Nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị ở trường chính trị tỉnh bắc giang dưới ánh sáng tư tưởng hồ chí minh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
--------------------------------------

LÊ QUỲNH MAI

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
Ở TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH BẮC GIANG
DƯỚI ÁNH SÁNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC

HÀ NỘI - 2012

1


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
---------------------------------

LÊ QUỲNH MAI

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
Ở TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TỈNH BẮC GIANG
DƯỚI ÁNH SÁNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

Luận văn thạc sĩ chuyên ngành: Hồ Chí Minh học
Mã số: 60 31 27
Người hướng dẫn khoa học: TS. Chu Đức Tính

HÀ NỘI - 2012

2


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU

tr.3

Chương 1: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC LÝ LUẬN
CHÍNH TRỊ
1.1. Vị trí, vai trò của giáo dục lý luận chính trị
1.1.1. Giáo dục lý luận chính trị

tr.11

1.1.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận chính trị

tr.14

1.1.3. Sự cần thiết của giáo dục lý luận chính trị

tr.17

1.2. Nội dung giáo dục lý luận chính trị
1.2.1. Giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin

tr.23

1.2.2. Giáo dục phẩm chất đạo đức cách mạng

tr.27

1.2.3. Giáo dục chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của
Nhà nước

tr.30

1.3. Phương pháp giáo dục lý luận chính trị
1.3.1. Kết hợp giữa đào tạo và tự đào tạo

tr.32

1.3.2. Gắn lý luận với thực tế, học đi đôi với hành

tr.38

1.3.3. Giáo dục phải thiết thực, phù hợp, đúng nhu cầu

tr.46

1.3.4. Chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ và tổ chức, quản lý tốt

tr.50

Chương 2: THỰC TRẠNG GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ VÀ GIẢI
PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC LÝ LUẬN
CHÍNH TRỊ Ở TRƯỜNG CHÍNH TRỊ
TỈNH BẮC GIANG THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

2.1. Thực trạng công tác giáo dục lý luận chính trị ở Trường Chính trị tỉnh Bắc
Giang

3


2.1.1. Khái quát về Trường Chính trị tỉnh Bắc Giang

tr.62

2.1.2. Thực trạng công tác giáo dục lý luận chính trị

tr.65

2.1.3. Yêu cầu và nhiệm vụ mới của việc nâng cao chất lượng giáo dục lý luận
chính trị

tr.83

2.2. Nhóm giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị ở
trường Chính trị tỉnh Bắc Giang
2.2.1. Nâng cao nhận thức của nhà trường và học viên

tr.89

2.2.2. Kiện toàn, xây dựng, củng cố đội ngũ cán bộ quản lý, cán bộ chuyên
môn

tr.95

2.2.3. Cải thiện cơ sở vật chất, kỹ thuật, công nghệ, thông tin, tư liệu và đổi
mới phương pháp giảng dạy

tr.99

2.2.4. Sự phối hợp đồng bộ giữa nhà trường, cán bộ đi học và cơ quan cử cán
bộ đi học

tr.104

KẾT LUẬN

tr. 109

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

tr. 112

PHỤ LỤC

4


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đảng Cộng sản Việt Nam lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh làm nền tảng tư tưởng cho mọi hoạt động của mình. Mặc dù Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã đi xa nhưng những giá trị tư tưởng mà Người để lại cho chúng ta
mãi là một kho tàng lý luận vô giá. Vì vậy, việc nghiên cứu, quán triệt, vận dụng
tư tưởng Hồ Chí Minh vào mọi mặt của đời sống xã hội trở thành một yêu cầu

khách quan.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng công tác giáo dục lý luận
chính trị, những quan điểm của Người về giáo dục lý luận chính trị mãi mãi soi
sáng công tác giáo dục lý luận chính trị của Đảng ta sau này. Toàn bộ giá trị tư
tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận chính trị rất cần được nghiên cứu để vận
dụng phù hợp vào công tác giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ ở hệ thống các
trường chính trị nước ta hiện nay.
Ở mỗi giai đoạn cách mạng khác nhau, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng
Cộng sản Việt Nam đều ý thức rõ vai trò của công tác giáo dục lý luận chính trị
nên rất chú trọng, tăng cường công tác này. Tuy vậy, bước vào thời kỳ đổi mới,
công tác giáo dục lý luận chính trị của Đảng gặp không ít lúng túng, bất cập như
tình trạng ngại học lý luận, học đối phó, non yếu về trình độ lý luận của một số
cán bộ, công chức…
Vì vậy để nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán
bộ, Đảng ta đã xác định: “Xây dựng, chỉnh đốn hệ thống các học viện, trường và
trung tâm chính trị, nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, trước
hết đối với cán bộ lãnh đạo và quản lý các cấp, chống các biểu hiện tiêu cực trong
giảng dạy và học tập” [13, tr. 142]. Cụ thể hoá yêu cầu này, “cần đổi mới mạnh mẽ

5


chương trình, nội dung, phương pháp giảng dạy và học lý luận, coi trọng chất lượng
và tính hiệu quả. Tổ chức học tập một cách nghiêm túc, có hệ thống chủ nghĩa Mác –
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà
nước, chủ nghĩa yêu nước và truyền thống cách mạng của dân tộc, của Đảng. Phát
huy tính sáng tạo, chủ động của người học, dành nhiều thời gian cho việc tự học, tự
đọc các tác phẩm lý luận và văn kiện của Đảng” [18, tr. 135-136]
Trường Chính trị tỉnh Bắc Giang là một trong những đơn vị thực hiện
chức năng, nhiệm vụ là đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức cho tỉnh

