngoài.
Xây dựng, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân
dân trang việc tập hợp, đoàn kết toàn dân xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do
nhân dân, vì nhân dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo; bảo đảm Nhà nước
thực sự là của nhân dân, nhà nước làm tốt chức năng quản lý kinh tế và
đời sống xã hội, thực hiện các cam kết quốc tế; giữ nghiêm trật tự, kỷ

Page 10


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
cương xã hội, bảo vệ lợi ích của Nhà nuớc và nhân dân; nghiêm trị mọi

hành động xâm phạm lợi ích của Tổ quốc và nhân dân.
Đảng ta đổi mới toàn diện, có nguyên tắc và sáng tạo; trong quá trình
đổi mới, phải luôn luôn giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng,
kiên định chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định mục
tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, không đa nguyên, đa đảng. Đây
chính là bản lĩnh chính trị của Đảng trung thành với quan điểm của Hồ Chí
Minh về Đảng lãnh đạo cách mạng thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.

Quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp giữa
các cơ quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư
pháp; có tổ chức bộ máy tinh gọn, hợp lý, trong sạch, vững mạnh; có đội
ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất và năng lực cao; có cơ chế kiểm soát,
ngăn ngừa, trừng trị tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, vô trách nhiệm,
xâm phạm quyền dân chủ của nhân dân.
Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; kiên
định chủ nghĩa Mác –Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng;
thật sự là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên
phong của nhân dân lao động và dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành
lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn dân tộc; có năng
lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao, thường xuyên tự chỉnh đốn, tự đổi mới,
ra sức nâng cao trình độ trí tuệ, năng lực lãnh đạo.
Giữ vững truyền thống đoàn kết, thống nhất trong Đảng, bảo đảm
đầy đủ dân chủ và kỷ luật trong sinh hoạt đảng. Thường xuyên tự phê bình
và phê bình, đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa cơ hội và mọi

Page 11


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ

nghĩa xã hội hiện nay
hành động chia rẽ, bè phái. Chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên
có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, năng lực, có sức chiến đấu cao.
Đảng lãnh đạo hệ thống chính trị, đồng thời phát huy mạnh mẽ vai trò,
tính chủ động, sáng tạo và trách nhiệm của các tổ chức khác trong hệ
thống chính trị. Đảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật,
liên hệ mật thiết với nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân.

-

Trong lĩnh vực kinh tế:

Tư tưởng Hồ Chí Minh về kinh tế là một hệ thống các quan điểm lý
luận được rút ra từ thực tiễn xây dựng và phát triển nền kinh tế ở Việt
Nam từ ngay trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, đặc biệt là sau
khi giành độc lập dân tộc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đó chính là sự kế
thừa và nâng cao những giá trị trong tư tưởng xây dựng kinh tế, phát triển
sản xuất của dân tộc Việt Nam cùng những tinh hoa của tư tưởng kinh tế
nhân loại mà cốt lõi là Chủ nghĩa Mác - Lênin, nhằm giải quyết những vấn
đề cơ bản về quản lý kinh tế của quá trình phát triển đất nước từ sản xuất
nhỏ nông nghiệp lạc hậu tiến lên xây dựng CNXH với cơ cấu kinh tế hiện
đại, khoa học kỹ thuật tiên tiến, không ngừng cải thiện và nâng cao đời
sống mọi mặt cho nhân dân. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt
Nam giành độc lập dân tộc và xây dựng CNXH Chủ tịch Hồ Chí Minh tuy
không nghiên cứu, biên soạn và viết những sách chuyên đề về phát triển
kinh tế nhưng trong quá trình lãnh đạo cách mạng, lãnh đạo nhân dân,
Người luôn đặc biệt coi trọng tới việc chăm lo tới đời sống vật chất và tinh
thần cho nhân dân. Tư tưởng kinh tế của Hồ Chí Minh là hệ thống tư
tưởng kinh tế mang giá trị nhân văn sâu sắc.
Hồ Chí Minh đã đưa ra nhiệm vụ cho việc phát triển kinh tế như sau:

