SIÊU ÂM SẢN CÁC ĐƯỜNG CẮT

CÁC ĐƯỜNG CẮT CƠ BẢN
TRONG SẢN PHỤ KHOA
BS.LĂNG THỊ HỮU HIỆP
TRƯỞNG KHOA CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH
BV. TỪ DŨ

1


CHỈ ĐỊNH SIÊU ÂM


Phụ khoa:


Kích thước và hình dạng tử cung (TC): bình thường,
không bình thường ( TC đôi, TC 2 buồng, không có TC)



U xơ tử cung( UXTC) và vò trí UXTC.



Khối u buồng trứng: vò trí, tính chất ( hỗn hợp, nang
nước…)

2




Một số tính chất liên quan tính chất ác tính của u.



U ở phần phụ: nang , abcès, u lạc nội mạc tử cung..



Theo dõi sự tiến triển của nang, abcès, u lạc nội mạc
tử cung…



Xác đònh vò trí dụng cụ TC trong Tc, loại dụng cụ TC.



Theo dõi rụng trứmg và điều trò vô sinh.



Hướng dẫn để dẫn lưu abcès hay sinh thiết khối u

3


Sản khoa:


Siêu âm được thực hiện như một xét nghiệm thường
quy trong thai kỳ, tốt nhất là ở tuần 17- 18 vì lúc này
thai nhi đã đủ lớn và phát triển đầy đủ để siêu âm có
thể phát hiện các dò tật bẩm sinh ( DTBS).

4


Ba tháng đầu :


Theo dõi sự phát triển của nang noãn và xác đònh
thời gian rụng trứng.



Chẩn đoán có thai, tim thai, tuổi thai ( nếu kế hoạch
thì chọn phương pháp thích hợp).



Xác đònh thai bình thường.



Chẩn đoán: đa thai, thai trứng, thai ngoài tử cung, thai
lưu…



Thai + khối u: u xơ tử cung, u nang buồng trứng…

5




Theo dõi có thai lại ở người hậu thai trứng.



Thai + DCTC ( còn hay bò rớt ra ngoài).



Kiểm tra sau nạo ( sót nhau, sót thai)



Thai + TC bất thường ( TC 2 buồng, TC đôi…)

6


Ba tháng giữa và ba tháng cuối:


Xác đònh tuổi thai, tim thai, số lượng thai.



Thai chết lưu.



Đa thai và hiện tượng truyền máu giữa 2 thai.



Thai + khối u.



Dò dạng thai( đầu, ngực, bụng, tim, thận..)



Xác đònh tư thế, ngôi thế thai.



Đánh giá sự phát triển của thai, hình thái học, đánh
giá nhau, thể tích nước ối, dây rốn.

7




Theo dõi về sinh lý thai để tiên lượng thai suy.



Các hoạt động của thai: cử động, hô hấp, huyết động
học, chức năng bài tiết thận thai.



Ngoài ra còn: hướng dẫn chọc dò ối, sinh thiết gai
nhau, chọc dò cuống rốn..

8


Các chỉ đònh sau đẻ:


Theo dõi sự co hồi TC, chẩn đoán sót nhau, nhiễm
trùng tạo mủ ( sau đẻ, sau mổ…)



Chẩn đoán vỡ bàng quang, vỡ TC, viêm phúc mạc
sau đẻ.



Chẩn đoán khối huyết tụ, mủ tụ sau đẻ ( sau mổ)



Chẩn đoán sót gạc sau mổ…

9


Siêu âm ngã âm đạo:



Nhìn thấy rõ TC và 2 phần phụ.
Rất hữu ít để phát hiện sớm k nội mạc TC.

10


SIEU AM CHAN ẹOAN
TRONG PHUẽ KHOA

11


ĐIỀU CƠ BẢN:


Thuật ngữ
 Echo trống ( echo free, không có echo); echo kém ( echo poor);

echo dày ( echo rich); echo hỗn hợp( echo mix).