Bắc Giang. Hiện nay, so với yêu cầu và nhiệm vụ trong thời kỳ mới, thời kỳ
công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước thì đội ngũ cán bộ, công chức trong hệ
thống chính trị cơ sở còn bộc lộ nhiều hạn chế, yếu kém cả về số lượng và chất
lượng, cả về trình độ lý luận chính trị và năng lực chuyên môn, nghiệp vụ.
Thực tiễn đặt ra là phải nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ,
đặc biệt là nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị, nghĩa là tăng cường
giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm
của Đảng, nâng cao phẩm chất đạo đức cách mạng và năng lực hoạt động thực
tiễn, hướng dẫn họ vận dụng những hiểu biết ấy vào cuộc sống. Vì thế, việc
nghiên cứu, học tập và vận dụng những quan điểm, tư tưởng của Hồ Chí Minh
để nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ nói chung và ở hệ
thống các trường chính trị tỉnh nói riêng là vấn đề có ý nghĩa thiết thực về lý luận
và thực tiễn đối với công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức hiện nay. Đặc
biệt, xuất phát từ yêu cầu thực tế, từ nhiệm vụ, chức năng của trường Chính trị
tỉnh Bắc Giang, nghiên cứu, quán triệt, vận dụng sáng tạo những quan điểm, tư
tưởng của Hồ Chí Minh vào việc nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị
ở trường Chính trị tỉnh Bắc Giang là một vấn đề có ý nghĩa thiết thực cả về lý

6


luận và thực tiễn. Trên tinh thần đó, chúng tôi lựa chọn vấn đề: “Nâng cao chất
lượng giáo dục lý luận chính trị ở trường Chính trị tỉnh Bắc Giang dưới ánh
sáng tư tưởng Hồ Chí Minh” làm đề tài luận văn Thạc sỹ, chuyên ngành Hồ
Chí Minh học.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Công tác giáo dục lý luận chính trị được Đảng ta xác định là một trọng
tâm trong công tác tư tưởng của Đảng ta hiện nay. Chính vì thế, Đảng ta đã ngày
càng có sự quan tâm sát sao đến công tác giáo dục lý luận chính trị nói chung,
đặc biệt là giáo dục lý luận chính trị và tư tưởng Hồ Chí Minh nói riêng. Do ý

nghĩa đặc biệt quan trọng của việc giáo dục lý luận chính trị, nên trong suốt thời
gian qua có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về vấn đề này và đưa ra nhiều
giải pháp tích cực đóng góp vào sự nghiệp giáo dục lý luận chính trị.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận chính trị là một vấn đề lớn, thu
hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu trong nước. Đã có một số công trình
nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận chính trị dưới nhiều góc
độ khác nhau, cụ thể là:
2.1. Các công trình nghiên cứu khoa học chuyên sâu
- Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Về công tác lý luận trong giai đoạn
hiện nay, Nxb Sự Thật, Hà Nội, 1992.
- Trần Trọng Tân, Góp phần đổi mới công tác lý luận, tư tưởng, Nxb
CTQG, Hà Nội, 1995.
- GS Phạm Như Cương, Tiếp tục đổi mới tư duy lý luận - Một đòi hỏi bức
xúc hiện nay của đất nước và của thời đại, Nxb Hà Nội, Hà Nội, 2004.
- Ban Tư tưởng Văn hoá Trung ương - Bảo tàng Hồ Chí Minh, Hồ Chí
Minh về công tác giáo dục lý luận chính trị, Nxb CTQG, Hà Nội, 2006…

7


Nhóm tài liệu này giúp chúng tôi cái nhìn tổng quát về giáo dục lý luận
chính trị và đổi mới công tác lý luận, tư tưởng trong thời kỳ mới.
2.2. Các đề tài nghiên cứu, hội thảo, luận văn, luận án
Hội thảo: Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề cán bộ và công tác
cán bộ trong sự nghiệp đổi mới hiện nay, do Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí
Minh tổ chức năm 1997.
Hội thảo: Di sản Hồ Chí Minh với sự nghiệp đào tạo cán bộ lý luận chính
trị và truyền thông trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế, do Học viện báo
chí và tuyên truyền phối hợp với Bảo tàng Hồ Chí Minh tổ chức năm 2010.
Tống Trần Sinh, Những luận cứ khoa học và thực tiễn cho việc hình thành

chương trình trung cấp lý luận chính trị cho các trường đào tạo cán bộ của
Đảng và Nhà nước ở tỉnh, thành phố đến năm 2000, Đề tài cấp Bộ, 1995.
Tô Huy Rứa, Đỗ Công Tuấn, Đổi mới nội dung, chương trình đào tạo
giảng viên lý luận chính trị các trường đại học và cao đẳng, Đề tài cấp Bộ, 1994.
GS. Nguyễn Đức Bình, Đổi mới tư duy lý luận ứng dụng vào việc đổi mới
nội dung, chương trình bài giảng và giáo trình giảng dạy lý luận Mác-Lênin,
theo yêu cầu đổi mới về giáo dục lý luận Mác-Lênin trong Nghị quyết Đại hội
Đảng toàn quốc lần thứ V, Đề tài cấp Bộ, 1991.
Phạm Quang Nghị, Công tác cán bộ và vấn đề giáo dục chính trị tư tưởng,
Luận án tiến sĩ Triết học, 1988.
Nguyễn Đình Trãi, Nâng cao năng lực tư duy lý luận cho cán bộ giảng dạy
lý luận Mác – Lênin ở các trường Chính trị tỉnh, Luận án tiến sĩ Triết học, 2001.
Nguyễn Văn Thắng, Nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị cho
cán bộ ở đơn vị cơ sở trong quân đội hiện nay dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí
Minh, Luận án tiến sĩ Lịch sử, 2001.