Page 12


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
Xác định mục tiêu xây dựng kinh tế là cải thiện đời sống cho nhân
dân, do vật phải phát triển sản xuất, có nghĩa là: Theo tư tưởng của Hồ Chí
Minh: ''Phát triển sản xuất là con đường để xây dựng chủ nghĩa xã hội và
là cơ sở để nâng cao đời sống nhân dân. Muốn phát triển sản xuất, nâng
cao năng suất lao động thì phải tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa”.
Năng suất lao động là cơ sở, cội nguồn to lớn nhất, nhiệm vụ cơ bản
nhất của cách mạng XHCN. Muốn tăng năng suất lao động phải coi trọng
ứng dụng công nghệ, kiên quyết từ bỏ lối làm ăn lạc hậu. Do vậy, phải
đẩy mạnh công tác nghiên cứu, phổ biến khoa học - kỹ thuật một cách có
trọng điểm nhằm phục vụ sản xuất, phục vụ dân sinh. Khoa học phải từ
sản xuất mà ra và trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng nhằm nâng
cao đời sống nhân dân. Khoa học - kỹ thuật có vai trò rất quan trọng trong
sản xuất, muốn làm chủ được khoa học kỹ thuật thì con người phải trau
dồi trí thức, không ngừng nâng cao trình độ văn hoá. Coi trọng nhân tố
con người, vì con người là vốn quý nhất của xã hội. Muốn tăng năng suất
lao động còn phải hiệp tác lao động sản xuất, phải dựa vào lực lượng tập
thể
Xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý:
Trước hết Bác bàn về cơ cấu ngành kinh tế, xét về cơ cấu kinh tế thông
thường người ta xét trên ba góc độ đó là cơ cấu theo ngành, cơ cấu theo
thành phần, cơ cấu theo vùng lãnh thổ, trong đó cơ cấu ngành là quan
trọng nhất. Theo Bác, vì nước ta là một nước nông nghiệp nên trong cơ
cấu ngành kinh tế phải coi trọng nông nghiệp mà trước hết là sản xuất

lương thực. Bác chỉ ra ba ngành kinh tế có mối liên hệ hữu cơ với nhau là:
nông nghiệp, công nghiệp, thương nghiệp. Trong đó, thương nghiệp là
khâu nối giữa nông nghiệp và công nghiệp. Nếu khâu thương nghiệp bị
đứt thì không liên kết được nông nghiệp với công nghiệp, không củng cố
được liên minh công nông.
Page 13


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
Nghiên cứu về tư tưởng Hồ Chí Minh về cơ cấu kinh tế ngành chúng ta
lại nhớ tới tư tưởng của nhà bác học Lê Quý Đôn đã từng nêu vai trò của
các ngành kinh tế công nghiệp, nông nghiệp, thương nghiệp trong nền
kinh tế quốc dân đó là: phi nông bất ổn, phi công bất phú, phi thương bất
hoạt, phi trí bất hưng " Có thể nói đây là ba ngành kinh tế quan trọng
nhất.
Nói về vai trò của nông nghiệp Bác chỉ rõ lấy nông nghiệp làm mặt trận
hàng đầu, nông nghiệp không chỉ giải quyết vấn đề lương thực mà còn
cung cấp nguyên liệu để khôi phục tiểu công nghiệp, công nghiệp, đồng
thời cung cấp lâm thổ sản để mở rộng buôn bán với nước ngoài. Phải phát
triển nông nghiệp toàn diện, đồng thời coi trọng nghề rừng, nghề cá, nghề
muối….
Về cơ cấu vùng : theo Hồ Chí Minh, phải phát triển đồng thời kinh tế
đô thị, nông thôn, đồng bằng, miền núi, hải đảo...đặc biệt phải phát triển
kinh tế bền vững kinh tế hải đảo và kinh tế miền núi để khai thác địa lợi,
bảo vệ an ninh quốc gia.
Về phát triển kinh tế miền núi, vùng dân tộc thiểu số, với sự nhìn nhận
“ về số người thì đồng bào miền núi chiếm 1/5 tổng số nhân dân ta. Miền
núi chiếm 2/3 diện tích nước ta và có hơn 3000 cây số biên giới. Tục ngữ