Kỹ thuật:
 Nguyên tắc tổng quát:
 Siêu âm ngã bụng: BQ phải thật đầy để tạo ra một cửa sổ âm

thanh giúp việc quan sát TC và 2 hố chậu mới rõ được. Do đó
phải cho bệnh nhân uống nước # 500 ml trước khi khám 1 – 2
giờ( trong phụ khoa và thai dưới 3 tháng)
 Hoặc khi siêu âm cấp cứu phải bơm bàng quang

12


 Siêu âm ngã âm đạo: không cần nhòn tiểu.
 Giới hạn của đầu dò âm đạo:


Chỉ thấy cấu trúc gần.



Không thấy được khối u toàn ổ bụng hay bệnh lý ổ
bụng.



Không dùng được ở người độc thân, hay mãn kinh
lâu.

 Hữu ít:





Phát hiện sớm TNTC, doạ sảy thai, thai ngừng tiến
triển trong tử cung ( thai lưu), phóng noãn, khối u
phần phụ, bệnh lý TC ( UXTC…)
Không cần nhòn tiểu.

13


CÁC HÌNH ẢNH BẤT THƯỜNG VÀ CÁC ĐƯỜNG
CẮT CƠ BẢN:


Tử cung:


Kích thước bình thường của tử cung:


ĐKTS: 20 – 45 mm.



ĐK ngang: 45 – 60 mm



ĐK dọc ( từ đáy đến cổ tử cung): 75 – 95mm



Vò trí: ngã trước, ngã sau.



Hình nón, đáy ở trên, mật độ đều, đồng nhất, bờ đều,
kích thước trong giới hạn bình thường.

14




NMTC là một đường echo dày ở giữa lòng TC, thay đổi
theo chu kỳ Kn.
 Trước rụng trứng (pha tăng trưởng): niêm mạc mỏng

và bao quanh bởi echo kém.
 Khi rụng trứng: có hình hạt café.
 Sau rụng trứng ( pha chế tiết) : niêm mạc sáng và dày

hơn.
 Ở TC đôi có thể thấy 2 NMTC.

15



Buồng trứng:


Là 2 khối echo kém hình ellipse, với trục dài nằm
ngang khi BQ trống.



Sẽ có thay đổi vò trí nhất là khi có thai.



BT nằm ở hố BT, ở 2 bên TC ( vách chậu).



Kích thước thay đổi tuỳ theo tuổi, hậu mãn kinh, có
thai, những giai đoạn khác nhau trong chu kỳ kinh
nguyệt.



Kích thước buồng trứng bình thường:


Người có kinh:



Người chưa dậy thì: 1cm.



Người mãn kinh:

2 – 3,5 cm.
kích thước giảm dần.

16


Các bệnh lý khác:


Vô kinh:
 Bệnh lý thường gặp:
 Dò

tật bẩm sinh: TC đôi, TC 2 sừng, giảm tăng

trưởng TC => sanh non, sẩy thai.
 Tắc

nghẽn của ODT: do dính thứ phát sau

nhiễm trùng hoặc LNMTC, ứ nước VT.
 Bất thường BT: BT đa nang, không rụng trứng.
 Sự

chiếm chỗ của xoang TC: u xơ TC, polyp

lòng TC.
17


 Điều trò vô sinh:
 Bình

thường: nang noãn trưởng thành kích

thước 1,8 – 2,5 cm lần lượt ở mỗi bên trong
chu kỳ kin nguyệt.
 Khi

kích thích với thuốc tăng trưởng noãn

(pergonal, clomid) -> tăng số lượng nang (> 6
nang nơi BT).
 Có

thể thấy ít dòch ở cùng đồ sau khi có sự

rụng trứng bình thường.
18


Triệu chứng tăng kích thích BT ( do tác dụng phụ)


BT 2 bên đa nang, to, vách mỏng -> nang khổng lồ.



Ascites.



Tràn dòch màng phổi trong trường hợp nặng.