8


Lê Hanh Thông, Đổi mới giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ chủ chốt
trong hệ thống chính trị cấp xã các tỉnh khu vực Nam Bộ (Qua khảo sát một số
trường chính trị trong khu vực), Luận án tiến sĩ Triết học, 2003.
Bùi Hoàng Thao, Nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lý luận chính trị
cho học viên các trường trung cấp công an trên địa bàn Hà Nội trong tình hình
hiện nay, Luận văn thạc sĩ, Học viện báo chí và Tuyên truyền, 2011.
Đinh Thanh Nga, Đổi mới công tác giáo dục lý luận chính trị cho học sinh
các trường trung học chuyên nghiệp của tỉnh Bạc Liêu hiện nay, Luận văn thạc
sĩ, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, 2011…
Các công trình nghiên cứu nêu trên đã phân tích nội dung giáo dục lý luận
chính trị cho đội ngũ cán bộ trong hệ thống chính trị cấp cơ sở; phân tích tư

tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, nêu một số nội
dung quan trọng của tư tưởng Hồ Chí Minh về đào tạo, huấn luyện cán bộ…giúp
chúng tôi cách tiếp cận vấn đề giáo dục lý luận chính trị trong quá trình giải
quyết yêu cầu của luận văn.
2.3. Một số bài viết đăng trên các tạp chí khoa học theo chủ đề tư tưởng
Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận chính trị
Lý Thị Bích Hồng, Quán triệt quan điểm Hồ Chí Minh về công tác tư tưởng
lý luận trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng hiện nay, Tạp chí Lịch sử Đảng, số 2, 2005.
Trần Ngọc Uẩn, Công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ
lãnh đạo cấp cơ sở ở các trường chính trị, Tạp chí Lịch sử Đảng, số 11, 2005.
Nguyễn Văn Sáu, Chủ tịch Hồ Chí Minh với công tác giáo dục lý luận
chính trị, Tạp chí Lịch sử Đảng, số 6, 2006.
Trần Văn Phòng, Đổi mới phương pháp học tập lý luận chính trị theo tư
tưởng Hồ Chí Minh, Tạp chí Lịch sử Đảng, số 7, 2006.

9


Nguyễn Khánh Bật, Quan điểm Hồ Chí Minh về học tập lý luận một cách
thiết thực, Tạp chí Lịch sử Đảng, số 8, 2006.
Đặng Hữu Đại, Điểm lại quá trình đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng
cán bộ cơ sở cho các trường Đảng tỉnh, thành phố (1990-1995), Thông tin công
tác trường Chính trị, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, số 1, 2002.
Cao Duy Hạ, Những điều cơ bản phải có của người thày dạy chủ nghĩa
Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Thông tin công tác trường Chính trị, Học
viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, số 1, 1999…
Những kết quả nghiên cứu trong những công trình nghiên cứu nêu trên là
nguồn tư liệu quý, song có thể nói rằng, chưa có nhà khoa học nào đi sâu nghiên
cứu, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận chính trị vào việc nâng
cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị ở hệ thống các trường chính trị nói

chung, trường chính trị tỉnh nói riêng một cách có hệ thống. Vì vậy, trên cơ sở kế
thừa có chọn lọc các kết quả nghiên cứu đã được công bố, chúng tôi hy vọng sẽ
góp phần làm sáng tỏ thêm tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác giáo dục lý luận
chính trị, trong đó bước đầu nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý
luận chính trị để vận dụng vào việc nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính
trị ở trường Chính trị tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay.
3. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Nghiên cứu nội dung trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận
chính trị, để vận dụng vào việc nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị ở
trường Chính trị tỉnh Bắc Giang, kịp thời đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn hiện
nay.

10


3.2. Nhiệm vụ
- Nghiên cứu nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận chính
trị.
- Phân tích, đánh giá thực trạng giáo dục lý luận chính trị ở trường
Chính trị tỉnh Bắc Giang trong những năm 2006 – 2010.
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng giáo dục
lý luận chính trị ở trường Chính trị tỉnh Bắc Giang trong thời kỳ hiện nay
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng
- Nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận chính
trị
- Nghiên cứu thực trạng giáo dục lý luận chính trị ở trường Chính trị
tỉnh Bắc Giang trong 5 năm (2006 – 2010)
4.2. Phạm vi nghiên cứu

Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu những quan điểm của Hồ Chí Minh
về giáo dục lý luận chính trị, từ đó làm cơ sở lý luận cho việc đánh giá thực
trạng và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục lý luận
chính trị ở trường Chính trị tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn vận dụng Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
những quan điểm của Đảng về công tác giáo dục lý luận chính trị làm cơ sở để
nghiên cứu. Đồng thời, trong quá trình nghiên cứu, tác giả có sử dụng số liệu,
nhận xét, đánh giá của một số công trình nghiên cứu đã được công bố của
nhiều nhà nghiên cứu có liên quan đến đề tài.

11


5.2. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu, tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu của
chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử, phương pháp lôgíc lịch sử, phân tích - tổng hợp, so sánh và phương pháp tổng kết thực tiễn để thực
hiện mục đích của đề tài đặt ra.
6. Những đóng góp mới về khoa học của luận văn
- Góp phần làm rõ thêm tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận chính
trị cho cán bộ.
- Đánh giá đúng thực trạng giáo dục lý luận chính trị ở trường Chính trị
tỉnh Bắc Giang những năm vừa qua.
- Đưa ra một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng giáo dục lý
luận chính trị ở trường Chính trị tỉnh Bắc Giang trong thời kỳ mới.
- Luận văn có thể làm tư liệu tham khảo phục vụ công tác nghiên cứu,
giảng dạy, học tập và tuyên truyền tư tưởng Hồ Chí Minh.
- Cung cấp những luận chứng về cơ sở lý luận và thực tiễn cho trường
Chính trị tỉnh Bắc Giang nhằm nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị

của nhà trường.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phần phụ
lục, luận văn được kết cấu làm 2 chương và 5 tiết.
Chương 1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận chính trị
Chương 2. Thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục lý
luận chính trị ở trường Chính trị tỉnh Bắc Giang theo tư tưởng Hồ Chí Minh