có câu “rừng vàng biển bạc”, câu đó rất đúng cho miền núi cho tài nguyên
phong phú có khả năng để mở mang nông nghiệp và công nghiệp, chủ tịch
Hồ Chí Minh đã chỉ ra rằng, miền núi không vhỉ phát triển nông nghiệp,
công nghiệp mà còn phát triển lâm nghiệp, tiể thủ công nghiệp, thương
nghiệp.
Về cơ cấu thành phần kinh tế: Hồ Chí Minh chủ trương phát triển kinh
tế nhiều thành phần. Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, nước ta
tồn tại 5 thành phần kinh tế là thành phần kinh tế quốc dân, hợp tác xã, cá

Page 14


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
thể tiểu chủ, tư bản tư nhân và tư bản nhà nước. Việc phân chia sắp xếp
các thành phần kinh tế dựa vào vai trò và xu hướng vận động của mỗi
thành phần kinh tế, trong đó, Người ưu tiên phát triển kinh tế nhà nước để
tạo nền tảng vật chất cho chủ nghĩa xã hội,thúc đẩy việc cải tạo chủ nghĩa
xã hội.
Vì kinh tế hợp tác xã là hình thức sở hữu tập thể của nhân dân lao
động. Nên nhà nước ta cần đặc biệt khuyến khích, hướng dẫn và giúp đỡ
nó phát triển. Về tổ chức hợp tác xã Hồ Chí Minh nhấn mạnh nguyên tắc
dần dần, từ thấp lên cao, tự nguyện, cùng có lợi, chống chủ quan, gò ép,
hình thức.
Đối với người làm nghề thủ công và lao động riêng lẻ khác, Nhà nước
bảo hộ quyền sở hữu về tư liệu sản xuất ra sức hướng dẫn và giúp họ cải
tiến cách làm ăn, khuyến khích họ đi vào con đường hợp tác.
Đối với những nhà tư sản công thương, vì họ đã tham gia ủng hộ cách
mạng dân tộc dân chủ nhân dân có đóng góp nhất định trong khôi phục

kinh tế và sẵn sàng tiếp thu, cải tạo để góp phần xây dựng nước nhà, xây
dựng chủ nghĩa xã hội, nên nhà nước không xóa bỏ quyền sở hữu về tư
liệu sản xuất và của cải của họ, mà hướng dẫn họ hoạt động làm lợi cho
quốc kế dân sinh, phù hợp với kinh tế nhà nước, khuyến khích và giúp đỡ
họ cải tạo theo chủ nghĩa xã hội bằng hình thức tư bản nhà nước.
Bên cạnh đó, Hồ Chí Minh chỉ rõ xây dựng chính sách kinh tế theo
nguyên tắc công tư đều lợi, chủ thợ đều lợi, lưu thông trong ngoài nước,
công nông giúp nhau...
Xây dựng quan hệ phân phối và cơ chế quản lý kinh tế: Bác nói:
“Phấn đấu cho mọi người đều no ấm không có nghĩa là bình quân chủ
nghĩa. Bình quân chủ nghĩa là trái với CNXH”. Căn cứ vào điều kiện kinh
tế - xã hội, dựa trên lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê nin và tư tưởng Hồ
Page 15


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
Chí Minh ngày nay chúng ta xác định phân phối trong thời kỳ quá độ ở
nước ta là kết hợp cả hình thức phân phối theo lao động, phân phối theo
đóng góp và kết hợp một phần phân phối theo phúc lợi xã hội.
Với Bác, để tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm thì phải quản lý tốt,
phải nêu cao tinh thần trách nhiệm và tinh thần đoàn kết gắn bó của mọi
cán bộ, công nhân. Cán bộ phải tham gia lao động, công nhân phải tham
gia quản lý vì cán bộ chỉ quản lý không tham gia lao động sẽ dễ quan liêu,
mệnh lệnh, sáng kiến của công nhân đưa lên sẽ dễ bỏ xếp tủ. Còn công
nhân chỉ lao động, không tham gia quản lý sẽ không thể làm chủ xí nghiệp
được. Bác ví cải tiến quản lý, cải tiến kỹ thuật và cải tiến tổ chức là cái
kiềng ba chân; Ba chân đều nhau, kiềng đứng vững và nếu hai chân dài,
một chân ngắn thì kiềng đổ.