Thụ tinh trong ống nghiệm:


Hút trứng trưởng thành -> bơm trứng thụ tinh vào
buồng tử cung



Tác dụng sự phát triển của thai.



(10 – 25 % có kết quả).

19




Khối u vùng chậu:
 Vấn đề lâm sàng:
 Khối u vùng chậu hay là một buồng trứng1 bình

thường.
 Khối u TC hay phần phụ, hay của cơ quan khác.
 U: thể dòch, hỗn hợp, cứng chắc, nếu là nang thì có

vách.
 Khối u có liên quan hay không với cấu trúc vùng chậu.
 Các TC liên quan: ascite, di căn, thận trướng nước.

20




Khối u vùng chậu:


UNBT: nang > 10cm -> cần phẫu thuật.



UXTC: to > 3cm:
nhỏ:

phẫu thuật.

không cần phẫu thuật vì có thể tác

dụng bằng siêu

âm nhiều lần.



Khối U BT có thể phát hiện trong tử cung ở người mãn
kinh.



UNBT thể bì: có thể phẫu thuật cắt bỏ, bóc tách chừa
mô lành.



Khó chẩn đoán ở bệnh nhân béo phì là U TC hay U BT.

21




Những RL bất thường vùng chậu và kết quả xuất huyết
bất thường có thể chẩn đoán bằng siêu âm:
RL tại tử cung:




K thân tử cung, CTC.



UXTC dưới niêm mạc.



Polyp, LNMTC.



RL tại BT, phần phụ: K buồng trứng, bướu BT ( nang ,
đặc) -> tiết hormon, viêm vùng chậu, LNMTC.



Độ K và lan truyền của K ( BT, TC, CTC)



CTC -> BQ, thành chậu, hạch cạnh ĐMC, gan  phẫu
thuật cắt TC không cần thiết.



Tất cả bệnh nhân có K BT cần điều trò phẫu thuật ->
siêu âm sẽ chỉ những nơi sang thương di căn chính.

22






Bệnh lý học: có 4 nhóm cơ bản.


1 U nang đơn độc.



1 khối u đa nang.



Khối U phức tạp.



Khối U cứng chắc ( U đặc).

U nang đơn độc:


Nang BT cơ năng: < 10 cm, do có sự tăng trưởng
hormon, tăng trưởng của noãn không có sự rụng trứng ->
biến mất ở chu kỳ KN tới.



Nang hoàng thể: do sự kích thích của HCG khi có thai có
thể ĐK > 10 cm, biến mất khi thai > 20 tuần thường
không có triệu chứng, nhưng có thể có xuất huyết trong
nang.

23






Nang thanh dòch( Serous):

U lành tính thường gặp ở BT, thường to, vách mỏng, có
thể có vách ngăn ở trong.

Gặp ở người 20 – 50 tuổi. 30 % là 2 bên, nhưng bên đối
diện thường nhỏ.

LNMTC trong BT.

K biểu mô tuyến BT ( cystadeno carcinoma) cần chẩn
đoán phân biệt với: U phúc mạc, ứ nước vòi trứng, bế
kinh ở TC.
Khối U đa nang:







LNMTC.
Nang hoàng tuyến.
Abcès ống dẫn trứng: bờ không đều, vách dày, thường 2
bên ( 1 bên) chứa dòch có echo.
Ứ nước vòi trứng.

24


 Khối U phức tạp:
 U nhày + thanh dòch:


Lành: vách đều, dễ thấy.



Ác: u to, đặc, bờ không đều, vách có chồi sùi, có thể có dòch ổ
bụng.

 K biểu mô tuyến dòch trong BT :


Vách không đều, mô đặc, trong có nang hỗn hợp.



Ascite, ruột dính, có thể di căn ổ bụng.



Ở 2 bên.

 U khác: mole, sẩy thai, ứ mủ buồng TC,

choriocarcinoma.
 Khối U đặc:

 Ở người mãm kinh, phải nghó đến K BT.

25