12


Chương 1
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
1.1. Vị trí, vai trò của giáo dục lý luận chính trị
1.1.1. Giáo dục lý luận chính trị
Lý luận về thực chất chính là “hệ thống những tri thức đã được khái quát
tạo ra một quan niệm hoàn chỉnh về các quy luật và mối liên hệ cơ bản của hiện
thực” [66, tr. 341]. Nói một cách toàn diện hơn, “lý luận là kinh nghiệm đã được
khái quát trong ý thức của con người; là toàn bộ những tri thức về thế giới khách
quan, là hệ thống tương đối độc lập của các tri thức có tác dụng tái hiện trong
lôgíc của các khái niệm cái lôgíc khách quan của các sự vật” [66, tr. 342].
Lý luận chính trị là những lý luận được giới hạn ở riêng lĩnh vực chính trị.
Nó được xem xét ở 3 phương diện: là tri thức thu được từ kết quả nghiên cứu khoa
học, nghiên cứu về lý luận và thực tiễn chính trị; là hệ thống các tri thức khoa học
của chính trị học và các khoa học chính trị; là phương diện chính trị của các lĩnh
vực hoạt động khác trong xã hội như: kinh tế, văn hoá, xã hội. Hay nói cách khác,
“lý luận chính trị là hệ thống tri thức về lĩnh vực chính trị, thể hiện thái độ và lợi
ích của một giai cấp đối với quyền lực nhà nước trong xã hội có giai cấp, được
khái quát từ nghiên cứu khoa học và hoạt động chính trị thực tiễn” [51, tr. 15].
Vậy giáo dục lý luận chính trị là gì? Có quan điểm cho rằng giáo dục lý

luận chính trị là giải thích, tuyên truyền những vấn đề thuộc lý luận chính trị,
bằng việc đi sâu giải thích các sự vật hiện tượng diễn ra trong tự nhiên, xã hội,
trên cơ sở đó xây dựng cơ sở khoa học cho nhận thức và niềm tin của con người
để đi đến hành động đúng đắn.
Giáo dục lý luận chính trị đem đến cho mọi người những hiểu biết về quy
luật phát triển xã hội, về thế giới quan, nhân sinh quan, đường lối chủ trương

13


chính sách của Đảng và Nhà nước, để từ đó vạch ra cho mình tư tưởng, lối sống,
hoài bão, ý chí, nguyện vọng, những nguyên tắc chuẩn mực đạo đức để gạt bỏ
cái cũ, tiếp thu có chọn lọc cái mới...Ngoài ra, giáo dục lý luận chính trị còn
nghiên cứu tổng kết thực tiễn, xây dựng thành hệ thống quan điểm lý luận chính
trị, hình thành và phát triển tư tưởng xã hội, đưa ra phương pháp giải quyết
những mâu thuẫn xã hội và những dự báo phát triển cho tương lai.
Cũng có thể hiểu: “Giáo dục lý luận chính trị là truyền bá những nguyên
lý của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của
Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước cho cán bộ, đảng viên và quần chúng
nhân dân nhằm hình thành thế giới quan khoa học, phương pháp tư duy và
phương pháp làm việc biện chứng, khoa học và góp phần thúc đẩy tính tích cực
chính trị- xã hội của các chủ thể chính trị trong hoạt động thực tiễn [51, tr.25].
Giáo dục lý luận chính trị là nội dung quan trọng trong hoạt động tư tưởng
của Đảng. Do đó, các cấp ủy, các cơ quan quyền lực Nhà nước, các tổ chức đoàn
thể chính trị-xã hội trong hệ thống chính trị các cấp, các ngành, các địa phương
đều phải coi trọng công tác giáo dục lý luận chính trị trong cơ quan, tổ chức của
mình. Giáo dục lý luận chính trị hiện nay còn được tổ chức kinh tế, doanh nghiệp
quan tâm bởi họ coi đó là giải pháp nhằm tăng chất lượng nguồn nhân lực, tạo
đồng thuận để phát triển.
Giáo dục lý luận chính trị của Đảng ở nước ta là giáo dục chính thống, thống

nhất, có sự lãnh đạo, chỉ đạo trong cả nước, theo hệ thống của Đảng, các cấp ủy và các
cơ quan tham mưu, tư vấn về lĩnh vực tư tưởng, lý luận.
Với yêu cầu của nhiệm vụ cách mạng và đặc điểm của mỗi đối tượng, nội dung
giáo dục lý luận chính trị có những mức độ như sau:

14


Giáo dục lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo các cấp của Đảng và hệ
thống chính trị theo trình độ lý luận chính trị: sơ cấp, trung cấp, cử nhân, cao cấp.
Giáo dục lý luận chính trị phổ cập cho toàn thể cán bộ, đảng viên của Đảng.
Giáo dục lý luận chính trị theo các chương trình trong hệ thống giáo dục quốc
dân, theo các loại trường lớp, bậc học, cấp học.
Bồi dưỡng lý luận chính trị thường xuyên cho cán bộ, đảng viên, quần chúng
nhân dân, nhất là các vấn đề mới và theo chương trình chuyên đề.
Tổ chức tuyên truyền, phổ biến lý luận chính trị trên hệ thống thông tin đại
chúng, qua hoạt động của đội ngũ báo cáo viên.
Thực hiện và vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục lý uận chính trị,
trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn quan tâm chăm lo công
tác này, có nhiều tìm tòi, đổi mới, cải tiến nội dung, hình thức, phương pháp
giảng dạy lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên. Công tác giáo dục lý luận
trong những năm qua cũng đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong việc nâng
cao nhận thức của đảng viên, cán bộ và nhân dân, góp phần thực hiện thắng lợi
nhiệm vụ chính trị, thực hiện đường lối đổi mới. Bức tranh đất nước Việt Nam
hôm nay có sự đóng góp lớn của công tác giáo dục lý luận chính trị.
Nghị quyết 01 của Bộ Chính trị về công tác lý luận trong giai đoạn hiện
nay đã khẳng định rất rõ “chưa bao giờ thực tiễn đặt ra những đòi hỏi bức xúc
đối với công tác lý luận như hiện nay...lý luận thực sự khoa học là cơ sở để nâng
cao vai trò tiên phong lãnh đạo của Đảng trong hoạt động thực tiễn, là cơ sở để
giáo dục lý tưởng, nâng cao niềm tin” [20, tr. 26].