Thấm nhuần tư tưởng của Hồ Chí Minh về công nghiệp hóa, hiện đại
hóa nông nghiệp, nông thôn, Đảng ta đã vận dụng sáng tạo vào thực tiễn
và đã đạt được nhiều thành tựu.
Đảng ta quyết định chuyển mạnh từ cơ chế tập trung, quan liêu, bao
cấp sang phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Về bản
chất, đây là sự phát triển nền kinh tế nhiều thành phần trong thời kỳ quá
độ đi lên chủ nghĩa xã hội và thu được nhiều thành tựu to lớn cho sự phát
triển kinh tế.

Ngay từ Đại hội III (9/1960), Đảng ta đã quyết tâm: “Xây dựng một
nền kinh tế xã hội chủ nghĩa cân đối và hiện đại kết hợp với nông nghiệp,
lấy công nghiệp nặng làm nền tảng, ưu tiên phát triển công nghiệp nặng
một cách hợp lý, đồng thời ra sức phát triển nông nghiệp và công nghiệp
Page 16


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
nhẹ, nhằm biến nước ta từ một nước nông nghiệp lạc hậu thành một nước
công nghiệp và nông nghiệp hiện đại”.
Tại Đại hội VI (12/1986), Đảng ta khởi xướng đường lối đổi mới toàn
diện, trước hết là đổi mới tư duy kinh tế, chủ trương đẩy mạnh thực hiện 3
chương trình mục tiêu về lương thực - thực phẩm, hàng tiêu dùng và hàng
xuất khẩu, trong đó chương trình lương thực - thực phẩm là quan trọng
nhất nhằm đảm bảo lương thực cho xã hội và có dự trữ một phần.
Ngày 5/4/1988, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 10 về chuyển
đổi cơ chế quản lý nông nghiệp. Đây là một trong những vấn đề có tính
đột phá trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông
thôn. Nghị quyết 10 đã mở đầu cho sự phát triển ngoạn mục nông nghiệp,

nông thôn nước ta thời kỳ đổi mới. Từ nước đói nghèo, thiếu lương thực
phục vụ trong nước, Việt Nam đã trở thành quốc gia xuất khẩu nông sản
lớn.
Nghị quyết số 6-NQ-TW, ngày 10/11/1998 của Bộ Chính trị về một
số vấn đề phát triển nông nghiệp, nông thôn đã chỉ rõ: “Coi trọng thực
hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong phát triển nông nghiệp và xây
dựng nông thôn, đưa nông nghiệp và kinh tế nông thôn lên sản xuất lớn là
nhiệm vụ cực kỳ quan trọng cả trước mắt và lâu dài, là cơ sở để ổn định
tình hình kinh tế, chính trị, xã hội..., đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa”.
Nhằm tạo ra sự chuyển biến trong sản xuất nông nghiệp, kinh tế nông
thôn và nâng cao đời sống nông dân, Đại hội X của Đảng (4/2006) nêu rõ:
“Hiện nay và trong nhiều năm tới, vấn đề nông nghiệp, nông dân và nông
thôn có tầm chiến lược đặc biệt quan trọng. Phải luôn coi trọng đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn; hướng tới xây

Page 17


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
dựng một nền nông nghiệp hàng hóa lớn, đa dạng, phát triển nhanh và bền
vững, có năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh cao”.
Và mới đây nhất, Nghị quyết 26 của Ban chấp hành Trung ương
Đảng khóa X ngày 5/8/2008 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn được
coi như “luồng gió mới”, tạo đà cho sự phát triển của nông nghiệp, nông
thôn. “Nông nghiệp, nông dân, nông thôn có vị trí chiến lược trong sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, là cơ
sở và lực lượng quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội bền vững, giữ

