ĐỀ CƢƠNG CHUYÊN ĐỀ Một số vấn đề về quá trình lãnh thổ và văn hóa của Việt Nam thời kỳ cổ trung đại

Đại học Quốc gia Hà Nội
Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Khoa: Lịch sử
ĐỀ CƢƠNG CHUYÊN ĐỀ
Một số vấn đề về quá trình lãnh thổ và văn hóa của Việt Nam thời kỳ cổ trung đại
Major Issues of the Terriory and Culture Process of Ancient and Medieval Vietnam
1. Thông tin về giảng viên
Họ và tên giảng viên: Vũ Văn Quân
Chức danh, học hàm, học vị: Phó Giáo sư, Tiến sĩ
Thời gian, địa điểm làm việc:
- Thời gian: Thứ 2 & thứ 5
- Địa điểm: Văn phòng khoa Lịch sử,
tầng 3, nhà B, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn,
336 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội
Địa chỉ liên hệ: Văn phòng khoa Lịch sử,
tầng 3, nhà B, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn,
336 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội
Điện thoại: 8585284, Mobile: 0912447313
Email:
Các hướng nghiên cứu chính:
+ Kinh tế hàng hoá và đô thị Việt Nam thời kỳ cổ trung đại
+ Chế độ ruộng đất, kinh tế nông nghiệp trong lịch sử cổ trung đại Việt Nam
+ Một số vấn đề chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá Việt Nam thời Nguyễn
+ Một số vấn đề về quá trình lãnh thổ và văn hóa của Việt Nam thời kỳ cổ trung đại
2. Thông tin chung về môn học
- Tên môn học: Một số vấn đề về quá trình lãnh thổ và văn hóa của Việt Nam thời kỳ cổ
trung đại
- Mã môn học: HIS 8013
- Số tín chỉ: 02
- Môn học: Tự chọn

1


- Địa chỉ khoa/bộ môn phụ trách môn học: Khoa Lịch sử
Tầng 3, nhà B, Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn,
336 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội.
3. Mục tiêu của môn học
- Mục tiêu kiến thức:
Môn học cung cấp cho người học các kiến thức liên quan, bao gồm tiền đề xác lập,
quá trình hình thành các không gian lịch sử - văn hóa và các quốc gia trên lãnh thổ Việt
Nam thời kỳ cổ trung đại; về quá trình thống nhất lãnh thổ và văn hoá qua các thời kỳ; hiểu
được đặc điểm của quá trình lãnh thổ và văn hoá Việt Nam trong lịch sử.
- Mục tiêu kỹ năng:
+ Nâng cao khả năng tìm kiếm, tham khảo các nguồn tài liệu trong nghiên cứu.
+
, nâng cao khả năng lập luận,
đánh giá vấn đề dưới nhiều góc độ,
vấn đề đang đặt ra trong nghiên cứu cũng như thực tiễn hiện nay.
4. Tóm tắt nội dung môn học:
Quan niệm lịch sử Việt Nam là lịch sử của tất cả các cộng đồng tộc người, các nền
văn hóa và quốc gia cổ đại đã và đang tồn tại trên phạm vi lãnh thổ Việt Nam hiện nay; các
không gian lịch sử - văn hóa và quốc gia cổ đại (Văn Lang - Âu Lạc, Chămpa, Phù Nam);
quá trình thống nhất lãnh thổ và văn hóa (tương tác Đại Cồ Việt - Đại Việt với Chămpa và
Chân Lạp; quá trình lãnh thổ và văn hóa qua các giai đoạn: từ thế kỷ X đến đầu thế kỷ XV,
từ đầu thế kỷ XV đến giữa thế kỷ XVI, từ giữa thế kỷ XVI đến giữa thế kỷ XVIII, từ giữa
thế kỷ XVIII đến giữa thế kỷ XIX); một Việt Nam thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ.