Trong bối cảnh đất nước ta đang đẩy mạnh CNH-HĐH, sự nghiệp đổi mới
đi vào chiều sâu và hội nhập quốc tế ngày càng mạnh mẽ thì nhiệm vụ của công
tác nghiên cứu, giáo dục lý luận chính trị ngày càng nặng nề. Theo đó, nội dung

15


nghiên cứu, giáo dục cũng ngày càng phong phú, đa dạng hơn. Thực tế đó đòi
hỏi công tác nghiên cứu, giáo dục lý luận chính trị của Đảng phải không ngừng
đổi mới để nâng cao chất lượng, hiệu quả, góp phần đưa đất nước phát triển bền
vững theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
1.1.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về giáo dục lý luận chính trị
Giáo dục lý luận chính trị là một nội dung trong tư tưởng Hồ Chí Minh về
giáo dục, đồng thời cũng là một nội dung quan trọng trong tư tưởng của Người
về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, về công tác lý luận. Trong suốt cuộc đời hoạt động
cách mạng của mình, Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến công tác giáo dục lý luận
chính trị, theo Người đây là hoạt động quan trọng, quyết định sự thành bại của sự
nghiệp cách mạng xuyên suốt mọi giai đoạn lịch sử. Với ý nghĩa đó mà ngay từ
những năm tháng đầu thế kỷ XX, Hồ Chí Minh đã lựa chọn con đường cứu nước
cho dân tộc Việt Nam một cách riêng biệt, không giống các con đường cứu nước
của các nhà cách mạng tiền bối lúc bấy giờ. Theo Người thì thiếu lý luận cách
mạng là nguyên nhân sâu xa nhất dẫn đến thất bại của các cuộc đấu tranh chống
Pháp trước khi đảng cộng sản ra đời.
Có thể nói rằng, Hồ Chí Minh là người đầu tiên của nước ta quan tâm tới
lý luận cách mạng và thực hành kiên trì, bền bỉ việc giáo dục lý luận chính trị
cho các thế hệ người Việt Nam yêu nước. Người đã để lại cho cách mạng Việt
Nam một di sản to lớn về công tác giáo dục lý luận chính trị. Đó là cả một hệ
thống các quan điểm của Người về giáo dục lý luận chính trị, về vị trí, về mục
đích của giáo dục lý luận chính trị cũng như về nội dung, phương pháp giáo dục
lý luận chính trị. Trong đào tạo, bồi dưỡng các thế hệ cách mạng Việt Nam, Hồ

Chí Minh đặc biệt quan tâm công tác giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng

16


viên. Đó là một trong những vấn đề quán xuyến suốt cả cuộc đời hoạt động cách
mạng của Hồ Chí Minh.
Trong những năm tháng hoạt động ở nước ngoài Người đã nhận thấy
muốn đánh được thực dân Pháp, giành độc lập tự do thì trước hết phải làm cho
dân giác ngộ. Đó chính là lý do Hồ Chí Minh mở lớp huấn luyện lý luận cách
mạng cho những người yêu nước của Việt Nam tại Quảng Châu năm 1925. Với
mục đích đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ nòng cốt rồi
đưa họ trở về Việt Nam làm hạt nhân trong phong trào cách mạng. Cùng với việc
mở lớp học, Người quyết định ra báo, xuất bản sách để đẩy mạnh công tác tuyên
truyền. Báo Thanh niên, tờ báo do Người sáng lập ra số đầu tiên ngày 21 tháng 6
năm 1925 tại Quảng Châu trở thành cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách
mạng thanh niên là công cụ đắc lực trong việc tuyền bá tư tưởng cách mạng tới
quần chúng nhân dân. Khởi thuỷ từ những bài giảng tại lớp huấn luyện ở Quảng
Châu của Hồ Chí Minh, tác phẩm Đường Cách mệnh đã trở thành tác phẩm lý
luận chính trị đầu tiên của cách mạng Việt Nam. Ngay tờ bìa của cuốn sách, Hồ
Chí Minh đã trích câu của Lênin trong tác phẩm “Làm gì” như một lời tựa:
“Không có lý luận cách mệnh, thì không có cách mệnh vận động…Chỉ có theo lý
luận cách mệnh tiền phong, Đảng cách mệnh mới làm nổi trách nhiệm cách
mệnh tiền phong” [40, tr. 259] . Báo thanh niên số ra 95, 97 viết: “ Lý luận mà
không thực hành thì không để làm gì. Thực hành mà không có lý luận thì thất
bại”. Người xác định: Cách mệnh trước hết phải có Đảng cách mệnh. Cách mạng
muốn thành công là Đảng phải vững mạnh, Đảng muốn vững mạnh phải có lý
luận soi đường và tất cả cán bộ, đảng viên cần phải hiểu và thực hành theo lý
luận đó. “Đảng có vững cách mệnh mới thành công, cũng như người cầm lái có
vững thuyền mới chạy, Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt, trong