vững ổn định chính trị, đảm bảo an ninh quốc phòng”.
Quán triệt và phát triển sáng tạo tư tưởng HCM về kinh tế miền núi, vùng
dân tộc thiểu số, những năm qua, trong công cuộc đổi mới, Đảng và Nhà
nước ta đã tăng cường đầu tư cho miền núi phát triển, đã xây dựng và lãnh
đạo thực hiện chiến lược phát triển kinh tế miền núi, kinh tế vùng biên
giới miền núi, đề ra chủ trương, chính sách hỗ trợ, giúp đỡ, khuyến khích
đồng bào dân tộc thiểu số phát triển kinh tế, thoát khỏi tình trạng sản xuất
manh mún, thuần nông, tự sản xuất tự tiêu dùng hướng dẫn đồng bào dân
tộc thiểu số mạnh dạn chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu cây trồng, vật
nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa. Đặc biệt chương trình 135 và 134 của
Chính phủ, những năm qua đã có hiệu quả rỗ rệt đối với phát triển kinh tế
miền núi.
Bên cạnh những kết quả đáng kể phát triển kinh tế miền núi ở một số
tỉnh miền núi, nhìn chung, kinh tế ở miền núi và các dân tộc thiểu số còn
phát triển chậm, nhiều nơi còn lúng túng trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế,
tập quán canh tác còn lạc hậu, chất lượng sản phẩm thấp, tiêu thụ sản
phẩm khó khăn. Khắc phục những tồn tại, yếu kém của kinh tế miền núi,
làm theo lời HCM đẩy mạnh tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm, đồng
bào các dân tộc thiểu số nước ta đồng tâm hiệp lực phát huy mọi nguồn

Page 18


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
lực của trung ương đầu tư, hỗ trợ và mọi nguồn lực của địa phương để
phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo,nâng cao mức sống, xây dựng đất
nước, quê hương giàu mạnh, văn minh.

Trong bối cảnh quốc tế hiện thời,công nghiệp hoá hiện đại hoá được coi
trọng là xu hướng phát triển chung của các nước đang phát triển. Đối với
nước ta –một nước chưa thoát khỏi nghèo nàn và lạc hậu thì công nghiệp
hoá hiện đại hoá là nhiệm vụ trung tâm xuyên suốt thời kì quá độ lên chủ
nghĩa xã hội.Công nghiệp hoá,hiện đại hoá đất nước đòi hỏi nhiều nhân tố
quan trọng như vốn,KHCN,tài nguyên thiên nhiên…song yếu tố quan
trọng và quyết định nhất là con người.

Nhờ vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh, sau hơn 20 năm đổi
mới, nông nghiệp, nông thôn nước ta đã đạt được thành tựu khá toàn diện
và to lớn: kinh tế nông nghiệp phát triển, đời sống nông dân được cải
thiện, diện mạo nông thôn thay đổi rõ rệt. Dù vậy, nhiệm vụ phía trước
vẫn còn rất nặng nề và tư tưởng của Người mãi là “kim chỉ nam” hành
động cho mỗi chúng ta.
Về văn hóa-xã hội
Không chỉ chu trọng về hai mặt chính trịnh và kinh tế Hồ Chí Minh
còn hết sức quan tâm đến phương diện văn hóa- xã hội.
Về văn hóa:

Page 19


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
Tháng 8-1943 trong nhà tù Tưởng Giới Thạch người đã viết: “Vì
lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và
phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo,
văn học, nghệ thuật, những công cụ sinh hoạt hàng ngày về ăn, mặc, ở và
các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là

