ĐỀ CưƠNG MÔN HỌC Một số vấn đề cơ bản về lịch sử văn hoá tƣ tƣởng Việt Nam

Đại học Quốc gia Hà Nội
Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Khoa: Lịch sử
ĐỀ CƢƠNG MÔN HỌC
Một số vấn đề cơ bản về lịch sử văn hoá - tƣ tƣởng Việt Nam
Major Issues of Vietnamese Cultural and Ideological History
1. Thông tin về giảng viên
Họ và tên giảng viên: Nguyễn Hải Kế
Chức danh, học hàm, học vị: PGS, TSKH
Thời gian, địa điểm làm việc:
- Thời gian: Thứ 2 & thứ 5
- Địa điểm: Văn phòng khoa Lịch sử,
tầng 3, nhà B, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn,
336 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội
Địa chỉ liên hệ: Văn phòng khoa Lịch sử,
tầng 3, nhà B, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn,
336 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội
Điện thoại: 84.4.8589847; Mobile: 0983656099
Email:
Các hướng nghiên cứu chính:
+ Lịch sử chống ngoại xâm và nghệ thuật quân sự Việt Nam thời kỳ cổ trung đại
+ Làng xã, nông dân và phong trào nông dân trong lịch sử cổ trung đại Việt Nam
+ Lịch sử tư tưởng và văn hoá Việt Nam thời kỳ cổ trung đại
+ Tiếp xúc và giao lưu văn hoá Việt Nam, khu vực và thế giới
2. Thông tin chung về môn học
- Tên môn học: Một số vấn đề cơ bản về lịch sử văn hoá - tư tưởng Việt Nam
- Mã môn học: HIS 6003
- Số tín chỉ: 02
- Môn học: Bắt buộc

1

- Địa chỉ khoa/bộ môn phụ trách môn học: Khoa Lịch sử, tầng 3, nhà B, Trường Đại học
Khoa học xã hội và nhân văn, 336 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội.
3. Mục tiêu của môn học
- Mục tiêu kiến thức:
Chuyên đề cung cấp cho học viên các kiến thức cơ bản, toàn diện về vấn đề lịch sử
văn hoá tư tưởng Việt Nam, từ các nhân tố tác động, quá trình hình thành, các lĩnh vực của
đời sống văn hoá - tư tưởng, những đặc trưng cơ bản, quá đó học viên có thể đưa ra những
kiến giải các vấn đề về văn hoá - tư tưởng Việt Nam.
- Mục tiêu kỹ năng:
+ Nâng cao khả năng tìm kiếm, tham khảo các nguồn tài liệu trong nghiên cứu.
+
, đánh

.

+ Phân tích, tổng hợp các tri thức để nhìn nhận, lý giải các đặc trưng của văn hoá tư tưởng Việt Nam; vận dụng và bước đầu đưa ra một số đề xuất, giải pháp góp phần giữ
gìn, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá Việt Nam truyền thống.
4. Tóm tắt nội dung môn học:
Nội dung môn học là những kiến thức về nền tảng và quá trình hình thành các đặc
trưng cơ bản của văn hoá - tư tưởng Việt Nam, bao gồm các lĩnh vực tôn giáo, tín ngưỡng
và hệ tư tưởng; vấn đề giáo dục khoa cử; văn tự, văn học, mỹ thuật, nghệ thuật, y học và
khoa học kỹ thuật.., đời sống vật chất; văn hoá đô thị; thiết chế quản lý làng xã... Các lĩnh
vực của đời sống văn hoá - tư tưởng trên được nhìn nhận, đánh giá dưới góc độ tác động
của môi trường tự nhiên, vị trí địa lý, kinh tế, các đặc điểm lịch sử, xã hội...

2

5. Nội dung môn học, hình thức tổ chức dạy và học
Hình thức tổ chức dạy và học

Nội dung

Chƣơng 1. Nền tảng văn hóa Việt Nam

Lên lớp

Tổng:
30
tự nghiên
cứu: 10
Tự học,

Lý
thuyết: 16

Thảo
luận: 4

4

1

2

7

4

1

3

8

4

1

3

8

4

1

2

7

1.1. Môi trường địa lý tự nhiên
1.2. Môi trường lịch sử - xã hội
Chƣơng 2. Một số vấn đề cơ bản trong văn hóa - tư
tưởng Việt Nam truyền thống
2.1. Đời sống tư tưởng
2.1.1. Đời sống tôn giáo
2.1.2. Tín ngưỡng dân gian