17


Đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy. Đảng mà không có chủ
nghĩa như người không có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam”. [40, tr. 268]
Như vậy, Đảng cách mạng phải có lý luận tiền phong và giáo dục lý luận
chính trị là nhân tố không thể thiếu được. Hồ Chí Minh đã sử dụng giáo dục lý
luận chính trị để làm cơ sở thành lập Đảng và Người cùng với Đảng liên tục thực
hành giáo dục lý luận chính trị cho những người Việt Nam yêu nước, xây dựng
Đảng cả về tư tưởng, chính trị, tổ chức, làm hạt nhân lãnh đạo dân tộc liên tiếp
giành thắng lợi trong việc giành chính quyền và trong hai cuộc kháng chiến
chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ của cách mạng Việt Nam.
Trong nhiều bài nói, bài viết của mình, Hồ Chí Minh thường có nhiều
cách dùng thuật ngữ giáo dục lý luận chính trị, có khi rất cụ thể chi tiết, có khi
rất khái quát, những cụm từ mà Người đề cập đến công tác giáo dục lý luận
chính trị là huấn luyện lý luận, đào tạo lý luận chính trị, bồi dưỡng lý luận, công
tác giáo dục lý luận chính trị…nhưng tựu chung lại Người muốn nói rõ thêm cho
công tác giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ. Chúng ta có thể hiểu giáo dục lý
luận chính trị cho cán bộ theo quan điểm của Hồ Chí Minh là quá trình giáo dục,
bồi dưỡng những tri thức lý luận chính trị, cốt lõi là lý luận Mác-Lênin, đường
lối, chính sách của Đảng, nhằm nâng cao trình độ nhận thức, giác ngộ cách mạng,
xây dựng thế giới quan và phương pháp luận khoa học, bồi dưỡng những phẩm
chất chính trị, đạo đức và năng lực của người cán bộ cách mạng.
Như vậy giáo dục lý luận chính trị theo Hồ Chí Minh là một khâu công tác
quan trọng của Đảng nhằm làm cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân
nắm bắt được những kiến thức về chủ nghĩa Mác-Lênin, về đường lối, chính
sách của Đảng, nâng cao phẩm chất cách mạng và năng lực hoạt động thực tiễn
của họ, hướng dẫn họ vận dụng những hiểu biết ấy vào cuộc sống.

18


Ngày nay giáo dục lý luận chính trị được hiểu là quá trình phổ biến, truyền
bá một cách cơ bản, có hệ thống nền tảng tư tưởng, cương lĩnh, đường lối, quan
điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cho cán bộ, đảng viên và
nhân dân. Cụ thể là Chủ nghĩa Mác-Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm,
đường lối, chính sách của Đảng Cộng sản Việt Nam và Nhà nước Cộng hoà xã hội
chủ nghĩa Việt Nam, định hướng các lĩnh vực khoa học và công nghệ, kinh tế, các
thành tựu khoa học xã hội và nhân văn, các thông tin chính trị, xã hội và văn hoá.
Công tác giáo dục lý luận chính trị góp phần quan trọng vào việc nâng cao
trình độ giác ngộ của quần chúng nhân dân, khơi dậy niềm tự hào dân tộc để mỗi
người cán bộ, đảng viên, quần chúng nhân dân làm động lực hoàn hành tốt
nhiệm vụ chính trị mà Đảng và Nhà nước giao cho.
Giáo dục lý luận chính trị còn giúp mỗi người khắc phục những tư tưởng
lạc hậu, nâng cao trình độ chính trị góp phần xây dựng và hoàn thiện nhân cách
con người Việt Nam.
1.1.3. Sự cần thiết của giáo dục lý luận chính trị
Vị trí, vai trò của giáo dục lý luận chính trị
Theo quan điểm Hồ Chí Minh, giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ có vị trí
quan trọng hàng đầu trong hoạt động lãnh đạo và công tác xây dựng Đảng, trong quá
trình tiến bộ trưởng thành của mỗi người cán bộ trong sự nghiệp cách mạng. Người
nói: “Làm mà không có lý luận thì không khác gì đi dò trong đêm tối, vừa chậm chạp,
vừa hay vấp váp. Có lý luận thì mới hiểu được mọi việc trong xã hội, trong phong
trào để chủ trương cho đúng, làm cho đúng” [44, tr. 47].
Nói về lý luận, Hồ Chí Minh đã định nghĩa rất đơn giản và dễ hiểu: “Đem
thực tế trong lịch sử, trong kinh nghiệm, trong các cuộc tranh đấu, xem xét, so
sánh thật kỹ lưỡng, rõ ràng, làm thành kết luận. Rồi lại đem nó chứng minh với

19

thực tế. Đó là lý luận chân chính” [43, tr. 233]. Như vậy, hiểu lý luận, học lý
luận chính là chúng ta đã thu nhận được những kiến thức trong tự nhiên và xã
hội, những bài học kinh nghiệm trong lịch sử ông cha ta. Đó là điều quan trọng
và rất cần thiết. Từ đó có thể khái quát vị trí, vai trò của giáo dục lý luận chính
trị theo Hồ Chí Minh ở các điểm sau:
Một là, Hồ Chí Minh cho rằng học lý luận để nâng cao vốn lý luận của
mỗi cán bộ, từ đó mà nâng cao trình độ lý luận của Đảng để bản thân mỗi cán bộ
hoàn thành tốt hơn công việc của mình và như thế toàn Đảng sẽ hoàn thành tốt
hơn nhiệm vụ của Đảng.
Hai là, theo Hồ Chí Minh, Đảng ta có nhiều ưu điểm nhưng còn có nhiều
nhược điểm mà “một trong những nhược điểm lớn là trình độ lý luận còn thấp
kém” và “vì trình độ lý luận thấp kém cho nên đứng trước nhiệm vụ cách mạng
ngày càng mới và phức tạp, trong việc lãnh đạo, Đảng ta không khỏi lúng túng,
không tránh khỏi sai lầm, khuyết điểm” [46, tr. 492]. Do vậy học tập lý luận là
nhu cầu thiết yếu của thực tế đòi hỏi.
Ba là, xuất phát từ thực tế nước ta chưa hoàn thành nhiệm vụ cách mạng
dân tộc dân chủ nhân dân, trong khi đó thế giới và trong nước đã biến đổi đòi hỏi
chúng ta phải có những đường lối, phương châm, phương pháp đấu tranh cho
thích hợp. Điều đó đòi hỏi Đảng ta phải tự nâng cao mình lên nữa, mà muốn tự
nâng cao mình thì phải tổ chức học tập lý luận trong toàn Đảng, trước hết là
trong cán bộ cốt cán của Đảng.
Bốn là, muốn đỡ bớt mò mẫm, muốn đỡ phạm sai lầm thì chúng ta phải tự
nâng cao sự tu dưỡng về chủ nghĩa Mác-Lênin. Như thế là phải học tập lý luận,
phải nâng cao trình độ lý luận chung của Đảng, trước hết là của cán bộ cốt cán
của Đảng.