văn hóa. Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với
biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng nhưng nhu
cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”. Điều đó cho thấy ngay từ rất sớm
Hồ Chí Minh đã quan tâm đến văn hóa, thấy rõ vai trò, vĩ trí của văn hóa
trong đời sống xã hội vì thế ngay khi giành được độc lập và đặc biệt trong
giai đoạn quá độ nên chủ nghĩa xã hội Hồ Chí Minh rất chú trọng việc xây
dựng, kiến tạo một nên văn hóa mới ở Việt Nam trên tất cả các lĩnh vực,
từ kinh tế, chính trị, đạo đức đến tâm lí con người, đã sớm đưa văn hóa và
chiến lược phát triển của đất nước.
Quan điểm thứ nhất của Hồ Chí Minh về văn hóa đó là: Văn hóa là đời
sống tinh thần của xã hội thuộc kiến trúc thượng tầng. Văn hóa luôn có
quan hệ mật thiết với chính trị xã hội, chính trị xã hội có được giải phóng
thì văn hóa mới được giải phóng. Chính trị giải phóng sẽ mở đường cho
văn hóa phát triển. Trong quan hệ với kinh tế, Người chỉ rõ kinh tế thuộc
về cơ sở hạ tầng, là nền tảng của việc xây dựng văn hóa bởi vậy phải chú
trọng xây dựng kinh tế, cơ sở hạ tầng để có điều kiện xây dựng phát triển
kinh tế văn hóa.
Thứ hai, Hồ Chí Minh khẳng định văn hóa không thể đứng ngoài mà
phải ở trong kinh tế và chính trị, phải phục vụ nhiệm vụ chính trị và thúc
đẩy sự phát triển kinh tế. Người nhấn mạnh văn hóa không phụ thuộc thụ
động vào kinh tế, chờ kinh tế phát triển xong rồi mới phát triển văn hóa
mà văn hóa cugx tích cực, chủ động, đóng vài trò to lớn như một động lực,
thúc đẩy sự phát triển của kinh tế và chính trị. Người nói: “ Trình độ văn
Page 20


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
hóa của nhân dân nâng cao sẽ giúp cho chúng ta đẩy mạnh công cuộc khôi

phục kinh tế , phát triển dân chủ. Nâng cao trình độ văn hóa của nhân dân
cũng là mộtviệc cần thiết để xây dựng nước ta thành một nước hòa bình,
thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh”.
Vận dụng tư tưởng của người về văn hóa đảng ta đã đưa ra nhưng
đường lối hết sức đúng đắn để phát triển nền văn hóa dân tộc đưa văn hóa
nước nhà cùng với kinh tế đã có những bước phát triển vượt bậc. Văn kiện
trình đại hội XI của đảng tiếp tục khẳng định: “ Xây dựng nền văn hóa
Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát triển toàn diện, thống
nhất trong đa dạng, thấm nhuần sâu sắc tinh thần nhân văn, dân chủ tiến
bộ; làm cho văn hóa gắn kết chặt chẽ và thấm sâu vào toàn bộ đời sống xã
hội, trở thành sức mạnh nội sinh quan trọng của phát triển”.
Văn hóa Việt Nam đã được đông đảo người dân trên thế giới biết đến
với tà áo dài, chiếc nón lá, một dân tộc bất khất tự lập tự cường trong
chiến đấu nhưng lại rất thân thiện và mến khách trong thời bình. Đặc biệt,
Việt Nam hiện đang có 5 di sản văn hóa thế giới được UNESCO công
nhận. Đó là: cố đô Huế, phố cổ Hội An, thánh địa Mỹ Sơn, khu di tích
trung tâm hoàng thành Thăng Long, thành nhà Hồ và 5 di sản văn hóa phi
vật thể là: nhã nhạc cung đình Huế, dân ca quan họ Bắc Ninh, Ca Trù, hội
Gióng ở Phù Đổng và đền Sóc và không gian văn hóa cồng chiêng Tây
Nguyên. Điều đó cho thấy chúng ta đã quan tâm đến việc bảo tồn và
quảng bá những tinh hoa văn hóa dân tộc.
Mặc dù có nhưng bước phát triển như vậy nhưng văn hóa Việt Nam
vẫn đang có sự tụt hậu so với tăng trưởng kinh tế, tụt hậu so với một số
nước trong khu vực và thế giới, sự chệch hướng mục tiêu phát triển văn
hóa, sự phân hóa trên lĩnh vực văn hóa, trình độ lãnh đạo quản lí văn hóa
có thể tụt hậu so với tốc độ phát triển văn hóa.