2.2. Đời sống văn hoá
2.2.1. Đời sống văn hoá vật chất
2.2.2. Đời sống văn hoá tinh thần
Chƣơng 4. Một số vấn đề về giao lưu, tiếp xúc văn
hoá - tư tưởng trong lịch sử Việt Nam
4.1. Các đặc điểm của quá trình giao lưu, tiếp xúc văn
hoá trong lịch sử Việt Nam
4.2 Mối quan hệ giữa giao lưu, tiếp xúc văn hoá với
giữ gìn, bảo tồn bản sắc văn hoá
Chƣơng 5. Quá trình chuyển biến văn hoá - tư
tưởng Việt Nam thời cận đại
5.1. Tiếp xúc văn hoá Đông Tây thời kỳ chủ nghĩa
thực dân phương Tây bành trướng
5.2. Điều kiện của cuộc tiếp xúc văn minh Đông Tây ở
Việt Nam nửa cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX
5.3. Những biểu hiện chủ yếu của quá trình chuyển
biến văn hoá - tư tưởng
6. Học liệu
6.1 Giáo trình môn học:
6.2 Danh mục tài liệu tham khảo:

3


6.2.1 Danh mục tài liệu tham khảo bắt buộc:
1. Đào Duy Anh: Việt Nam văn hoá sử cương, Nxb Đồng Tháp, 1998
2. Nguyễn Hải Kế: Tiếp cận bản sắc văn hoá dân tộc từ một chỉ dẫn của Hồ Chí
Minh, Tạp chí Văn hoá nghệ thuật, số 5, 2006
3. Trần Quốc Vượng: Văn hoá Việt Nam tìm tòi và suy ngẫm. Nxb Văn hoá, H., 2000
4. Trần Quốc Vượng: Môi trường con người và văn hoá, Nxb Văn hoá thông tin, H.,

2005
5. Trần Quốc Vượng (chủ biên): Văn hoá học đại cương và cơ sở văn hoá Việt Nam,
Nxb Khoa học xã hội, H., 1996
6. Viện Triết học: Lịch sử tư tưởng Việt Nam (2 tập), Nxb Khoa học xã hội, H., 1993,
1997
6.2.2 Danh mục tài liệu tham khảo thêm:
1. Léoopold Cadière: Về văn hoá tín ngưỡng truyền thống người Việt, Nxb Văn hoá
thông tin, H., 1998
2. Trần Văn Giàu: Sự phát triển của tư tưởng ở Việt Nam từ thế kỷ XIX đến Cách
mạng tháng Tám (tập1: Hệ ý thức phong kiến và sự thất bại của nó trước các nhiệm
vụ lịch sử), Nxb Thành phố Hồ Chí Minh, 1996.
3. Nguyễn Thừa Hỷ: Lịch sử văn hoá Việt Nam truyền thống giản yếu, Nxb Đại học
Quốc gia Hà Nội, H., 1999
4. Phan Ngọc: Bản sắc văn hoá Việt Nam, Nxb Văn hoá Thông tin, 1998
5. Phan Ngọc: Sự tiếp xúc văn hoá Việt Nam với Pháp, Nxb Văn hoá thông tin &
Viện Văn hoá, H., 2006
6. Hà Văn Tấn: Đến với lịch sử văn hoá Việt Nam, Nxb Hội nhà văn, 2005
7. Lê Ngọc Thắng, Lâm Bá Nam: Bản sắc văn hoá các dân tộc Việt Nam, Nxb Văn
hoá dân tộc, H., 1990
8. Trần Ngọc Thêm: Tìm về bản sắc văn hoá Việt Nam, Nxb Tp. Hồ Chí Minh, 2001
9. Nguyễn Đăng Thục: Lịch sử tư tưởng Việt Nam (6 tập). Nxb Tp. Hồ Chí Minh,
1992.
10. Viện Triết học: Nho giáo tại Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội. H., 1994
7. Phƣơng pháp, hình thức kiểm tra - đánh giá kết quả học tập môn học
7.1. Kiểm tra - đánh giá thường xuyên
* Hình thức: tham gia lớp học, làm bài tự học
* Tỷ trọng: 10%
7.2. Kiểm tra - đánh giá định kì
4

- Kiểm tra giữa kì:
* Hình thức: viết
* Điểm và tỷ trọng: 30%
- Thi hết môn học/chuyên đề:
* Hình thức: tiểu luận
* Điểm và tỷ trọng: 60%

Phê duyệt của Trƣờng

Chủ nhiệm Khoa

Ngƣời biên soạn

PGS.TSKH Nguyễn Hải Kế

PGS.TSKH Nguyễn Hải Kế

5