20

Năm là, mỗi đảng viên phải tự cải tạo mình, đấu tranh chống thói hư tật
xấu, đấu tranh tự khắc phục chủ nghĩa cá nhân, rèn luyện chủ nghĩa tập thể, gắn
bó chặt chẽ với quần chúng, phát huy đầy đủ tính sáng tạo của quần chúng thì
phải học lý luận để nâng cao trình độ lý luận chung của Đảng, đó là một đòi hỏi
bức thiết của Đảng ta.
Những điểm trên cho thấy Hồ Chí Minh rất quan tâm đến thực tế vốn lý
luận của cán bộ, đảng viên và coi đó là một trong những vấn đề quan trọng hàng
đầu của công tác giáo dục lý luận chính trị mà Đảng phải thực hiện để nâng cao
trình độ, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, của các tổ chức cơ sở
Đảng các cấp và của đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Mục đích của giáo dục lý luận chính trị
Mục đích giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên, theo Hồ Chí
Minh, trước hết nhằm trang bị hệ thống luận điểm cách mạng, khoa học, phương
pháp luận biện chứng, từ đó nâng cao giác ngộ lý tưởng cách mạng, củng cố
niềm tin vào tiền đồ cộng sản chủ nghĩa bằng các cơ sở khoa học, trang bị công
cụ nhận thức nhằm giải quyết yêu cầu thực tiễn thường xuyên biến đổi đặt ra.
Theo Hồ Chí Minh, mục đích của giáo dục lý luận chính trị gồm:
Thứ nhất, “Mục đích của công tác lý luận là để vận dụng chứ không phải
học lý luận vì lý luận, hoặc vì tạo cho mình một cái vốn lý luận để sau này đưa ra
mặc cả với Đảng. Tất cả những động cơ học tập không đúng đắn đều phải tẩy trừ
cho sạch” [46, tr. 497]. Từ chủ nghĩa yêu nước đến với chủ nghĩa Mác-Lênin, từ
chủ nghĩa Mác – Lênin vận dụng sáng tạo vào hoàn cảnh thực tế của nước ta. Đó
chính là mục đích học lý luận để nhằm giải quyết những nhiệm vụ thực tiễn của
Hồ Chí Minh.

21


Thứ hai, để sửa chữa tư tưởng: Hồ Chí Minh cho rằng trong Đảng ta trình

độ lý luận còn thấp, không ai có thể tự xưng mình là giỏi lý luận, do vậy “hăng
hái theo cách mạng, điều đó rất hay. Nhưng tư tưởng chưa thật đúng là tư tưởng
cách mạng, vì thế cần phải học tập để sửa chữa cho đúng. Tư tưởng đúng thì
hành động mới khỏi sai lạc và mới làm tròn nhiệm vụ cách mạng được” [44, tr.
50]. Vì có không ít cán bộ, đảng viên đã có thái độ xem nhẹ học tập lý luận, kiêu
ngạo, tự phụ, tự mãn. Đây chính là kẻ thù số một của học tập, cho nên Hồ Chí
Minh yêu cầu đảng viên ra sức học lý luận, mở rộng tự phê bình và phê bình.
Phải khiêm tốn, thật thà, cái gì biết thì nói biết, không biết thì nói không biết, và
xem việc học tập là một nhiệm vụ mà người cách mạng phải làm thường xuyên,
không lùi bước trước bất kỳ khó khăn nào trong việc học tập.
Thứ ba, để tu dưỡng đạo đức cách mạng: Hồ Chí Minh rất quan tâm giáo
dục lý luận chính trị gắn với giáo dục đạo đức cách mạng. Người nói: “Có đạo
đức cách mạng thì mới hy sinh tận tuỵ với cách mạng, mới lãnh đạo được quần
chúng, đưa cách mạng tới thắng lợi hoàn toàn” [44, tr. 50]. Tu dưỡng đạo đức
cách mạng là để phục vụ sự nghiệp cách mạng, quyết tâm suốt đời đấu tranh cho
Đảng, cho cách mạng, hết lòng hết sức phục vụ nhân dân, vì đảng, vì dân mà đấu
tranh quên mình.
Thứ tư, giáo dục lý luận chính trị là làm cho cán bộ, đảng viên tin tưởng:
“Tin tưởng vào đoàn thể. Tin tưởng vào nhân dân. Tin tưởng vào tương lai của
dân tộc. Tin tưởng vào tương lai của cách mạng. Có tin tưởng thì lúc ra thực hành
mới vững chắc, hăng hái, lúc gặp khó khăn mới kiên quyết, hy sinh” [44, tr. 50].
Thứ năm, để thực hành: “Học với hành phải đi đôi. Học mà không hành
thì học vô ích. Hành mà không học thì hành không trôi chảy” [44, tr. 50]. Quan
điểm này, Hồ Chí Minh khẳng định lại một lần nữa mục đích của giáo dục lý