5. Nội dung môn học, hình thức tổ chức dạy và học
Hình thức tổ chức
dạy và học

Nội dung

Chƣơng 1. Mở đầu

Tổng:

Thảo
luận: 6

Tự học,
tự nghiên cứu: 24

30

2

8

10

1.1 Vấn đề lãnh thổ và quá trình lãnh thổ trong
lịch sử Việt Nam
1.2 Lịch sử nghiên cứu và các vấn đề đang đặt ra

2


hiện nay
1.3 Nguồn tài liệu và phương pháp nghiên cứu

Chƣơng 2. Các không gian lịch sử - văn hoá và

2

8

10

2

8

10

các quốc gia cổ đại ở Việt Nam
2.1 Các đặc điểm về lịch sử, dân cư, văn hoá tác
động tới quá trình lãnh thổ Việt Nam
2.2 Các quốc gia cổ đại
2.2.1 Văn Lang - Âu lạc
2.2.2 Chămpa
2.2.3 Phù Nam
Chƣơng 3. Về quá trình lãnh thổ và văn hoá
Việt Nam thời kỳ cổ trung đại
3.1. Thế kỷ X - thế kỷ XV
3.2 Thế kỷ XV - thế kỷ XVI
3.3 Thế kỷ XVI - thế kỷ XVIII
3.4 Thế kỷ XVIII - thế kỷ XIX
6. Học liệu
6.1 Giáo trình môn học:
6.2 Danh mục tài liệu tham khảo:

6.2.1 Danh mục tài liệu tham khảo bắt buộc:
1. Đào Duy Anh: Đất nước Việt Nam qua các đời, Nxb Thuận Hoá, Huế, 1996
2. Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam: Lược sử vùng đất Nam Bộ Việt Nam, Nxb Thế
giới, H., 2006.
3. Vũ Minh Giang: Chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam trên vùng đất Nam Bộ, Tạp chí
Khoa học, Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, số 1.2006.
4. Vũ Minh Giang: Một số suy nghĩ về công cuộc nghiên cứu vùng đất Nam Bộ, in
trong Văn hoá Óc Eo và vương quốc Phù Nam, Nxb Thế giới, H., 2008
5. Phan Khoang: Việt sử xứ Đàng Trong, Nxb Văn học, H., 2001.
6. Vũ Văn Quân: Cuộc kháng chiến chống Xiêm cuối thế kỷ XVIII - sự thể hiện sâu
sắc ý thức về chủ quyền lãnh thổ của người Việt Nam ở Nam Bộ, in trong: Một
chặng đường nghiên cứu lịch sử, Nxb Thế giới, H., 2006.
6.2.2 Danh mục tài liệu tham khảo thêm:

3


1. Lương Ninh: Lịch sử vương quốc Chămpa, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, H.,
2004.
2. Lương Ninh: Vương quốc Phù Nam: lịch sử và văn hóa, Nxb Văn hóa thông tin,
H., 2005.
3. Lương Ninh: Nước Phù Nam - một thế kỷ nghiên cứu, Nghiên cứu lịch sử, số 3
(322), 2002
4. Nhiều tác giả: Hùng vương dựng nước, Nxb Khoa học xã hội, H., 1973
5. Nguyễn Quang Ngọc: Lê Thánh Tông và sự toàn vẹn của quốc gia Đại Việt, in
trong Kỷ yếu hhội thảo khoa học kỷ niệm Hoàng đế Lê Thánh Tông (1442 - 1497),
Trường Đại học Hồng Đức xuất bản, Thanh Hoá, 2002
6. Nguyễn Quang Ngọc: Mấy nét về quá trình khai phá đất đai, xác lập và thực thi
chủ quyền trên vùng đất Nam Bộ của chúa Nguyễn từ đầu thế kỷ XVII đến giữa thế
kỷ XVIII, in trong Văn hoá Óc Eo và vương quốc Phù Nam, Nxb Thế giới, H., 2008

7. Vũ Văn Quân: Trương Đăng Quế và công cuộc kinh lý vùng đất Nam Bộ năm
1836, Nghiên cứu lịch sử, số 7, 2006
8. Trần Quốc Vượng: Dặm dài đất nước (2 tập), Nxb Thuận Hoá, Huế, 2006
7. Phƣơng pháp, hình thức kiểm tra - đánh giá kết quả học tập môn học
- Thi hết môn:
i đồng chuyên môn
* Điểm và tỷ trọng: 100%
Phê duyệt của Trƣờng

Chủ nhiệm Khoa

Ngƣời biên soạn

PGS,TSKH Nguyễn Hải Kế

PGS,TS Vũ Văn Quân

4