Page 21

Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
Trong giai đoạn 2011-2020 để xây dựng và phát triển văn hóa Việt
Nam cần tiến hành 12 nhiệm vụ bao gồm xây dựng con người va lối sống
văn hóa; xây dựng đời sống văn hóa và môi trường văn hóa; xậy dựng văn
hóa chính trị, văn hóa lãnh đạo quản lý; xây dựng văn hóa kinh tế, văn hóa
sản xuất kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp; phát triển giáo dục-đào tạo và
khoa học công nghệ; phát triển văn học nghê thuật; bảo tồn pahst huy di
sản văn hóa dân tộc; bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc thiểu số; phát
huy những giá trị văn hóa tốt đẹp của tôn giáo, tín ngưỡng; phát triển
thông tin đại chúng; tăng cường chủ động hợp tác và mở rộng giao lưu
quốc tế về văn hóa; xây dựng văn hóa môi trường, hoàn thiện thể chế văn
hóa.

Về xã hội:
Người hướng tới xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ, văn
minh.Về một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh thì không phải ta mà
các chính giới tư bản cũng nói, các nước Anh, Mỹ, Đức, Pháp càng nói;
nhưng quan niệm và tổ chức thực hiện thì khác ta về bản chất. Nhân dân ta
quan tâm công bằng xã hội trước hết là thu hẹp khoảng cách giàu nghèo,
giảm bớt sự chênh lệch giữa thành thị với nông thôn, miền xuôi với miền
núi; thực hiện tốt việc “đền ơn đáp nghĩa” những người đã hy sinh và cống
hiến nhiều cho đất nước, quan tâm chăm sóc an sinh xã hội. Nhân dân ta
quan tâm đến tổ chức nền dân chủ của đa số, dân chủ cả về chính trị lẫn
kinh tế, dân chủ đối với công nhân, nông dân và trí thức, dân chủ với cấp
dưới. Nền dân chủ của đa số là rất văn minh nhưng cũng vô cùng mới mẻ.
Chúng ta phải luôn tìm tòi, sáng tỏ những cơ chế, những hình thức cụ thể,
hợp lý để thực hiện kiểu dân chủ đa số. Dân chủ luôn luôn được hoàn
thiện trên cơ sở nâng cao dân trí và trình độ phát triển kinh tế. Đến khi

CNXH được xây dựng xong thì chúng ta có một nền dân chủ hoàn thiện,
Page 22


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
không những xã hội có ý thức cao mà còn có điều kiện đầy đủ để thực
hiện nền dân chủ vô cùng đẹp đẽ ấy. Chúng ta xây dựng một nhà nước của
dân, do dân, vì dân, mọi quyền lực thuộc về nhân dân, là một kiểu nhà
nước dân chủ, văn minh nhất trong lịch sử. Xã hội văn minh mà Đảng và
nhân dân ta quan niệm và quan tâm trước hết là dân tộc độc lập, tự chủ,
bình đẳng giữa các chủng tộc và các quốc gia trên thế giới; nhân dân ta
phấn đấu có cuộc sống phong phú, đa dạng, con người có điều kiện phát
triển toàn diện, luôn luôn thích ứng với nền công nghiệp và công nghệ
hiện đại, v.v.
Trái lại, ở các nước tư bản phát triển nhất hiện nay thì công bằng
trong nước cũng như trong quan hệ quốc tế lại dành cho các thế lực có
nhiều tiền bạc, kẻ giàu có lắm của là kẻ có quyền lực. Công bằng tư sản
còn là công bằng tối đa theo quan hệ hàng hóa, theo đó “khôn sống mống
chết”, “mạnh được yếu thua”; đặc biệt ngày nay là sự cạnh tranh giữa các
công ty xuyên quốc gia, họ cạnh tranh để giành vị trí, thị trường trong
nước và trên thế giới, giành giá cả độc quyền. Dân chủ, văn minh của
phương Tây cũng khác với chúng ta, cả về quan niệm và thể chế. Dân chủ,
văn minh tư sản là dựa trên thị trường tự do tuyệt đối, chỉ kẻ nào làm chủ
thị trường là kẻ mạnh, những người và những quốc gia khác phải nói và
sống theo kẻ mạnh, thậm chí kẻ mạnh dùng cả bom, đạn và đô la, thực
hiện “khủng bố nhà nước” để thể hiện cái gọi là “bảo vệ dân chủ, tự do và
văn minh”, “bảo vệ giá trị phương Tây”.
Vận dụng quan điểm đó, Đại hội X làm rõ và vận dụng đúng tư tưởng