22


luận chính trị là để nhằm giải quyết những nhiệm vụ thực tiễn, vì thế việc giáo
dục lý luận chính trị cho cán bộ không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ và lĩnh hội

những kiến thức lý luận chung chung mà phải đi đến hình thành lập trường, quan
điểm, phương pháp của mình để vận dụng lập trường, quan điểm, phương pháp
đó vào thực tiễn cách mạng, đưa cách mạng tới thắng lợi hoàn toàn.
Quan điểm của Hồ Chí Minh về mục đích giáo dục lý luận chính trị cho
thấy vai trò quan trọng của giáo dục lý luận chính trị. Đồng thời, tác động trực
tiếp đến người học, đến tư tưởng đạo đức và khả năng thực hành công việc của
mỗi người, giúp họ khắc phục những tư tưởng lạc hậu, nâng cao tinh thần tự giác
và tích cực trong quá trình cải tạo, xây dựng con người mới. Giáo dục lý luận
chính trị nhằm nâng cao trình độ chính trị của mỗi người, đặc biệt là cán bộ,
đảng viên, giúp họ nắm bắt chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà
nước một cách đúng đắn.
Giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên là yêu cầu vừa cấp bách,
vừa thường xuyên
Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến công tác giáo dục lý luận chính trị, theo
Người đây là nhiệm vụ quan trọng, quyết định sự thành bại của sự nghiệp cách
mạng. Với ý nghĩa đó, giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên là yêu cầu
quan trọng hàng đầu của Đảng. Hồ Chí Minh đã nói: “Lý luận như cái kim chỉ
nam, nó chỉ phương hướng cho chúng ta trong công việc thực tế. Không có lý
luận thì lúng túng như nhắm mắt mà đi” [43, tr. 233-234].
“Cán bộ là cái gốc của mọi công việc” [43, tr. 269] và “huấn luyện cán bộ
là công việc gốc của Đảng”, do đó họ cần phải được học tập lý luận chính trị.
Chỉ trên cơ sở được học tập, thấm nhuần chủ nghĩa Mác – Lênin, họ mới có đầy
đủ năng lực trí tuệ, hiểu biết một cách sâu sắc đường lối của Đảng, chủ trương,

23


chính sách của Nhà nước để truyền đạt, phổ biến rộng rãi trong quần chúng nhân
dân, hướng dẫn nhân dân thực hiện một cách có hiệu quả. Hơn nữa việc học tập
lý luận chính trị còn giúp cán bộ, đảng viên rèn luyện, hình thành cho mình bản

lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức cách mạng, hoàn thành những mục tiêu cách
mạng của Đảng.
Thấm nhuần quan điểm của Mác – Lênin về tầm quan trọng của giáo dục
lý luận chính trị nên Hồ Chí Minh hết sức quan tâm, chú trọng đến công tác này.
Người đã nhiều lần nhấn mạnh đây là điều kiện tiên quyết đảm bảo cho Đảng
vững mạnh, cho cách mạng thành công. Từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam chưa
ra đời, Người đã khẳng định: “Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt,
trong Đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy. Đảng mà không có
chủ nghĩa như người không có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam” [40, tr. 268].
Chính vì vậy, để chuẩn bị cho việc truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin vào Việt
Nam, Hồ Chí Minh đã cho mở lớp bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ vào
năm 1925 tại Quảng Châu, cho ra đời cuốn sách lý luận đầu tiên của cách
mạng Việt Nam: đó là tác phẩm Đường Cách mệnh do chính Người biên soạn.
Người đã tổ chức bồi dưỡng lý luận chính trị cho những cán bộ đầu tiên của
Đảng Cộng sản Việt Nam. Giúp họ hiểu về chủ nghĩa Mác – Lênin, sau này về
nước tuyên truyền tư tưởng Mác – Lênin trong giai cấp công nhân và nhân
dân lao động Việt Nam. Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình,
Hồ Chí Minh thường xuyên nhắc nhở cán bộ phải không ngừng học tập lý
luận cách mạng và vận dụng lý luận đó vào trong hoạt động thực tiễn.
Dưới sự giáo dục, rèn luyện của Hồ Chí Minh, học tập lý luận không
chỉ để nâng cao trình độ lý luận mà còn giúp cho cán bộ, đảng viên có được tư
tưởng, đạo đức cách mạng tốt, giúp họ trở thành những người vừa có tài vừa

24


có đức, vừa hồng vừa chuyên, đó chính là những phẩm chất mà người cán bộ
cần phải có.
Giáo dục lý luận chính trị là điều kiện tiên quyết đảm bảo cho Đảng
vững mạnh, nên Đảng phải thường xuyên đẩy mạnh công tác giáo dục lý luận

chính trị để Đảng ta có thể hoàn thành tốt hơn nhiệm vụ cách mạng của mình.
Đó là yêu cầu vừa cấp bách, vừa là việc làm thường xuyên của Đảng, nhằm
nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên.
Tất cả sự quan tâm, chú trọng của Hồ Chí Minh đối với công tác giáo
dục lý luận chính trị cho thấy sự cần thiết của công tác giáo dục lý luận chính
trị trong việc giáo dục đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, trong sự thành bại của cách
mạng Việt Nam và ngày nay vẫn còn nguyên giá trị.
1.2. Nội dung giáo dục lý luận chính trị
1.2.1. Giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin
Để thực hiện mục đích giáo dục lý luận chính trị, nội dung giáo dục lý
luận chính trị cho cán bộ là mối quan tâm thường xuyên của Hồ Chí Minh.
Trong nhiều bài nói, bài viết Người đề cập khá nhiều vấn đề xác định nội dung
giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, như giáo dục những nguyên lý của chủ nghĩa
Mác- Lênin, công tác xây dựng Đảng, đường lối, quan điểm của Đảng, chủ trương,
chính sách pháp luật của Nhà nước, đạo đức cách mạng, những kinh nghiệm của
các nước và tình hình thế giới… tư tưởng cơ bản xuyên suốt của Người về nội
dung giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ ở 3 nội dung lớn, và nội dung đầu tiên
giáo dục những nguyên lý chủ nghĩa Mác- Lênin cho cán bộ, đảng viên.
Người đã sớm xác định được vai trò quan trọng của chủ nghĩa Mác-Lênin
đối với cách mạng Việt Nam. Ngay từ những năm đầu thế kỷ XX, đánh giá về vị
trí của chủ nghĩa Mác –Lênin trong số các lý luận, các chủ nghĩa đang lan truyền

25