Hồ Chí Minh về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến,
đậm đà bản sắc dân tộc với năm quan điểm chỉ đạo cơ bản mang tính
chiến lược trong quá trình xây dựng và phát triển nền văn hóa nước nhà
trong thời kỳ quá độ. Đồng thời Đại hội X cũng xác định, phát triển văn

Page 23


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
hóa, nền tảng tinh thần của xã hội là một trong những nhiệm vụ lớn của
toàn Đảng, toàn dân và toàn quân.
III, Nhận xét & kết luận:
HCM khẳng định : “nước ta là nước dân chủ, đơn vị cao nhất là dân,vì
dân chủ”.nhân dân theo quan điểm của HCM là mọi người Việt Nam
không phân biệt già trẻ, gái trai, giàu nghèo, trong đó công nhân và nông
dân chiếm đại đa số. Nhân dân có quyền làm chủ về chính trị,kinh tế,văn
hoá xã hội,an ninh,quốc phòng,làm chủ thiên nhiên,làm chủ xã hội,làm
chủ bản thân.Chủ Tịch HCM nêu rõ: “bao nhiêu quyền hạn đều của
dân,quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân”.Nhân dân có quyền làm chủ
thì phải có nghĩa vụ làm tròn bổn phận công dân và công việc đổi mới,xây
dựng là trách nhiệm của dân.
Trong thời đại ngày nay, thời đại mà khoa học đã thực sự trở thành lực
lượng sản xuất trực tiếp với sự phát triển mạnh mẽ của nhiều ngành khoa
học và công nghệ hiện đại,với hàm lượng chất xám chiếm tỷ lệ cao cho
mỗi sản phẩm làm ra, con người càng tỏ rõ vai trò quyết định của mình
trong tiến trình phát triển của xã hội, của lịch sử nhân loại.
Trong quá trình xây dựng xã hội phải biết tranh thủ các điều kiện quốc tế
thuận lợi, tận dụng tối đa sức mạnh của thời đại. Ngày nay sức mạnh tập

trung ở cuộc CM khoa học công nghệ, xu thế toàn cầu hóa. Chúng ta cần
ra sức tranh thủ tối đa các cơ hội để nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế,
phải có cơ chế chính sách để thu hút đầu tư, kinh nghiệm quản lý và công
nghệ hiện đại, thực hiện kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại
theo tư tưởng HCM.
Trong sự nghiệp đổi mới đất nước, cơ bản kinh tế - xã hội đất nước
trong những năm qua được ổn định, giữ vững và phát triển. Tuy nhiên do
Page 24


Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung xây dựng chủ nghĩa xã hội và sự
vận dụng phát triển sáng tạo của Đảng ta vào công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội hiện nay
tác động tiêu cực trong quá trình mở cửa, hội nhập đổi mới đất nước, nên
thực tiễn xã hội nước ta vẫn đang tồn tại một số hạn chế khuyết điểm. Nếu
soi trong góc độ đạo đức xã hội thì chúng ta có một bộ phận cán bộ, đảng
viên suy thoái về tư tưởng, đạo đức - Đây là cơ hội cho kẻ thù khoét sâu
để chống phá hòng làm giảm uy tín của Đảng, Nhà nước ta với nhân dân.
Bởi vậy, việc nâng cao giáo dục đạo đức cách mạng cần, kiệm, liêm,
chính, chí công vô tư cho đội ngũ cán bộ, đảng viên trong tình hình hiện
nay là vấn đề quan trọng và cấp thiết .

Tóm lại, tư tưởng HCM về chủ nghĩa xã hội với những quan điểm kinh tế
xây dựng chủ nghĩa xã hội trong thời kì quá độ ở VN bao quát những vấn
đề cốt lõi cơ bản nhất, trên cơ sở vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa
Mac_Lenin. Tư tưởng đó trở thành tài sản vô giá, cơ sở lý luận và kim chỉ
nam cho việc kiên trì giữ vững định hướng XHCN của Đảng ta, đồng thời
xác định hình thức, biện pháp và bước đi lên CNXH phù hợp với đặc điểm
dân tộc và xu thế vận động của thời đại ngày nay.

Page 25